Morgunblaðið - 31.08.2001, Blaðsíða 38

MINNINGAR
38 FÖSTUDAGUR 31. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Anna MargrétMagnúsdóttir
fæddist í Reykjavík
7. ágúst 1952. Hún
lést 17. ágúst síðast-
liðinn. Foreldrar
hennar voru Magnús
Petersen, f. 29.10.
1920, d. 19.7. 1992,
og Elísabet Vil-
hjálmsson, f. 25.2.
1921. Systir Önnu er
Guðrún Petersen, f.
28.7. 1953. Auk þess
átti Anna hálfbróður,
Helga Vilhjálmsson,
f. 17.6. 1943, d. 19.2.
2000.
Anna Margrét var þrígift, síð-
ast Reyni Axelssyni, f. 6.3. 1944.
Þau eignuðust tvær dætur, Birtu,
f. 25.7. 1990, og Maríu Elísabetu,
f. 4.3. 1992.
Anna Margrét lærði píanóleik
hjá Gísla Magnússyni og Árna
Kristjánssyni. Árið 1978 lauk hún
lokaprófi frá tónmenntakennara-
deild Tónlistarskólans í Reykja-
vík. Í janúar 1979 innritaðist hún í
University of Illinois í Urbana-
Champaign. Þar varði hún dokt-
orsritgerð sína í september 1985.
Ritgerðin er á sviði
heimspekilegrar
fagurfræði og fjallar
um eðli merkingar í
tónlist. Frá árinu
1980 lagði hún stund
á semballeik, fyrst
undir leiðsögn
Georges Hunters og
Williams Heiles við
háskólann í Illinois,
og síðar Helgu Ing-
ólfsdóttur í Reykja-
vík. Frá árinu 1985
hefur hún kennt við
Tónlistarskólann í
Reykjavík. Jafn-
framt hefur hún kennt við aðra
tónlistarskóla, síðast við Tónlist-
arskóla Garðabæjar frá árinu
1992. Hún hefur komið fram sem
semballeikari á mörgum tónleik-
um, bæði sem einleikari og í sam-
leik. Einnig hefur hún ritað ýmsar
greinar og haldið opinbera fyrir-
lestra um tónlist. Frá haustinu
1999 hefur hún verið aðstoðar-
organisti við Kristskirkju í Landa-
koti.
Útför Önnu Margrétar fer fram
frá Kristskirkju í Landakoti í dag
og hefst athöfnin klukkan 13.30.
Ég kynntist Önnu Magnúsdóttur
sumarið 1988. Hún var þá nýlega
heitbundin Reyni Axelssyni. Strax á
fyrsta fundi okkar blasti hún við mér
sem fluggáfuð, kát og töfrandi kona.
Æ síðan var hún í hópi minna nán-
ustu vina, eins og Reynir hafði verið
í áratugi. Ég fékk að kynnast fræði-
mennsku hennar, sem mér virtist
geisla af greind og ímyndunarafli,
og auðvitað ágætum hljóðfæraleik.
Ég kynntist líka handavinnu henn-
ar. Hún teiknaði og saumaði af
mestu list.
Mér lærðist með tímanum að allt
sem henni var gefið hafði einmitt
ekki verið gefið. Það voru sigurvinn-
ingar hennar sjálfrar í grimmri bar-
áttu við margkynjaða harðneskju
heimsins. Sem barn þurfti hún að
aura saman sjálf fyrir spilatímum
sínum með því að passa minni börn í
tíma og ótíma. Það var trúlega hið
minnsta sem á hana var lagt um
dagana. Verst var að eftir að hún ól
Reyni tvær dætur, sannkölluð ljós í
húsi, hófst flókin veikindasaga sem
engum læknum lánaðist að binda
enda á og jafnvel ekki að lina. Í þess-
um veikindum gerði hún mig að
trúnaðarmanni sínum.
Auðvitað bar hún ýmis merki
beiskra örlaga. Að mér sneri hún
engu nema gáfum sínum, glaðværð
og hlýju, jafnvel þegar hún var veik-
ust. En einu sinni sagði hún mér,
fáum dögum eftir leiftrandi vina-
fundi þar sem hún virtist vera í ess-
inu sínu og var hvers manns hug-
ljúfi, að þar hefði hún ólgað og
kvalizt hið innra, og hugsað bitrast
er hún hló glaðast.
Anna var ekki aðeins snjöll í list
sinni, fræðum og samræðum. Hún
var yndisleg. Og í raunum sínum var
hún hetja þótt hún biði skelfilegan
ósigur að lokum.
Þorsteinn Gylfason.
Skyndilega er brostinn einn
hlekkur í fámennum hópi sembal-
vina. Fyrir örfáum dögum var Anna
Magnúsdóttir stödd í Skálholti. Svo
vildi til að flestir semballeikarar hér
á landi voru þá á staðnum. Tekin var
mynd af hópnum. Anna var glæsi-
legri og fallegri en nokkru sinni.
Geislandi af áhuga og gleði sest hún
við orgel kirkjunnar og leikur erfiða
tokkötu eftir Bach með miklu fóta-
spili. Hvernig var hægt að ná slíkri
færni á skömmum tíma? Engin okk-
ar nema Anna hefði getað slíkt. Þeg-
ar komið var að hægum kafla sagði
Anna við mig sem stóð þar hjá, „það
er ekkert fegurra en þessi tónlist.“
Slík er minning þessarar skarpgáf-
uðu konu. Ég sá hana ekki oftar.
Nokkrum dögum seinna er hún öll.
Mikill harmur er sleginn. Hennar er
sárt saknað.
Vegir okkar mættust víða. Að
loknu doktorsprófi í tónlistarfræð-
um frá Bandaríkjunum, þar sem hún
m.a. hafði tekið tíma í semballeik,
kom hún til mín í frekara sembal-
nám. Hún lauk einleikaraprófi á
skömmum tíma enda óhrædd við að
takast á við erfiðustu verkefni.
Minnisstæð er hin ferska hugsun
hennar, óslökkvandi áhugi, vanga-
veltur um stórt sem smátt og óseðj-
andi forvitni. En ofar öllu var gleðin
sem fylgdi henni við að takast á við
verkefnin og gera þeim góð skil.
Meðan á sembalnámi stóð giftist
Anna vini okkar og tryggum sam-
ferðamanni um mörg ár, Reyni Ax-
elssyni stærðfræðingi. Þau voru gef-
in saman í Skálholtskirkju. Við,
tónlistarvinir þeirra, sáum um tón-
listina við athöfnina.
Skömmu síðar kaupir Anna gamla
hljóðfærið mitt sem Þorkell maður
minn hafði smíðað. Hún lék ávallt á
það á tónleikum. Undrum sætti
hversu vel hljóðfærið hljómaði í
hennar höndum.
Samvinna var með okkur um ára-
bil vegna Sumartónleika í Skálholts-
kirkju. Eitt sumarið er hún fram-
kvæmdastjóri hátíðarinnar. Annað
sumar flytur hún erindi um Henry
Purcell. Og enn eitt sumar hefur
hún milligöngu um að fá hún kenn-
ara sinn frá Bandaríkjunum, semb-
alleikarann William Heiles, til að
koma og flytja fyrra hefti Das Wohl-
temperierte Klavier eftir Bach.
Ótalin eru þau mörgu skipti sem hún
ásamt Reyni og dætrunum kemur
þessa löngu leið í Skálholt til að
hlýða á tónleika. Einnig ótalin hin
dýrmætu hvatningarorð er ávallt
féllu.
Hin síðustu ár hafa fundir okkar
verið strjálli. Þó unnum við fyrir
skömmu að námskrá fyrir sembal
ásamt þriðja manni. Við hittumst á
mörgum löngum fundum. Anna vildi
koma að margvíslegum nýjungum.
Hún naut menntunar sinnar og
hvikaði aldrei frá sannfæringu sinni
þótt í brýnu slægi. Ég kynntist
henni þá frá nýrri hlið. Viljastyrkur
hennar og skapfesta var í fyrirrúmi.
Verkefni hennar urðu með tíman-
um fleiri og fleiri. Auk kennslu í
tveimur tónlistarskólum bætti hún
síðastliðið ár enn við sig organista-
starfi í Kristkirkju og kantornámi
við Tónskóla þjóðkirkjunnar. Orka
hennar virtist óþrjótandi. Reisti hún
sér ef til vill hurðarás um öxl? Eng-
inn veit sína ævi fyrr en öll er.
Skyndilega brestur hlekkurinn og
hún er horfin frá okkur öllum í
blóma lífs síns. Eftir situr sorgin og
söknuðurinn. Efst í huga er þó þakk-
læti fyrir margar gleðistundir.
Hugur okkar hjóna er með Reyni
og dætrum þeirra tveimur. Megi
þau öðlast styrk til að komast yfir
hina sárustu sorg. Gæfan fylgi þeim
um framtíð.
Helga Ingólfsdóttir.
Kveðja frá Tónlistarskóla
Garðabæjar
Mínar fyrstu minningar um Önnu
Margréti Magnúsdóttur eru frá
þeim tíma er ég kom frá námi er-
lendis og hóf píanókennslu við Tón-
skóla SDK.
Þá var Anna stjörnunemandi
skólans að öðrum ólöstuðum og spil-
aði eins og engill á öllum tónleikum
og hvenær sem færi gafst.
Hún var nemandi Gísla Magnús-
sonar og þó svo að hún hæfi tónlist-
arnám frekar seint var hún slíkur
fyrirmyndar nemandi að eftir var
tekið. Það var eins og hún drykki í
sig tónlistina með þessum stóru fal-
legu brúnu augum sem allt virtust
vilja vita og skilja.
Það lá því beint við að Anna legði
tónlistina fyrir sig og hún fór ekki
troðnar slóðir. Hún lærði auk píanó-
sins á gítar, sembal og orgel en lagði
einnig fyrir sig tónvísindi og lauk því
námi með doktorsgráðu.
Tónlistarmenn eru oft viðkvæmir,
taka persónulegt mótlæti og gagn-
rýni nærri sér, hafa ekki þennan
harða skráp viðskiptalífsins, en
byrgja inni tilfinningar sem síðan fá
útrás í tónlistinni.
Anna var slíkur tónlistarmaður.
Hún var mjög metnaðarfull en einn-
ig afar viðkvæm og mátti ekki vamm
sitt vita.
Þegar ég tók við skólastjórastarfi
við Tónlistarskóla Garðabæjar og
hitti Önnu aftur eftir mörg, mörg ár,
trúði hún mér fljótlega fyrir stöðu
mála sinna en þau hjón höfðu þá um
sinn slitið samvistir. Mér fannst það
mjög dapurlegt og gladdist því mjög
þegar við hófum skólastarf á liðnu
hausti og hún sagði mér að hún væri
flutt með eiginmanni sínum og dætr-
unum tveim, sem henni þótti svo
vænt um, í Mosfellsbæ þar sem þau
höfðu keypt sér fallegt hús. Og þeg-
ar voraði og birti tjáði hún okkur að
sumrinu ætlaði hún að verja til að
dytta að húsinu og umhverfi þess.
Ég átti svo sem von á því að þurfa
að sjá á eftir Önnu sem kennara, þó
ekki hvarflaði að mér að það yrði á
þennan hátt, því hún hafði hug á því
að sækja um starf við nýstofnaðan
Tónlistarháskóla og átti ég ekki
annars von en að svo hámenntaður
tónlistarmaður ætti þar vísan að-
gang.
Hún færði mér lífshlaup sitt er
hún var að undirbúa umsóknina og
sagðist vilja að ég vissi allt um sig.
Þegar ég hafði lesið plaggið fór ég til
hennar og spurði hana hvað svona
mikið menntuð kona væri eiginlega
að hugsa með því að vera að kenna
byrjendum á píanó.
Þá brosti hún sínu fallega brosi og
sagði: „Mér finnst það svo gaman,“
enda var Anna góður kennari og
elskuð og virt af nemendum sínum.
Nemendur slíkra kennara eru
ótrúlega heppnir og nemendur
Önnu hafa misst mikið svo og við öll
sem við skólann störfum, því Anna
hafði ákveðnar skoðanir og var
sterkur persónuleiki sem ekki lá á
liði sínu en var alltaf jákvæð og hug-
myndarík.
Missir eiginmanns og dætra Önnu
er þó mestur og meiri en tárum taki
og vottum við, kennarar, nemendur
og annað starfsfólk Tónlistarskóla
Garðabæjar þeim okkar dýpstu
samúð í þeirra miklu sorg um leið og
við kveðjum góðan kennara og sam-
starfsmann.
Agnes Löve skólastjóri.
„Ég er þetta undarlega sambland
af mýkt og hörku,“ sagði Anna við
sameiginlegan vin okkar fyrir
skömmu.
Leiðir okkar lágu fyrst saman fyr-
ir löngu þegar við bæði lærðum tón-
list í Tónskóla Sigursveins. Við æfð-
um stundum kammermúsík saman.
Þá var gaman.
Þegar Anna var svo í framhalds-
námi í Illinois í Bandaríkjunum
heimsótti ég hana. Mér leist svo vel
á það sem hún sýndi mér að ég
ákvað að reyna að komast í skólann.
Það tókst, ekki síst held ég vegna
aðstoðar Önnu. Þarna æfðum við
líka kammermúsík. Seinna, þegar
ég lauk námi og kom heim um ára-
mót, var það aftur Anna sem stuðl-
aði að því að hringt var í mig til Ur-
bana og mér boðin vinna.
Í Urbana var oft mikið skrafað,
spáð og spekúlerað; í lífinu og tilver-
unni, músíkinni, hvernig við mynd-
um seinna spjara okkur í harkinu
heima á Íslandi; og námið, af hverju
við værum eiginlega að puða þetta.
Jú, þetta var áskorun sem ákveðin
nautn var í að takast á við. Get ég
þetta virkilega, hef ég úthald, gáfur?
Doktorspróf í tónlist frá virtum há-
skóla í útlöndum. Þann hamar höfðu
ekki margir Íslendingar áður klifið,
og engin kona fyrr svo ég viti til.
Anna leitaði alltaf krefjandi verk-
efna finnst mér, áskorana. Hún
hafði brennandi áhuga á sembalnum
í Urbana og fylgdi þeim áhuga eftir
þegar heim kom og lék víða opinber-
lega. Ekki fyrir löngu frétti ég svo
að hún væri farin að glíma við org-
elið og orðin aðstoðarorganisti við
Kristskirku.
Mýkt og harka sagði hún, líka
glaðværð. Þótt ég hafi sjaldnar hitt
Önnu eftir að við komum heim frá
námi finnst mér í minningunni hún
ávallt hafa verið glöð og reif. Annað
sneri ekki að mér. Ég vissi auðvitað
af veikindum, en þegar við hittumst
bar ekki á öðru en léttri lund og
miklum áhuga á öllu sem bar á
góma. Ef til vill hefur þó oft verið
stutt í depurð og vanlíðan.
Maður veit sjaldnast hvað inni
fyrir býr. Síðast hitti ég Önnu nú í
lok júlí, þegar við funduðum nokkur
til að ræða hvað við gætum gert til
að bæta stöðu okkar langskólageng-
inna tónlistarmanna. Þarna var
Anna mjög virk og hafði margt til
málanna að leggja.
Svo fréttist að ekki verði fleiri
fundir, aðeins minningar. Nú rignir
meir en gert hefur lengi.
Jón Hrólfur.
Þei, þei og ró.
Þögn breiðist yfir allt.
Hnigin er sól í sjó.
Sof þú í blíðri ró.
Við höfum vakað nóg.
Værðar þú njóta skalt.
Þei þei og ró.
Þögn breiðist yfir allt.
(Jóhann Jónsson.)
Okkur setur hljóð nú þegar
strengir Önnu hljóma ekki lengur.
Ekki einungis sembalstrengirnir
heldur þeir sem létu dillandi hlátur
hennar og geislandi bros snerta ann-
arra hjörtu svo samhljómur ríkti.
Anna vann mikilvirkt starf í ís-
lensku tónlistarlífi, bæði með rit-
störfum, kennslu og tónlistarflutn-
ingi. Hún lauk fyrst íslenskra
kvenna doktorsprófi í tónlistarfræð-
um, með glæsilegum vitnisburði, og
starfaði einnig að tónlist á alþjóða-
vettvangi.
Anna hafði nýverið gengið í Félag
íslenskra tónlistarmanna og vænt-
um við okkur mikils af liðstyrk
hennar.
Við minnumst hennar með virð-
ingu og þökk og biðjum Guð að
styrkja Reyni og dæturnar á kom-
andi tímum.
F.h. Félags íslenskra tónlistar-
manna,
Margrét Bóasdóttir.
Fregnin um lát Önnu Margrétar
Magnúsdóttur, tónlistarfræðings og
semballeikara, hinn 17. ágúst sl.
hryggði okkur samkennara hennar í
Tónlistarskólanum í Reykjavík, því
hún var okkur enn í fersku minni í
starfi skólans síðastliðið vor í próf-
um og fundum, glöð og geislandi af
lífsorku.
Ég man fyrst eftir Önnu er hún
var nemandi minn í píanóleik þegar
hún stundaði nám í tónmenntakenn-
aradeild Tónlistarskólans í Reykja-
vík, en hún lauk prófi úr deildinni
vorið 1978. Hún hélt til framhalds-
náms í Bandaríkjunum, þar sem hún
stundaði hún nám við Illinois-há-
skólann í Urbana. Þaðan lauk hún
bæði meistaraprófi (MA prófi) og
doktorsprófi í tónlistarfræðum. Eft-
ir að hún kom heim og tók að starfa
sem tónlistarmaður og kennari var
hún ráðin við tónmenntakennara-
deild Tónlistarskólans í Reykjavík.
Helstu kennslugreinar hennar voru
fagurfræði tónlistar, tónlist og sam-
félag og tónbókmenntir. Ennfremur
hafði hún með höndum rannsóknar-
verkefni nemenda á lokaári deildar-
innar sem þeir unnu í samvinnu sín á
milli undir hennar umsjón. Þessi
samvinnuverkefni gátu fjallað um
fræðileg efni og stundum voru þau
gagnlegs eðlis bæði kennurum og
nemendum, en þau voru ávallt birt í
bókarformi ár hvert. Bera bækur
þessar vott um lifandi starf hennar
með nemendum, sem hún hafði
mikla ánægju af, því henni fór vel að
vinna með nemendum deildarinnar.
Auk þessara greina kenndi hún
einnig formgreiningu tónverka (tón-
bókmenntir) fyrir aðrar kennara-
deildir og einleikaradeildir skólans á
háskólastigi. Í krafti sinnar miklu
menntunar og vandaðra vinnu-
bragða innti hún öll þessi störf
þannig af hendi, að nemendur henn-
ar lærðu fagleg vinnubrögð og ná-
kvæm, þar sem áhersla var lögð á
gæði umfram allt annað. Auk þess
sem Anna var framúrskarandi kenn-
ari tók hún einnig virkan þátt í tón-
listarlífinu í Reykjavík þar sem hún
kom fram á fjölda tónleika sem frá-
bær semballeikari. Eru okkur minn-
isstæðir margir tónleikar sem hún
hélt eða tók þátt í á undanförnum
árum.
Anna Margrét var falleg kona og
það geislaði af henni í návist ann-
arra. Á fundum kennara kom hún
oft með góðar og skarpar ábending-
ar, kímnin ráðandi og stutt í hlát-
urinn. Það er erfitt fyrir okkur að
ráða í tilgang örlaga, er svo hæfi-
leikarík og gáfuð kona er skyndilega
numin brott af sjónarsviðinu.
Söknuður okkar í Tónlistarskól-
anum í Reykjavík við fráfall Önnu
Margrétar Magnúsdóttur er djúpur
og fyrir hönd skólans vil ég færa eft-
irlifandi eiginmanni Önnu, Reyni
Axelssyni, og börnum þeirra okkar
innilegustu samúð.
Halldór Haraldsson.
Með nokkrum fátæklegum orðum
vil ég minnast elsku Önnu M. Magn-
úsdóttur semballeikara. Óvænt frá-
fall hennar bar brátt að.
Minningarnar frá þeim stundum
sem okkur auðnaðist að æfa og spila
saman í gegnum árin eru sveipaðar
hlýju og gleði sem stafaði frá Önnu,
geislandi brosi hennar og örlæti.
Það var ánægjulegt að vinna með
Önnu að túlkun tónlistar. Hún var
mjög músíkölsk – allt lá þetta svo
opið fyrir henni. Örlæti hennar kom
m.a. fram í því hve hún var ætíð
óspör á hrós, uppörvun og hvatn-
ingu, á sannfærandi hátt og full af
áhuga.
Í samræðum var hún örlát – ég
minnist hlésins á síðustu æfingu
okkar á heimili hennar 16. ágúst sl. –
geislandi af áhuga og þekkingu
ræddi Anna um túlkun orgelverka
J.S. Bach, um framtíðaráform sín í
orgelnáminu og kennslunni, um
„öndun“ í tónlist og hve æskilegt
henni þætti að hljómborðsnemendur
sæktu söngtíma til aukins skilnings
á hendingamótun og um tónlistar-
nám dætra sinna.
Hún var örlátur hlustandi, á tón-
listarsviðinu sem og öðrum, athugul,
skörp og skilningsrík.
Síðustu æfingu okkar lauk með
því að Anna lék á sembalinn sara-
böndu eftir J.S. Bach og þátt eftir
Scarlatti.
Það var ógleymanleg stund.
Færni hennar og kristaltær túlkun,
sólskinið úti og björt og fagurlega
búin stofan gerði þessa stund afar
fagra og ógleymanlega.
Heimili hennar og elskulegrar
fjölskyldu hennar og myndlist eftir
Önnu bera henni vitni um næmt feg-
urðarskyn og listfengi.
Hæfileikar hennar lágu víða.
Mér er efst í huga þakklæti þegar
ég hugsa til Önnu en jafnframt
sakna ég hennar sárt. Ég sakna
elskulegs og glaðlegs viðmóts henn-
ar, vináttuhugar og skilnings og
einnig tónlistarmannsins Önnu
Magnúsdóttur. Það lágu í loftinu
áform um frekara samstarf og ég
vonaðist til að tengjast henni nánari
vináttuböndum. En ég trúi að dauð-
ANNA MARGRÉT
MAGNÚSDÓTTIR