Vísir - 24.09.1941, Blaðsíða 1

Ritstjóri:
Kristján Guðiaugsson
Skrifstofur:
Félagsprentsmiðjan (3. hæð).
Ritstjóri 1
Blaðamenn Sími:
Auglýsingar 1660
Gjaldkeri 5 línur
Afgreiðsla
31. ár.
Reykjavík, miðvikudaginn 24. september 1941.
218. tbl.
Áformað að vopna
öll amerisk flutn-
ing;aski]>.
Pink Star, sem sökkt var á
leið til Islands, var vopnað
Roo§evelt legrgur tillögrnr fyrir
þjöðþingrið þá ogr þegrar.
EINKASKEYTI frá United Press. London í morgun
Líkur eru til, að næstu daga leggi Roosevelt fyrir
þjóðþingið tillögur um hinar róttækustu breyt-
ingu á hlutleysislögunum, a. m. k. í þá átt, að
ekkert verði lengur því til fyrirstöðu, að öll amerísk
flutningaskip verði vopnuð. En vel getur verið, — þótt
forsetinn vildi ekkert um það segja, er hann ræddi við
blaðamenn í gær, að hann fari fram á, að hlutleysislög-
in verði felld úr gildi. Athyglisvert er, að Knox flota-
málaráðherra, sem flutti ræðu í gær kraf ðist þess, að
1) hlutleysislögin yrðu felld úr gildi, og
2) að ameríski herinn yrði sendur þangað,
sem þörf er fyrir hann, hvort sem það er
innan vébanda Vesturálfu eða til landa í
öðrum heimsálfum.
Það er ekki nokkur efi, að það mun hraða því, að
skriður komizt á það, að hlutleysislögin verði tekin til
nýrra meðferðar, að flutningaskipinu Pink Star var
sökkt.
Roosevelt skýrði frá því í gær, að Pink Star hefði verið vopn-
að, og Panamastjórn mundi hafa til athugunar að vopna öll
þau skip, sem skrásett hafa verið í Panama og sigla undir Pan-
amailagginu. Roosevelt ræddi og nauðsyn þess, að amrísk
flutningaskip væri vopnuð, og menn .búast við, að þjóðþingið
taki ákvörðun í málinu mjög bráðlega. Talið er víst, að aðrar
Vesturálfuþjóðir muni fara að dæmi Bandaríkjanna og bráð-
lega verði hafizt handa um að vopna öll skip Vesturálfuþjóðanna.
Aðvörun Maisky.
Rixssap munu berjasí áfram
af sama kappi — en þeir
þurfa liergögn og margt
annað til þess að geta bar—
izt áfram*
Sigurður Nordal prófessor flytur ræðu í háskólanum um Snorra
Sturluson.
»British Councilu gefur
Landsbókasafninu um
100 bækur.
Landsbókasafninu hefir í sumar borizt falleg bókagjöf frá
British Council í Lundúnum. Þetta brezka ráð var stofnað 1934.
Það nefndist upphaflega British Council for Relations with
other Countries, en er nú aðeins kallað, British Council. Forseti
þess árin 1937 til febrúar 1941 var Lloyd of Dolobran lávarður
og vann hann mjög að .eflingu þess.
Það er nú kunnugt, að eim-
skipið Pink Star var á leið til Is-
lands (eða Bretlands um Island
í skipalest), er því var sökkt, og
munu kanadisk herakip hafa
fylgt flota þeim, sem Pink Star
var í. Skipinu var sökkt 275 sjó-
mílum norðaustur af Farewell-
höfða á Grænlandi.
Lundúnaútvarpið hefir skýrt
,frá því, að 23 menn, sem á skip-
inu voru, hafi verið fluttir á
land á íslandi.
Cordell Hull, utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, hefir lýst
yfir, að hann sé sannfærður um,
að Bandaríkjaflotinn sé þess
megnugur, að ráða niðurlögum
hvaða árásarskips möndulveld-
anna sem er.
Þjóðverjar hafa endurtekið
þær aðvaranir sínar, að þeir
muni nota hvert tækifæri, til
þess að sökkva skipum, sem
flytja hernaðarnauðsynjar, sem
eiga að fara til Bretlands, og
barst fregn í þessa átt frá Berlín,
skömmu eftir að kunnugt varð,
að amerísk herskip væri að leita
að árásarskipinu eða kafbátn-
um, sem sökkti Pink Star, á
stóru svæði.1
BRETAR VERÐA AÐ FÁ
MEIRI MATVÆLI.
Það er lögð mikil áherzla á
það í Bandaríkjunum, að Bret-
ar verði að fá meiri matvæli.
Það hefir að vísu margt verið
um það sagt, að matvælabirgðir
séu miklar fyrir hendi af ýms-
um tegundum, en það verður að
auka þessar birgðir sem mest,
því að það gengur upp og niður
í Atlantshafsstyrjöldinni, og það
verður að gera ráð fyrir því, að
Þjóðverjar hefji nýja og harð-
ari sókn en nokkuru sinni í or-
ustunni um Atlantshafið, og
kann þá mörg fleytan að farast.
Enginn, sem um þetta hefir
rætt, hefir verið eins berorður
og Wickard, landbúnaðarráð-
herra Bandaríkjanna. Hann
sagði berum orðum í gær, að
Bandaríkin yrði að vera bú-
in að koma til Bretlands
matvælabirgðum fyrir
milljón dollara, en ef það
yrði ekki gert, gæti það
munað því, að Bretar töp-
uðu stýrjöldinni.
SJÖ MÁNUÞUM
Á UNDAN ÁÆTLUN.
Nýju 35.000 smálesta orustu-
skiip var hleypt af stokkunum
í Bandaríkjunum í gær. Það var
orustuskipið Massachussetts,
sem mun vera fullkomnasta or-
ustuskip, sem nú er á floti. Skip-
inu var hleypt af stokkunum í
skipasmíðastöð í Massachusetts-
ríki, og við það tækifæri var
það, sem Knox flutti ræðu þá,
sem að var vikið hér að framan.
Orustuskipinu Massachusetts
var hleypt af stokkunum 7
mánuðum á undan áætlun, og
má af þessu marka, af hverju
kappi Bandaríkin vinna til þess
að koma sér upp tveggja hafa
flotanum.
Maisky sendiherra Rússa i
London flutti ræðu í gær og
liorfðist djarft í augu við stað-
reyndirnar. Hann sagði, að
Þjóðverar liefði beðið mikið
manntjón — einn þriðji hluti
þýzka hersins væri úr sögunni
í bili, — en — sagði Maisky —
manntjón vort er einnig gífur-
legt, og það sem verra er, vér
höfum orðið að láta mikið land-
svæði i hendur óvinanna, þar
sem mildlvægar námur eru og
inðaður. Reiðið yður ekki um
of á, að bleyturnar og snjórinn
stöðvi Þjóðverja. Þeir eru enn
mikils megnugir liernaðarlega
og lýðræðisþjóðirnar verða nú
að lijálpa Rússum með því að
senda þeim sem mest af flugvél-
um, skriðdrekum og öðrum
hergögnum. Rússar munu herj-
ast áfram af sama kappi og
dugnaði og hingað til, en allar
frelsisunnandi þjóðir verða að
veita þeim aðstoð.
RÚSSAR REYNA
AÐ BJARGA KHARKOV.
Rússar hafa gert mikil gagn-
áhlaup í því augnamiði, að reyna
að hjarga Kharkow og iðnaðar-
héruðunum i Austur-Ukrainu.
Lozosky sagði í Moskvu í gær,
að það væri út í bláinn, er Þjóð-
vérjar héldi því fram, að 4 rúss-
neskir lierir væri innikyóaðir
fyrir austan Kiev.
Zokolovsky, rússneskur her-
foringi á miðvígstöðvunum,
skýrði frá þvi í gær, að Þjóð-
verjar væri að grafa skotgrafir
á 100 mílna svæði á miðvíg-
stöðvunum. Rússar eru nú í um
Háværar raddir
um að Bandarík-
in fari í stríðið.
London í morgun.
Blöðin í New York styðja ein-
dregið þær tillögur, að amerísk
flutningaskip verði vopnuð, eu
Bandaríkjastjórn vinnur nú að
undirbúningi í þá átt. Sum blöð-
in krefjast þess, að Bandaríkin
séu ekki að draga það lengur,
að fara í stríðið, og liíð sama
kemur fram í ávörpum, sem
hlöðin birta og ræðum, merkra
manna, svo sem forseta Har-
vardháskóla.
Einangrunarstefnumenn gera
nú harða hríð að Roosevelt, og
sagði Clark öldungadeildarþing-
maður að harðasta orustan, sem
Roosevelt liefðiáttí, stæðinúfyr-
ir dyrum, þ. e. er þingið tekur lil
meðferðar kröfuna um það, að
flutníngaskipin verði vöpnuð.
40 km. fjarlægð frá Smolensk.
Á Osel er enn barist af mikilli
heift og hafa Þjóðverjar heðið
gífurlegt manntjón við að ná
eyjunni á sitt vald.
Hervæðing 400 000
manna í ðúlgaríu.
Hætt við að Búlgarir og
Tyrkir flækist inn í
styrjöldina.
von Papen, sendiherra Þjóð-
verja i Ankara kom til Istambul
í gær. Hann er á leið til Ankara
til þess að taka aftur við starfi
sínu. Undanfarnar 3 vikur hefir
von Papen verið á ferðalagi og
hefir hann rætt við Hitler á víg-
stöðvunum og á leiðinni til Ist-
ambul kom hann við í Sofia.
Það er talið líklegt í Ankara
og London, að Þjóðverjar muni
nú herða kröfurnar við Bulgari
og krefjast þátttöku þeirra í
styrjöldinni. Frá Búlgaríu her-
ast fregniP um, að verið sé að
kalla í herinn 400.000 manna lið
og sennilega verður allur búlg-
arski herinn kvaddur til vopna.
Einnig búast menn við, að
von Papen herði nú kröfurnar
við Tyrki og ef Tyrkir láta sig
elcki, verður sameinuðum þýzk-
börskum her beint gegn Jjeim.
Þjóðverjar hafa dregið að sér
mikinn skipafjölda i Burgas og
Varna, hafnarborgum Búlgar-
íu, og er talið að miklir lið-
flutningar muni brátt fara fram,
sennilega til Krímskagans. En
aðstaðan er að ýmsu erfið.
Odessa er enn á valdi Rússa og
Svartahafsfloli jjeirra öflugur.
Mesta farþegaskip Rúmeníu
sem Þjóðv. liöfðu búið vopnum,
og ætluðu að nota sem árásar-
skip, liggur nú í þurkví í Kon-
stanza, eftír þá útreið sem það
fékk í viðureign við rússneskan
kafþát.
Bamavinafél. Sumargjöf.
Dagheimili og leikskóli fyrir ung-
börn tekur til starfa í byrjun næsta
mánaÍSar. Sjá augl.
Bæjarráð
hefir samþykkt að ráða Guttorm
Erlendsson, lögfræðing, endurskoð-
anda reikninga bæjarins og bæjar-
fyrirtækja frá næstu áramótum.
Næturlæknir.
María Hallgrímsdóttir, Grundar-
stig 17, sími 4384. Næturverðir í
Ingólfs apóteki og Laugavegs apó-
teki.
Forseti þess er nú Sir Mal-
colm Robertson. Ráðið var við-
urkennd þjóðstofnun 1940. Fé
til framkvæmda fær það með
frjálsum tillögum, gjöfum og
styrk frá ríkisstórninni. Mark-
mið ráðsins er: að auka þekk-
ingu á Bretlandi hinu ntikla og
efla menningarsambönd þess
við aðrar þóðir, gæða skilning
þeirra á hinni brezku þóð, lífs-
skoðun hennar og lifnaðarhátt-
um og stuðla að miðlun þekk-
ingar, hugmynda og uppgötvun-
ar. —
Aðferðirnar til þess að ná
þessu markmiði eru:
1. Að styða að námi ensku og
enskra bókmennta erlendis, t. d.
með sendikennurum.
2. Að styðja stúdenta, er
stunda nám i Englandi.
3. Að styðja bókasöfn með
bókagjöfum o. s. frv., þvi að
bækur glæða skilninginn.
Visir hafði tal af ísak Jóns*
syní, kennara, sem er formaður
félagsins, og spurði liann um
þessí húsakaup félagsins.
ísak kvað aldrei hafa verið
meiri þörf en nú, að félagið
færði út kvíarnar. Vegna þess
hversu húsnæðisekla er nú mik-
il, margir hefði lélegra liúsnæði
en æskilegt væri, er bráðnauð-
synlegt að það fólk, sem þann-
ig er ástatt fyrir, geti liaft börn
sín annarsstaðar sem lengstan
tíma hvern sólarhring. Þá er
það heldur ekki svo lítill léttir
fyrir húsmæður, sem eklci liafa
neina hjálp við hússtörf, að geta
komið börnum sínum fyrir mest-
4. Að hafa lista- og iðnsýn-
ingar.
5. Að taka á móti gestum, er
heimsækja England, t. d. blaða-
mönnum.
Bókagjöfina til Landsbóka-
stafnsins völdu þeir í sarnein-
ingu Cyril Jackson sendikenn-
ari og Guðm. Finnbpgasön
landsbókavörður og tóku þá i
þetta sinn sérstaklega það, sem
Landsbókasafnið vantaði af
verkum helztu enskra ljóð-
skálda og leikritaskálda á 19. og
20. öld. Eru það 48 bindi ljóða,
45 bindi leikrita og loks nokkrar
aðrar bækur: greinar (essays),
bréf, æfisögur o. s. frv. Eru nú
þessar bækur til sýnis og útláns
á útlánssal Landsókasafnsins
og verður eflaust handagangur
um þær.
an annatima dagsins og losna
þannig við að hugsa um þau.
ísak sagði blaðinu, að starf-
semin í hinum nýju húsakynn-
um félagsins yrði þrennskonar.
Þar verður fyrst og fremst dag-
heimili, svo og leikskóli (Kind-
ergarten) og loks vöggustofa,
sem er nýjung í starfi félagsins.
Dagheimilið — fyrir 3—7 ára
börn — á að taka 40—50 börn,
og verða þau þar allan daginn.
Leikskólinn verður hafður i 2
deildum, fyrir hádegi og eflir
hádegi. Börnin í leikskólanum
verða á aldrinum 3%—-6 ára og
verða rúmlega 20 i hvorri deild,
Framli. á 2. síðu.
Sumargjöf festir kaup á
húsi í Miðbænum.
»Það markar tímamót í sögu félagsinsfl
■Dirnavinaíelagið Suma^gjöf festi i gær kaup á hús-
*** eigninni Tjarnargötu 33, sem var eign Lárusar
Fjeldsteds, liæstaréttarmálaflutningsmanns. Ætlar fé-
lagið að halda uppi starfsemi í vetur, sem verður haf-
in i byrjun næsta mánaðar.
i