Þjóðmál - 01.09.2017, Blaðsíða 49

ÞJÓÐMÁL Hausthefti 2017 47
Burtséð frá því hvað telst eigingjarnt og hvað
ekki, þá liggur fyrir að ungt fólk efast stórlega
um kapítalismann og þau tækifæri sem hann
hefur upp á að bjóða – fyrir alla. Það er búið
að telja því trú um að það eigi rétt á hinu og
þessu, alveg óháð því hvað það þarf að leggja
á sig. Ungt fólk lítur á það sem sjálfsagðan
hlut að eiga rétt á ókeypis menntun og
ríkisstyrktum lánum á meðan það menntar
sig. Það á rétt á því að ríkið greiði því fæðingar-
orlof og krefst þess að upphæðirnar séu
hærri. Svona mætti áfram telja. Þetta er ekki
alslæmt að mati Fjölnis. Það eru forréttindi
að búa í landi þar sem þessir hlutir eru í boði,
t.a.m. á Íslandi. En það er ekki hægt að saka
aðra um að vera eigingjarnir á sama tíma og
maður krefst þess að einhver annar sjái fyrir
helstu þörfum sínum.
***
Það eru fleiri vinklar á þessu. Það er að
myndast gjá á milli kynslóða. Með einföldum
hætti mætti segja að við séum annars vegar
með ungu kynslóðina sem vill fá allt upp
í hendurnar, ekki seinna en í gær, og hins
vegar með foreldra þeirra, ömmur og afa sem
hafa allt sitt líf unnið fyrir því sem þau eiga
og vita að ekkert er ókeypis í lífinu. Þessi ein-
földun er vissulega ekki með öllu sanngjörn
og gefur ekki endilega rétta mynd af raun-
veruleikanum – en hún er þó ekki með öllu
fjarstæðukennd.
***
Þetta má skoða nánar og horfa til Bretlands.
Eftir að meirihluti breskra kjósenda ákvað í
fyrra að Bretland gengi úr Evrópusambandinu
(ESB) fór af stað undarleg stjórnmálaskýring
á niðurstöðum kosninganna (Brexit). Þeir
sem aðhylltust áframhaldandi veru Breta í
sambandinu horfðu til þess, og gerðu mikið
úr, hvernig mismunandi kynslóðir greiddu
atkvæði gagnvart Brexit. Í stuttu máli kaus
unga fólkið með áframhaldandi veru í ESB en
eldri kynslóðir studdu útgöngu. Andstæðingar
Brexit hófu í framhaldinu áróður þar sem
meginkjarni skilaboðanna var á þá leið að
gamla fólkið hefði kosið um framtíð unga
fólksins – og sú framtíð fæli í sér að standa
utan ESB. Í takt við dramatískar og digur-
barkalegar yfirlýsingar nútíma stjórnmála var
látið að því liggja að eldri kynslóðir hefðu sett
þær yngri út á Guð og gaddinn og stolið af
þeim framtíðinni.
Það fór þó minna fyrir því í umræðunni að
unga fólkið, sem samkvæmt fyrrgreindum
rökum glataði framtíð sinni, mætti illa á
kjörstað til að kjósa um framtíð sína. Það er
mögulega einföldun, en staðreyndin er þó sú
að þátttaka ungs fólks í kosningunum var lítil.
Það er skammt stórra högga á milli. Brexit-
kosningarnar vöktu ekki meiri áhuga meðal
ungs fólks en svo að flest af því sat heima,
en nokkrum dögum seinna var búið að taka
framtíðina og alla von um lífshamingju frá því.
***
Bretar gengu aftur að kjörborðinu á þessu
ári, nú fyrir þingkosningar. Þegar Theresa
May, forsætisráðherra Bretlands, boðaði til
kosninga snemma í vor (þremur árum áður
en kjörtímabilinu lauk) leit allt út fyrir að
kosningarnar myndu snúast um Brexit. May
hafði tekið við embætti forsætisráðherra
eftir að David Cameron sagði af sér í kjölfar
Brexit-kosninganna, og hún mat það (rétti-
lega) sem svo að hún þyrfti að fara sjálf í
gegnum kosningar til að auka pólitíska vigt
sína og afla sér aukins þingmeirihluta. Í fyrstu
leit út fyrir að Íhaldsflokkurinn, flokkur May,
myndi sigra auðveldlega í kosningunum.
Annað kom á daginn. Íhaldsflokkurinn tapaði
töluverðu fylgi en Verkamannaflokkurinn,
undir forystu hins tæplega sjötuga sósíalista
Jeremy Corbyn, jók fylgi sitt til muna. Leið-
angur May misheppnaðist og hún kom
löskuð út úr kosningunum þó að henni hafi
tekist að mynda ríkisstjórn með Lýðræðislega
sambandsflokknum (DUP) á Norður-Írlandi.
***
Allir þeir sem vilja græða á daginn
og grilla á kvöldin, svo valið sé
orðatiltæki af handahófi, eru í augum
vinstrimanna eigingjarnir og gráðugir.