Morgunblaðið - 11.08.1987, Blaðsíða 54

54 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 11. ÁGÚST 1987
^-------------------------
Beljavsky reyndi
til þrautar að I
fella Jóhann út Á
Skák
'&r----------;---------------
Margeir Pétursson
Jóhann Hjartarson er kominn
í áskorendakeppnina í skák eftir
að hafa gert jafntefli við Alex-
ander Beljavsky, skákmeistara
Sovétríkjanna, í æsispennandi
skák í síðustu umferð millisvæða-
mótsins í Szirak. Fljótlega eftir
að umferðin hófst kom í ljós að
Jóhann yrði að treysta á sjálfan
sig, því keppinautar hans fengu
mjög góðar stöður og ijóst að
Jóhann mætti alls ekki tapa fyir
Beljavsky, til að komast áfram
án aukakeppni. Eftir vel heppn-
sj(»?a byijun missti Jóhann þráðinn
og lenti í nokkrum erfiðleikum.
Staða hans var hins vegar nokk-
uð traust og hann varðist af
seiglu og tókst að halda jafntefli
í 48 leibjum. Þar með hafði hann
sigrað á millisvæðamótinu ásamt
Sovétmanninum Valery Salov.
Þeir hlutu báðir 12'A vinning af
17 mögulegum.
Þriðja sætinu deildu Ungveijinn
Lajos Portisch og Englendingurinn
John Nunn með 12 vinninga. Dvöl
_/jpirra í Szirak er ekki lokið, þvf
nú verða þeir að tefla sex skáka
einvígi um þriðja sætið í áskorenda-
keppninni. í næstu sætum koma
síðan heimsfrægir skákmenn, sem
eru úr leik. Beljavsky varð í fimmta
sæti með 11 vinninga, Svíinn Ulf
Andersson sjötti með IOV2 v. og
Júgóslavinn óheppni, Ljubomir
Ljubojevic, varð sjöundi með 10 v.
Þessi stórglæsilegi árangur Jó-
hanns er bezti eða næstbezti
árangur sem íslendingur hefur náð
í skák, í raun og veru er það aðeins
fímmta til sjötta sæti Friðriks Ólafs-
sonar á miilisvæðamótinu í Portoroz
1958 sem er í sama gæðaflokki. í
þá daga var teflt um aðeins sex
sjeti á einu millisvæðamóti, nú er
teflt um níu á þremur og saman-
burður á þessum glæsilegu afrekum
er auðvitað ómögulegur.
Jóhann fær nú mikið
tækifæri
Þessi árangur Jóhanns færir hon-
um fyrst og fremst sæti í áskor-
endakeppninni í Kanada í febrúar
næstkomandi. Sú keppni fer fram
með því sniði að fjórtán skákmenn
tefla sjö einvígi, sex skákir hvert.
í hóp þeirra sjö sem eftir verða
bætist sá þeirra Kasparovs eða
Karpovs sem tapar heimsmeistara-
einvíginu í haust. Þessir átta tefla
jfðan Qögur einvígi og þannig
þrengist hópurinn þar til nýr áskor-
andi heimsmeistarans er fundinn.
Þeir sem unnið hafa sér rétt til
þátttöku á áskorendamótinu eru
þessir:
Úr síðustu áskorendakeppni:
Sovétmennimir Artur Jusupov,
Andrei Sokolov, Rafael Vaganjan
og Hollendingurinn Jan Timman.
Úr millisvæðamótinu í Subotica
í júlí: Englendingamir Nigel Short
og Jonathan Speelman og Ungvetj-
inn Gyula Sax.
Úr millisvæðamótinu í Szirak:
Jóhann Hjartarson og Valery Salov,
Sovétrikjunum. Portisch og Nunn
tefla einvígi um eitt sæti.
Kanadamenn fá eitt sæti fyrir
að halda mótið. Það fær eini stór-
meistari þeirra, Kevin Spraggett.
Úr millisvæðamótinu í Zagreb
sem nú er nýhafíð koma síðan þrír
skákmenn. Má vænta þess að Vikt-
or Korchnoi verði einn þeirra, en
Seirawan, Bandaríkjunum, Pol-
ugajevsky, Sovétríkjunum og
Nikolic, Júgóslavíu bítist um hin
sætin.
Af þessari upptalningu sézt að
það skiptir miklu máli að dragast
á móti réttum andstæðingi í fyrstu
umferð og verður væntanlega dreg-
ið næsta haust.
Jóhann vann sér einnig rétt til
þátttöku í nýrri keppni, heimsbikar-
keppninni, sem hefur göngu sína á
næsta ári. Hann mun á árunum
1988 og 1989 tefla á fjórum stór-
mótum ásamt sterkustu skákmönn-
um heims. Há verðlaun eru á
mótunum, en einnig eru heildar-
verðlaun í boði þar sem samanlagð-
ur árangur gildir.
Skák Jóhanns í síðustu
umferð:
Fyrir síðustu umferðina var ljóst
að Jóhann væri öruggur ef hann
gerði jafntefli og öll nótt var heldur
ekki úti þótt hann tapaði. Ef Port-
isch næði ekki að vinna Júgóslavann
Velimirovic mátti Jóhann tapa. Það
kom hins vegar strax í ljós að Jó-
hann yrði að treysta á sjálfan sig.
Eftir fáranlega mannsfóm Júgó-
slavans í fjórtánda leik var aðeins
tímaspursmál hvenær Portisch
myndi innbyrða vinninginn. Salov
vann einnig auðveldan sigur á Bou-
aziz frá Túnis, eins og búist hafði
verið við, en Nunn tókst ekki að
knýja fram vinning gegn Banda-
ríkjamanninum Christiansen og
lauk skák þeirra með jafntefli.
Þar með slökknaði veikur vonar-
neisti Beljavskys, en þótt hann ætti
enga möguleika sjálfíir tefldi hann
stíft upp á vinning gegn Jóhanni.
Fyrst hafnaði hann jafntefli eftir
byrjunina, þótt staðan hans væri
greinilega lakari og aftur rétt fyrir
tímamörkin í 40. leik. Það var ekki
fyrr en kóngamir vom einir eftir á
borðinu ásamt peðum að hann bauð
sjálfur jafntefli.
Þessi eftirminnilega skák tefldist
þannig:
Hvitt: Jóhann Hjartarson
Svart: Beljavsky
Hollensk vörn
1. d4 - f5 2. Rf3 - Rf6 3. g3 -
g6 4. Bg2 - Bg7 5. 0-0 - 0-0 6.
c4 - d6 7. Rc3 - De8!?
Leningradafbrigðið í hollenskri
vöm hefur nýlega verið endurlífgað
með þessum athyglisverða leik, sem
reynst hefur svarti vel upp á
síðkastið. Þetta kom Jóhanni ekki
á óvart, þeir Elvar höfðu legið yfír
stöðunni á frídeginum á sunnudag-
inn og undirbúið svarið gaumgæfí-
lega:
8. Rd5!?
Beljavsky hafði greinilega
ekki átt von á þessum leik, því
hugsaði hann sig um í hálfa
klukkustund. Góðir leikir í stöð-
unni eru 8. Db3 eða 8. d5. í
skákinni Margeir Pétursson-
Valkesalmi, á Norðurlandamót-
inu i sumar, reyndi hvitur snarpa
atlögu: 8. Hel!? — Df7 9. Rg5 —
Dxc4 10. Bfl - Db4 11. a3 -
Db6 12. e4 og staða er mjög
tvísýn. Slík taflmennska kom
auðvitað ekki til greina i þessari
skák. Jóhann varð að hafa allt
sitt á þurru.
8. —Rxd5 9. cxd5 — c6
Áður hefur verið leikið hér 9. —
Db5 10. Rel sem hefur komið vel
út á hvítt.
10. Db3 — cxd5 11. Dxd5+ — Kh8
12. Bd2 - Rc6 13. Bc3 - Bd7
14. Db3!
• b c d • I g h
Auk þess sem svarta peðið á b7
stendur nú í uppnámi, hótar hvítur
nú óþyrmilega að leika d5. Eftir
þann leik myndi svartur lenda í
krappri vöm, svo Beljavsky ákveður
að fóma peði til að losa um sig.
14. - e5! 15. dxe5 - dxe5 16.
Dxb7 - Hb8 17. Dc7 - e4 18.
Bxg7+?
Jóhann var mjög óánægður með
þennan leik eftir skákina. Mun
sterkara var 18. Hfdl! — Hf7 19.
Rg5 — He7, því þá þarf hvítur ekki
að eyða tíma í valda peðið á b2,
en getur leikið 20. Rh3, eða 20.
h4 og svartur hefur engar bætur
fyrir peðið.
18. - Kxg7 19. Hadl
Hvítur leggur að vonum kapp á
að halda í umframpeðið, en 19. Rg5
strax var e.t.v. betri leikur, því
ekki gengur 19. — Hxb2 20. Hadl
- Re5 21. Hd5.
19. - Hf7 20. Rg5 - He7 21. b3
- h6 22. Rh3 - g5
Bætur svarts fyrir peðsmissinn
felast fyrst og fremst í því að hon-
um hefur tekist að gera létta menn
hvíts óvirka. Að öðm leyti er hvíta
staðan hins vegar traust.
23. f4 - g4 24. Rf2 - Hb6 25.
e3 - Df7 26. Hfel - Be6 27.
Dd6 - Rb4 28. Dd2 - Df6 29.
Bfl - Hc7
Jóhann Hjartarson, stórmeistari.
Svarta staðan er orðin mjög virk
og Beljavsky hótar nú að leika 30.
— Hc2, sem myndi leiða til hartnær
unnins endatafl á svart. Jóhann
tekur nú mjög skynsamlega ákvörð-
un, sérstaklega með tilliti til
stöðunnar í mótinu og gefur peðið
til baka.
30. Bc4! — Bxc4 31. bxc4 — Hxc4
32. Hcl — Hxcl 33. Hxcl
Hvítur hefur náð að létta mikið
á stöðunni með þessum uppskipt-
um. Vegna ótraustrar kóngsstöðu
sinnar sér Beljavsky sér þann kost
vænstan að fara með fyrrum
herskáan riddara sinn í vömina.
33. - Rc6 34. Rdl - Re7 35. Hc7
- Hd6 36. Dcl - a6 37. Rb2 -
Kf8 38. Rc4 - Hc6
Þótt Beljavsky hafí um þessar
mundir í skákinni hafnað jafnteflis-
boði Jóhanns verður hann sjálfur
að stofna til uppskipta.
39. Hxc6 - Rxc6 40. Da3+ - Re7
41. Re5 - De6 42. Dc5 - Dd5!?
Ég var með Elvar í símanum
þegar þessi kúnstugi leikur kom á
sýningarborðið. Hann missti málið
um stund, en tók síðan gleði sína
aftur því nú þvingar hvítur augljós-
lega fram jafntefli.
43. Rg6+ - Kg7 44. Dxe7+ -
Kxg6 45. De8+ - Kg7 46. De7+
- Df7 47. Dxf7+ - Kxf7 48. Kf2
og eftir þennan leik bauð Beljavsky
jafntefli, sem að sjálfsögðu var þeg-
ið með þökkum. Þar með var
„Jóhann sýndi örugga,
ákveðna taflmennsku“
- segir Friðrik Ólafsson um sigur
Jóhanns Hjartarsonar
SIGUR Jóhanns Hjartarssonar stórmeistara á millisvæðamótinu
í Szirca á sér eina hliðstæðu í íslenskri skáksögu. Árið 1958
tefldi Friðrik Ólafsson stórmeistari á millisvæðamótinu í Port-
oroz í Júgóslavíu og hafnaði í 5.-6. sæti ásamt Bobby Fischer.
Friðrik var þá 23 ára en Johann er 24 ára. Það var fjórða
millisvæðamótið til undirbúnings heimsmeistarakeppninni frá
stríðslokum og hið fyrsta þar sem Rússar höfðu ekki algera
yfirburði. Fischer og Friðrik veittu Tahl og Petrosjan verðuga
keppni, ásamt Júgóslavanum Gligoric og Benkö, landflótta
Ungveija.
„Samanburður á árangri okkar
Jóhanns gegnir litlum tilgangi.
Ég gleðst fyrst og fremst yfír hin-
um glæsilega árangri hans og lít
á sigurinn sem rökrétt skref í
þeirri þróun sem orðið hefur í
skáklistinni hér á landi frá því að
ég keppti í Portoroz. Það má segja
að með árangri mínum hafi ísland
í fyrsta sinn látið verulega að sér
kveða í skákheiminum. í sviðsljós-
inu höfum við haldið okkur síðan,"
sagði Friðrik þegar blaðið ræddi
við hann í gærdag.
Leið Friðriks lá af millisvæða-
mótinu í mót áskorenda þar sem
átta þátttakendur kepptu um rétt-
inn til að skora heimsmeistarann
á hólm. Hann sagði að sér hefði
gengið fremur ilia á mótinu. í
hópi mótheijanna voru Rússamir
Mikhail Tahl og Tigran Petrosjan,
tilvonandi heimsmeistarar og Vas-
il Smislov fyrrum heimsmeistari.
Hlaut Friðrik sjöunda sætið.
„Þetta var mikill uppgangstímí