Aldan - 19.03.1926, Blaðsíða 1

Avavpo
Fyrir nokkrum árum var það
áhugamál mikilsmetins borgara
hjer, sem dó 1918, ad stofnað
væri hjer sjómannablað, sem
kæmi út einu sinni í viku og
ræddi mál fiskimanna og far-
manna. Maður þessi var Þor-
steinn Júl. Sveinsson — einn
áhugasamasti maður um mál-
efni sjómannastjettarinnar, sem
hjer hefur vetið.
Tímaritið »Ægfr« hefur birt
ýmsan fróðleik, sem að gagni
hefur komið og að gagni getur
orðið, en hann er aðeins mán-
aðarrit. Margt getur borið við á
heilum mánuði, sem taka verð-
ur fyrir í skyndi og ræða. Nú
hafa nokkrir sjómenn ráðist í
það, að stofna vikublað, sem
áformað er, að ræði áhugamál
siómanna hver helst sem eru
og gefst þeim hjer kostur á að
birta skoðanir sínar á ýmsum
þeim málum, sem eiga örðuga
inngöngu í önnur blöð höfuð-
staðarins og ætti það að gleðja
hina mörgu vini Þorsteins heit-
ins Sveinssonar að hugmynd
hans er nú lolcs komin í fram-
kvæmd.
Blaðið verður sent um borð
í öll íslensk skip, hvort heldur
þau stunda fiskveiðar eða flutn-
inga hjer við land, þar með
taldir allir vjelbátar er þilfar
hafa. Ennfremur öllum deild-
um Fiskýjelags íslands, veit-
ingastöðum og gististöðum, sem
búist er við að sjómenn komi
helst á, til þess að sem flestum
gefist kostur á að sjá það kynn-
Dst því og gerast kaupendur
þess og styrktarmenn. Einnig
verður blaðið sent öllum sjáv-
arútgerðarmönnum, bæði hjer
í höfuðstaðnum og úti um land
svo og embættismönnum og
öðrum, sem vitanlegt er um að
hafa áhuga fyrir íslenskum fisk-
veiðum og farmensku.
Ú tgefe ndurniv.
----o----
Bjðrgunarmáfin.
Hver mundi sá er ekki vildi
forða náung-a sínum frá meiðslum
og slysadauða, og hann ætti þess
kost? Sá maður mun tæpast til.
Hver mundi sá, er ekki hefði
viljað gefa aleigu sína til þess að
bjarga skipshöfninni af „Ingvari“,
er lífinu týndi að degi til í aug-
sýn fjölda manna 7. apríl 1906?
Enginn!
Hvað miklu fje hefði íslenska
þjóðin viljað verja til þess, að
bjarga þeim mönnum er fórust
á togurunum „Leifur heppni“ og
„Robertsson“, hefði hún átt þess>
kost. því getur enginn svarað, en
fullyrða má, að til þess hefði hún
viljað verja miljónum.
Svo er jafnan er slys ber að
höndum. Allir vilja þá hjálpa, en
gagnsamar framkvæmdir í þá átt
að fyrirbyggja slysin hafa verið
fáar og því altof lítið sint, sem
það opinbera hefur igert til ör-
yggis sjómanna. Samviska ís-
lensku þjóðarinnar í þessum efn-
um er svo svört, að ástæða er til
að rifja málið upp að nýju, ef
ske mætti, að þjóðin vaknaði ein-
huga til drengilegra og viturlegra
framkvæmda í þessu máli. Slysin,
sem segja má að nú skeði dag-
Iega, sanna áþreifanlega að hér
er um mesta alvörumál okkar að
ræða — mál sem krefst sam-
huga úrlausnar allra Islendinga.
Verður hjer fyrst stuttlega
gerð grein fyrir hvað þing og
stjóm hafa gert í þessum efnum;
og því næst hvað einstakir menn
og fjelög hafa afrekað í málinu.
Björgunarmálin á Alþingi.
Eins og að líkum ræður, hafa
störf þings. og stjómar í björgun-
armálinu aðallega miðað að því,
að koma upp vitum og sjómerkj-
um — miðað að þvi að lýsa upp
strendur landsins, til leiðbeining-
ar þeim er til þess sigla og með-
fram ströndum þess. Árið 1890
voru aðeins þrír vitar til á öllu
landinu og allir mjög ófullkomnir;
það vom vitamir á Reykjanesi,
Garðsikaga og Gerðatamga. Árið
1900 hafa bæst við Gróttuvitinn,
Reykjavíkurvitinn, Naustavitinn
ytri og Dalatangavitinn. Auk þess
höfðu vitarair sem fyrir voru á
Reykjanesi og Garðskaga verið
endurbættir. Að undanteknum ár-
unum 1903, 1904 og 1907 hafa
á hverju ári síðan um aldamót
einhverjir vitar og leiðarljós ver-
ið uppsett eða eldri vitar endur-
bættir.
Alt mega þetta teljast björgun-
artæki, sem til þess er uppkomið,
að forða sjófarendum frá slysum
og dauða; er vel farið, að Alþingi
og stjómarvöld hafa um það
huigsað og nokkru komið í fram-
lrvæmd af því, sem ógert var um
síðustu aldamót í þessum efnum.
Mörgum finst þó alt of lítið hafa
verið að því gert að koma upp
vitum og sjómerkjum síðustu ár-
in og verður nánar vikið að því
síðar í þessu blaði. Einn viti er
þó sem virðist sjerstaklega ástæða
til þess að minnast hjer á, en það
er Stafnesvitinn. Hann var svo
sem kunnugt er bygður á s. 1. ári,
aðallega fyrir áeggjan og kröfur
eins manns — Sveinbj. Egilsonar.
Landsstjórnin ljet byggja þenna
vita án þess að heimild væri til
þess í fjárlögunum. Sýnir þetta
augljóslega, að landsstjómin er
mjög velviljuð björgunarmálinu.
Hún tekur fje til byggingu þessa
vita upp á væntanlegt samþykki
núverandi Alþingi og mun sann-
ast, að ekki einn einasti af þeim
42 þingmönnum, sem sæti eiga
á Alþinigi muni ámæla stjóminni
fyrir þessar framkvæmdir hennar.
Ef það reynist svo, að stjómin
fái engar aðfinslur frá þingmönn-
um, fyrir eyðslusemi á fje til vita-
byggingarinnar á Stafnesi, er tæp-
lega1 hægt að hugsa sjer augljós-
ari góðvild Alþingis í bjöngunar-
málinu en hjer hefur fram komið
og því fullkomin ástæða að vænta
þess, að þing og stjómarvöld taki
þeim málaleitunum vel, sem farið
verður fram á til framkvæmda í
björgunarmálum eftirleiðis þó
þær verði að mun auknar frá þvl,
sem verið hefur.
Tilskipunin um eftirlit með
skipum og bátum og öryiggi þeirra,
sem gefin var út 20. móv. 1922,
á með tímanum að verða góður
og mikilsverður þáttur í björgun-
arstarfseminni hjer á landi.
þó að margir, sem við hana
eigi að búa hefðu heldur kosið
ýms ákvæði hennar öðravísi en
eru; mun reynslan leiða í ljós
hvaða breytimgar eru nauðsyn-
legar og búist er við, að það verði
tekið til athugunar þegar næg
reynsla er fengin í þeim efnum.
Væntanlega verður þá einnig mál-
ið sem á tilskipuninni er, gert
svo að það verði skiljanlegt ís-
lenskum sjómönnum. Veðurat-
hugunarstöðin er líka stofnun,
sem vonast er til að igeti orðið
sjómönnum að notum í framtíð-
inni.
Hjer hefur þá verið drepið 4
það helsta sem Alþingi og stjórn-
arvöld hafa gert til þess að gera
siglingar fiskimanna og farmanna
tryggari en áður var hjer við land.
Verða þessi mál rædd hjer í blað-
inu rækilega síðar.
----o---
Verkföll.
pau fara nú að verða tíð verk-
föllin hjer og er svo helst að sjá,
sem það sje orðið hreinasta sport
að stofna til verkfalls. Hvað slíkt
kostar er ekki verið að hugsa um.
það stendur á sama hvert verðið
er, þegar forsprakkar þurfa að
láta ljós sitt skína á fundum þeim,
serft haldnir era, landi og lýð ti!
bölvunar, til þess að lækka verð
krónunnar, sem þeirra eigin þing-
maður berst þó fyrir að hækki.
Nú er verkfall á miðri vertíð, og
nú er það kvenfólkið, sem stöðv-
ar sikipin og karlmenn, sem þurfa
vinnu og vilja vinna eiga að
hjálpa kvenfólkinu til þess að
hamla skipum frá að ná í afla
og fá hann gjörðan að vöru á þeim
tíma, sem það ^kvisast, að farið
sje að bjóða fram nr. 1 þessa
árs fisk fyrir 130 kr. skippund
og eigendum er í lófa lagt að láta
verka fiskinn, þar sem engin ís-
lensk samtök hafa hin minstu
áhrif. Togarar oig önnur fiskiskip
era einstakra manna eign og
þeir einir ráða hvort þeir halda
þeim úti, þegar þeir sjá, að hel-
ber skaði hlýst af úthaldinu.
Veit nú kvenfólk og karlmenn
hverju fram fer og hvað yfirleitt
verkföll kosta. Reikna fram-
kvæmdarmenn verkfalla yfirleitt
út fyrir einstaklingum hver halli
og gróði er af verkfallsdögum;
gjöri þeir það ekki, þá vanrækja
þeir aðalverkið, því undir því er
alt komið, hvemig hóp manna
lýst á útkomuna, hvort vert sje
að gjöra verkfall eða ei.
Tökum kvenfólk nú; því eru
boðnir 80 aurar fyrir klukkustund
eða 8 krónur á dag með 10 tíma
vinnu, það era 48 krónur á viku
eða 192 kr. á mánuði, sje engin
yfirtíð, og auk þess munu víða
tilfalla á verkunarstöðvum, úr-
gagnsfiskur til máltíða og önnur
hlunnindi. þær vilja fá 85 aura
á klukkustund, sem eru 8,50 á
dag, þrem krónum meira á viku
eða 51 krónu, sem verða 204 kr.
á mánuði eða 12 krónum meira en
núverandi kaup. Segjum svo, að
verkfall haldist í viku, .og þær
sigri og fái 85 aura, þá hafa
þær tapað 48 króna kaupi, en það
eru 960 fimmeyringar eða með
öðram orðum, þær verða að vinna
960 klukkutíma þangað til kaupið
85 aurar kemur til greina eða í
96 daga. 85 aura gjaldið kemur
þá ekki fyr en eftir 3 mánuði og
6 daga. 1 flestum verkföllum eru
menn auk þess örir, og einnig ör-
ir á fje, svo að vikan getur oft
orðið dýr.
Setjum svo, að kaup karl-
manns sje 300 kr. á mánuði og
krafist sjé 315 kr., að sú krafa
kosti verkfall, sem stendur yfir
í mánuð. Við það tapar verka-
maður sem í verkfallinu lendir
að minsta kosti 300 krónum. Hann
sigrar og kemur kröfu sinni fram,
en 315 króna kaupið fer hann
ekki að fá fyr en eftir 20 mánuði,
því að svo lengi er hann að vinna
upp mánaðarkaup það, sem hann
misti við verkfallið. það er ábyrgð-
arhluti að hamla þeim, sem vilja
og þurfa að vinna, frá því að afla
sjer og sínum þess sem hver dag-
urinn útheimtir til heimilisþarfa
og hvort samúð er hjer hið rjetta
r.afn á þvi, sem hjer fer frarr
þessa dagana, verður ekki deilt
um hjer, en með útliti því, sem
nú er með verð á íslenskum af-
urðum, ætti helaur að Ijetta undir
en vinna á móti, að sem mestur
fiskur bærist á land og vart geta
það kallast góðir fslendingar, sem
vinna að því að sem flest gangi
hjer á trjefótum. Eitt er það einn-
ig, sem taka verður í reikninginn:
Iíverjir bera ábyrgð á, missi
verkafólk talsverða vinnu við upp-