Morgunblaðið - 20.04.1994, Blaðsíða 1

96 SIÐUR B/C/D/E
88. tbl. 82. árg.
MIÐYIKUDAGUR 20. APRÍL 1994
Prentsmiðja Morgunblaðsins
SÞ ráðalausar
gagnvart yfir-
gangi Serba
Sarajevo. Reuter.
BOSNIU-Serbar héldu í gær áfram sprengjuárásum sínum á Gorazde
og náðu á sitt vald loftvarnarbyssum, sem hermenn Sameinuðu þjóð-
anna (SÞ) tóku af Serbum í febrúar sl. Tilraunir SÞ til að koma mú-
slimum í Gorazde til aðstoðar eru algerlega undir Bosníu-Serbum komn-
ar, að sögn embættismanna SÞ. Rob Annink, talsmaður friðargæslu-
sveita SÞ, segir ekki koma lengur til greina að gera loftárásir á Serba
svipaðar þeim í síðustu viku, þar sem serbneskar hersveitir, sem gera
sprengjuárásir á borgina, séu komnar of nærri henni. Varaði Radovan
Karadzic, leiðtogi Bosníu-Serba, við því að skelfileg átök myndu bijót-
ast út ef Atlantshafsbandalagið (NATO) gerði fleiri loftárásir.
Serbar gengu skrefí lengra gagn-
vart SÞ í gær, er þeir tóku loftvarnar-
byssur sem þeir höfðu látið af hendi
vegna hótana NATO um loftárásir.
Yfírbuguðu Serbar 18 gæsluliða, sem
gættu vopnanna. Þeir skiluðu hluta
þeirra í gærkvöldi og létu lausa um
50 starfsmenn SÞ sem þeir höfðu
haldið í stofufangelsi.
Vestrænir sendimenn í Belgrad
segja að brot hers Bosníu-Serba á
vopnahléi sem um samdist við SÞ,
hafí sannfært Vesturlönd um að her-
inn láti ekki að stjórn stjómmálaleið-
toga Serba. Sögðu þeir útilokað að
viðskiptabanni SÞ á Serbíu verði af-
létt en talinn var möguleiki á því.
Boutros Boutros Ghali, aðalritari
SÞ ritaði Manfred Wörner, fram-
kvæmdastjóra NATO bréf á mánu-
dag, þar sem hann óskar aukins
umboðs NATO til að beita loftárás-
um. Þá virðast Rússar, Bandaríkja-
menn og Evrópusambandið nálgast
samkomulag um nýjar viðræður um
frið í Bosníu.
Reuter
Undirritun í Suður-Afríku
MANGOSUTHU Buthulezi, leiðtogi Inkatha-hreyfingar Zúlúmanna, undirritar samning um að Zúlúmenn
taki þátt í kosningum í Suður-Afríku í næstu viku, en F.W. de Klerk forseti landsins og Nelson Mand-
ela, leiðtogi Afríska þjóðarráðsins, skiptast á eintökum til undirritunar.
Þjóðveijar
vilja rétt-
lát skipti
byrðanna
Pétursborg. Reuter.
ÞJÓÐVERJAR vilja að byrðunum
vegna endurreisnarinnar í Mið-
og Austur-Evrópu verði réttlát-
legar skipt en fram að þessu hafa
þeir einir lagt fram meira en
helming allrar aðstoðar Vestur-
landa. Kom þetta fram á ársfundi
Evrópubankans en hann er hald-
inn í Pétursborg í Rússlandi. Til-
gangur hans er að aðstoða komm-
únistaríkin fyrrverandi við að
taka upp markaðsbúskap.
Theo Waigel, fjármálaráðherra
Þýskalands, sagði í ræðu sinni á árs-
fundinum, að Þjóðveijar hefðu lagt
fram 76 milljarða dollara í aðstoð
við Mið- og Austur-Evrópuríkin eða
meira en helming vestrænu aðstoðar-
innar. „Þessum byrðum verður að
skipta jafnt,“ sagði Waigel. „Við
Þjóðverjar höfum lagt meir af mörk-
um en nokkrir aðrir en það eru tak-
mörk fyrir því hvað við getum.“
Það er haft til marks um vaxandi
hlutverk Pétursborgar sem miðstöð
fjármálalífsins í Rússlandi, að árs-
fundur Evrópubankans skuli haldinn
þar en í ræðu yfirmanns hans, Prakk-
ans Jaeques de Larosiere, kom fram
að bankinn væri þegar orðinn mesti
fjárfestandi í einkafyrirtækjum í
Mið- og Austur-Evrópu. Sagði hann,
að bankinn væri nú betur í stakk
búinn en áður til að sinna hlutverki
sínu og erfiðleikarnir á síðasta ári
að baki. Átti hann þá meðal annars
við óreiðuna og bruðlið, sem þóttu
einkenna landa hans og fyrirrennara
í starfi, Jacques Attali.
Forystumenn stærstu flokkanna í Suður-Afríku ná sáttum
Zúlú-menn fallast á að
taka þátt í kosningxnn
Vonast til að samkomulagið afstýri hættu á blóðsútheliingum
Pretoríu. Reuter.
LEIÐTOGAR stærstu flokkanna í Suður-Afríku náðu í gær samkomu-
lagi sem felur í sér að Inkatha-frelsisflokkur Zúlú-manna verður
með í þingkosningunum 26.-28. þessa mánaðar, þeim fyrstu sem
blökkumenn iandsins fá að taka þátt í. „Það er einlæg von mín að
þetta samkomulag verði til þess að binda enda á átökin í landinu,"
sagði F.W. de Klerk forseti á blaðamannafundi með Mangosuthu
Buthelezi, leiðtoga Inkatha, og Nelson Mandela, leiðtoga Afríska
þjóðarráðsins (ANC).
• * * Reuter
Comaneci og kyrnar
NADIA Comaneci, fyrrum ólympíumeistari í fímleikum, brá sér á mjólk-
urbú í Ástralíu í því skyni að auglýsa heimsmeistaramótið í fimleikum
sem hófst í landinu í gær en mjólkurbúið er stuðningsaðili mótsins.
Mandela sagði að allir Suður-
Afríkumenn, einnig Zúlu-menn,
sem eru um 8,5 milljónir, vildu
taka þátt í kosningunum. „Þetta
samkomulag er stórt stökk fram á
við í átt til friðar, sátta, þjóðarein-
ingar og kosninga með þátttöku
allra,“ sagði Mandela, sem er lík-
legur til að verða fyrsti blökkumað-
urinn í embætti forseta Suður-Afr-
íku. „Við erum ein þjóð - afrísk.“
Stjórnarskrárbreyting að
kröfu konungsins
Samkomulagið felur meðal ann-
ars í sér að þingið kemur saman
á mánudag til að afgreiða breyt-
ingar á stjórnarskránni sem
styrkja stöðu Goodwills Zwelithin-
is, konungs Zúlú-manna, sem hef-
ur krafist aukinnar sjálfstjórnar
KwaZulu, héraðs Zúlúmanna, eftir
afnám aðskilnaðarstefnunnar. Um
240 manns hafa fallið í átökum
blökkumanna í héraðinu frá því
stjórnin setti neyðarlög þar 31.
mars.
„Eg hef þá ánægju að tilkynna
að Inkatha-frelsisflokkurinn tekur
þátt í kosningum til þings og hér-
aðsráða," sagði Buthelezi á blaða-
mannafundinum. Hann bætti við
að hættunni á blóðsúthellingum
hefði verið afstýrt og lét í ljós þá
von að samkomulagið leiddi til við-
varandi friðar, lýðræðis og sam-
bandsríkis í Suður-Afríku. Ríkti
mikil gleði í Ulundi, höfuðborg
KwaZulu, í kjölfar samningsins og
hrópaði mannfjöldinn að lýðræði
væri eina leiðin til frelsis.
Sjálfsákvör ðunarr éttur
Zúlumanna virtur
Buthelezi sagði að samkomulag-
ið væri mikill sigur fyrir Zúlú-menn
því sjálfsákvörðunarréttur þeirra
hefði verið virtur og framtíð kon-
ungdæmisins KwaZulu hefði verið
tryggð.
Kjörgögnum og reglum um
framboðsfrest verður breytt þann-
ig að Inkatha getur tekið þátt í
kosningunum. Leiðtogarnir undir-
rituðu ennfremur samning þar sem
þeir hafna ofbeldi og lofa að gera
allt sem í þeirra valdi stendur til
að tryggja fijálsar og friðsamlegar
kosningar.
„Það er ekkert eins dýrmætt og
það að bjarga mannslífum, ekkert
eins mikilvægt og þetta samkomu-
lag sem verðskuldar stuðning allra
forystumanna flokkanna og allra
þeirra sem unna Suður-Afríku,"
sagði Nelson Mandela.