Dagsbrúnarblaðið - 23.12.1936, Blaðsíða 1

AGSBRUNAR-
BLAÐIÐ
VERNDIÐ LÝÐRÆÐIÐ í „DAGSBRÚN“!
1. árgangur
Reykjavik, 23. desember 1936.
1. tölublað
Samfylking og
lýðræði.
Eftir Pétur G. Guðmundsson,
ritara Jafnaðarmannafélags íslands.
Skipulagsbreytingar
á »Dagsbrún«.
Raddir verkamanna.
Nokkur viðtöl við verkamenn og
trúnaðarmenn þeirra í alþýðu-
samtökunum.
Á þessu ári, sem nú er að líða,
hafa gerzt tvö merkileg fyrir-
brigði í verklýðshreyfingunni
hér á landi.
Annað er það, að ýmsir unn-
endur jafnaðarstefnunnar og
verklýðssamtakanna hafa gert
háværar og ákveðnar kröfur til
hinna frjálslyndari flokka í
landinu um meira samstarf en
verið hefir í baráttunni gegn aft-
urhalds- og yfirdrottnunarstefn-
unni. Þessum mönnum — sam-
fylkingarmönnum, sem þeir hafa
verið kallaðir — er það fullljóst,
að nú er komið að þýðingarmikl-
um tímamótum í sögu þessara
mála hér á landi.
Fyrir dyrum standa bæjar-
stjórnarkosningar í Reykjavík.
Á þeim kosningum veltur það,
hvort yfirdrottnunarfull íhalds-
stefna á að ráða öllu um bæjar-
málin mörg ár enn, eða hvort
við á að taka — í fyrsta sinn í
sögu bæjarins — lýðholl bæj-
arstjórn, stjórn með umboð
hinna vinnandi stétta, stjórn,
sem hefir almenningsheill fyrir
augum í hverju ráði og hverri
athöfn.
Fyrir dyrum standa alþingis-
kosningar. Á þeim kosningum
veltur það, hvort íhaldið á að
taka völd í landinu aftur um
ófyrirsjáanlegan tíma, eða hvort
hinir frjálslyndari flokkar ,eiga
að fá tækifæri fil að stjórna
landinu áfram og eflast að mætti
til að halda áfram þjóðþarf-
legri umbótastarfsemi, sem þeir
hafa hafið i mörgum greinum,
og auka þar drjúgum við.
Allir frjálslyndir menn, sem
bera almenningshag fyrir brjósti
óska sínum málstað sigurs í
báðum þessum höfuðorustum,
sem framundan eru. En það er
nú flestum orðið ljóst, sem af
alvöru hugsa um þessi mál, að
sá sigur er vonlaus, nema því
að eins, að fullkomið samkomu-
lag náist milli hinna frjálslynd-
ari flokka, um fullkomið sam-
starf í baráttunni fyrir þessum
sigri.
Framsóknarflokkurinn hefir
haft samstarf með Alþýðu-
flokknum um stjórn landsins frá
síðustu alþingiskosningum. Það
er ekki ástæða til að efast um,
að mikill fjöldi framsóknar-
manna sé fús til að halda því
samstarfi áfram.
Kommúnistaflokkm'inn hefir
boðist til samstarfs við þessa
tvo flokka ,og leggur mikið kapp
á, að það samstarf megi takast.
Fjöldi Alþýðuflokksmanna
um allt land æskir einskis frek-
ar, en að samstarf milli þessara
þriggja flokka mætti takast, og
sjá það eitt úrræði til þess, að
hrista ok íhaldsins af þjóðinni.
Þessi samstarfsvilji og skiln-
ingur á nauðsyn samvinnu hinna
frjálslyndari flokka gefur von
um það, að framundan séu betri
og sigursælli tímar í verklýðs-
baráttunni.
Hitt fyrirbrigðið er það, að
nokkrir af helztu leiðtogum og
trúnaðarmönnum Alþýðuflokks-
ins hafa risið öndverðir gegn
þessum samstarfshug og sam-
takaviðleitni. — Þeir hafa á
þjösnalegan hátt neitað öllu
samstarfi við kommúnista. Þeir
hafa neitað að ræða um skilyrði
og möguleika fyrir slíku sam-
starfi. Þeir hafa neitað „í eitt
skipti fyrir öll“ allri samvinnu
við þá unnendur verklýðssam-
takanna, sem teljast til komm-
únistaflokksins. En ekki nóg
með það. Þeir hafa neitað sam-
vinnu við þá menn úr Alþýðu-
flokknum, sem telja samfylk-
ingu allra frjálslyndra manna í
landinu æskilega og nauðsyn-
lega. —
Og þessi neitun foringjanna
er ekki að eins birt í orðalagi
einfaldrar yfirlýsingar. Hún
kemur fram í skipulagðri og
margþættri ofsókn á hendur
þeim mönnum, sem vinna að
fullkominni sameiningu verka-
lýðsins og samvinnu allra frjáls-
lyndra manna og flokka. Árna
Ágústssyni er vikið úr Alþýðu-
flokknum, og Pétri G. Guð-
mundssyni er gefið fyrirheit um
sömu meðferð.
En vitanlega eru þessar að-
gerðir hvergi nærri einhlýtar, til
þess að hefta hina nýju og al-
mennu samtakaviðleitni. Þar
þarf meira til. Enda er nú ekki
annað sýnna, en þessir fáu menn
í forustu Alþýðusambandsins
ætli að taka til ráða, sem engan
hafði órað fyrir að beitt yrði.
Þeir gera sig líklega til að vilja
afnema lýðræðið í stærsta og
sterkasta samtakahóp verka-
lýðsins í landinu, verkamanna-
fél. Dagsbrún.
Hinar nýju tillögur þeirra um
endurskipulagningu félagsins
lúta í einu og öllu að því, að
skapa einræði fárra manna í öll-
um félagsmálum. Hinum alm.
félagsfundum á að fækka, og
fundina á að svifta að mestu
valdi yfir hinum merkilegustu
félagsmálum. Það vald á að fá
í hendur trúnaðarmannaráði,
sem foringjarnir ráða öllu um
hvaða mönnum verður skipað á
hverjum tíma. Ef þessar tillögur
Framhald á 4. síðu.
Blaðið hefir snúið sér til
nokkurra Dagsbrúnarmanna og
annara leiðandi manna í verka-
lýðssamtökunum hér í bænum
og spurt þá um álit þeirra á
breytingum þeim, sem fram
hafa komið við lög „Dagsbrún-
ar“, og hvaða skipulag á félag-
inu þeir teldu að bezt tryggði
einingu og lýðræði í baráttu
þess og störfum.
Svör v.erkamanna fara hér á
eftir:
Axel Jónsson,
deildarstjóri í „Dagsbrún“:
Að svo miklu leyti, sem eg
hefi kynnt mér tillögur þær, sem
Héðinn Valdimarsson flutti á
síðasta „Dagsbrúnar“-fundi, þá
tel eg þær mjög gallaðar og
fyrirkomulagið, sem Héðinn
vildi hafa um kosningu hins
fyrirhugaða trúnaðarmanna-
ráðs, með öllu óhæft.
Tillögurnar voru að vísu af-
greiddar til nefndar, sem átti
að endurskoða þær og breyta
þeim, ef henni litist svo. Nefnd-
in hefir nú skilað áliti sínu til
deildarstjóra félagsins. Helzta
og bezta breyting nefndarinnar
á tillögunni er sú, að fyrirkomu-
lagið um trúnaðarmannaráðs-
kosninguna er gert frjálslegra,
þar sem hún leggur til, að ef
100 félagsmenn beri fram til-
lögu um sérstakan kjörlista, þá
verði hann prentaður ásamt til-
lögu uppástungunefndar. Sam-
kvæmt tillögunum eins og þær
komu fyrst fram frá hendi Héð-
ins var gert ráð fyrir að þau
nöfn, sem uppástungunefnd
kæmi með, væru ein prentuð á
þar til gerðan kjörlista með
auðum línum á milli, þar sem
þeir félagar, sem ekki væru
ánægðir með tillögur nefndar-
innar, gætu skrifað önnur nöfn.
Það er fljótséð, að með slíkri
tilhögun hefði trúnaðarmanna-
ráðið ekki verið kosið í raun og
veru af „Dagsbrúnar“mönnum
almennt, heldur af þeim þrem
mönnum, sem skipað hefðu
uppástungunefndina. En þrátt
fyrir það, þótt nefndin hafi
breytt hér um mjög til batnað-
ar, þá tel eg breytingarnar, sem
hugsaðar eru um skipulag
„Dagsbrúnar“, svo umfangs-
miklar og verkamönnum ekki
gefist enn svo góður kostur á
að kynnast þeim, að rétt væri
að samþykkja þær, án þess að
þær séu enn athugaðar gaum-
gæfilega í nýrrí nefnd, kosinni
af félagsfundi.
Deildarstjóri í „Dagsbrún“:
Eg lít svo á, að þegar um
skipulag „Dagsbrúnar“ er að
ræða, þá beri að leggja höfuð-
áherzlu á það, að lýðræðinu sé
ekki sniðinn of þröngur stakk-
ur. Og ennfremur að tryggja
það sem bezt, að hver einstak-
ur félagsmaður finni sig ábyrg-
an þátttakanda f í störfum fé-
lagsins. Inn á þessi atriði hljóta
lög félagsins ávalt að grípa. —
Það er þéss vegna nauðsynlegt
að verkamenn kynni sér ætíð
vel allar breytingartillögur, er
koma fram við félagslögin. Og
mín skoðun er sú, að ýmislegt
mætti betur fara í þeim laga-
breytingum, sem nú eru rædd-
ar í „Dagsbrún“, einkum og sér
í lagi með tilliti til lýðræðisins.
Og vegna þess styð eg þá skoð-
un, sem eg hefi heyrt ýmsa
verkamenn hafa, sem ekki vilja
rasa fyrir ráð fram í þessu efni,
að bezt sé að fá kosna nýja
nefnd á félagsfundi, er athugi
enn lagabreytingatillögurnar
og reyni að gera þær svo úr
garði, að sem mest eining og
samhugur geti orðið um endan-
lega afgreiðslu þeirra.
Sig. Guðmundsson, Bergþ. 17,
deildarstjóri í „Dagsbrún":
Eg tel það góða hugmynd,
sem fram kemur í lagabreyt-
ingatillögunum í „Dagsbrún“,
þar sem gert er ráð fyrir trún-
aðarmannaráði. En eg var á-
kveðinn andstæðingur þess
skipulags, sem átti að ríkja um
kosningu þessa ráðs samkvæmt
tillögunum, eins og þær voru
Hver hræðíst dómstóí
íýðræðísíns ?
Vill Héðinn Valdimarsson sýna hollustu sína við lýð-
ræðið í Dagsbrún á næsta fundi með eftirtöldum þrem at-
riðum:
1. Að báðir aðilar, þeir, sem eru með tillögum hans, og
þeir, sem eru á móti þeim, fái jafnan ræðutíma?
2. Að félagsmenn fái að svara með jái eða neii í leyni-
legri atkvæðagreiðslu, hvort þeir vilja að ný nefnd,
skipuð fulltrúum beggja aðila, verði kosin á fundin-
um, til þess að leita að sameiginlegri lausn á skipulagi
Dagsbrúnar, sem tryggi lýðræðið og eininguna innan
félagsins?
3. Og að verði sú tillaga samþykkt, að nefndarmenn verði
kosnir skriflega, leynilegri kosningu, þar sem einn sé
e.kki rétthærri en annar?
Enginn lýðræðissinni getur verið á móti þessari að-
ferð, nema því aðeins, að hann vantreysti málstað sínum.