Morgunblaðið - 29.11.2004, Blaðsíða 1

Kísiliðjan við Mývatn hættir starfsemi í vikunni.
LITLAR líkur eru taldar á að fjármögnun kís-
ilduftverksmiðju í Mývatnssveit takist. Þetta
segir Hákon Björnsson, framkvæmdastjóri
Promeks, fyrirtækis í eigu norskra aðila sem
hefur haft áform um verksmiðjuna og verið að
leita fjárfesta. Hugmyndin hefur verið að
vinnsla á kísildufti taki við af kísilgúrvinnslu en
Kísiliðjunni í Mývatnssveit verður lokað nú um
mánaðamótin og framleiðslu hætt. Þar hafa
starfað 40–50 manns, sem nú eru í mikilli óvissu
um framtíð sína.
Hákon sagði við Morgunblaðið í gærkvöldi að
ekki hefði tekist að ná endum saman. Um tíma
hefðu vonir glæðst í haust um að fjárfestar
fengjust í verkefnið, bæði hér á landi og erlend-
is, en það hefði ekki gengið eftir. Ekki væru
margir möguleikar sjáanlegir í stöðunni og
hverfandi líkur á að af verksmiðjunni verði.
Hann vildi ekki upplýsa hve mikið fjármagn
hefði vantað upp á en upphaflega lagði ríkið til
200 milljónir króna úr Nýsköpunarsjóði til verk-
smiðjunnar. Hákon sagði frekara framlag frá
ríkinu hafa komið til tals en ekki með form-
legum hætti. Stofnkostnaður þessarar fram-
leiðslu hefur verið áætlaður um tveir milljarðar
króna.
Promeks hefur haft áform um að flytja inn
kvarts frá Noregi til að framleiða kísilduft hér á
landi. Var starfsmönnum Kísiliðjunnar heitið
forgangi að störfum í nýrri verksmiðju en frá
lokum fjármögnunar áttu að líða 18–20 mánuðir
þar til að framleiðsla hæfist.
Áform um kísilduftverksmiðju í Mývatnssveit eru í mikilli óvissu
Ólíklegt að fjármögnun takist
„EINS og ástandið er, óttast ég,
að til alvarlegra átaka geti kom-
ið,“ sagði Tjörvi Guðmundsson
kvikmyndagerðarmaður en hann
er nú staddur í Kíev í Úkraínu.
„Afstaða fólksins er að harðna.
Hér koma daglega saman hundr-
uð þúsunda manna og það er al-
veg ljóst, að fólkið mun ekki sætta
sig lengur við núverandi stjórn-
völd, sem það sakar um spillingu
og gífurlegt kosningasvindl. Ég
get að sjálfsögðu ekki staðfest eitt
né neitt en sagt er, að at-
kvæðaseðlar og jafnvel kassar
með greiddum atkvæðum hafi
fundist hér og þar að kosning-
unum loknum, inni á klósettum
sums staðar og úti í skógi,“ sagði
Tjörvi.
Tjörvi sagði, að ástandið í Kíev
minnti um sumt á risastóra Wood-
stock-hátíð og tilraunir stjórn-
valda til að fá stuðningsmenn
sína, aðallega námamenn frá
austurhlutanum, til borgarinnar
hefðu mistekist. Sagt væri, að
þeim hefðu verið greiddir doll-
arar fyrir en það endað með því,
að þeir hefðu farið á blindafyllerí
þegar til höfuðborgarinnar kom.
Hefði þeim síðan verið hjálpað
upp í lestina heim.
Tjörvi er nú í Kíev við að gera
heimildarmynd um götubörn í
borginni.
Segist óttast alvarleg átök
STOFNAÐ 1913 326. TBL. 92. ÁRG. MÁNUDAGUR 29. NÓVEMBER 2004 PRENTSMIÐJA ÁRVAKURS HF. mbl.is
Blessuð jólin
á næsta leiti
Jólaböll haldin í Faktorshúsi
í rúma öld | Daglegt líf
MAHMOUD Abbas, forsetaefni Fatah-
hreyfingarinnar meðal Palestínu-
manna, fékk í gær stuðning Al-Aqsa-
píslarvottasveit-
anna og virðist nú
fátt geta komið í veg
fyrir, að hann verði
kjörinn næsti for-
seti og eftirmaður
Yassers Arafats.
Abbas, sem hefur
lagt áherslu á frið-
samlegar aðgerðir í
baráttunni fyrir
sjálfstæðu palest-
ínsku ríki, fékk stuðning frá Al-Aqsa-
sveitunum sama dag og hann ögraði
þeim og öðrum vopnuðum sveitum með
því að lýsa yfir, að meðal Palestínu-
manna ætti enginn að bera vopn nema
öryggissveitirnar. Ný skoðanakönnun
bendir til, að hann muni sigra örugg-
lega í væntanlegum kosningum.
Embættismenn í Ísrael sögðu í gær,
að Ísraelsstjórn vildi hafa samvinnu við
Palestínumenn um brottflutning Ísr-
aela og ísraelskra hermanna frá Gaza.
Þykir yfirlýsingin boða gott fyrir nán-
ara samstarf við nýja stjórn í Palestínu.
Abbas
styrkir
stöðu sína
Jerúsalem, Gaza. AP, AFP.

Lengi álitinn/14
Mahmoud Abbas
RÁÐAMENN í austurhéruðum
Úkraínu hótuðu í gær að kljúfa þau
að nokkru frá öðrum hlutum lands-
ins og boðuðu almenna atkvæða-
greiðslu um það ef svo færi, að
Víktor Jústsjenkó yrði forseti
landsins.
Kom þetta fram á miklum hita-
fundi í borginni Severodonetsk í
austurhluta landsins en þar er
rússneskumælandi fólk í miklum
meirihluta og stuðningsmenn Víkt-
ors Janúkóvítsj forsætisráðherra.
Hefur hann opinberlega verið lýst-
ur sigurvegari í forsetakosningun-
um 21. nóvember en stjórnarand-
staðan sakar stjórnvöld um
víðtækt kosningasvindl.
Sat Janúkóvítsj fundinn ásamt
Júrí Lúzhkov, borgarstjóra
Moskvu, en hann sóttu um 3.500
fulltrúar frá 17 af 27 héruðum
Úkraínu. Leiðtogar héraðanna
sögðu, að kæmist Jústsjenkó til
valda, myndu þeir í „sjálfsvarnar-
skyni“ efna til almennrar atkvæða-
greiðslu um sjálfstjórn. Í einu hér-
aðanna, kolanámahéraðinu
Donetsk, hefur þegar verið ákveð-
ið, að atkvæðagreiðslan fari fram
15. desember.
Tugþúsundir stuðningsmanna
Jústsjenkós halda enn til á Sjálf-
stæðistorginu í Kíev og sagði
Jústsjenkó í gær, að strax ætti að
sækja til saka þá héraðsleiðtoga,
sem hótuðu að kljúfa ríkið. Leoníd
Kútsjma, fráfarandi forseti Úkra-
ínu, sagði í ávarpi til landsmanna,
að finna yrði einhverja málamiðlun
því að annað myndi hafa í för með
sér alvarlegar afleiðingar. Hafði
Kútsjma áður setið fund í örygg-
isráði landsins, sem varaði við til-
raunum til að kljúfa landið, og í yf-
irlýsingu frá úkraínsku öryggis-
lögreglunni, SBU, sagði, að hún
myndi standa vörð um „landfræði-
legt fullveldi“ Úkraínu.
Deiluaðilar ætluðu að ræðast við
í gær en talsmaður Jústsjenkós
sagði, að yrði ekki orðið við þeim
kröfum stjórnarandstöðunnar, að
Janúkóvítsj forsætisráðherra yrði
vikið frá ásamt aðskilnaðarhéraðs-
stjórum, yrði viðræðum hætt.
Hefði Kútsjma forseti sólarhring
til að verða við þessu. Skoraði hann
jafnframt á herinn að verja úkra-
ínsku þjóðina og sagði hættu á, að
stjórnvöld létu til skarar skríða
gegn stjórnarandstöðunni í nótt.
Hæstiréttur Úkraínu tekur í dag
fyrir ásakanirnar um svindl í kosn-
ingunum 21. nóvember sl.
Hóta klofningi í aust-
urhéruðum Úkraínu
Stjórnarand-
staðan krefst
brottreksturs
Janúkóvítsj
Reuters
Stuðningsmenn Jústsjenkós hrópa slagorð á fundi í Kíev í gær. Á sama tíma höfðu stuðningsmenn Janúkóv-
ítsj forsætisráðherra í austurhéruðum landsins uppi hótanir um að kljúfa þau að nokkru frá alríkinu.
Severodonetsk. AP, AFP.
UM þessar mundir er liðin öld frá því að
rafmagnsljós knúin með vatnsafli voru
tendruð í fyrsta skipti á Íslandi. Hingað
til hefur þessa merka
viðburðar verið minnst
12. desember en nú
hafa komið fram upp-
lýsingar sem benda
sterklega til þess að
ljósin hafi í raun og
veru verið tendruð 29.
nóvember 1904.
Sindri Freysson, rit-
höfundur, hefur skoðað
heimildir um rafmagn á Íslandi og segir
að ekki sé vitað hvaðan dagsetningin 12.
desember er fengin og svo virðist sem
hún komi í raun fyrst fram þegar fimmtíu
ára afmæli fyrstu vatnsvirkjunarinnar
var fagnað. Hins vegar kom í leitirnar
bréf sem Karl Sveinsson, síðar rafmagns-
fræðingur, sendi foreldrum sínum 3. des-
ember 1904 þar sem hann segir að fyrsta
rafmagnsljósið hafi verið kveikt 29. nóv-
ember og segir Sindri líklegt að það sé
hin rétta dagsetning.
Atburðurinn átti sér stað í Hafnarfirði
fyrir tilstilli Jóhannesar Reykdals en
hann naut dyggrar aðstoðar rafmagns-
fræðingsins Halldórs Guðmundssonar. Í
sameiningu leiddu þeir rafmagn í sextán
hús í Hafnarfirði en orkan var fengin úr
Hamarskotslæk./6
Nýjar upplýsingar
um fyrsta rafljósið
Aldarafmæli
í dag eða eftir
tvær vikur?
Fasteignablaðið og Íþróttir í dag
Fasteignir | Mikið fjárfest í nýju íbúðarhúsnæði  Línur að
skýrast á lánamarkaði Íþróttir | Bergsveinn aðstoðar Viggó
 Valsmenn unnu tvöfalt  Tólfta jafntefli Inter Milan