Morgunblaðið - 04.08.1974, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ. SUNNUDAGUR 4. ÁGUST 1974
ÍSLENZK MYNDUST í 1100 ÁR
Litið inn á
sýninguna á
Kjarvalsstöðum
SÝNING „íslenzk myndlist 11100
ár“, sem opnuð var f júnímánuði á
Kjarvalsstöðum og mun standa
fram í ágúst, hefur vakið verð-
skuldaða hrifningu sýningar-
gesta. Leikmaður, sem skoðar
sýninguna, hlýtur að undrast,
hversu miklu undirbúningsnefnd
hefur fengið áorkað og safnað
ótrúlega miklu og fjölbreyttu úr-
vali muna af öllu tagi, sem gefa
fróðlegt og skemmtilegt yfirlit
yfir listiðju þjóðarinnar 11100 ár.
I formála að mjög myndarlegri
sýningarskrá skrifar forseti Is-
lands, dr. Kristján Eldjárn, og
segir þar m.a.:
„I úrvali og ágripi speglar hún
(þ.e. sýningin) þátt myndlistar-
innar 1 fslenzku Iffi, menningar-
þátt, sem aldrei hefur slitnað.
Hún sýnir hinar djúpu rætur og
ekki sfður hinn fjölskrúðuga
blóma, sem listin hefur borið f
nútfmanum. Sá þroski, sem
fslenzk myndlist hefur náð á vorri
öld, er áreiðanlega eitt hið skýr-
asta dæmi þess, hvernig þjóðin
hefur brotizt úr viðjum. Þetta er
eitt af ævintýrunum, sem vér höf-
um orðið áhorfendur að. Um það
ævintýri á þessi sýning að vekja
hugboð, ekki sfður en jarðveginn,
sem það er vaxið úr. Sýningin
Islenzk myndlist í 1100 ár minnir
á sjálfa sögu þjóðarinnar frá til-
teknu sjónarhroni. Þar með er
ekki sagt, að sagan þurfi að
þrengja sér á milli listaverkanna
og áhorfendanna. Það er hverjum
manna ámælislaust, þótt hann
skoði hvert verk án allra hugleið-
inga um sögulega stöðu þeirra.
Þau eiga jafnvel rétt á því, eins og
hver maður á að vera dæmdur
eftir eigin verðleikum, en ekki
ætt og uppruna. Engu að sfður vill
þessi sýning um leið rekja sögu-
lega þróun, opna sýn yfir mikla
víðáttu. Og þá er hollt að minnast
þess, að þáttur myndlistarinnar
skilst svo bezt, að honum sé ekki
kippt úr samhengi við hið mikla
þáttasafn, sem er íslenzk menn-
ing í fortfð og nútíð, lífstjáning
íslenzkra manna um aldirnar."
„Dyggðaklæðið“, blómstursaum-
að með allegóriskum myndum
höfuðdyggðanna tfu f konulfki,
ásamt Rafel, Tóbfasi og Söru.
Dyggðirnar eru talið í röð frá
vinstri: Trú, von, kærleikur, guð-
hræðsla, hógværð, auðmýkt,
þolinmæði, hófsemi, skfrlífi, stað-
Innreið Krists f Jerúsalem:
Utskorin og máluð skáphurð f
barokkstíl. Gildur trjástofn með
stórum blöðum og blómum upp
eftir miðju skurðverkinu. Efst er
skorið ofan á laufverkið nafnið
Thorarinn Einarsson og ártalið
1699. Þar fyrir neðan er mynd,
sem sýnir innreiðina f Jerúsalem,
en beggja vegna við Krist eru
menn, sem halda á klæðum og
greinum. I sýningarskrá segir, að
litirnir á skurðinum sýnist vera
upphaflegir. Ur þjóðminjasafni
tslands.
festi. Umhverfis myndirnar er
bekkur með blómum, blöðum og
svonefndu „grotesque“-skrauti.
Klæði þetta var f eigu Gríms
skálds Thomsens og taldi hann
það saumað af dætrum séra
Sæmundar í Glaumbæ Kárssonar
(1556—1638), en hann var for-
Pétur postuli frá Staðarfelli.
Skorin og máluð mynd postulans
með einkunnir sínar, lykil og bók
í höndum. Myndin er eignuð Gísla
presti Guðbrandssyni, bíld-
höggvara og málara, sem var
prestur í Hvammi í Dölum frá
1584—1620. Myndin er úr Staðar-
fellskirkju, en hún var í kaþólsk-
um sið helguð Pétri. Fleiri verk
eru til, eignuð sr. Gfsla og mjög
keimlík, prédikunarstóll úr
Staðarfellskirkju og önnur
Pétursmynd f Nordiska museet í
Stokkhólma. Ur Þjóðminjasafni
íslands.
Til hliðar og til vinstri er út-
skurðarmynd: Dúfa tákn heilags
anda og var hún fest neðan á
tréhimin yfir prédikunarstólnum
í Laufáskirkju við Eyjafjörð.
Dúfan er sennilega jafngömul
prédikunarstólnum, sem er með
ártalinu 1698. Ur Þjóðminjasafni
Islands.
faðir Grfms í karllegg. Sú saga
hefur einnig bundizt við klæðið,
að það sé gert af dætrum Hjalta
prófast Þorsteinssonar í Vatns-
firði.
Klæðið er f Þjóðminjasafni Is-
lands.
Hafgýgur af Ströndum: Utskorin
fjöl 129 sm Iöng með mynd af
hafgúu með mikið slegið hár, sem
heldur á manni milli brjósta sér.
Undir sporðinum er bátsstafn, en
beggja vegna við hana og fyrir
ofan eru fuglar, fiskur, rostungur
og stórgert blaðskraut. Ekki er
vitað hvaða hlutverki fjölin hefur
gegnt, en um miðbik 19. aldar var
hún ásamt annarri fjöl við altarið
í Árneskirkju á Ströndum. Fjölin
er talin frá 17. öld. Ur Þjóðminja-
safni Islands.

Kistill með útskurði í rókókóstíl.
Kistillinn er allur útskorinn með
djúpum hríslurósum og myndum
manna, dýra og fugla. Skurðurinn
sýnir skrautlegan 18. aldar stfl,
nokkuð barokkkenndan. Innan á
lokinu er skorið með sambundnu
letri nafnið Guðrún Illugadóttir
og ártalið 1758. Óvíst er um
upprunastað kistilsins, en hann
var í eigu Gests skálds Pálssonar.
Ur Þjóðminjasafni Islands.
Skýringar með myndum eru
allar teknar úr sýningarskrá.
(Ljósm. Mbl. Ól.K.Magn.)