Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.1998, Blaðsíða 17

Elísabet Hjörleifsdóttir
Hugmyndin með þessari grein er að skýra frá breytingum sem áttu sér stað í hjúkrun kvenna sem greinast
með brjóstakrabbamein á FSA. Þær breytingar sem fjallað verður um má rekja aftur til ársins 1992. Kveikjan
að þessum breytingum var saga konu sem greindist með krabbamein í brjósti fyrir nokkrum árum og er
dæmigerð fyrir margar konur, búsettar á Akureyri og nágrenni, sem greinst hafa með sama sjúkdóm.
Fljótlega eftir skurðaðgerð á handlækningadeild FSA, fór
konan til Reykjavíkur til krabbameinssérfræðings og
tekin var ákvörðun um áframhaldandi meðferð. Hún var
lögð inn á krabbameinsdeild Landspítalans þar sem fyrsti
krabbameinslyfjakúrinn var gefinn, lyfjameðferð var haldið
áfram á göngudeild FSA þar sem engin séraðstaða var
fyrir þessa starfsemi. Ef konan þurfti að leggjast inn vegna
lyfjameðferðar var hún lögð inn á lyfjadeild FSA. Geisla-
lækningar voru hluti af meðferðinni og gekkst hún undir
þær á geislalækningadeild Landspítalans, að mestu á
göngudeild. Hjá þessari konu var um endurkomu sjúk-
dómsins að ræða og þurfti konan að leggjast inn til rann-
sókna og einkennameðferðar, hún var lögð inn á lyfjadeild
FSA en ekki á sömu lyfjadeild og áður. Á þessu tímabili
þurfti hún reglulega að ferðast til Reykjavíkur til eftirlits hjá
krabbameinssérfræðingi. Þegar hér var komið sögu var
hún orðin langþreytt, sagði alla hafa annast sig vel og gert
sitt besta, en hún var búin að fá nóg af sjúkrahúsum,
sagðist ekki geta hugsað sér frekari þvæling, nú vildi hún
bara vera heima í friði. Það sem vakti sérstaka athygli
okkar hjúkrunarfræðinga í frásögn konunnar var að þegar
hún hugsaði til baka þá var það enginn sérstakur
hjúkrunarfræðingur sem hún mundi vel eftir, hún hafði
kynnst þeim mörgum bæði á göngudeildum og þegar hún
var lögð inn en aldrei náð að tengjast neinum verulega.
Frá árinu 1992 til ársins 1997 hafa 38 konur gengist
undir aðgerð á brjósti á handlækningadeild FSA þar sem
hluti af brjósti eða allt brjóstið var tekið. Eftirmeðferð hefur
verið mismunandi en hluti kvennanna fékk krabbameins-
lyfjameðferð. Hér á eftir verður skýrt frá hvernig hjúkrunar-
fræðingar og annað heilbrigðisstarfsfólk hefur reynt að
mæta þörfum þeirra á markvissan hátt til að draga úr lík-
amlegri og andlegri vanlíðan sem fylgir því að ganga í
gegnum krabbameinslyfjameðferð í kjölfar skurðaðgerðar.
í fyrsta lagi var rætt við fimm konur sem lokið höfðu
meðferð fyrir árið 1992. ( viðtölin voru valdar konur sem
höfðu fengið sömu meðferð og konan sem getið var um í
upphafi. í öðru lagi voru tekin viðtöl við þrjár konur sem
greindust eftir 1992. í þau viðtöl voru valdir einstaklingar
sem höfðu fengið bæði krabbameinslyfjameðferð og
geislameðferð eins og konurnar í fyrri hópnum en hjúkrun
og annar stuðningur við þær var ólíkur. Þegar viðtölin áttu
sér stað var liðið eitt og hálft til fjögur ár frá því að konurn-
ar þrjár luku meðferð. Konurnar í báðum hópunum bæði
vildu og gátu lýst þessari tilteknu reynslu og sögðu það
vera mikla hjálp að fá tækifæri til að ræða um hana. Auk
þess voru tekin viðtöl við þá hjúkrunarfræðinga á FSA sem
sérstaklega hjúkruðu og veittu konunum stuðning til að fá
sjónarmið þeirra sem veita þjónustuna. Viðtölin voru öll
tekin upp á segulband og síðan innihaldsgreind, það er
fundin voru sameiginleg stef þeirrar reynslu að greinast
Elísabet Hjörleifsdóttir útskrifaöist frá Hjúkrunarskóla íslands 1973,
lauk sérnámi í hjúkrun deyjandi sjúklinga frá Lothian College of
Nursing í Edinborg og South College of Nursing í Glasgow 1992.
Hefur síðastliðin fimm ár starfað í Heimahlynningunni á Akureyri, á
handlækningadeild Fjórðungssjúkrahússins og í stöðu stoðhjúkrunar-
fræðings á sama sjúkrahúsi. Hún stundar nú meistaranám í hjúkrun
krabbameinssjúklinga við Glasgow Háskóla.
Tímarit Hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 74. árg. 1998
17