Dagblaðið Vísir - DV - 09.01.1986, Blaðsíða 10

10
' / /
DV. FIMMTUDAGUR 9. JANÚAR1986.
Utlönd Utlönd Utlönd Utlönd
Umsjón: Hannes Heimisson og Björg Eva Erlendsdóttir
Gaddafi nýtur
ekki góðs uiff-
tals erlendis
—en mjög dáður heima fyrir þar sem hann hef ur veitt
olíuauðnum til að bæta lífskjörin
Muammar Gaddaíi ofursti, sem
sakaður er um að skjóta skjólshúsi
yfir hryðjuverkaöfl eins og þau er
stóðu að árásunum á flughafhimar
í Vín og Róm í síðasta mánuði, er
mikils metinn heima fyrir í Líbýu
en víða erlendis teija menn hann
óútreiknanlegan og hættulegan í
ofstæki sínu.
Fáir þjóðarleiðtogar hafa kallað
yfir sig á seinni árum aðrar eins
vammir og skammir og Gaddafi.
Því yrði helst jafhað við Idi Amin
áður einvald í Uganda.
„Brjálæðingur"
Ronald Reagan Bandaríkjafor-
seti hefur kallað Gaddafi hryðju-
verkamann og brjálæðing. Bush
varaforseti segir Gaddafi svo egó-
manískan að hann gæti hleypt af
stað þriðju heimsstyrjöldinni til
þess eins að komast sjálfur í fyrir-
sagnirblaðanna.
Anwar Sadat, heitinn - fyrrum
forseti Egyptalands, lýsti gjaman
Gaddafi sem „hundrað prósent
brjáluðum". Shimon Peres, forsæt-
isráðherra ísraels, kallar hann
„eitt ægilegasta fyrirbrigði okkar
tíma“.
Útrýmdi hann fátæktinni?
í höfuðborg Líhýu, Trípólí, em
flestir veggir klístraðir meö risa-
stórum myndum af Gaddafi en þar
er hann dáður af flestum. Jafnvel
keppinautar eða andstæðingar em
sammála fylgismönnum hans um
að Gaddafi hafi máð út fátækt í
landinu.
Gaddafi er eldheitur andstæðing-
ur auðvaldshyggju og er í nánum
tengslum við austantjaldsríkin.
Líbýa hefur verið einn af stærri
viðskiptavinum Moskvu í vopna-
kaupum. Hefur Gaddafi núna við-
urkennt að Líbýa hafi í fyrra sett
upp langdrægar SAM-5 eldflaugar.
Hvað sem þeim tengslum líður
þykist Gaddafi fara eigin götur sem
liggi á milli kapítalisma og kom-
múnisma. Hann segir heimspeki
sína geta verið leiðarljós fyrir allt
mannkyn.
Fæddur í eyöimörkinni
Foreldrar Gaddafis vom eyðimerk-
urhirðingjar enda fæddist hann í
eyðimörkinni árið 1942. Gaddafi
var ekki orðinn nema 27 ára gamall
þegar hann ásamt örfáum lágtsett-
um foringjum í hemum steyptu
Idris konungi af stóli 1969. Á síð-
asta áratug óx mjög metnaður hans
til þess að breiða út áhrif sín er-
lendis sem leiddi Gaddafi oft upp á
kant við nágranna sína í Norður-
Afiríku og arabíska bandamenn að
ekki sé minnst á Vesturlönd.
Gaddafi sendi um sex þúsund
hermenn til þess að styðja upp-
reisnarmenn í Chad 1983, sem
knúði Frakklandsstjóm til þess að
senda herlið til hjálpar stjómarher
Chad. Frakkar hafa síðan borið
Gaddafi á brýn að hafa margsvikið
samningana frá 1984 sem gerðu ráð
fyrir að bæði ríkin kölluðu her-
flokka sína hurt úr Chad.
Ýfingar við Bandaríkin
Sambúð Gaddafis við Bandaríkin
Ræður einn öllu
1977 hreytti Gaddafi nafninu á
landinu í „líbýska jamahiriyah"
(sem þýðir ríki fjöldans) og íbúar
landsins, þrjár milljónir að tölu,
fengu rétt til að láta í ljós skoðanir
sínar á svonefndum alþýðuþingum.
Formlega afsalaði Gaddafi sér öll-
um emhættislegum völdum 1979 en
áhrif hans em svo sterk að enginn
lætur sér neitt annað í hug koma
en að hann og fáeinir til viðbótar
hafi öll tögl og hagldir í höndum
sínum.
Það er sagt að Gaddafi hafi í
aðalherskálahverfinu í Trípólí
standandi stórt tjald og þangað
fari hann annað veifið til að minna
sjálfan sig á uppruna sinn meðal
eyðimerkurhirðingjanna. Vinir
hans segja að stundum aki hann
Gaddafi hefur birgt Líbýu upp af sovéskum hergögnum en á þessari mynd sjást langdrægar sovéskar út í eyðimörkina til innhverfrar
Sam-5 eldflaugar á hersýningu í Trípólí. íhugunar.
Þessi mynd er táknræn fyrir undirstöðuna að veldi Líbýu en það
hefur verið hinn feikilegi olíuauður sem Gaddafi ofursti hefur þó
notað mikið til að vinna gegn ólæsi og bæta lífskjör alþýðunnar
enda er hann mjög ástsæll meðal hinna lægra launuðu.
fremur að hafa alið á samsærisráði
um að sprengja í loft upp Aswan-
stífluna miklu við Níl.
Sameiningarhugmyndir
Gaddafi, sem er mikill talsmaður
einingar meðal araba, hefur verið
með ýmsar uppástungur um að
ganga í eina ríkishjónasæng með
löndum eins og Egyptalandi, Súd-
an, Sýrlandi, Túnis og Marokkó. Á
síðasta ári var undirritað sam-
komulag þess efnis við Marokkó,
en það hefur lítið bólað á efndum
þess.
Jórdanía sleit stjómmálatengsl
ríkjanna 1984 þegar skríll lét greip-
ar sópa um skrifstofur í sendiráði
Jórdaníu í Trípólí en Jórdanir
héldu því fram að sá skríll hefði
verið sendur út af örkinni af Líbýu-
stjórn sjálfri. Gaddafi hefur kallað
Jórdaníu „nýlendu ísraels“.
Á meðan flest arabaríkin styðja
Bagdad-stjórnina í Persaflóastríð-
inu þá hefur Líbýa stutt klerka-
veldið í íran. Hefur oft og tíðum
verið fremur grunnt á því góða í
samskiptum Líbýu við önnur
Persaflóaríki. Einhvern tímann
hvatti Gaddafi arabana, sem í þess-
um löndum búa, til þess að rísa upp
og bylta „spilltum konungsstjórn-
um“ sínum.
Trípólí gleðisnauð en þrifaleg
Heima fyrir hefur Gaddafi varið
milljörðum dollara af olíuauðnum
til þess að bæta lífskjör lands-
manna sinna og hefur það gert
hann feikivinsælan meðan hinna
lægra launuðu. Baráttunni gegn
ólæsinu hefur miðað stórkostlega
áfram, góðir vegir hafa verið lagðir
og mikið átak gert í húsnæðismál-
um.
I trúarvakningu múslíma (Gadd-
afi er heittrúaður) hefur verið
stranglega fylgt banni við neyslu
áfengra drykkja, næturklúbbum og
spilavítum í Trípólí hefur verið
lokað. Þykir hún því ein með gleð-
isnauðari borgum Austurlanda
nær en jafnframt ein þrifalegasta
höfuðborgin sem fyrirfinnst í þró-
unarlöndunum.
Tveir góðir saman: Idi Amin, fyrrum leiðtogi Úganda, og Muammar Gaddafi, ofursti og leiðtogi Líbýu.
til Líbýu og ennfremur allan inn-
flutning á olíuvörum þaðan.
Eftir hryðjuverkin í Vín og Róm
ó dögunum milli jóla og nýárs sáust
ófriðarblikur á lofti, svo mjög
versnaði sambúð Bandaríkjanna
og Líbýu. Reagan sakaði Abu
Nidal-skæruliðahópinn um hryðju-
verkin og vildi draga Gaddafi til
ábyrgðar að nokkru því að allra
hald er að Abu Nidal fari huldu
höfði í Líbýu í skjóli Gaddafis. -
sjálfsmorðssveitir til hryðjuverka-
árása í borgum Ameríku.
Sambúð Líbýu við Italíu og Aust-
urríki hefur stirðnað eftir árásirnar
á flughafnirnar. Einkanlega eftir
að Líbýufréttastofan hljóp á sig og
hrósaði hryðjuverkamönnunum
fyrir drýgðar „hetjudáðir" þótt
stjórnin í Trípólí flýtti sér að bera
slíkt til baka og fordæma mann-
drápin.
Bretar slitu stjórnmálasambandi
Það sama ár voru að minnsta kosti
níu Líbýumenn myrtir í hinum og
þessum borgum Evrópu.
Egyptaland, sem háði stutt
landamærastríð við Líbýu 1981,
hefur sakað Trípólístjórnina um að
standa að baki tveim samsærum
um morð á líbýskum útlögum í
Egyptalandi síðustu tvö árin.
Sömuleiðis kenna Egyptar Líbýu
um að hafa látið koma fyrir tundur-
duflum í Rauða hafinu 1984. Enn-
hefur lengi verið stirð. Carter
Bandaríkjaforseti kallaði banda-
ríska diplómata heim frá Líbýu
eftir að skríll réðist inn í banda-
ríska sendiráðið í Trípólí 1979. Og
aftur versnaði sambúðin til muna
eftir að Reagan varð forseti 1981. -
í ágúst 1981 skutu bandarískar
þotur af flugmóðurskipinu Nimitz
tvær líbýskar herþotur niður eftir
að flugmenn hinna síðarnefndu
höfðu ögrað bandarísku flugmönn-
unum. Árið eftir bannaði Reagan
alla sölu á hvers kyns hergögnum
Siglingar bandarískra herskipa
undan ströndum Norður-Afríku
komu mörgum til að halda að
Reaganstjómin hygði á hemaðarí-
hlutun í Líhýu. Hún hefur síðan
látið sitja við efnahagsþvinganir
og hvatt bandalagsríki sin til þess
að einangra Líbýu úr alþjóðlegu
viðskiptalífi.
Hótar sjálfsmorðssveitum
Gaddafi hefur svarað þessu með
því að hóta að senda út af örkinni
við Líbýu í apríl 1984 þegar lög-
reglukona var skotin til bana við
störf vegna mótmæla utan við líb-
ýska sendiráðið í London. Bana-
skotinu var skotið úr glugga sendi-
ráðsins en aldrei fékkst upplýst
hver hinna líbýsku „diplómata"
hefði verið morðinginn.
Útlögum útrýmt
1980 hótaði Gaddafi opinberlega
pólítískum útlögum að þeir mundu
drepnir ef þeir snem ekki heim.