Morgunblaðið - 28.09.1986, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. SEPTEMBER 1986
TITAIMIC-SLYSIÐ
\ t \ II. pijp
1
Sir Rufus Isaacs (til vinstri) tók þátt í Titanic-rannsókninni
þrátt fyrir umdeilda hlutafjáreign í Marconi-félaginu. Formaður rannsóknamefndarinnar var Mersey iávarður (til hægri).
. YFIRKLÓR
IYFIRHEYRSLUM
Staðfesting á að skipið, sem átti ekki að geta sokkið, var sokkið.
Um þessar mundir kem-
ur út í Bretlandi bókin The
Titanic — Full Storyof the
Tragedy (Titanic — Öll
harmsag'an sögð) eftir
Michael Davie, blaðamann
hjá The Observer. Morg-
unblaðið hefur fengið
einkarétt á að birta kafla
úr bókinni, sem þykir
varpa nýju Ijósi á ýmsa
þætti þessa mikla sjóslyss.
I Bandaríkjunum var
reynt að komast að því
hveijir bæru ábyrgð á
Titanic-slysinu — en Bret-
ar komust að þeirri
athyglisverðu niðurstöðu
að engum væri um að
kenna. I þessum síðari út-
drætti úr bók Michaels
Davie fjallar höfundur um
þessi sérstæðu — og enn
umdeildu — réttarhöld.
rá upphafi vóru
margir vantrúaðir
á, að rannsóknin í
Bretlandi á
Titanic-slysinu
yrðí fullnægjandi.
Tilkynnt var um
skipan formanns
rannsóknamefndarinnar — Mersey
lávarðar — 27. apríl 1912. En hver
var Mersey lávarður, og hvemig
maður var hann? Ekki er unnt að
taka afstöðu til þeirrar gagnrýni
að niðurstöður rannsóknanna á
Titanic-slysinu hafi aðeins verið
jrfírklór nema með hliðsjón af per-
sónuleika og tengslum Merseys
lávarðar.
Fyrir það fyrsta var hann ekki
eðalborinn, eins og margir Banda-
ríkjamenn töldu þá víst vegna titils-
ins. Aður en hann var aðlaður hét
hann John Charles Bigham og var
næstelzti sonur kaupmanns í Liv-
erpool.
Mersey hlaut strangt uppeldi.
Hann kallaði foreldra sína „sir“ og
„madam“, og honum var bannað
að setjast niður þegar hann snæddi
í þeirra viðurvist. Hann var sendur
til náms í Þýzkalandi, þar sem hann
fékk mikið dálæti á óperum og leik-
list sem entist honum til dauðadags;
hafði hann þá um skeið mestan
áhuga á að helga sig leiksviðinu.
Hann hafði góða barítónrödd, og
seinna í lífinu átti hann það til að
skemmta gestum sínum að loknum
kvöldverði með því að syngja gömul
ensk lög og aríur úr óperum eftir
Verdi og Gounod.
Hann sneri sér seint að lögfræði-
námi. Sjö uppvaxtarárum eyddi
hann við störf í skrifstofu föður
síns, þar sem hann efnaðist nokk-
uð, öðlaðist þekkingu á samgöngum
á sjó, og fékk mikla óbeit á viðskipt-
um. Meðan hann var við laganám
náði hann sér einnig í próf frá Sor-
bonne og lærði þannig frönsku auk
þýzkunnar.
Hann fékk lögmannsréttindi árið
1871, og varð fljótt mikils metinn
lögfræðingur. Þegar hann var 57
ára, og hafði verið starfandi lög-
fræðingur í 26 ár, var hann skipað-
ur hæstaréttardómari og kvaddur
til Windsor-kastala þar sem Vikt-
oría drottning sló hann til riddara.
Það lá í augum uppi að Mersey var
rétti maðurinn til að skipa öndvegi
hjá rannsóknamefnd Titanic-slyss-
ins. Hann gjörþekkti vöruflutninga
á sjó og siglingalög.
Vegna ásakana er síðan komu
fram ber að geta þess að þótt starf-
ið hafí skipað honum í fámenna
stétt brezkra ráðamanna, og þótt
hann hafi átt skammtímasetu á
þingi fyrir Fijálslynda flokkinn,
hafði hann lítinn áhuga á stjóm-
málum og umgekkst ekki stjóm-
málamenn. Hann fór sínar eigin
leiðir í stjómmálum og fylgdi ekki
flokkslínum.
Stór herskáli, London Scottish
Drill Hall, skammt frá St. Jame’s
Park-stöðinni, var útbúinn sem sér-
stakur réttarsalur fyrir rannsókn-
ina; síð veggtjöld huldu bera
múrsteinsveggina; púlt Merseys lá-
varðar stóð á upphækkuðum palli
f öðmm enda salarins og út frá því
til beggja handa, en örlítið lægra,
voru borð meðdómara; Mersey lá-
varði á hægri hönd voru stóll og
borð með vatnskönnu fyrir vitni;
og á hliðarvegg héngu uppi stórt
líkan af Titanic, sem White Star-
skipafélagið hafði útvegað, og kort
af Norður-Atlantshafínu.
Andspænis Mersey lávarði sátu
nokkrir virtustu lögfræðingar Bret-
lands: meðai þeirra vom Sir Rufus
Isaacs, KC (Kings Counsel) dóms-
málaráðherra; Sir John Simon, KC,
ríkissaksóknari; Reymond Asquith
(sonur forsætisráðherrans) og Sir
Robert Finley fyrir White Star-
skipafélagið. Salurinn var þéttset-
inn allan tímann sem rannsóknin
fór fram.
Mersey lávarður lagði mikið upp
úr því að málarekstur fyrir dómi
hans gengi hratt fyrir sig. Hann
var lítt gefínn fyrir málalengingar.
í huganum var hann jafnan kominn
feti framar en aðrir í réttarsalnum,
og hann átti það til að verða óþolin-
móður þegar honum fannst hann
hafa heyrt nóg.
Ef spumingar lögmanna vom
óskýrar umorðaði Mersey þær, og
var þá jafnan gagnorðari. Hann var
af og til strangur í garð Harbin-
sons, lögmanns farþega þriðja
farrýmis, en hindraði hann þó ekki
í starfi. Hann kom kurteislega fram
við áhöfnina: „Þakka yður fyrir,
Jewell,“ sagði hann við fyrsta vitn-
ið, „og ef ég má segja það þá finnst
mér þér hafa flutt mál yðar mjög
vel.“
Skýrsla rannsóknarinnar er mjög
skýr og vel samin. Vipskiptaráðið
gerði ráðstafanir til að flýta birt-
ingu skýrslunnar, heimilaði að
prenturum yrði greitt fyrir yfír-
vinnu og unnið yrði á almennum
frídegi; einnig óskaði ráðið eftir að
skýrslan yrði prentuð með stóm
letri. Þessar ráðstafanir vom gerðar
áður en ráðinu var kunnugt um
niðurstöður rannsóknarinnar. Um-
Qöllun siglingamálatímarita og
merkari dagblaða um skýrsluna var
yfírleitt jákvæð. í skýrslunni vom
bomar fram ýmsar tillögur um
breytingar; á loftskeytaþjónustu, á
reglum um björgunarbáta, á skipa-
smíðatækni. Sjálft viðskiptaráðið
komst ekki undan gagnrýni. Af
dómsskjölum má hinsvegar ráða að
embættismenn hafí verið fegnir því
að sleppa tiltölulega vel, í það
minnsta með tilliti til þess að áður
en rannsóknin hófst höfðu þeir ver-
ið ásakaðir fyrir seinagang og
vanrækslu í starfí.
En það athyglisverðasta við
skýrsluna er að hvorki Smith skip-
stjóri né White Star-skipafélagið
vom fundin sek um vanrækslu. Á
því atriði byggðust ásakanir um
yfírklór. í skýrslunni er komizt að
þeirri niðurstöðu að ekki megi
dæma Smith fyrir vanrækslu, vegna
þess að þótt hann hafí látið halda
siglingu áfram á mikilli ferð þrátt
fyrir að hafís væri í nánd, hefði
hann aðeins fylgt þeim hefðbundnu
siglingarreglum, sem lengi hefðu
verið við lýði á Norður-Atlantshafí.
Mersey hafði látið þau orð falla
við réttarhöldin að hann vildi ekki
dæma mann, sem ekki gæti verið
viðstaddur til að veija sig, of hart
— en Smith hafði farizt með skipi