Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1973, Blaðsíða 43

Búið að skaka melinn. Hér sjást melpartar ásamt komlön. Skökustokkurinn var
látinn hvila á kláfunum. — Ljósm. Vigfús Sigurgeirsson.
ÞÓRÐUR TÓMASSON
MELTEKJA Á HERJÓLFSSTÖÐUM
í ÁLFTAVERI
Inngangur. Melur eða melgras (elymus arenarius) vex víðsveg-
ar á Islandi, þar sem öðrum gróðri er lítt eða ekki vært, út við strend-
ur og inn til fjalla, enda orðinn nokkurs konar tákn um þrek og
seiglu, „melgrasskúfurinn harði, runninn upp þar sem Kaldakvísl
kemur úr Vonarskarði," eins og Jón Helgason kveður. Engin íslenzk
jurt kemst til jafns við melinn í því að hefta sandfok og búa í hag-
inn fyrir annan gróður á örfoka landi.
f lágsveitum Vestur-Skaftafellssýslu, austan Mýrdalssands, og í
Þykkvabæ og Háfshverfi í Rangárvallasýslu hefur melur náð einna
mestum þroska og vaxið á stórum, nær samfelldum flákum, þar sem
auðvelt var um öflun hans. 1 þessum byggðum hefur hann flest ár
borið þroskað korn öld eftir öld og orðið þýðingarmikill þáttur í
mataröflun íbúa. Orðið meltekja er einna helzt notað um uppskeru
melkorns eða not mels yfirleitt. Kornið var jöfnum höndum nefnt
melkom eða íslenzka komví). Notin af melnum voru annars fjölþætt.