Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1973, Blaðsíða 34

34
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
sanna að rétt sé hjá Magnúsi, og verður það hér talið sennilegast.
Það verður líka að teljast gróflega ósennilegt og nær óhugsandi að
hið feikna dýra skrín, sem Páll biskup lét gera og orðið var forn-
heilagt, hafi verið lagt fyrir róða og annað nýtt gert. Um brunann
1309 var áður rætt. Úr því að engin heimild tekur fram að hinn
mikli helgigripur hafi brunnið, en hins vegar skýrum orðum sagt
í 14. aldar heimild að það hafi bjargazt, verður það að teljast senni-
legast. Hvort smiðir Brynjólfs biskups hafa breytt málum skrín-
isins við uppgerðina, er ekki hægt að vita með vissu.
Ósamræmið milli Páls sögu biskups og Eggerts Ólafssonar um
lengd skrínisins er vandamál sem erfitt er að ráða fram úr, ef báðar
heimildir eru að tala um sama skrínið og hvor um sig hefur miðað
við álnir af þeirri lengd sem reiknað er með hér að ofan. Ef til vill
eru málin ónákvæm hjá öðrum eða báðum. Þegar á allt er litið er
þó sennilegast, að allt sé eitt og sama skrínið. Það hafa 18. aldar
menn í Skálholti talið (sbr. þó orðalag séra Jóns Halldórssonar, þar
sem hann gerir greinilega mun á hinu forna skríni og því sem Brynj-
ólfur biskup lét smíða úr gömlu fjölunum) og mun svo talið hér,
þótt þeim möguleika sér ekki gleymt, að um það kunni að hafa skipzt
einhvern tíma á löngum ferli.
Svo búið sem Eggert Ólafsson lýsir því er skrínið í Skálholti allan
síðari hluta 18. aldar og er alltaf talið upp í afhendingarskrám og
vísitasíum. 1 prófastsvísitasíu frá 12. sept. 1799 segir svo: „Þorláks
skrín með hurð á járnum, skrá og lykli, með emailleruðum messings-
stykkjum“38. Og í prófastsvísitasíu frá 11. júní árið 1800 er allt
sagt við sama, svo að þar eru síðustu opinberar spurnir af Þorláks
skríni, óbeint. Það er þá enn í kirkjunni. Margir gripir hennar höfðu
verið fluttir til Reykjavíkurdómkirkju, þegar hún var vígð árið
1796, en skrínið var ekki meðal þeirra, sem varla var von. Því segir
séra Þorsteinn Sveinbjarnarson á Hesti í kvæði, sem hann nefndi
„Afsalsbréf ekkjufrúr Skálholtskirkju til dóttur sinnar dómkirkj-
unnar í Reykjavík"39 meðal annars:
Bagla, bjöllur, mítur,
bríkur, verkfærin,
hér að auk þú hlýtur
helgan skrúða minn,
alls vil þessa unna þér, —
Þorláks eftir skildu skrín
til skemmtunar hjá mér.