Íslendingur - Ísafold - 16.12.1970, Page 5

ÍSLENDINGUR-ÍSAFOLD - MIÐVIKUDAGUR 16 DES. 1970. 5
MINNING:
Kristján Árnason, kaupmaður
Þeim fæííkar i>ú ört, góð-
borgurum Akureyrar, sem
mestan svip settu á bæinn
sinn allt frá fyrri heimsstyrjöld
og fram yfir miðja 20. öld.
Einn þeirra var kvaddur í Ak-
ureyrarkirkju nýlega, Kristján
Árnason kaupmaður.
Um aldamótin kom hinn
ungi bóndasonur austan úr
ICelduhverfi hingað til bæjar-
ins að nema orgelleik hjá
Magnúsl Einarssyni organista.
Héðan hvarf hann síðan fram
í Fjörð, þar sem hann réðst í
þjónustu Magnúsar héraðs-
höföingja á Grund, er rak
jöfnum höndum stórbúskap og
verzkm. Starfaði Kristján við
verzlun Magnúsar, afgreiðslu
og bókhald, og mun það hafa
ráðið niestu um, hvert hið
langa ævistarf hans varð.
Árið 1909 stofna þerr Magn
ús og Kristján í félagi verzlun
á Akureyri, er hlaut nafnið
„Verzlunin Eyjafjörður“, en
gekk lengi manna á meðal und
ir nafninu „Grundarverzlun11.
Fluttist Kristján þá til Akur-
eyrar og tók við forstöðu verzl
unarinnar. í blaðaviðtali á
hálfrar aldar afmæli verzlun-
arinnar, Segir Kristján svo frá,
að hann hafi lagt aleigu sína
í hlutafé fyrirtækisins, er num
ið hafi 800 krónum.
Saga verzlunarinnar og ICrist
jáns er svo nátengd, að ekki
verður á annað minnzt, svo að
hins sé eklci jafnframt getið.
Hann tók við forstöðu Lennar
í upphafi og keypti hlut Magn
úsar eftir 10 ára rekstur. Verzl
aði Kristján mikið við bændur,
keypti afurðir þeirra og ralc
sláturhús árum saman, en er
hann varð að hætta því, dró
að eðlilegum hætti úr viðskípt
um við bændur. Þó vcrzluðu
þeir margir við hann áfram,
meðan þeim entist aldur.
Öllum þótti gott að verzla
við Kristján Árnason. Sjálfur
var hann ekkert annað en ljúf-
mennskan og kurteisin, og af-
greiðslufólkið dró dám af hús-
bóndanum. Mættu menn ó-
víða í verzlunum meiri alúð
og fyrirgreiðslu.
Þegar Kristján tók að reskj-
ast, breytti hann verzlun sinni
í hlutafélag, og tólc þá yngri
sonur hans, Gunnar Höskuld-
ur, við framkvæmdastjórn, en
sjálfur sat hann frá morgni til
kvölds við skrifborðið, færði
bækur og skrifaði reikninga
með sinni fögru rithönd, er
fáar áttu sinn líka.
Kristján sótti ekki eftir trún
aðarstörfum í bæ sínum, en
kornst þó ekki með öllu hjá
þeim. Var hann um skeið í
bæjarstjórn, framfærslunefnd
og sjó- og verzlunardórai. —
Einnig annaðist hann e.adur-
skoðun reikninga hjá ýmsum
stöfnunum.
Hann var einn af stofnend-
um Oddfellowstúkunnar Sjafn
ar og heiðursfélagi hennar hin
síðustu ár. Þá gekk hann í góð
templararegluna, er hann sett-
ist að í bænum, og var henni
æ síðan traustur liðsmaður.
En í tómstundum frá verzl-
unarvafstri og öðrum dagleg-
um önnum settist hann annað
hvort við orgelið sitt eða sótti
tónleika og sjónleika, en þær
systur, — Musica ogThalia,—
áttu hann að aðdáanda og
tryggum stuðningsmanni E. t.
v. hefur ást hans á þeim átt
meginþátt í lífi hans, jafnlynd
inu og brosinu hýra, er hann
mætti vegfarendum með. Og
e. t. v. er þessi „musik“-rækt
nans kveikjan að því, að eldri
sonur hans, Árni, er nú meðal
kunnuslu tónlistarmanna þjóð
arinnar.
Kristján fæddist 4. júní
1880 að Fóni í Kelduhverfi og
náði þvi níræðisaldri. Foreldr-
ar hans voru Árni Kristjáns-
son bóndi og hreppstjnri frá
Ærlækjarseli og kona hans,
Ánna Hjörlei fsdóttir, prcsts á
Skinnaste.ð, Guttormssonar.
Hann kvæntist súraarið 1905
Hólmfríði Gunnarsdóitur frá
ísólfsstöðum á Tjörnesi, en
Lún lézt fyrir 10 árum og var
fenginn legstaður í kirkjugarð-
inum á Höfðanum, jrar sem
Kristján hefur nú verið lagður
við hlið hennar. Synirnir tveir,
Árni og Gunnar, eru báðir bú-
settir í Revkjavík en í skjóli
þeirra, á heimili Árna, avaldi
Kristján síðustu æviárin'.
Akureyri mun icngi geyma
minningu Kristjáns Árnason-
ít, senr var einn af mætustu
borgurum hennar meira en
helming þessarar aldar.
fakob Ó. Pétursson.
Finn af landsins elztu sonum
endaði hér sitt lífsins-skar.
Ekki þarf að hæla honum,
heldur segja eins og var.
fjtlit hans og innn maður
alla vega af flestum bai.
Bjarni frá Giöf.
Dvalar- 09 hjúkrunarheimili fyrir
aldrað fólk á Austurlandi
Nú á dögum er mikið rætt
og ritað um alls lcyns vanda-
mál æskunnar, uppeldi hennar
á heimilum og skólum, tóm-
stundaiðkanir hennar og
skemmtanavandamál. Það er
rætt um dvalarheimili og skóla
fyrir vangefna, æskulýðsheim-
ili, íþróttahús og önnur íþrótta
mannvirki. Furðulega mikið
hefur áunnizt á undanförnum
árum til þess að bæta úr þess-
um þörfum og margt er ógert.
Það þarf engan að undra í
litlu þjóðfélagi þó allt sé elcki
hægt að gera samtímis, hins
vegar alltaf gott að setja mark-
ið hátt, en jafnframt að van-
meta það ekki, sem gert hefur
verið. Sannarlega er þörfin
mikil og mikils um vert að vel
takist til um uppeldi æskunn-
ar. Sein betur fer er Iífskjör-
um þannig háttað nú á Is-
landi, að velflest börn hafa
gott atlæti í uppvextinum, sem
áreiðanlega hefur orsakað,
hversu unglingar nú til dags
eru framúrskarandi myndar-
legir og vel gerðir. Það er því
mikils vert að þeir lendi ekki
á rangar brautir fyrir van-
rækslu hinna fullorðnu í að
veita þeirn æskilega aðstöðu til
áframhaldandi þroska á heil-
brivðum grundvelli.
En tvisvar verður gamall
maður barn, segir máltækið.
Á síöustu tíinum hafa viðhorf
aldraða fólksins mjög breytzt.
Eklci er svo mjög langt síðan,
að hvert heimili mátti heita
sem heimur út af fyrir sig, a.
m. lc. í dreifbýlinu, þar sem
hver þegn átti sér sitt ótví-
ræða athvarf og sínu ákveðna
hlutverki að gegna. Með betri
heilbrigðisháttum og þar með
vaxandi langlífi meðal þjóðar-
innar, jafnframt því, sem
heimilin geta ekki lengur sinnt
sama hlutverki og þau áður
gerðu, vex stöðugt fjöldi þeirra
öldruðu karla og kvenna, sem
eiga í erfiðleikum sölcum
skorts á dvalarheimilum fyr-
ir sig sjðustu ár ævinnar, þar
sem kostur er á hvoru sem er,
þægilegu dvalarheimili í ná-
lægð læknaþjónustu eða hjúkr
unarheimili fyrir þá, sem þrotn
ir eru heilsu og kröftum og
þurfa meiri og betri umönn-*'
unar en hægt er að veita á
heimilum.
Á öllu Austurlandi er ekk-
ert elliheimili til, ef frá eru
talin sjúkrahúsin á Neskaup-
stað og Seyðisfirði, sem bæði
reka deildir fyrir aldraða í sínu
næsta umhverfi.
Árið 1964 var fyrst brotið
upp á því í Bændafélagi Fljóts
dalshéraðs, að reisa þyrfti dvwl
ar- og hjúkrunarheimili á Aust
urlandi, sem komið yrði upp
og rekið sameiginlega af helzt
öllum hreppum í Múlasýslum.
Frá þeim tíma hefur stöðugt
verið unnið að framgangi
þessa máls og er nú svo kom-
ið, að 14 sveitarfélög hafa
bundizt samtökum um málið
undir áhugasamri forustu
Sveins bónda Jónssonar á Eg-
ilsstöðum og fengizt samstaða
urn staðarval í Egilsstaðakaup
túni við hlið hinnar rísandi
læknamiðstöðvar. Skipulag og
teikningar hafa verið unnar af
arkitektunum Þorvaldi Þor-
valdssyni og Manfreð Vil-
hjálmssyni og eru nú að mestu
tilbúnar.
Árlegt framlag aðildar-
hreppsfélaganna er kr. 100.00
á hvern íbúa, auk þess hafa
ýmis félagasamtök bæði stað-
ið fyrir söfnunum og gefið til
hins væntanlega heimilis. —
Sömuleiðis hafa borizt gjafir
og erfðir frá einstaklingum.
Uppbyggingin er þannig
hugsuð og teiknuð, að hægt er
að byggja í fimm svo til sjálf-
stæðum áföngum. Á einum
þessara áfanga hefur nú verið
ákveðið að byrja í vor kom-
andi. Þörfin er svo brýn, að
ekki er hægt að bíða lengur.
Ákvörðunin var tekin í þeirri
góðu trú, að þrátt fyrir sára-
lítið fjármafjii, mundi velvild
og skilningur jafnt þeirra, sem
með lánamál fara og þeirra, er
hafa löggjafarvaldið, nægja til
þess að fyrsti áfangi megi taka
til starfa á árinu 1971. Ég
heiti á alla Austfirðinga, bæði
nær og fjær, að veita þessu
máli brautargengi. — Þ. B.
Spellvirkjarnir ákærðir
Saksóknari ríkisins, Valdimar
Stefánsson, hefur nú höfðað
mál á hendur 65 manns vegna
sprenginga á stíflunni í Miðkvísl
25. ágúst í sumar. Nöfn hinna
ákærðu hafa ekki verið gefin
upp til birtingar.
Tilkynning embættis saksókn
ara var svohljóðandi:
„Saksóknari ríkisins hefur
með ákæruslcjali, dagsettu 4. þ.
m. höfðað opinbert mál á hend-
ur 65 mönnum vegna spellvirkja
þeirra, sem unnin voru á stiflu
Laxárvirkjunar í Miðkvísl í Mý-
vatnssveit hinn 25. ágúst sl. Hin
ákærðu eru flest búsett í Mý-
valnssveit og næsta nágrenni.
Halldór Þorbjörnsson, saka-
dómari, hefur með sérstalcri um
boðsskrá verið skipaður til að
fara með mál þetta, þar sem
sýslumaðurinn í Þingeyjarsýslu
hefur skorazt undan meðferð
þess, en hann hefur með hönd-
um sáttaumleitanir í Laxárdeil-
unni.“
PÖSTHÓLF118
MINNING ÚR
'•T
KENNSLUSTUND
- Ég var í kennslustund í
Kennaraskólanum. Námsefnið
var kristinfræði, kernarinn há
skólagenginn guðf.æðingur. —
Honum fórust orð á þessa
leið: „Myrkur er élckert nema
skortur á Ijósi. Frosl cr ekk-
ert nerna skortur á hita. Hið
illa er ekkert nema skortur á
hinu góða.“ Eitthvað fannst
mér bogið við þessa röksemda
færslu, og ckki man ég, hvort
ég andmælti honum eða ekki.
Hitt veit ég nú og vissi þá
líka, að myrkrið er eias svart
og óþægilegt, þótt það sé að-
eins skortur á ljósi. Mig hafði
kalið á tám í frosti og vissi, að
menn frusu í hei í frosti. Var
þá ekki hið illa eins óþægilegt
og banvænt, þótt það væri að-
eins slcortur á hinu góða?
Kristur minntist á rr.yrkrið
fyrir utan — bókstafiega: ytra
myrkrið — þrisvar sinnum í
guðsnjalli Matteusar. Hann
sagði, að synir ríkisins, það er
að se<íja Gyðingar, samtíðar-
menn hans, mundu lenda þar.
Hið sama sagði hann um manti
inn, sem komst inn í brúð-
kaupssalinn, án þess að vera
í veizluklæðum þeim, er hon-
um bar að skrýðast. Loks
sagði hann hið sirna um ó-
nýta þjóninn, er fól talentu
sína í jörðu í stað þess að
ávaxta hana. Þeim, sem lenda
í ytra myrkrinu, líður þar ekki
vel. „Þar mun verða grátur og
gnístran tanna,“ sagði Drott-
inn, hinn væntanlegi dómari
okkar allra.
Nú rennur senn upp hátíð-
in, sem nefnd er oft „hátíð
Ijósanna". Þá eiga menn að
minnast bess, að Hann, sem
nefndi sig „Ljós heimsins11,
kom í bennan heim. En minn-
ast menn hans í raun og veru?
Ef til vill sem lítils barns. En
þeir pleyma því, að hann kom
til að frelsa okkur synduga
menn, fvrst og fremst frá synd
um okkar og ranglæti nú og
þar næst frá eilífum afleiðing-
um þeirra í öðruni heimi. Til
þess að njóta þeirrar náðar
Guðs, verða menn að veila
Jesú Kristi viðtöku í hjörtu síti
og snúa sér frá syndum sínum
fyrir kraft hans. Þá verða þeir
börn Ijóssins og munu aldrei
verða í myrkrinu. — Bið Drott
in Jesúni að frelsa þig og vera
með þér upp frá þessu. Þá
verður Ijósið, ekki myrkrið, ei-
líf hlutdeild þín. — S. G. J.
FRÍMERKI TIL USA
Blaðinu hefur borizt bréf
frá ungum Bandaríkjamanni,
sem vill komast í samband við
fólk, sem er fáanlegt til að
senda honurn íslenzk frimerki.
Hann segist hafa byrjaó að
safna frímerkjum þegar hann
lá á sjúkrahúsi og frímerki séu
sér jafn mikils virði og leik-
föng eru börnuin.
„Frímerki veita mér mjög
mikla ánægju, og hjálpa inér
við að eyða tímanum. I gegn
um frímerkin læri ég meira
um land ykkar og íbúa þess.
Ég yrði ákaflega þakklátur, efr
Framhald á bls. 6.