Tíminn - 04.12.1941, Qupperneq 3

125. blafS
TÍMIIVN, íimmtndaginn 4. des. 1941
497
4 N IV Á L L
Dánar d ægnr.
Sæmundur Oddsson bóndi í
Garðsauka lézt hinn 15. nóvem-
ber s. 1. Hefir Suðurland nú með
skömmu millibili orðið að sjá
á bak þrem öndvegis höldum,
sem allir bjuggu við hina fjöl-
förnu þjóðbraut, Lárusi á
Klaustri, Magnúsi í Steinum og
Sæmundi í Garðsauka, og er að
öllum þessum mönnum mikill
mannskaði, og meiri fyrir það,
að enginn þeirra náði háum
aldri. Sæmundur lézt síðast
þessara samferðamanna, og var
hann jarðsettur í gær að
Breiðabólstað.
Sæmundur var fæddur hinn
12. desember 1875 að Sáms-
stöðum í Fljótshlíð og ólst þar
upp hjá mætum foreldrum í
hópi mannvænlegra systkina.
Þegar Sæmundur fluttist að
Eystri-Garðsauka og reisti þar
bú, var þetta alminnsta býlið i
Hvolhrepp. Sýnir það hyggindi
Sæmundar, dugnað og umbóta-
starf, að nú um langt skeið hef-
ir þessi litla jörð verið litlu
lægra metin, en hin fornu höf-
uðból bygðarinnar, sem mörg
eru þó kunn og stór. Enda mun
Sæmundur einna fyrstur hafa
nálgast það -mark að reka stór-
búskap að mestu leyti á rækt-
aðri jörð.
Um all-langt skeið hafði Sæ-
mundur samhliða búskapnum,
annazt aðalpóstafgreiðslu, tók
hann við því starfi, er Skúli
prófastur Skúlason fluttist frá
Odda. Einnig var allmikil
greiðasala i Garðsauka um
langt skeið.
Þá tók Sæmundur mikinn
þátt í félagslegum störfum,
bæði í hreppsnefnd og sýslu-
nefnd, og forstöðu Sparisjóðs
Rangárvallasýslu annaðist hann
frá upphafi.
Sæmundur var miklll á velli
og hinn karlmannlegasti, trygg-
ur, vinfastur og djúphygginn.
Var hann mikið sóttur ráða. í
stjórnmálum var hann ekki
flokksbundinn, en studdi menn
til þingsetu meir eftir þvi
hvort hann bar til þeirra per-
sónulegt traust. En miklu þótti
þeim mönnum skipta, er um
þingsetu kepptu, að vita hverj-
um Sæmundur í Garðsauka léði
lið.
Með Sæmundi er fallinn einn
hinn mætasti maður í íslenzkri
bændastétt.
Hann var giftur Steinunni
Bjarnadóttur frá Eystri-Garðs-
auka, mætri fróðleiks- og mynd-
arkonu. Áttu þau mörg og
mannvænleg börn.
sveitunga minna eru nú nýlega
látin, þau Sveinn og Marta, og
langar mig til að binda minn-
ingu þeirra litinn sveig með
nokkrum orðum.
Sveinn Níelsson var fæddur
að Vogi á Mýrum 28. júní 1860
og fluttist með foreldrum sínum
að Grímsstöðum tæpra þriggja
ára og ólst þar upp. Árið 1886
kvæntist hann fyrri konu sinni,
Jónínu Theodórsdóttur frá
Hraundal í sömu sveit, og
fluttust þau hjón þá til Canada.
Árið 1889 lézt Jónína kona hans
og undi hann þá ekki lengur
þar vestra, en fluttist aftur
heim til íslands með unga dótt-
ur þeirra hjóna. Árið 1891
kvæntist hann aftúr, Sigurlínu
Þ. Sigurðardóttur frá Miðhús-
um, uppeldisdóttur Odds Sig-
urðssonar og Höllu Jónsdóttur
á Álftanesi. Árið eftir byrjuðu
þau Sveinn og Sigurlín búskap
á Lambastöðum og bjuggu þar
til vorsins 1914, að þau seldu
jörð og bú og fluttust í Borgar-
nes, og þar dvaldi Sveinn eftir
það til dauðadags. En hann lézt
hinn 11. nóv. 1939 eftir stutta
legu.
Sveinn var óvenjulega hag-
sýnn og öruggur búmaður. Ég
þori að fullyrða, að hvar sem
hann hefði búið og á hvaða
tíma sem var, þá hefði honum
aldrei orðið heyja vant né
bjargar i bú. Ég hefi fáum
kynnzt er öryggishugsunin hef-
ir verið jafn samgróin sem hon-
um. Hann lagði höfuðáherzluna
á þá hlið búskaparins, sem lika
má telja undirstöðuatriði hans.
Hans glögga búmannsauga sá
það óvenju skýrt, að áhættan er
einhver lymskasti óvinur og
erfðafjandi íslenzks landbúnað-
ar. Þó að ýmsum öðrum at-
vinnugreinum sé þann veg
háttað, að nokkur áhætta sé
þar bæði réttmæt og jafnvel
óhjákvæmileg og gefi oft upp-
grip í aðra hönd, þá er hún
landbúnaðinum næstum aldrei
ávinningur og endar venjulega
með skelfingu. Ávöxtur jarðar-
innar vex hægt og náttúrufar
landsins er óstöðugt og áfella-
samt. Hinn seintekni dýri arð-
ur margra langra vinnudaga —
jafnvel erfiði margra ára, hef-
ir löngum rokið út í veður og
vind á einu hörðu vori — af því
að áhættan var látin ráða
meiru en'öryggið.
Þesskonar yfirsjónir hentu
aldrei Svein Níelsson. Heyfirn-
ingar brugðust honum aldrei,
hvernig sem áraði. En hann
safnaði ekki heyjum vegna
heyjanna sjálfra, eins og þó eru
dæmi til um menn. Fénað sinn
fóðraði hann svo vel að af bar,
enda var hann honum jafnan
arðviss og arðmikill. Jörð sína
sat hann ágætlega en færðist
þó aldrei meir í fang um fram-
kvæmdir en hann hafði vel í
hendi sér á hverjum tíma.
Efnahagur hans þokaðist upp
á við hægum og farsælum
skrefum. Þar var aldrei um
stökk að ræða, en heldur ekki
afturköst né áföll. Bú sitt og
heimili byggði hann upp eins
og vandaðan kastala, sem er
múraður frá grunni og hver
steinn skorðaður sem verða má,
unz virkið stendur ósigrandi.
Mun hann vafalaust helzt hafa
óskað að fórna heimili sínu öll-
um kröftum óskiptum, enda var
hann framúrskarandi heimilis-
faðir og að sama skapi hjúa-
sæll. Lét hann sér og annt um
hag hjúa sinna sem eigin hag.
Að hann tók jafnan mikinn
þátt l störfum utan heimilis
síns í þágu sveitar sinnar, var
vegna áskorana og óska ná-
granna og sveitunga, en ekki af
eigin tilstuðlan. En hann leysti
þau af hendi með sömu trú-
mennsku og það væri í eigin
þágu. Hann var lengst af bú-
skap sínum í hreppsnefnd sveit-
ar sinnar, svo og mörg ár sýslu-
nefndarmaður. Þá var hann og
lengi fulltrúi hreppsmanna í
verzlunarsamtökum þeirra, svo
sem sláturfélags og kaupfélags-
ins. Oftar en einu sinni mun
hafa verið skorað á hann til
þingmennskuframboðs fyrir
Mýrasýslu og tók hann því
lengstaf fjarri. Þó lét hann
einu sinni tilleiðast fyrir þrá-
beiðni flokksmanna sinna. Ekki
náði hann þá kosningu, og
harmaði hann það ekki. Munu
og fáir frambjóðendur til þings
minna hafa unnið að kosninga-
sigri sínum en hann, enda gekk
hann nauðugur til þeirrar hild-
ar.
Sumum mun hafa þótt Sveinn
all íhaldssamur um ýmsa hluti
og má e. t. v. hafa það heiti um
hann í þess beztu merkingu. En
í raun og veru var hann mjög
frj álslyndur í skoðunum og víð-
sýnn eins og hann átti kyn til.
Hann gat verið fastheldinn við
ýmsar gamlar venjur og hætti,
en ekki vegna þess útaf fyrir
sig, að það var gamalt eins og
titt er um afturhaldsmenn.
Hann gat einnig verið opinn
fyrir nýjungum og djarfhuga
umbótum, en ekki fyrir það eitt,
að það var nýtt eins og fiysj-
unga er siður. Eins og hann hélt
fast í það gamla á meðan hon-
um fannst hið nýja ekki taka
þvi fram, eins ótrauður fylgdi
hann nýjungunum, þegar hann
sannfærðist um, að þær væru
til bóta frá hinu eldra. En ein-
mitt þetta er óðal frjálslyndra
Þökkum auðsýnda samúð við andlát og jarðarför
móður okkar, Ástríðar Stefánsdóttur, Björk Grímsnesi.
Friðsemd Guðmundsdóttir. Guðmundur Guðmundsson.
Þökkum hjartanlega öllum, sem sýndu okkur samúð
og kærleika við fráfall mannsins míns og föður okkar
ÞORSTEINS ÞORSTEINSSONAR, bónda, Tjarnarkoti.
Jóhanna Felixdóttir og börn.
og hugsandi manna. í stjórn-
málum fylgdi hann jafnan að
málum þeim flokkum, er djarf-
lega sóttu fram í umbótamál-
um þjóðarinnar, og með félags-
málabaráttu bænda fylgdist
hann jafnan heill og óskiptur
og lagði þeim það lið, er hann
mátti.
Sveinn Níelsson var í hærra
lagi meðalmaður á vöxt og svar-
aði sér vel. Andlitið svipmikið
og gáfulegt. Hann var óáleitinn
við aðra menn en fastur fyrir
og fylginn sér um mál þau, er
hann sótti og því ákveðnari sem
fastar var á móti staðið. Hann
var skýr í hugsun og vel máli
farinn, og því betur sem meira
var kapp í málflutningi. Hann
var alúðlegur í viðmóti og
skemmtilegur í samræðum,
trygglyndur og drengur góður.
Hann átti, sem fyr getur, eina
dóttur af fyrra hjónabandi, er
Helga heitir og er gift kona í
Kanada. Með seinni konu sinni
eignaðist hann tvö börn, Jón
Aðalstein, sem er vélameistari
á Lagarfossi og Sigríði, sem er
gift Árna Helgasyni verzlunar-
manni við Kaupfélag Borgfirð-
inga.
Hjónaband þeirra Sveins og
Sigurlínar var framúrskarandi
ástúðlegt og farsælt. Var hún
manni sínum samhent um alla
hluti og átti sinn mikla þátt í
velgengni þeirra og hamingju,
enda er hún hin ágætasta kona.
Dvelur hún nú á heimili dóttur
sinnar og tengdasonar í Borg-
arnesi.
Marta María Níelsdóttir var
fædd að Vogi á Mýrum hinn 18.
nóvember 1858, og var því á
áttunda ári er hún fluttist að
Grímsstöðum með foreldrum
sínum, og þar ólst hún upp.
Vorið 1882 giftist hún fyrri
manni sínum, Jóni Oddssyni,
bónda á Álftanesl, og tók þar
við bústjórn.
Grímsstaðir eru með efstu
bæjum í Álftaneshreppi. Þeir
standa uppundir Mýrafjall-
garðinum, en með honum lá
þjóðbraut í þá daga um ofan-
verða sýsluna, vestur um til
Snæfellsness og suður um til
Borgarf j arðarhéraðs. Vandist
hún því þegar mikilli umferð
og gestanauð á æskuheimili
sínu.
Nú fluttist hún sveitina á
enda, allt til sjávar, því að
Álftanes liggur við ströndina
vestan Borgarfjarðar, þar sem
hann breiðir sig út í Faxafló-
ann — gegnt Melabökkum að
sunnan. En þar komst Marta
aftur í þjóðbraut, því að al-
faraleið um neðanverða byggð-
ina lá meðfram sjónum og með-
fram ströndinni á sjó. Verzlun-
arstaður var þá allmikið sóttur
í Straumfirði, nokkru vestan
Álftanes, og lá umferðin þar um
að austan úr sveitunum. Álfta-
nes er einnig kirkjustaður og
fornt höfuðból. Lágu fram um
aldamót margar hjáleigur und-
ir staðinn og var hann að sjálf-
sögðu miðstöð þessa byggða-
hverfis. Sjór var þá stundaður
Kvennaskólinn
á Blönduósi
(Framh. af 2. sí5u)
»leyfi til að fara á hverja
skemmtisamkomu, sem þær
heyra getið um í nágrenninu
þennan stutta námstíma.
Á þessum tímamótum skólans
barst honum frá mennta-
málaráði gipsmynd af Þórarni
Jónssyni á Hjaltabakka, sem
hafði verið alþingismaður um
20 ár, og átt sæti í skólaráði
kvennaskólans í 30 ár. Var
mynd þessari valinn staður á
innsta vegg dagstofunnar við
hlið mynda af öðrum skóla-
frömuðum, sem skólinn hefir
eignazt. J. S. L.
á Mýrunum vor og haust. Var
Jón á Álftanesi heppinn for-
maður og sótti sjóinn kapp-
samlega með landbúskanum og
var þá að jafnaði margt að-
komumanna í skiprúmi hans.
Jón var sonur Odds Sigurðs-
sonar bónda á Álftanesi og
Höllu Jónsdóttur Sigurðssonar
hreppstjóra og dannebrogs-
manns, er þar bjó lengi við
mikla rausn. Heimilið var því
stórbýli frá fornu fari og um-
ferð mikil gesta og gangandi.
Hin unga húsfreyja fékk því
fljótlega ærið verkefni í hend-
ur að stjórria hinu umsviía-
mikla gestkvæma helmili, og
féll sá þráður aldrei úr hendi
hennar til dauðadags eða um
sex tugi ára.
Eftir tólf ára hjónaband
missti Marta Jón mann sinn.
Hélt hún þó áfram búi sínu
(Framh. á 4. síðu)
Jóla-H angikí ötið
Vegna þess hve birgðir eru takmarkaðar, en eftirspurn
mikil, og með því að þeim verður selt, er fyrstir koma, er
verzlunum þeim, sem hjá oss hafa keypt hangikjöt að
undanförnu, ráðlagt að
kaupa JÓLA-HANGIKJOTIÐ
sem mest í þessarí viku.
og hvetja viðskiptamenn sína til að gera jólakaupin sem
allra fyrst.
Pantið i sima
4241
2678
1080
5^1«® fS!L
um hámarksverð á nýjum íískí
í Reykjavík og Hafnaríírði.
Samkvæmt heimild 1 lögum nr. 118, 2. júlí 1940 hefir verð-
ia.gsnefnd ákveðið hámarksverð á nýjum fiski í Reykjavík og
Hafnarfirði eins og hér segir:
Þorskur, nýr, slægður, með haus ........... kr. 0.55 kg.
Ýsa, ný, slægð, með haus ................... — 0.60 —
Sé nefndur fiskur hausaður eða þverskorinn í stykki má verð-
íð á hverri tegund fyrir sig, þorski og ýsu, vera kr. 0.15 hærra
pr. kg., en að ofan greinir.
Sé ofangreindur fiskur flakaður, má verðið vera sem hér
greinir:
1. Flök með roði og þunnildum ............. kr. 1.20 kg.
2. Flök með roði, en þunnildi afhöggvin .... — 1.55 —
3. Flök, roðflett og þunnildi afhöggvin .... — 1.65 —
Sé umræddur fiskur frystur sem varaforði, má útsöluverðið
verða kr. 0.35 hærra pr. kg. en að ofan greinir og gildir þetta
jafnt fyrir slægðan fisk með haus, hausaðan fisk og flakaðan.
Koli, nýr ................................ kr. 2.00 kg.
Ofangreint verð er miðað við það, að kaupandi sæki fiskinn
til fisksala, en sé fiskurinn sendur heim til kaupandans, má
fisksalinn taka kr. 0.10 aukalega pr. kg. fyrir heimsendinguna.
Þetta birtist hér með þeim, er hlut eiga að máli.
Viðskíptamálaráðuneytið,
29- nóvember 1941.
Bóndi — Kanpir l»ú búnaliarblaSSið FREY?
296
Victor Hugo:
Esmeralda
293
fallegur þú ert og heyri glamra í spor-
unum þínum. Þú ert fallegur!
Liðsforinginn lét að óskum hennar
og atyrti hana um leið með ánægju-
bros á vörum.
— Þú ert mesta barn, sagði hann. En
segðu mér, ástin mín: Hefirðu séð mig
veizlubúinn?
— Nei, svaraði hún.
— Það er þó sjón að sjá, svaraði liðs-
foringinn rogginn.
Hann settist nú við hliðina á henni
og vippaði sér upp að henni.
— Heyrðu, ástin mín! sagði hann.
Tatarastúlkan lagði litlu, fallegu
hendurnar á munninn á honum.
— Nei, nei. Ég vil ekki hlusta á þig.
Elskarðu mig? Ég vil, að þú segir, hvort
þú elskar mig?
— Hvort ég elska þig, engillinn minn?
hrópaði liðsforinginn og fleygði sér á
hnén. Yndið mitt, rósin mín, litljan
mín. Enga hefi ég elskað jafn heitt og
þig.
Liðsforinginn hafði sagt þessu líkt
svo oft, að hann gat þulið skjallyrðin
upp úr sér án minnstu umhugsunar eða
hiks.
Þegar Tatarastúlkan fékk þetta á-
nægjulega svar, leit hún upp í loftið
og himneskur friður hvíldi yfir ásjónu
hennar.
inn og sneri upp á yfirskeggið, og á
hæla honum kom þriðja manneskjan:
Esmeralda hin fagra.
Claude Frollo skalf frá hvirfli til ilja.
Hann kiknaði í knjáliðunum, fölnaði
og sá það er fram fór aðeins í móðu.
Allt snerist í hring fyrir augunum á
honum — og svo brást honum heyrn
og sjón með öllu.
Þegar hann raknaði við, voru Föbus
og Esmeralda tvö ein. Þau sátu á kistu
rétt hjá lampanum. Annars var þar
ekki annað inni en fátæklegt rúm. Yfir
rúmfletinu var gluggi og gegnum ó-
hreina rúðuna mátti sjá tungl vaða í
skýjum.
Unga stúlkan var uppburðarlítil.
Hún horfði blóðrjóð til jarðar. En liðs-
foringinn, sem hún þorði ekki einu sinni
að líta á, ljómaði af gleði. í vandræðum
sínum páraði hún ýmsar myndir í ryk-
ið á kistulokinu og horfði á fingurinn
þess í milli. Geitin hafði lagzt við fætur
hennar.
Liðsforinginn var prúðbúinn, með
ermalín að sið þeirra tíma.
Claude Frollo gat með naumindum
heyrt það, er þau sögðu, svo svall hon-
um hugur.
— Ó, stamaði stúlkan feimnislega,
fyrirlíttu mig ekki, Föbus. Ég veit, að
ég breyti ekki rétt.

\*