Iðjuþjálfinn - 01.06.1999, Blaðsíða 7

Lýðeinkenni islenskra iðjuþjalfa
og viðhorf þeirra til menntamála
Ný námsbraut hófst í iójuþjálfun hér
á landi haustið 1997. íslenskir ióju-
þjálfar geta nú haft markvissari áhrif
á þróun fagsins. Mikilvægt var að
kanna viðhorf þeirra til faglegra mál-
efna. Spurningarlistar voru notaðir
til að mæla viðhorf og allt þýði ís-
lenskra iðjuþjálfa var spurt. Svar-
hlutfall var 92%. Svörin voru áþekk,
íslenskir iðjuþjálfar lögðu áherslu á
fræðiþekkingu. Svokölluð T-próf og
einhliða ANOVA sýndu hins vegar töl-
fræöilegan mun á nokkrum breytum
þegar menntun, starfsreynsla sem og
útskriftarlönd voru athuguð og
tengsl viðhorfa til menntamála.
Niðurstöður rannsóknarinnar benda
til þess að fræðsluátak það sem
fræðslunefnd Iðjuþjálfafélags íslands
stóð fyrir ásamt skólanefnd hafi skil-
að sér til starfandi iðjuþjálfa.
Aðdragandi
Eins og fram hefur komið í þeim greinum
sem undirrituð hefur skrifað í Iðju-
þjálfann um meistaranámið (Ásmunds-
dóttir, 1998, 1996a, 1996b) var megintilgangur
þess að mennta kennara fyrir væntanlega
námsbraut í iðjuþjálfun. Ein aðalþáttur meist-
aranámsins er rannsókn. í upphafi námsins
ætlaði ég að kanna eitthvað sem tengdist geð-
sjúkdómum og færni, en áhugi minn á eigin
fagstétt hefur vaxið með árunum. Á starfsferli
mínum hef ég unnið á geðsviði og allir mínir
starfskraftar verið nýttir í þann málaflokk. Ég
hafði háleitar hugsjónir fyrir hönd geðsjúkra í
upphafi og óraði ekki fyrir því að eftir 20 ára
starf yrði ég enn í basli við til dæmis að ráða
iðjuþjálfa til starfa á geðdeildum. Sú framtíðar-
sýn sem ég hafði var að kraftmiklir og vel
menntaðir iðjuþjálfar myndu starfa í þágu
geðsjúkra. Hlutfall iðjuþjálfa er vinna á
geðsviði fer minnkandi meðan iðjuþjálfum
hefur almennt fjölgað (Stefnumótun í geðheil-
brigðismálum, 1998). Ég hef kynnst mörgum
iðjuþjálfum í gegnum handleiðslu, en hana hef
ég stundað síðan ég lauk handleiðslunámi
1988. Þar sem ég starfa á Ríkisspítölum sem er
háskólasjúkrahús hef ég hlutverki að gegna í
menntun iðjuþjálfa framtíðarinnar. Þau flóknu
viðfangsefni sem geðdeildirnar fást við kalla á
vel menntaða og hæfileikaríka starfsmenn.
Með því að kanna frekar eigin fagstétt, þróun
hennar, fortíð og framtíðarmöguleika vonaðist
ég til þess að sú þekking á efninu gæti styrkt
stöðu iðjuþjálfunar á geðsviði.
Rannsóknin var gerð snemma árs 1998. Hér
verður fjallað um þær niðurstöður hennar er
varða lýðeinkenni íslenskra iðjuþjálfa og við-
horf þeirra til menntamála. Önnur grein mun
birtast síðar varðandi sömu rannsókn. Sá hluti
mun fjalla um fagþróun, fagmennsku og við-
horf íslenskra iðjuþjálfa til fagmála.
Stofnun iðjuþjálfunarbrautar
Umræður um mikilvægi rannsókna í iðjuþjálf-
un (Hagendorn, 1995; Taylor, 1995; Van Deu-
sen, 1993; Yerxa, 1991, 1987, 1983; Otten-
bacher,1990, Taylor & Mitchell, 1990; Christi-
ansen, 1983; Gilette & Kielhofner, 1979) og
framhaldsnám í greininni til að mennta fræði-
menn (Yerxa, 1995; Barris and Kielhofner,
1985) hafa verið í deiglunni síðustu tvo áratug-
ina. Yerxa (1982) benti á að hluti af vandkvæð-
um stéttarinnar sé stutt grunnnám og kröfurn-
ar til að leysa æ flóknari vandamál kalli á frek-
ari menntun. Van Deusen (1993) taldi vand-
kvæðin meðal annars liggja í því hversu stéttin
er þjónustumiðuð og
það sé ástæða þess
hversu lítt þekkt
hún er. Menntun er
áhrifaríkt tæki. Eig-
inleikar fagmanna
og hversu færir þeir
eru, hugmyndir,
þróun og rannsóknir
Sú framtíðarsýn sem ég hafði var að
kraftmiklir og vel menntaðir iðjuþjálfar
myndu starfa í þágu geðsjúkra. Hlutfall
iðjuþjálfa er vinna á geðsviði fer minnk-
andi meðan iðjuþjálfum hefur almennt
fjölgað.
IÐJUÞJÁLFINN 1/99 7