Tíminn - 25.11.1942, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
FORMAÐUR BLAÐSTJÓRNAR: j
JÓNAS JÓNSSON. ,
tTG^
FRAMSÓKN ARFLOKKURINN. í
RITST JÓR ASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A.
Simar 2353 og 4373.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A.
Sími 2323.
PRENTSMIÐJAN EDDA hJt.
Simar 3948 og 3720.
26. ár.
Reykjavík, miðvikudagimi 25. nóv. 1942
141. blað
Starfsskrá Framsóknarflokksins
Samþykktir míðstjórnar og þíngmanna Framsóknarflokksins um nokkur
Stödvun Srysti-
húsanna
Frá fulltrúafundi S„ H.
Frá stjórn sölumiðstöðvar
Hraðfrystihúsanna hefir Tím-
anum borizt þessi frásögn:
í febrúarmánuði síðastliðn-
um komu eigendur hraðfrysti-
húsa þeirra, sem eru utan Sam-
bands ísl. samvinnufélaga, á
fund í Reykjavík og stofnuðu
til félagssamtaka, með því
markmiði að efla og tryggja
framtíðarrekstur hraðfrystra
fiskafurða og leita nýrra mark-
aða fyrir þessar vörur strax og
verzlun við -útlönd verður frj áls.
Félagsskapur þessi hlaut nafn-
ið Sölumiðstöð Hraðfrystihús-
anna, skammst. S. H. í þessum
félagsskap eru nálega öll hrað-
frystihús, sem ekki eru í sam-
bandi við S. í. S. eða um 40 hús,
en alls eru nú 58 hraðfrystihús
í landinu. Stofnkostnaður
þeirra um 40 húsa, sem nú eru
í S. H., eru um 16 milljónir
króna og við þau vinna 17—1800
manns.
Vegna þess að engin von var
til þess, að hægt væri að halda
áfram rekstri húsanna, var á-
kveðið að kalla frystihúsaeig-
endur S. H. á fund hér i Reykja-
vík, sem haldinn var hér 17.—
20. þ. m.
Ástæðin fyrir því, að ekki er
hægt að reka húsin, er sú, að
verð afurðanna er bundið með
samningi við hina erlendu
kaupendur frá 1. júlfþ. á. til 30.
júní næsta ár, en síðan 1. júlí
hefir orðið geysileg hækkun á
vinnulaunum og aðkeyptu efni,
t. d. hafa vinnulaun hækkað
um nál. 150%, umbúðir og aðr-
ar efnivörur um nál. 35%. Nið-
urstaðan verður því sú, að t. d.
framleiðsla einnar smál. af
þorskflökum kostaði í júlí um
2160 kr. en nú 2685 krónur. í
júlí var hagnaðurinn talinn um
34 kr. en nú er tapið um 490 kr.
á hverja smál. þorskflaka. Út-
koman verður þó mun lakari
fyrir húsin, ef miðað er við
vinnslu á öðrum tegundum
fiskjar.
Fundurinn í S. H. var kallaður
saman til þess að reyna að finna
ráð til úrbóta. Sneri hann sér
þegar til viðskiptanefndar um
(Framh. á 4. síflu)
helztu
i Alþingis og væntanl. ríkisstjórnar
Sameiginlegur fundur miðstjórnar og þingflokks Framsóknarmanna hefir nýlega gert samþykktir um afstöðu
Framsóknarflokksins til nokkurra helztu verkefna Alþingis og væntanlegrar ríkisstjórnar.
“ í samþykktum þessum er einkum reynt að marka höfuðstefnuna í brýnustu dægurmálunum, en minna
vikið að einstökum atriðum ákveðinna málaflokka, enda eru til flokkssamþykktir um mörg þeirra.
Rétt þykir að benda á, að hlutverk Framkvæmdasjóðs ríkisins, sem var stofnaður fyrir forgöngu Fram-
sóknarflokksins á seinasta vetrarþingi, er að leggja fram fé til endurnýjunar skipastólsins, verksmiðjubygg-
inga í þágu atvinnuveganna (lýsisherzla, sementsgerð, áburðarverksmiðju o. fl.), og annarra verklegra fram-
kvæmda. Þess vegna samþykkti flokkurinn nú ekki sérstakar tillögur um þessi mál, heldur lagði áherzlu á efl-
ingu sjóðsins.
Annars eru samþykktirnar svo greinilegar. að þær skýra sig bezt sjálfar. Þær eru svohljóðandi:
Styrkur tíl íslenzkra
námsmanna í Noregi
í bréfi, sem utanríkisráðu-
neytinu hefir nýlega borizt frá
Vilhj. Finsen, sendifulltrúa ís-
lands í Stokkhólmi, er þess getið,
að Gunnar Frederiksen, Melbu,
Noregi, eigandi Krossanesverk-
smiðjunnar, hafi gefið 2000
norskar krónur til styrktar ís-
lendingum í Noregi.
Þegar Finsen var á ferð í Oslo
fyrir skömmu, úthlutaði hann
styrkjum af gjöf þessari, í sam-
ráði við Guðna Benediktsson,
formann íslendingafélagsins í
Oslo. Styrki hlutu þessir:
Jón Jónsson stúdent, 250 kr.,
Hólmfríður Jónsdóttir 250 kr.,
Baldur Bjarnason sagnfræðing-
ur 500 kr., Jóhann Guðjónsson
250 kr., Ulla Justsdóttir 250 kr.,
Sigurlaug Jónasdóttir 250 kr. og
Guðbjörg Friðbjarnardóttir 100
kr. Af gjöfinni var 150 kr ekki
ráðstafað að sinni. (Frá upplýs-
ingaskrifstofu stúdenta).
Kanpgjald og verðlag.
1. Gerðar séu ráðstafanir til þess að ákveða í eðlilegum skorð-
um grunnkaupgjald og grunnverð innlendra afurða með samn-
ingum við samtök framleiðenda og verkamanna. Sé miðað við,
að hægt verði að halda uppi heilbrigðri framleiðslustarfsemi og
að vinnandi stéttir þjóðfélagsins búi við sambærileg kjör.
Ráðstafanir séu gerðar til þess, að hækkanir á afurðaverði og
kaupgjaldi eigi sér ekki stað, meðan á samningum stendur.
InBifltetnmgsstofiiim.
2. Komið verði á fót sérstakri innflutningsstofnun, vegna
0
styrjaldarinnar. Fái sú stofnun fullan ákvörðunarrétt yfir öllum
innflutningi og öllu skiprúmi til landsins, og um verðlagningu
allra innfluttra vara.
Hert verði á eftirliti með gjaldeyrisverzlun landsmanna, til
þess að tryggja það, að allur erlendur gjaldeyri, sem þeir eignast,
verði afhentur, og þannig komið í veg fyrir fjárflótta úr landi.
Tollamállu.
3. Tollalöggjöfin sé endurskoðuð í sambandi við ráðstafanir
til þess að vinna gegn dýrtíðinni.
Fjárframlög til verðlækkunar.
4. Unnið verði gegn óeðlilegri verðhækkun aðfluttra vara í
innanlandsviðskiptum, svo sem unnt er, og með fjárframlögum
til þess að halda niðri verðlagi helztu nauðsynjavara, ef aðrar
þær ráðstafanir, sem gerðar verða í þeim tilgangi, reynast ekki
%
fullnægjandi.
*
Skl|iulagnmg vlnnuaflsins.
5. Gerðar verði, með samkomulagi við verkalýðsfélögin, ráð-
stafanir, sem miði að því að tryggja nægilegt vinnuafl handa
atvinnuvegum þjóðarinnar og til nauðsynlegustu framkvæmda.
Allir verkfærir menn í landinu verði skrásettir. Ríkisvaldið
hafi, í samræmi við niðurstöður þeirrar skrásetningar, íhlutun
um framkvæmdir og stofnun nýrra fyrirtækja.
Komi það í ljós, að þessar ráðstafanir nægi ekki til þess að
aðalatvinnuvegum þjóðarinnar verði haldið í horfi, og neyðar-
ástand skapast, vegna skorts á vinnuafli, verður að grípa til þess
úrræðis, að skylda fólk til vinnu við nauðsynjastörf þjóðfélagsins.
Skattamálin.
6. Stofnaður verði skattadómstóll, til eftirlits og rannsóknar
í skattamálum. Dóminn skipi þrír dómarar.
Nýbyggingarsjóðir verði teknir í vörslu þjóðbankans, og eigi
hreyfðir nema með samþykki sérstakrar nefndar, sem sér um að
þeir verði eigi notaðir til annars en nýbygginga. Smáútvegsmönn-
um verði heimiluð ríflegri framlög til nýbyggingarsjóða, en gert
er í gildandi skattalöggjöf, og iðnfyrirtækjum, einkum þeim er
aðallega vinna úr innlendum hráefnum, verði einnig heimilað að
leggja í nýbyggingarsjóði.
Útborgað vátryggingarfé skipa, að frá dregnum veðskuldum,
verði lagt í nýbyggingarsjóð.
Skattar á háar tekjur verði auknir, og almennur tekjuskattur
og stríðsgróðaskattur sameinaðir. Skattfrjáls sjóðatillög verði
lækkuð, eða afnumin, hjá þeim hlutafélögum, sem safnað hafa
hæfilegum sjóðum.
Nú verða gerðar ráðstafanir til þess að auka eða viðhalda
kaupmætti krónunnar, svo sem með því að lækka verðlag og kaup-
gjald, og verði þá sérstakur skattur lagður á eignaaukningu þá,
sem orðið hefir frá stríðsbyrjun og fer fram úr ákveðnu lág-
marki.
Skyldusparnaöiir.
7. Skyldusparnaður verði ákveðinn með lögum, og stefnt að
því, að meginhluti þeirra tekna, sem menn hafa um fram þurft-
artekjur, og eigi eru notaðar tll greiðslu gamalla skulda, sé lagður
til hliðar.
Binding stríösgróðans.
8. Stríðsgróði á útflutningi verði ekki yfirfærður, en lagður
á biðreikninga erlendis, samanber heimild í gildandi lögum.
iJtlánastarfseinin.
9. Settar verði reglur um útlánastarfsemi banka og spari-
sjóða, í samræmi við aðrar ráðstafanir til þess að vinna gegn
dýrtíð og verðbólgu og auka kaupmátt krónunnar.
Sala fasteig’na.
10. Lagður verði hár söluskattur á andvirði fasteigna, skipa
og verðbréfa, sem seld eru með stríðsverði, eða gerðar aðrar
ráðstafanir, sem hindra brask með slíkar eignir. Skattadóm-
stólnum verði falið eftirlit með framkvæmdum þessum.
Framkvæmdasjóður ríkisins.
11. Lagt verði kapp á að efla Framkvæmdasjóð ríkisins, og
fjárlög, í því skyni, afgreidd með sem mestum tekjuafgangi, á
meðan þjóðartekjurnar eru ríflegar.
Landbúnaðarmál.
12. Hafizt verði handa um stórfellda býlafjölgun í sveit og
við sjó, keypt hentug lönd til nýbýla og byggðahverfa, ríkinu
tryggður réttur til jarðhitasvæða, keyptar nægilega margar
nýjar skurðgröfur, aukinn innflutningur annara hentugra land-
búnaðarvéla, komið á fót fullkomnum verkstæðum til viðgerðar
landbúnaðarvéla og aukin kennsla í meðferð og notkun þeirra,
auknar vísindalegar tilraunir og rannsóknir í þágu landbúnað-
arins, bætt aðstaða til túnræktar á smærri býlum og núgildandi
nýbýlalöggjöf og endurbyggingalöggjöf endurskoðuð og endur-
bætt.
Skömmtun byggiiigarefnis.
13. Ströngu eftirliti verði á komið með sölu og notkun bygg-
ingarefnis til þess að tryggja, að bæði það efni, sem fyrir er í
landinu, og það, sem síðar kann að verða flutt inn, verði fyrst og
fremst notað til brýnustu nauðsynja, svo sem húsagerðar og
húsabóta fyrir almenning í sveitum og kaupstöðum, í þarfir
atvinnuveganna og að öðru leyti til almenningsþarfa.
Rafmagnsmálin.
14. Lögð verði áherzla á að efla Raforkusjóð, hraða yfirlits-
rannsókn um raforkuskilyrði og hefja síðan raforkuveitur um
sveitir landsins og kauptún, á grundvelli þingsályktunar um raf-
orkumál, sem samþykkt var á síðasta Alþingi. Raforkusjóður
styðji rafveitur einstakra sveitabæja, sem ekki ná til hinna stærri
raforkustöðva.
Verzlunarmál framleiðenda.
15. Unnið verði að því, með stuðningi við samtök bænda og
sjávarútvegsmanna og á annan hátt, að þeir fái jafnan nægar
nauðsynjar til atvinnureksturs síns með sanngjörnu verði, og
sannvirði fyrir afurðir sínar.
Samgöngumál.
16. Gerðar verði ráðstafanir til þess að nægilegur sklpakost-
ur verði hafður til vöru- og farþegaflutninga með ströndum
fram.
Menningarmál.
17. Sett verði á stofn sérstök skrifstofa eða stjórnardeild, er
(Frarnh. á 4. síSu)
Á víðavangi
LISTAMANNAÞING.
Fyrsta þing íslenzkra lista-
manna var sett I hátíðasal há-
skólans á sunnudaginn var. Fór
sú athöfn hið þinglegasta fram.
Ríkisstjóri flutti mjög athyglis-
vert ávarp til samkomunnar.
Meðal annars benti hann á þá
'varhugaverðu stefnu, að lista-
menn ættu að varpa allri sinni
áhyggju upp á ríkið. Borgararn-
ir ættu að styðja listastarfsemi
meira en þeir gerðu. Hér værí
t. d. ekkert málverkasafn. Hann
þekkti smábæ í Danmörku með
5000 íbúum, sem ætti hið feg-
ursta málverkasafn, sem borg-
arar bæjarins hefðu komið upp.
Með frjálsum framlögum borg-
aranna skapaðist eðlilegra sam-
band milli listamannanna og
samborgara þeirra en vænta
mætti, ef öll nauðsynleg fram-
lög til lista væru háð ríkisvald-
Inu og fjárhag ríkissjóðs á
hverjum tíma.
Ríkisstjóri drap á tvö dæmi
um sorglegt hirðuleysi í menn-
ingarmálum okkar. Safnahúsið,
sem væri fullt af dýrmætum
fjársjóðum innan veggja, væri
vanhjrt hið ytra. Þjóðleikhúsið
liti sæmilega út að utan, en hið
innra væri það vöruskemma.
HÖRÐ GAGNRÝNI.
Halldór Kiljan flutti stutt er-
indi í útvarpið hér um kvöldið,
og skyldi það fjalla um „rithöf-
undinn og verk hans“.
í erindi þessu kom Kiljan viða
við. Hann varaði unga menn við
því að leggja út á rithöfundar-
brautina án þess að kunna vel
sitt eigið mál og þar með helzt
þrjár stafsetningar. Þeir þyrftu
líka að kunna til hlítar helztu
tungur Norðurálfu.
Er þetta rækileg viðvörun til
þeirra ungu manna, sem hafa
haldið það nægilegt til rithöf-
undarframa að setjast niður og
apa sögusnið og stíl Kiljans.
Að lokum lýsti Kiljan þvi yfir,
að hann væri ekki fyllilega á-
nægður með eina einustu setn-
ingu, sem hann hefði skrifað,
hvað þá heldur heila blaðsíðu.
Þetta mun flestum þykja óþarf-
lega harður sjálfsagi og vera
reiðubúnir til töluverðrar hug-
hreystingar. Út frá þessu verður
erfitt að skilja, hve ókvæða
þessi höfundur og aðdáendur
hans hafa orðið, ef aðrir hafa
leyft sér að gagnrýna, þótt ekki
væru nema fáeinar setningar í
bókum hans. Hefir því verið tek-
ið á svipaðan hátt og heittrúar-
menn bregðast við efasemdum
um guðlegan innblástur ritning-
arinnar.
ORÐLIST.
Valtýr Stefánsson flutti er-
indi í útvarpið um orðlist og
myndlist á vegum listamanna-
þingsins í fyrrakvöld.
Ekki nefndi hann dæmi um
orðlist úr Morgunblaðinu, og
þótti það bera vott um lítillæti.
Næsta blað
Tlmans kemur út & laugardaglnn.
Vegna sérstakra ástœðna kemur blað-
lð, sem áttl að koma á flmmtudaglnn,
út 1 dag.
Póstmannablaðið,
3. tbl., er komlð út. Efnl blaðsins er
m. a.: „Ný starfsreglugerð", „Snæfells-
nesför“, „Bjami Benediktsson 65 ára“,
„Frímerkið 100 ára“ eftir Magnús
Joehumsson, „Sæmundur Oddsson,
póstafgreiðslumaður i Garðsauka",
„Fokdreifar".