Lögfræðingur - 01.01.1899, Page 75

75
Ágangur búfjár.
eða annað búfé at görðum giblurn, þá skal inn setja til
uslagjalda, ok leysa út at lögum sá er á. Enn tjóðrhesta
ok tjóðrkýr ok allt þat bú, er bændr setja innan garðs
sjálfir, ok verðr þat laust ok gerir usla, seti inn til usla-
gjalda, ok leysi eigandi út at lögum«.
34. kap. »Ef maðr vill bú sitt út leysa, ef inn er
sett, okhefir hann eigi vaðmál til, þá skal hann veð leggja
eða fá vörðslumann jafngóðan veði. En ef hinn vill eigi
út láta, fvrr en hann hefir sekt í hendi, þá sveltir hann
(»aflaga« er bætt við 1'ísl. útg.) hjörð hans ok hjú, ok
er liann sekr mörk við þann, er bú á, ok bæti búmissu,
sem 6 skynsamir menn meta« (»ok íjárskaða með« er bætt
við í ísl. útg.).
pað hefur töluverða þýðingu, að athuga rjettarástand-
ið, er þessi lögmæli voru sett, til þess að geta skýrt þau
rjettilega, og viljum vjer því fara nokkrum orðum um það.
Eptir Grágás voru hin venjulegu rjettartæki gagnvart
ágangi, að sækja fjáreiganda og fá hann dæmdan til skaða-
bóta og hegningar, en auk þess sjest í Grágás, að inn-
setning á fjenaði liefur þekkst. pannig er bönnuð inn-
setning á málnytupeningi, svo að nyt bregði við, sem sýn-
ir, að innsetningin hefur verið leyfileg, ef peningurinn hjelt
nyt sinni. Sá, er bjó næstur afrjetti, mátti setja inn af-
rjettarfje að undanteknum hrossum, og hafa það í svelti-
kví; þá er og heimilað að setja inn hrúta og hafra, er
komu í fjenað manna á haustin fyrir vetur; einnig er
talað um innsetning á hrossum, og ennfremur er manni leyft,
að halda fje fyrir eiganda, ef hann hefur haft það lengur en
2 mánuði af vetri, nema hinn borgi fúlgufyrir það'). En
1) Grg. Ib. bls. 84, 90. 92-94, 98, 107, 112—113, 118-—121.