Fréttablaðið - 21.12.2012, Blaðsíða 70

21. desember 2012 FÖSTUDAGUR| MENNING | 46
Nokkur hundruð verk eftir
Jóhannes S. Kjarval í eigu Lista-
safns Reykjavíkur verða dregin
fram í dagsljósið á sýningunni
Mynd af heild sem verður á Kjar-
valsstöðum frá og með 21. des-
ember 2012. Sýningin er í anda
salon-sýninga, þar sem verkin
þekja alla veggi Kjarvalssal-
arins, frá gólfi og upp í loft, án
nokkurrar reglu. Á sýningunni
er lögð áhersla á óvænt sam-
hengi verkanna, en þema, tíma-
skeið, viðfangsefni og tímaröð
eru látin lönd og leið. Áhorfand-
inn nálgast verk Kjarvals án fyr-
irmæla og skyggnist inn í hug-
arheim hans á eigin forsendum.
Margir muna eflaust eftir svip-
aðri uppsetningu á Kjarvalsverk-
um árið 2009, en svo vel tókst til
þá að ástæða þótti til þess að end-
urtaka leikinn.
Kjarval ánafnaði Reykjavík-
urborg stóran hluta listaverka
sinna og persónulegra muna
árið 1968. Hluti gjafarinnar var
sýndur í fyrsta sinn við opnun
Kjarvalsstaða árið 1973. Safnið
hefur vaxið jafnt og þétt með tíð
og tíma en bæði hafa verið keypt
verk í safnið og því borist fjöldi
ómetanlegra gjafa frá einstak-
lingum.
Sýningin stendur til 20. maí.
Óregluleg
mynd af heild
Kjarvalssýning í anda salon-sýninga sett upp á Kjar-
valsstöðum. Nokkur hundruð verka verða til sýnis.
BÆKUR ★★★★ ★
Hvítfeld
Kristín Eiríksdóttir
JPV
Pétur Gautur í samnefndu
leikriti Ibsens líkti sjálf-
inu við lauk: Maður getur
skrælt af honum lag eftir
lag þar til ekkert er eftir án
þess að komast að kjarnanum,
kjarninn er ekki til. Þegar öll
lög hafa verið skræld burt er
tómið eitt eftir. Jenna Hvít-
feld, aðalpersóna og sögumað-
ur fyrstu skáldsögu Kristínar
Eiríksdóttur, minnir að sumu
leyti á Pétur Gaut. Raunar má
sjá í henni fleiri bókmenntaleg-
ar fyrirmyndir og hliðstæður.
Í jólaundirbúningnum miðjum
minnir hún t.d. meira en lítið
á stallsystur sína í jólakvæði
Tom Waits sem nefnist Jólakort
frá hóru í Minneapolis. Sú lýsir
fyrst aðstæðum sínum á sæmi-
lega jákvæðum
nótum, óléttu,
eiginmanni og
nýju l ífi en
viðurkennir í
lokaerindinu
að hún sé að
ljúga öl lu
sama n og
sitji í fang-
e l s i þ a r
sem hún
bíður eftir
reynslu-
lausn.
Jenna
Hvít-
feld birtist í
fyrstu köflum sögunn-
ar sem kona sem er með allt sitt
sæmilega á þurru og hefur fund-
ið sér innihaldslitla en tiltölulega
örugga tilveru í úthverfi í banda-
rískri borg. Hún hefur gefist upp
á eðlisfræðinámi og skilið við
moldríkan eiginmann en býr ein
með dóttur sinni. Í bakgrunni er
fjölskylda hennar, í föðurætt er
hún komin af embættismönnum
og lögfræðingum af Hvítfeld-
ættinni, móðurættin er af lægri
stigum.
Fastmótuð tilvera Jennu kemst
í uppnám þegar yngri systir
hennar, fíkillinn Eufemía, deyr
og hún þarf að koma heim í jarð-
arförina. Upptakturinn að sögu
Jennu gæti þannig verið byrjunin
á nokkuð hefðbundinni íslenskri
ættarsögu. En það kemur fljót-
lega í ljós að í þessari sögu er
ekkert eins og það sýnist og allra
síst sögukonan sjálf, Jenna Hvít-
feld. Sagan sem fylgir í kjölfar-
ið einkennist af afhjúpunum og
lygum. Fortíð Jennu er önnur en
lesandann býður í grun og þegar
flett er ofan af einni lygi kemur
önnur í ljós. Fjölskylda hennar á
einnig sínar beinagrindur og þær
af hrikalegra taginu.
Hvítfeld er þannig fjölskyldu-
saga þar sem hefðbundin form
og mynstur slíkra sagna eru
teygð og toguð í ýmsar áttir. Um
leið fjallar hún um það að segja
sögur, sögur sem við notum til að
skýra sjálfsmynd okkar og stað í
heiminum, litlar goðsagnir sem
halda fjölskyldum saman eða
sundra þeim. Í heimi Jennu falla
slíkar goðsagnir ein af annarri
og þegar mál eru krufin – eða
laukurinn skrældur – er óvíst að
þar finnist nokkur kjarni, nokkur
sannleikur annar en sá sem felst í
því að skálda sífellt upp nýjar og
nýjar sögur.
Sögur Jennu og fjölskyldu
hennar segir Kristín af fádæma
öryggi og list. Jenna er ekki eini
blekkingameistarinn í þessari
bók, yfir henni vakir söguhöf-
undur sem fær lesandann til að
trúa lygum og efast um sannleik-
ann á hverri síðu. Í sinni fyrstu
skáldsögu sýnir Kristín fádæma
tök á forminu, það má mikið vera
ef þetta er ekki upphafið að ferli
stórbrotins skáldsagnahöfundar.
Jón Yngvi Jóhannsson
NIÐURSTAÐA:Frábær skáldsaga um
íslenska fjölskyldu, sannleika og lygi.
Jenna lýgur
Jóhannes Sveinsson Kjarval
(1885-1972) skipar sérstakan
sess í íslenskri menningar- og
listasögu sem einn ástsælasti
listamaður þjóðarinnar fyrr og
síðar. Hann var goðsögn í lifanda
lífi og í augum margra persónu-
gervingur hins rómantíska lista-
manns og bóhems. Rætur hans
lágu í hinu íslenska bændasam-
félagi en líf hans og listsköpun
tengist menningarlegri viðreisn
þjóðarinnar á fyrri hluta 20. aldar
órjúfandi böndum. Íslendingar
hafa gegnum verk hans lært að
skoða á nýjan hátt náttúru lands-
ins, fólkið og þann ævintýraheim
sem er að finna í landslaginu
og í huga þjóðarinnar. Verkum
Kjarvals hefur oft verið skipt í
þrjá meginflokka: Landslags-
myndir, teikningar og táknræn
málverk.
Kjarval
ARINN – FYRIR RÓLEGA OG RÓMANTÍSKA JÓLASTEMNINGU!
OPNUNARTÍMI: SÍMI: 558 1100
ÖRUGGT OG
UMHVERFISVÆNT.
Real Flame arinn-eldsneyti
í dós. Real Flame gelið er
snarkandi og róandi á köldum
haustdögum. Sótar ekki.
Logar í þrjár klukkustundir.
KASSI 24 DÓSIR
15% AFSLÁTTUR KR. 16.116
790KR.DÓSINNÝ
SENDING
MIKIÐ ÚRVAL
AF FALLEGUM
ÖRNUM
79.990
ELISE ARINN
VERÐ FRÁ KR.
KJARVAL Á KJAR-
VALSSTÖÐUM Á
sýningunni er lögð
áhersla á óvænt
samhengi verkanna,
en þema, tímaskeið,
viðfangsefni og
tímaröð eru látin
lönd og leið.
FRÉTTABLAÐIÐ/GVA