Birtingur - 01.01.1959, Blaðsíða 49

Magnús Torfi Ólafsson:
Boris Pasternak
Ári áður en Boris Pasternak hlaut bókmenntaverðlaun Nóbels var hann
að kalla ókunnur utan Sovétríkjanna, nema meðal þess tiltölulega fá-
menna hóps sem fylgist með helztu ljóðskáldum samtímans með fram-
andi þjóðum eða leggur stund á slavneskar bókmenntir. Birtingarsaga
frumsmíðar Pasternaks í skáldsöguformi, Sívagó læknis, sem hann
samdi á sjötugsaldri, verðlaunaveiting Sænsku akademíunnar og fárán-
leg viðbrögð framámanna Sovézka rithöfundasambandsins og blaða í
Sovétríkjunum, gerðu í sameiningu Pasternak frægan í einu vetfangi
heimshornanna milli.
1 öllu því sem ritað hefur verið og rætt um Pasternak seinasta misserið
hefur mest gætt útlegginga á Sívagó lækni, en lífsferill skáldsins
og störf fyrstu sex áratugi ævinnar hafa frekar legið í láginni. Skáld-
sagan er til á málum allra nágrannaþjóða okkar og íslenzk þýðing hefur
verið boðuð, svo að hver sem vill nnm eiga þess kost að kynnast henni
af eigin reynd. Hér verður því látið við það sitja að rekja helztu ævi-
atriði Pasteinaks cg drepa á þau verk, sem lögðu grunninn að heims-
frægð hans, en verða víst seint metsölubækur um hálfan heiminn.
Boris Pasternak fæddist í garði Lísíns við Arsenalgötu í Moskvu 29.
janúar 1890 eftir gamla stíl, scm þá gilti enn í Rússaveldi. Foreldrar
hans voru Leóníd Ossopovitsj Pasternak og Rósa fædd Kaufman. Þau
voru bæði af gyðingaættum cg hámenntaðir listamenn, hann málari en
liún píanóleikari. Pasternakhjónin voru ekki efnuð, heimili Borisar fyrstu
æviárin var í heldur fátæklegu hverfi, þar sem verkamenn, betlarar og
fátækir pílagiímar, komnir að vitja helgistaða Moskvu, settu svip á
götulífið.
Þegar Boris var fjögurra ára fluttu foreldrar hans búferlum í embættis-
íbúð kennara við myndlistarháskólann nærri miðbiki borgarinnar. Þeim
hjónum varð fjögurra barna auðið, tveggja sona og tveggja dætra.
Á heimili Pasternakhjónanna var gestkvæmt, einkum sóttu þangað lista-
menn og skáld. Ein fyrsta bernskuminning Borisar er að hann vaknaði
af svefni við tónlist í dagstofunni. Hann brast í ákafan grát, ekki vegna
þess að hann yrði hræddur, heldur vegna þess hve tónlistin fékk á hann.
Þegar móðir hans kom að hugga hann, sá hann gegnum rifu milli
dyratjalda aldraðan mann með mikið skegg, heiðursgestinn á þessu
tónlistarkvöldi. Það var skáldið Leo Tolstoj, en Leóníd Pasternak
Birtingur 47