Helgarpósturinn - 31.01.1985, Blaðsíða 6

INNLEND YFIRSYN
„Mannleg viðbrögð
ákærðra manna,“ segir
ríkissaksóknari um
yfirlýsingu RÚV-manna.
Ríkissaksóknari spyr ekki ad
lýðrædinu
„Ákæra ríkissaksóknara er grimmileg að-
för að samtökum íslenskra launamanna,"
segir í yfirlýsingu stjórnar starfsmannafé-
laga útvarps og sjónvarps sem kynnt var á
blaðamannafundi síðastliðinn mánudag. í
gær lýsti svo bandalagsráðstefna BSRB yfir
furðu sinni á þeirri ákvörðun saksóknara að
höfða sakamál á hendur íslensku launafólki
fyrir það eitt að taka þátt í lýðræðislegri
kjarabaráttu.
Þórður Björnsson ríkissaksóknari gaf í
einu lagi út ákæru annars vegar á hendur
forsvarsmönnum þeirra ólöglegu útvarps-
stöðva sem sendu út í verkfallinu í október
fyrir brot á útvarpslögum og fjarskiptalögum
sem innihalda sérákvæði um refsingu, og
hins vegar á hendur forystumönnum starfs-
mannafélaga útvarps og sjónvarps fyrir að
hafa gerst brotlegir við sjálf hegningarlögin
frá 1940 með því að „hafa með ólöglegum
hætti valdið verulegri truflun á rekstri Ríkis-
útvarpsins" er þeir gengu út af vinnustöðum
sínum 1. október sl. þar sem þeir höfðu ekki
fengið greidd laun eins og frægt er orðið.
Margt vekur furðu við þessa málsmeðferð
alla. Fyrir það fyrsta lét embætti ríkissak-
sóknara birta þessar ákærur í fjölmiðlum 12.
janúar en að sögn stjórnarmanna starfs-
mannafélaganna hefur þeim ekki enn borist
ákæran í hendur. Ennfremur er furðulegt að
þessi tvö mál skuli sett fram i einu lagi þó þau
séu eðli sínu samkvæmt fjarska óskyld. Að
vísu lét Þórður Björnsson hafa eftir sér í
fréttaviðtali sjónvarps að þar hafi tilviljun ein
ráðið þar sem þau hafi bæði borið upp á
sama tíma í afgreiðslu og því verið hagræð-
ingaratriði að hafa þennan háttinn á. Það
þarf ekki skarpan skilning og rökvísa álykt-
unargáfu til að sjá að við undirbúning
ákæruútgáfunnar og meðferð hennar alla
hefur meira en tiiviljun ráðið að málin urðu
samferða í gegnum hendur ríkissaksóknara.
„Starfsmenn Ríkisútvarpsins eru bornir
mun þyngri sökum en eigendur hinna ólög-
legu útvarpsstöðva. Hinir síðarnefndu eru
ákærðir fyrir sérrefsilagabrot sem oftast
varðar sektum en starfsmenn Rikisútvarps-
ins eru ákærðir fyrir hegningarlagabrot sem
varðar refsivist," segir í yfirlýsingu star's-
mannafélaganna. Hér er um að ræða fyi ri
málsgrein 176. gr. hegningarlaganna sem
segir: „Ef maður veldur með ólögmætum
verknaði verulegri truflun á rekstri al-
mennra samgöngutækja, opinberum póst-,
síma- eða útvarpsrekstri eða rekstri stöðva
eða virkjana, sem almenningur fær frá vatn,
gas, hita eða aðrar nauðsynjar, þá varðar það
varðhaldi eða fangelsi allt að þremur árum,
eða sektum, ef málsbætur eru.“
Þessi lagagrein hefur staðið óhögguð frá
því hegningarlögin voru endurbætt og gefin
út sem nýr bálkur fyrir meira en fjörutíu ár-
um þó svo að á þeim tíma hafi orðið gjörbylt-
ing hvað varðar vinnuréttarstöðu opinberra
starfsmanna. Þá hefur fáum til hugar komið
að starfsmenn við póst-, síma- eða útvarps-
rekstur ættu eftir að öðlast verkfallsrétt og
aðra stöðu venjulegra launþegasamtaka. I
skýringum löggjafans á þessu lagaákvæði og
ætlun þingmanna með því segir í greinar-
gerð frá þessum tíma: „Hér er ekki höfð fyrir
augum sú almanna-hætta að lífi manna eða
eignum sé hætta búin af truflunum þeim er
greinin fjallar um. Hinsvegar myndi stöðvun
eða truflun slíkra tækja eða stofnana sem
hér um getur hafa í för með sér ýmis óþæg-
indi fyrir almenning. Til ólögmæts verknað-
ar myndi teljast ólögmætt verkfall."
I samtali við Helgarpóstinn segir Þórður
Björnsson ríkissaksóknari að verkfall, ólög-
mætt eður ei, komi þessari ákæru ekkert við.
Hún byggi aðeins á þeirri stöðvun sem varð
á útsendingum útvarps og sjónvarps frá
mánudegi til miðvikudagskvölds, þ.e. til þess
tíma er boðað verkfall BSRB hófst. „Þetta
var ólögleg skyndistöðvun sem hefur ekkert
með verkfall að gera,“ sagði hann.
Aðspurður um það ádeiluatriði starfs-
manna Ríkisútvarpsins að þeim hafi ekki
borist ákæran í hendur enn, þó hálfur mán-
uður væri liðinn frá því að hún var gefin út
og birt í fjölmiðlum, sagði Þórður:
„Sakadómur birtir ákærur en ekki ríkis-
saksóknaraembættið. Þetta er bara einhver
misskilningur." Það væri því ekki við hans
embætti að sakast um þetta efni og almennt
eftir Ómar Friðriksson
sagði Þórður að hin hörðu viðbrögð útvarps-
starfsmanna kæmu ekkert við sig. „Mér
stendur algerlega á sama um þetta. Þetta eru
bara mannleg viðbrögð manna sem sæta
ákæru og ég kippi mér ekkert upp við slíkt."
Ævar Kjartansson, varadagskrárstjóri út-
varps sem situr í stjórn starfsmannafélagsins,
segir HP að starfsmenn hafi einfaldlega litið
svo á, er þeir gengu út 1. okt., að á þeim hafi
verið brotinn réttur með því að greiða þeim
ekki laun. „Höfum við brotið lög sýnir það
aðeins að þarna stangast á gamalt laga-
ákvæði og hefðbundnar aðferðir í verkfalls-
baráttu."
í yfirlýsingu sinni bendir stjórn starfs-
mannafélaganna á að nokkrum sinnum hafi
sambærileg lokun útvarps átt sér stað í kjara-
baráttu án þess að þá hafi verið haft í hótun-
um um fangelsisvist. HP hefur það eftir virt-
um lögfræðingi að það sé hefð fyrir því um
langa hríð í sögu verkfallsátaka, að þó þær
aðgerðir hafi á einhvern hátt snortið greinar
hegningarlaganna þá séu slík mál venjulega
svæfð í meðferð lögreglu eða ákæruvalds.
Nú sé hins vegar brugðist hart við þvert ofan
í allar hefðir. „Margt bendir til að hér sé um
pólitíska aðgerð að ræða,“ segja starfsmenn
RÚV. í blöðum er gefið í skyn að pólitískir
valdsmenn hafi beitt dómskerfinu fyrir sig í
þessari grimmilegu aðför. Ástæða er til að
minna á, að þó svo að ríkissaksóknari hafi
áður heyrt undir dómsvaldið í landinu hefur
réttarþróunin nú skipað það embætti undir
framkvæmdavaldsgeirann. Nú er hann því á
sama valdsviði og fjármálaráðherra lands-
ins; handhafi ákæruvalds ríkisins gegn
starfsmönnum sínum.
„Þetta var lýðræðisleg ákvörðun," segja
starfsmenn RUV. Ríkissaksóknari spyr ekki
að lýðræðinu. Hann krefst því refsingar yfir
ákærðu og þyki sakadómara verknaðurinn
varða við refsilagagreinina er aðeins eftir að
vita hvort hann finni þeim eitthvað til máls-
bóta, því ella blasir allt að 3 ára fangelsi við
þeim útvarpsstarfsmönnum sem lögðu niður
vinnu vegna þess að þeir fengu ekki launin
sín greidd.
ERLEND YFIRSYN
Milljónir eiga líf sitt
undir matgjöfum frá
fjarlægum löndum.
Ostjórn og óáran leggjast
á eitt í Eþíópíu
Foringjar í Eþíópíuher steyptu keisara-
stjórn Haile Selassie af stóli fyrir áratug og
hafa síðan ráðið landinu. Undanfari upp-
reisnarinnar í hernum var hungursneyð, sem
talið er að orðið hafi að bana fjórðungi millj-
óna bændafólks í héruðunum Erítreu, Tigre
og Wollo. Herforingjarnir kenndu keisaran-
um og stjórn hans um að valda miklu um
mannfellinn með litlum og lélegum við-
brögðum til að bæta úr matarskorti af völd-
um uppskerubrests.
Eftir tíu ára herforingjastjórn, lengst af
undir hugmyndafræðilegum merkjum
marx-lenínisma af sovéskri gerð, er skollin á
í Eþíópíu mun magnaðri hungursneyð en sú
sem varð undanfari að falli keisarastjórnar-
innar. Enn hrynur fólk ákafast niður í norð-
urhéruðunum þremur sem áður voru nefnd,
en hungurs er farið að gæta mun víðar um
landið. Stjórnin í Addis Ababa hefur látið það
boð út ganga, að berist ekki nægar matgjafir
erlendis frá næstu tvö árin, vofi hungurdauði
yfir sex til sjö milljónum manna af 42 millj-
óna þjóð.
Byltingarstjórn herforingjanna útrýmdi
stétt landsdrottna, sem áður hirtu háa land-
skuld af leiguliðum, en hlutur eþíópískra
bænda batnaði ekki að heldur. Kaupmenn-
irnir, sem sáu sjálfseignarbændum fyrir
korni og áburði og keyptu af þeim búsafurð-
ir, urðu einnig að víkja fyrir miðstýrðri ríkis-
stofnun. Eins og aðrar herforingjastjórnir í
Afríkulöndum byggir sú í Eþíópíu vald sitt á
því að sjá borgarbúum fyrir mat á kostnað
sveitafólksins. Bændum er greitt svo lágt
verð fyrir afurðir sínar, að þeim er enginn
akkur í að framleiða umfram brýnustu þarfir
eigin fjölskyldu. I frjósömum héruðum Eþí-
ópíu er því ekkert aflögu til að bæta úr skort-
inum á þurrkasvæðunum.
Þar á ofan er tiltækum fjármunum varið til
alls annars frekar en að bæta búskaparhætti.
Áhrif þurrkanna undanfarin ár magnast við
það að jarðvegi hnignar vegna eyðingar
skóga til eldiviðar og ofbeitar á hrjóstrugu
landi.
Kæruleysi herforingjastjórnarinnar í Addis
Ababa um afdrif sveitafólksins kom berlega
í ljós á síðasta ári. Eftir að hungursneyðin var
skollin á í norðurhéruðunum, létu stjórnvöld
hjálparstarf sitja á hakanum, en lögðu allt
kapp á að efna til sem viðhafnarmestra há-
tíðarhalda á tíu ára afmæli valdatöku herfor-
ingjanna. í Addis Ababa var reist þinghöll
fyrir tvo milijarða króna og enn hærri fjár-
hæð varið til að standa straum af skrautsýn-
ingum, veisluhöldum og byltingarminnis-
merkjum í borgunum. I höfnum Eþíópíu
voru skip hlaðin gjafakorni erlendis frá til
hungursvæðanna látin bíða losunar lang-
tímum saman, af því að farmar byggingar-
efnis og veislufanga vegna byltingarafmæl-
isins höfðu forgang.
Undirofursti að nafni Mengistu Haile
Mariam hefur lengst af ráðið herforingja-
stjórninni í Eþíópíu. Völd sín tryggði hann
með þvi að skjóta helstu keppinauta sína á
fundi í dergue, en svo nefndist byltingar-
stjórnin. Síðan hefur Mengistu reitt sig á
hernaðarráðunauta frá Sovétríkjunum, ör-
yggismálaráðgjafa frá Austur-Þýskalandi og
herþjálfara frá Kúbu. Allt kapp hefur verið
lagt á að efla herinn. Talið er að sovésk hern-
aðaraðstoð við stjórn Mengistu nemi sem
svarar hálfum þriðja milljarði Bandaríkja-
dollara. Hann heldur nú úti her sem telur
þrjár vélaherdeildir og 21 fótgönguliðsher-
deild.
Verkefni hersins hefur ekki aðeins verið að
treysta völd Mengistu og félaga hans, heldur
sér í lagi að halda í skefjum sjálfstæðishreyf-
ingum í tveim héruðum, sem nú eru bæði
hart leikin af hungursneyðinni. í Erítreu,
strandhéraðinu út að Rauðahafi, hafa sjálf-
stæðishreyfingar haldið uppi hernaði gegn
her stjórnarinnar í Addis Ababa í aldarfjórð-
ung. Talið er að á þriðja hundrað þúsund
manns hafi fallið í átökunum fram til þessa.
Erítreumenn eru klofnir í þrjár fylkingar,
sem átt hafa í átökum innbyrðis auk þess að
berjast við Eþíópíuher.
Þjóðfrelsisfylking Tigre heldur því fram að
skæruliðar sínir ráði 85 hundraðshlutum
héraðsins sem liggur landmegin að Erí-
treu vestanverðri. Erlendir fréttamenn, sem
þar hafa verið á ferð síðan þeim opnaðist leið
í kjölfar starfsemi alþjóðlegra hjálparstofn-
ana í matgjafarstöðvum, staðfesta að stjórn-
arherinn ráði einungis akvegum og borgum
sem þeir tengja.
Áform stjórnarinnar í Addis Ababa, um að
flytja hálfa aðra milljón manna brott frá hall-
ærishéruðunum Tigre og Wollo til frjósamari
héraða suðvestur í landi, eru að margra áliti
fyrst og fremst pólitískt herbragð, sem miðar
eftir Magnús Torfa Ólafsson
að því að svipta skæruliðana í Tigre skjóli af
vinveittu landsfólki. Síðan brottflutningarnir
hófust hefur þess gætt að nauðstatt fólk
hverfur brott úr búðum við matgjafarstöðvar
hjálparstofnana til þorpa sinna til að komast
undan nauðungarflutningi á fjarlægar slóðir,
þótt við það aukist hættan á að það svelti til
bana. Sömuleiðis hefur aukist um allan
helming straumur flóttafólks frá Tigre og
Erítreu vestur til Súdans.
Eþíópíustjórn hefur reynt eftir föngum að
hindra að matgjafir erlendis frá berist fólki á
yfirráðasvæðum sjálfstæðishreyfinganna í
Erítreu og Tigre. Varð af því milliríkjamál
fyrir skemmstu. Ástralskt skip með gjafa-
korn var kyrrsett í höfn á valdi Eþíópíuhers,
þegar í ljós kom að hluti af farminum átti að
fara til yfirráðasvæðis Erítreumanna. Mót-
mæli Ástralíustjórn þessu atferli harðlega.
Hungursvæðið í austanverðri Afríku er síð-
ur en svo bundið við Eþíópíu. Það nær einnig
til Tsjad, sunnanverðs Súdans og hluta af
Somalíu og Kenya. Auk Eþíópíu ríkir innan-
landsófriður bæði í Tsjad og Suður-Súdan.
Hörmungar af völdum hallæris og vopnavið-
skipta fara því saman.
Breyttir loftstraumar sem valda úrkomu-
bresti eru frumorsök hallærisástands í Afr-
íkulöndum sunnan Sahara, en afleitt stjórn-
arfar í lönóunum sem í hlut eiga gerir illt
verra. Sveitirnar eru arðrændar í þágu borg-
anna, þar sem herforingjastjórnirnar sitja og
vilja hafa borgarlýðinn góðan.
Áf þessu hlýst að ekkert er gert, þótt þekk-
ing sé fyrir hendi, til að kenna bændum
breytta búskaparhætti, venja þá af að níða
enn frekar land sem er að ganga úr sér vegna
veðurfarsbreytinga.
Alþjóðastofnanir hafa lengi vitað hvað er
að á hörmungasvæðunum í Afríku og að
mikið mætti gera til að afstýra þar hallæri í
stað þess að verja öllum kröftum til að fást
við afleiðingar þess, hungursneyð og drep-
sóttir sem henni fylgja. En lítið fæst að gert.
Flestum þessara landa ráða herforingja-
stjórnir, sem einatt leitast við að tryggja völd
sín með vopnum og fé erlendis frá, en láta sig
litlu skipta hag landsfólksins.
6 HELGARPÓSTURINN