Dagblaðið Vísir - DV - 01.12.2017, Qupperneq 40

40 menning Helgarblað 1. desember 2017
„Tekið er á alvöru
málefnum á tungu-
máli sem áhorfendur á öll-
um aldri geta skilið.
P
ixar hafði tekið við keflinu
af Disney sem leiðandi
framleiðandi teiknimynda
í heiminum þar til stjór-
ar Disney drógu fram veskið og
keyptu Pixar fyrir röskum áratug.
Margir hafa sagt að með kaup-
unum hafi Disney að einhverju
leyti dregið tennurnar úr Pixar og
framleiddar hafi verið of margar
framhaldsmyndir með þekktum
stærðum. Myndir eins og Coco
sýna þó að kjarkurinn og sköp-
unargleðin er enn til staðar.
Ættarsaga frá Mexíkó
Coco er fjölskyldusaga sem ger-
ist á ónefndum stað í Mexíkó á
þekktustu hátíð landsins, degi
hinna dauðu. Dagur hinna dauðu
hefst 31. október líkt og hrekkja-
vaka og margir halda að þetta
séu í raun svipaðar hátíðir. Hin
mexíkóska hátíð stendur hins
vegar yfir í nokkra daga og þó að
hauskúpur og annað dauðaskraut
sé vel sýnilegt þá er aðalinntak
hátíðarinnar samvera með fjöl-
skyldunni, bæði lifandi meðlim-
um og látnum.
Í myndinni fylgjumst við með
hinum tólf ára Miguel sem vill
verða tónlistarmaður og lítur upp
til eins frægasta söngvara lands-
ins, Ernesto De La Cruz, sem lést á
fimmta áratug síðustu aldar. Fjöl-
skylda Miguels hefur hins vegar
verið mjög andsnúin tónlist síð-
an langafi hans yfirgaf langömmu
hans og dóttur þeirra, Coco, fyrir
frama í tónlist. Síðan þá hefur öll
ættin snúið sér að skósmíði og
ákveðið er að Miguel framlengi þá
arfleið.
Þegar Miguel kemst að því að
langafi hans var hinn eini sanni
De La Cruz strýkur hann frá fjöl-
skyldu sinni til að taka þátt í tón-
listarkeppni en fyrir slysni ferðast
hann yfir í heim hinna dauðu. Þar
hittir hann látna ættingja sína og
kemst að sannleikanum um upp-
runa sinn.
Dauðinn smekklega afgreiddur
Einn helsti styrkur teiknimynda
frá Pixar hefur alltaf verið hversu
djúpar þær eru og Coco er mögu-
lega sú dýpsta af þeim öllum. Tek-
ið er á alvöru málefnum á tungu-
máli sem áhorfendur á öllum
aldri geta skilið. Þess vegna hafa
Pixar- myndir verið mun vinsælli
hjá fullorðnu fólki en flestar aðrar
teiknimyndir. Í Coco er fjallað um
hluti eins og dauðann, djúpa eft-
irsjá, öldrun og blákalt morð en á
þann máta að foreldrar ættu ekki
að veigra sér við að leyfa börn-
um sínum að sjá hana. Þetta er
ekki ljót mynd heldur þvert á móti
mjög hjartnæm og litadýrðin er
slík að áhorfandinn gapir.
Á tímum samfélagsmiðla er
vandasamt verk að draga fram
þjóðarímyndir án þess að falla
í gryfju staðalímynda, sérstak-
lega í teiknimyndum. Sagan hefur
sýnt það. Hér er hins vegar helstu
þjóðareinkennum Mexíkó hamp-
að á smekklegan hátt. Tónlistinni,
litadýrðinni og mikilvægi fjöl-
skyldunnar sem er meginstefið.
Einn helsti gallinn við Coco er
sú ákvörðun að sýna Olaf's Frozen
Adventure á undan henni í kvik-
myndahúsum. Hún er sennilega
væmnasta og langdregnasta stutt-
mynd (þið lásuð rétt) sem um get-
ur. En veikleiki myndarinnar Coco
er helst sá að söguþráðurinn sjálf-
ur er nokkuð fyrirsjáanlegur. Full-
orðið fólk og sjálfsagt mörg börn
líka geta séð nokkra leiki fram í tí-
mann.
Niðurstaða
Coco er góð mynd, sennilega
með þeim allra bestu frá Pixar. En
liðinn er sá tími þegar fólk á öll-
um aldri beið með eftirvæntingu
eftir nýjustu afurð fyrirtækisins.
Þetta er samt í raun frekar dæmig-
erð Pixar-mynd þótt umfjöllunar-
efnið sé óvenjulegt. Hún er smekk-
leg, vönduð og laus við allan
aulahúmor. Varla þarf að nefna
það að hún er óaðfinnanlega unn-
in tæknilega séð og sannkölluð
veisla fyrir augað. n
Kristinn Haukur Guðnason
kristinn@dv.is
Kvikmynd
Coco
Leikstjóri: Lee Unkrich og Adrian Molina.
Raddir: Anthony Gonzalez, Gael García
Bernal, Benjamin Bratt, og fleiri.
Handrit: Lee Unkrich, Jason Katz og fleiri.
Hinn litríki dauði
Coco Ferðast um heim hinna dauðu.
D
aglega brjóta stjórnvöld
víða um heim á mann-
réttindum borgara sinna:
lögregluofbeldi, skerðing
tjáningarfrelsis, þvingaður brott-
flutningur, kúgun jaðarhópa og
svo framvegis og svo framvegis.
Það er erfitt að gera sér grein fyrir
því hvort og hvernig maður getur
gert gagn í baráttunni gegn mann-
réttindabrotum, og stundum sér
maður ekki að ein rödd skipti
nokkru máli.
Að myndgera valdið sem hvert
og eitt okkar hefur, að sýna sam-
takamátt fjöldans á sjónræn-
an hátt, er markmið venesúelska
listamannsins Jaime Reyes, en
hann hefur hannað nýtt gagnvirkt
ljóslistaverk, kertaljós sem varp-
að verður upp á Hallgrímskirkju
næstu daga með tveimur gríðar-
lega kraftmiklum skjávörpum.
Verkið er hluti af árlegu bréfa-
maraþoni Amnesty International
en í ár beina samtökin sjónum
sínum að 10 málum einstaklinga
og hópa sem brotið hefur verið á.
Fólk er beðið um að skrifa und-
ir bréf sem eru bæði hugsuð sem
táknrænn stuðningur við þá sem
brotið er á, sem og þrýstingur á
stjórnvöld um að vinna að umbót-
um. Það kann að vera auðvelt fyr-
ir stjórnvöld að hunsa eitt bréf en
öllu erfiðara að líta undan þegar
milljónir slíkra bréfa berast.
Bréfamaraþonið fer fram víða
um land og á vefsíðu Amnesty,
en þar að auki geta vegfarend-
ur skrifað nafn sitt og kennitölu
á þar til gerðar spjaldtölvur sem
verða við Hallgrímskirkju, en með
því munu þeir virkja hluta af lista-
verki Reyes.
„Við höfum skapað þetta verk
en það vantar enn þá það mikil-
vægasta, fólkið sem hefur áhrif á
það. Verkið er gagnvirkt og lýsist
aðeins upp ef fólk á í samskiptum
við það. Aðalmyndin á kirkjunni
er kerti, en til þess að halda log-
anum lifandi og gera hann stærri
þarf fólk að skrifa undir. Vonandi
hjálpar þetta fólki að sjá hversu
miklu hver einstaklingur get-
ur áorkað, hversu valdamikil við
erum þegar við vinnum saman –
það er ekki alltaf hægt að reiða sig
á stjórnvöld eða einhvern frelsara.
Við viljum ekki að loginn dofni,
heldur halda honum lifandi,“ út-
skýrir Reyes.
Hann segir umræðu um mann-
réttindi hvíla þungt á honum um
þessar mundir enda fótumtroði
stjórnvöld í hans eigin heimalandi
réttindi borgara í síauknum mæli.
„Venesúela er að ganga í gegn-
um mjög erfiða tíma pólitískt séð.
Fólk er fangelsað fyrir að gagn-
rýna stjórnvöld og mótmæla frið-
samlega – og það er farið mjög illa
með fólk í fangelsunum. Fyrir utan
landsteinana vita fæstir hvað er í
gangi,“ segir Reyes. Hann segir að
þetta hafi haft áhrif á þá ákvörðun
hans að flytja Svíþjóðar, en þar
hefur hann búið undanfarin tvö ár.
„Að vissu leyti fannst mér hættan
vera orðin of mikil í Venesúela.“ n
Undirskriftirnar lýsa
upp skammdegið
Venesúelski listamaðurinn Jaime Reyes hefur hannað gagnvirkt ljósaverk fyrir bréfamaraþon Amnesty International
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is
„Kirkjan er striginn“ Þegar
ljósmyndara bar að garði
var Jaime Reyes að undirbúa
gagnvirkt ljóslistaverk sem
varpað verður upp á Hallgríms-
kirkju ásamt félaga sínum Leo
Esteves. MyND bRyNJa