Skírnir - 01.01.1908, Blaðsíða 34

34
Sjálfstæðisbarátta Noregs árið 1905.
ískyggilegt fyrirbrigði í Noregi, sem kom fram skömmu
áður en vanmáttur færðist á þjóðina l'yrir 500 árum. Eg
nefndi það »norska yfirlætisstefnu«. Með alt of miklum
rétti má líka tala um sænska yflrlætisstefnu
(»Storsvenskeriet«) Og um þá, sem henni fylgja, má segja
hið sama eins og um samsvarandi flokkinn í Noregi, sem
nú er löngu undir lok liðinn, að þeir starfa út af fyrir
sig, án þess að vera í lífrænu sambandi við alþýðu manna
(þó að þeir geti sennilega sýkt frá sér þar eins og ann-
arstaðar). En munurinn var sá, að yfirlætisflokkurinn í
Noregi var skipaður nokkurum tignum höfðingjum, sem
ekki höfðu samband sín á milli, og fyrir því áttu þeir
ekkert af þeim völdum, sem þeir keptu eftir með svo
mikilli hnignunar-græðgi. En yfirlætisfiokkurinn í Svíþjóð
er skipaður allmörgum mönnum af tignum ættum, mönn-
um, sem eiga saman að eðlisfari og eiga það skilið að
vera í virðingarstöðum, mönnum, sem telja sér það
metnað — og að sumu leyti með réttu — að hafa
fylkt sér utan um hinar gömlu, virðulegu erfikenningar,
mönnum, sem leggja kapp á það — og frá þeirra
sjónarmiði líka með réttu — að vernda, framar öllu
öðru, vald og ágæti þessara erfikenninga með þjóðinni.
Frá sænsku sjónarmiði er að því leyti ekkert að því að
finna, að þessum mönnum er trúað fyrir mikils háttar
stöðum í sænskum stjórnmálum, og að vald þeirra samtals
er töluvert. Tvent geta menn jafnvel skilið, og fyrir því
mælt því bót að nokkuru leyti: ífyrsta lagi þetta,
að þessi yfirlætisfiokkur í Svíþjóð hlaut að krefjast þess,
að afstöðu sambandsríkjanna við útlend ríki mættu að
sjálfsögðu engir aðrir ákveða en Svíar einir; þessi fátæka,
sögulausa þjóð hinum megin við Kjölinn ætti sannarlega
alls ekkert tiikall til þess að gera þess konar ákvæði.
Og í ö ð r u 1 a g i hitt, að frá þessum tignartindum hafi
menn eins og ósjálfrátt lilotið að líta nokkuð skakt og
með nokkuru mikiliæti á Noreg, með öllum hans byltingar-
hug og lýðstjórnar-tilhneigingum, og að menn hafi ekki
getað stilt sig um að brosa dálítið háðslega að þessari