Tíminn - 14.03.1942, Blaðsíða 2

62
TÍMINN, langardagimi 14. marz 1942
17. blað
Verðbólgan og stjórnmálín
Ræða Eysteíns Jónssonar við fyrstu umræðu um gerðardómslögin á Alþingi
‘gíminrt
Laugardag 14. marx
Kommúnistar rcíða
til höggs
Sú hefir lengi verið trú manna
hér á landi, að Óvinurinn gæti
breytt sér í ljóssins engil, þegar
svo bæri undir, og bæri ekki
siður að varast hann í því gervi
en hinu hversdagslega.
Það mætti til sanns vegar
færa, að kommúnistar leiki
þessa list af engu minni leikni
en fyrirmyndin.
Þeir eru tungumjúklr, er þeir
þykjast leita samvinnu vlð
„alla frjálslynda menn“ til um-
bóta í þjóðfélaginu, og til bar-
áttu gegn óhræsis einræðinu,
en svo nefna þeir vanalega
þingræðisstjórn þá, sem við
búum við. Stundum kalla þeir
líka þetta stjórnarfar fasisma,
til að reyna að rugla fólk í
ríminu.
Lýðræði segja þeir, að sé 1 því
fólgið að láta „fólkið" ráða, —
en fólkið er eftir þeirra skiln-
ingi það sama og þeir sjálfir. —
Allir þelr, sem vllja eitthvað
annað en kommúnistar, eru
ekki „fólk“ i þeirra augum,
heldur fyrirlitlegir borgarar,
þjóðniðingar og fasistar.
Hinn fámenni hópur, sem
safnazt hefir til brautargengis
við einræðisstefnu kommúnista,
er aðeins litið brot af kjósehd-
um landsins. Ef kennlng þeirra
sjálfra ætti að gilda, mundu
þeir verða höggnir upp með
rótum sem visið tré.
Þessi litli hópur hávaða-
manna rær að því öllum árum
að koma hér á einræðisstjórn,
sem í öllum aðalatriðum svarar
nákvæmlega til fasisma, tekur
á sig yfirskin lýðræðis og reyn-
ir að hylja fyrirætlanir sínar í
moðreyk frjálslyndishjals.
En hvað mundu kommúnist-
ar láta verða sitt fyrsta verk hér
á landi, ef þeir fengju bolmagn
á við stærri þingflokkana hér?
Því er fljótsvarað. — Þeir
mundu banna alla stjórnmála-
flokka nema kommúnista, —
alveg elns og fasistarnir gera.
— Þeir mundu banna öll blöð,
nema sín eigin, — alveg eins og
fasistarnir. Og þeir mundu
hneppa fjöldann af þeim, sem
dirfðust að andmæla atferli
þeirra, í fangabúðir og myrkva-
stofur — alveg eins og fasist-
arnir.
Þessir menn þykjast berjast
gegn einræði, af því að þeir
vilja sjálfir fá einræði. Þeir
berjast af fullri heift móti Jýð-
ræði og þingræði, af því að það
er ósamrímanlegt og ósættan-
legt við stefnu þeirra sjálfra.
En þetta segja kommúnistar
sjaldan beinum orðum, sem ekki
er von.
En í baráttuhita fyrir kosn-.
ingar, getur þó ýmislegt skotizt
upp úr þeim, sem að jafnaði er
vandlega dulið.
Það er t. d. lærdómsrík grein
í blaði þeirra í fyrradag. Hún
heitir „Höggið, sem þarf að
greiða", og fjallar um bana-
höggið, sem greiða þarf íslenzku
þjóðskipulagi, til þess að leggja
það að velli.
Fyrst er þvi haldið fram, að
borgarastéttin, — hvaða stétt
er það annars? — beiti nú þjóff-
ina sömu kúgun og aðalsmenn
og klerkar beittu alþýðu manna
á miðöldunum.
Þessi borgarastétt hlýtur að
vera afar undarleg stétt. Hún
er meiri hluti þjóðarinnar og
hún ræður öllu, og svo kúgar
hún þjóðina eftir allt saman!
En þá rísa nú kommúnistarn-
ir heldur betur upp, sem allt í
einu eru orðnir smáframleið-
endur, og leggja til baráttu við
borgarastéttina. Um það segir
blaðið orðrétt:
„Eftir því sem barátta verka-
manna harðnar, beita borgar-
arnir ríkisvaldinu svívirðilegar
og þurrka meír og melr út þau
réttindi, sem þeir á blómaskeiði
stéttarinnar gáfu verkalýðnum
og smáframleiðendum. Fasism-
inn heldur innreið sína.“
Með þessum orðum er það
beinlínis játað, að starfsemi
kommúnista, undirróður þeirra
Inngangnr.
Frá því að verulega fór að
verða vart verðhækkunar í land-
inu af völdum stríðsins, hafa
menn yfirleitt viðurkennt í orði
nauðsyn þess, að vinna gegn
dýrtíðinni. Mun tvennu vera til
að dreifa í því sambandi. Það
er vinsælt að tala um, að vinna
gegn dýrtíðinni, og svo hitt, að
undir niðri hjá flestum, og það
jafnvel þeim, sem daglega telja
sér trú um, að þeir græði á
dýrtíðinni, leynist nokkur ugg-
ur um það, sem gerast mun, ef
ef ekkert væri gert til þess að
vinna gegn verðbólgunni. Þrátt
fyrir þetta hefir svo farið, al-
veg fram að síðustu áramótum,
að ef eitthvað verulegt hefir
átt að hafast að, til þess að
vinna gegn dýrtíðinni, hafa ekki
fengizt samtök um það. Menn
hafa viðhaft allskonar undan-
brögð. Sagt, að ekki væri byrjað
á réttum enda o. s. frv.
Þessi undanbrögð hafa vita-
skuld oftast átt rót sína að
rekja til þess, að ekki er hægt
að gera ráðstafanir til að hefta
dýrtíðína, nema þær snerti og
leggi nokkrar hömlur á svo að
segja hvert mannsbarn í land-
inu. Þeir, sem ekki skilja, að
stöðvun verðbólgunnar er engu
síður í þeirra þágu en annarra,
hafa tilhneigingu til þess að
líta svo á, að slíkum afskiptum
og hömlum sé beint gegn þeirra
hagsmunum, og gera sig líklega
til að snúast gegn nauðsynleg-
um ráðstöfunum og láta þá
gjalda pólitískt, sem fyrir þeim
beitast. Það er óttinn við þessa
menn, sem ekki geta eða vilja
skiíja samhengi málsins, sem
fyrst og fremst hefir orðið þess
valdandi, að ekki hefir fengizt
tekið á málunum fyrr en nú, og
alveg sérstaklega er það þessi
ótti, sem því veldur, að iausn
dýrtíðarmálsins kostaði fall
bjóðstjórnarínnar. Það er af
þessum ástæðum, sem Alþýðu-
flokkurinn hefir nú snúizt í
stjórnarandstöðu og mun ég
víkja nánar að þvi síðar.
Afleiðingar verð-
bólguimar.
Ég hefi svo oft haft tækifæri
til þess að gera grein fyrir skoð-
un minni á nauðsyn þess að
stöðva dýrtíðina, og þeim af-
leiðingum, sem ég álit að það
hljóti að hafa í för með sér, ef
ekkert er aðhafst, að ég sé ekki
ástæðu til þess að fara mörgum
orðum um þá hlið málsins 1
þetta skipti. Vil þó aðeins enn
einu sinni minna á, að sé verð-
og æsingar, leiði fasisma inn í
þjóðfélagið.
Þar sem verkamenn eiga eng-
an fasisma yfir höfði sér, geta
þeir því leitt hann yfir sig með
því að fylgja kommúnismanum
út á braut lögbrota og óeirða.
Högg það, sem þarf að greiða
lýðræðinu, er því að efla flokk
kommúnista og um leið fasista
í landinu. Þá hafa kommúnist-
ar loks fengið eitthvað til að
berjast við.
Það verður seint um of brýnt
fyrir islenzkum kjósendum, að
vilji þeir lifa sem frjálsir menn
í landinu, frjálsir að því m. a.
að deila um úrlausnir í þjóðfé-
lagsmálum, frjálsir að því að
láta skoðun slna I ljós 1 ræðu
og riti, þá verða þeir að vera á
verði gegn undirróðri einræðis-
flokkanna, hvort sem þeir knýja
þá frá hægri eða vinstri, hvort
sem þeir kenna sig við fasisma
eða kommúnisma eða reyna að
varpa yfir sig dulargervi.
í bæj arstjórnarkosningunum
á sunnudaginn kemur ættu
reykvískir kjósendur að gera
sér það ljóst, að hvert atkvæði,
sem lýðræðisflokkunum er
greitt, er greitt á móti einræð-
isstefnunum.
Athugið því vel málflutning
allra flokkanna. Sitjið ekki
heima, en leggið atkvæði yðar
á vogarskál þess flokks, sem er
öruggastur til stuðnings LÝÐ-
RÆÐI GEGN EINRÆÐI.
KJÓSIÐ B-LISTANN!
lagið og kaupgjaldið hjá okkur
orðið miklu hærra í styrjldar-
lok en hjá þeim þjóðum, sem
við munum skipta við í fram-
tíðinni, þá hljóta atvinnuveg-
irnir að lenda í fjárhagsvand-
ræðum. Verðlagið, sem þá fæst
fyrir útflutningsvörurnar verð-
ur ekki í neinu samræmi við
framleiðslukostnaðinn, og af-
leiðingin verður samdráttur og
jafnvel stöðvun framleiðslunn-
ar, og síðar gengishrun.
Nú má segja sem svo, að þar
sem innlenda verðlagið er orðið
nú þegar allmiklu hærra hér en
í þeim löndum, er við skiptum
helzt við eftir striðið, þá sé
nokkurnveginn víst, að þessari
hættu verði ekki afstýrt að
fullu, úr því sem komið er. Er
betta vafalaust rétt skoðun, en
hitt er annað mál, að því meira
sem þetta ósamræmi verður, þ.
e. a. s. því meira bil, sem er
á milli framleiðslukostnaðar og
söluverðs, því stórkostlegra
verður hrunið síðar, og allt, sem
gert er til þess að draga úr
frekari hækkunum framleiðslu-
kostnaðarins og verðlagsins, eða
til þess að reyna að nema stað-
ar þar sem komið er, er þvi engu
ónauðsynlegra út af fyrir sig,
en þótt þær ráðstafanir hefðu
verið gerðar fyrr.
A Alþlllgi 1941.
Á vetrarþinginu 1941 flutti ég
í samráði við Framsóknarflokk-
inn frumvarp um dýrtíðarmál-
in. Var þar lagt til, að afla
verulegra fjármuna með út-
flutningsgj aldi og almennum
skatti, og verja því fé til þess
að koma í veg fyrir að vörur
þyrftu að hækka í verði á inn-
lendum markaði, og þar með
kaupgjald. Þetta frumvarp var
að vísu rýrt mikið og úr því
dregið I meðferð Alþingis, en
þó voru ýmsir megindrættir
þess samþykktir,. Hafði ríkis-
stjórnin því heimild til þess að
gera verulegar ráðstafanir til
að hamla gegn dýrtíðinni. Sum-
arið 1941 varð hins vegar ekk-
ert samkomulag um að gera
slíkar ráðstafanir, og þannig
leið fram á haust 1941. Þá lagði
ég fram, einnig í samráði við
Framsóknarflokkinn, nýjar til-
lögur um málið í því skyni að
fá almenn samtök um að stöðva
dýrtíðarflóðið þar sem það var
þá komið. Eg lagði þá til, að til
viðbótar þeim ráðstöfunum, sem
áður hafði verið heimilt að
gera, og í því voru fólgnar, að
verja fé til þess að halda niðri
verðlaginu á vörum, þá skyldi
allt verðlag innlendra vara og
kaupgjald í landinu lögbundið
eins og það var þá. Það var
ætlun mín, að þannig yrði gerð
stórfelld tilraun til þess að
stöðva verðlagið eins og það var
1. okt. s. 1. haust.
Ég ætla ekki að fara að rekja
hér nákvæmlega sögu þessa
frumvarps, en það er kunnugt,
að frumvarpið var fellt í þing-
inu. Allur þingheimur kepptist
hins vegar um að lýsa yfir því,
að brýna nauðsyn bæri til þess
að stöðva dýrtíðina.
Ýmsir sögðu, að það væri ekki
hægt að stöðva dýrtíðina með
þeim aðferðum, sem ráðgerðar
væru i frv. Aðrir sögðu, og þeir
voru enn fleiri, að óþarft væri
að setja fyllri lagaákvæði en í
gildi væru um dýrtíðarmálin.
Það væri hægt að ná sama
árangri með frjásum samning-
um vlð þá, sem réðu kaupgjald-
inu og verðlaginu.
Við Framsóknarmenn sögð-
um, að afskipti löggjafarvalds-
ins af kaupgjaldi og verðlagi
væri eina leiðin, sem reynandi
væri að fara, til þess að vinna
gegn verðbólgunni, eins og þá
væri komið.
Átökln á haustþing-
inu.
Um dýrtíðarmálin urðu tals-
verð átök á aukaþinginu, og
sagði þjóðstjórnin af sér vegna
þess, að hún gat ekki komið
sér saman um lausn málsins. —
Eftir allmikið þóf á Alþingi fór
hinsvegar svo, að ríkisstjórnin
var mynduð á ný af sömu flokk-
um og áður,og í henni sátu sömu
menn. Ráðherrar Framsóknar-
flokksins lýstu hins vegar yfir
því, að þeir tækju enga ábyrgð
á framkvæmdum í dýrtíðarmál-
unum, þar sem þeirra leið hefði
verið hafnað. Þátttaka. Fram-
sóknarflokksins í stjórnarmynd-
un þessari byggðist á því, að
ekki var unnt að láta alþingis-
kosningar fara fram um há-
vetur, en þingmeirihlutinn í
málinu vildi ekki takast á hend-
ur stjórnarmyndun. Framsókn-
arflokkurinn taldi ekki rétt,
eins og á stóð, að skorast und-
an að taka þátt i slíkri bráða-
birgðastjórn. Þá er rétt að geta
þess, að undir niðri töldum við
engan veginn óhugsandi, að
skár kynni að skipast um úr-
lausn málsins en áhorfðist þá,
og svo kynni að fara, að ein-
hver viðunandi samtök yrðu af
hálfu löggjafarvaldsins um
framkvæmdir í málinu, þegar
bað sýndi sig, að samningaleið-
in, „frjálsa leiðin", væri ófær.
Þegar ég flutti frumvarp
mitt á síðasta Alþingi, bjóst ég
við að það mundi verða íellt.
af því sem á undan var gengið
í ríkisstjórninni. Eigi að síður
lét ég þau ummæli falla við
framsögu fyrir málinu i þess-
ari hv. deild, að ég væri engan
veginn vonlaus um að sú alda,
sem ég vissi að rísa mundi með
málinu, mundi valda stefnu-
breytingu í verðlags- og fjár-
hagsmálunum.
Þegar leið fram undir ára-
mótin sögðu fleirl og fleiri fé-
lög upp samningum sínum,
einkum félög iðnlærðra verka-
manna, og brátt var auðsætt.
að undirbúin hafði verið ný
sókn af hálfu þessara stétta í
kaupgjaldsmálum, sem miðuð
var við það að knýja fram
hækkun á öllu grunnkaupi í
landinu. Auðséð var, að til-
gangur þeírra, sem hér hófust
handa, var einmitt sá, að setja
sig í fararbrodd nýrrar hreyf-
ingar í landinu um hækkun alls
kaupgjalds, og herópiö var, aff
meff þessu ætti að tryggja
launastéttunum hlutdeild í
stríffsgróffanum. Það var aug-
‘jóst, að ef þær stéttir, sem
höfðu sagt upp kaupgjalds-
samningum, fengju yfirleitt
hækkað grunnkaup sitt, myndi
ekki verða staðið gegn almennri
grunnlaunahækkun í landinu.
Færi slíku fram, ofan á allt
annað, mundi dýrtíðin taka að
vaxa með slíkum risaskrefum,
að gersamlega vonlaust væri að
reyna að aðhafast nokkuð til
bess að forðast fullkomið öng-
bveiti í atvinnu- og fjárhags-
málum þjóðarinnar.
Þegar „frjálsa leiðin“
brást.
Þegar hér var komið, voru
mál þessi tekin upp að nýju og
rædd til þrautar í ríkisstjórn-
inni, og náðist samkomulag um
það milli Framsóknar- og Sjálf-
stæðisflokksins, að setja gerð-
ardóm í kaupgjalds- og verð-
lagsmálin, en Alþýðuflokkurinn
beitti sér gegn þeirri lausn, og
dró ráðherra sinn út úr stjórn-
inni.
í gerðardómslögunum segir,
að meginreglan skuli vera sú,
að grunnkaupgjald skuli standa
óbreytt frá því sem það var á
árinu 1941, en þó sé heimilt að
úrskurða breytingar til sam-
ræmis og lagfæringar.
Augljóst var, að þegar hér
var komið sögu, var á ýmsan
hátt erfiðara að taka á þessum
málum, en áður hafði verið.
Vísitalan hafði hækkað veru-
lega frá því um haustið, þar eð
engar ráðstafanir höfðu verið
gerðar til þess að halda henni
niðri, og hitt skipti einnig máli,
að á voru skollnar vinnudeilur
og verkföll. Talsvert meira
kapp var því komið í málið en
áður hafði átt sér stað og auk-
in freisting fyrir þá, sem ístöðu-
litlir eru í stjórnmálaháttum,
að skerast úr leik við úrlausn-
ina og freista þess að ná með
því móti pólitískum augnabliks-
hagnaði. Hitt var jafnljóst, að
ef ekkert var aðhafst nú til
þess að stöðva almenna grunn-
kaupshækkun ofan á þá dýrtíð
og verðbólgu, sem fyrir var, þá
myndi skriðan renna af stað
með slíkum fallþunga, að ó-
stöðvandi yrði, og allair ráð-
stafanir, sm síðar yrðu gerðar,
máttlaust kák.
Hér voru því vegamót í þessu
máli. Síðustu forvöð að hefjast
handa. Síðasta tækifærinu glat-
að, ef ekkert væri aðhafst.
Framsóknarflokkurinn var
því af þessum ástæðum alveg
eindregið hvetjandi, að gerðar-
dómsleiðin væri farin', enda
þótt honum væri fyllilega ljóst,
að það leysti ekki alla þætti
málsins og næði ekki að fullu
þeim árangri, sem náðst hefði
síðastliðið haust.
Það hefir verið nokkuð rætt
um mismuninn á gerðardóms-
lögunum og frv. því, er ég flutti
á síðasta þingi. Virðist mér þær
umræður ekki að öllu leyti
sanngjarnar. Því hefir verið
haldið á lofti, að meginmun-
urinn væri sá, aff með frv. mínu
hefði átt að lcgbinda, ekki að-
eins grunnkaupið, heldur einn-
ig verðlíagsilppbótirta, en hér
væri aðeins um að ræða í gerð-
ardómslögunum, að festa grunn-
kaupið. Samkvæmt þessu hefðu
því launamenn landsins, ef
mitt frv. hefði verið samþykkt,
átt von á því, að verðlagið i
landinu gæti hækkað venilega
án þess að þeir fengju það að
nokkru bætt með hækkaðri
verðlagsuppbót. En hér er sag-
an ekki nema hálfsögð, og þó
verra en það. í frv. mínu var
sem sé gert ráð fyrir myndun
dýrtíðarsjóðs til þess að halda
niðri verðlagi á innfluttum er-
lendum nauðsynjum, og lagði
ég mikla áherzlu á, að það væri
sameiginlegt mál allrar þjóðar-
innar að halda verðlagi þeirra
vara niðri, sem ekki var bein-
línis lögfest verð á samkvæmt
frumvarpinu. Það er misskiln-
ingur, þegar því ex haldið fram.
að grundvallarmunur sé að
þessu leyti á þeirrí úrlausn, sem
nú hefir verið valin, og þvi, er
ég lagði til í frv. mínu.
Þegar við Framgóknarmenn
ákváðum að beita okkur fyrir
gerðardómslöggjöfinni ' í sam-
starfi við Sjálfstæðismenn.
höfðum við fuHkomlega opin
augu fyrir því, að verðlagið hér
innanlands og framleiðslukostn-
aður er orðið svo hátt, að feikna
erfiðleikum mun valda fyr en
várir. En það hefir ekki dregið
úr áhuga okkar fyrir þvi að
reyna að fyrirbyggja að í enn
meira óefni verði stefnt.
Meginrök gerðar-
dómsins.
Meginstefna þessarar löggjaf-
ar er sú eins og áður segir, að
halda föstu grunnkaupgj aldi og
verfflagi miðað við það, sem var
árið 1941. En á þessu er þó sá
fyrirvari, að sjálfsögðu, aö ef
erlend vara hækkar að inn-
kaupsverði, þá geti gerðardóm-
urinn úrskurðað hækkun á
verðlagi hennar innanlands,
svo framarlega sem ekki eru
gerðar neinar ráðstafanir tll
þess að vinna gegn því að slík
hækkun þurfi að koma fram í
útsöluverðinu. Jafnframt er
skýrt tekið fram i lögunum, að
verð á landbúnaðarvörum skuli
hækka ef framleiðslificostnað-
urinn eykst. Ef verðlagið á erl.
vörunum þarf að hækka af ut-
anaðkomandi ástæðum eða
framleiðsla landbúnaðar þarf
að hækka, þá hækkar vísital-
an og þar af leiðndi kupgjaldið
einnig, — og síðan verðlagið
aftur og þannig koll af kolli. —
Það er þess vegna brýn nauðsyn,
að ráðstöfunum gerðardóms-
ins fylgi framkvæmdir til þess
að koma í veg fyrir, svo sem
frekast verður við komið, að
slíkar hækkanir þurfi að eiga
sér stað, bæði með því að verja
fé til þess að mæta hækkunum
erlendu varanna og eins með
því að vinna gegn því að erlend
hráefni, sem nota þarf til land-
búnaðarframleiðslu hækki, svo
sem áburður, fóðurbætir o. fl.
Hefir orðið samkomulag um
það mjlíi fjokka þelrra, sem
standa aið ríkisstjórninni, að
gera ráðstafanir í þessu efni, og
mun verða lagt fram sérstakt
frv. í því skyni að afla nægi-
legra heimilda til slíkra fram-
kvæmda, svo framarlega, sem
athugun er nú fer fram á þess-
um málum leiðir í ljós, að nýrr-
ar löggjafar sé þörf. — Að mín-
um dómi á að reka þessa starf-
semi til að halda niðri verð-
laginu, óhikað, og það fé, sem
til þess fer, er alls ekki tapað.
Þar er raunverulega aðeins um
tilfærslu fjármuna að ræða, en
ekki eyðslu. — En vitanlega
verður að fylgja slíkum ráðstöf-
unum fjáröflun. Vil ég í því
sambandi nefna útflutnings-
gjald af þeim vörum, sem selj-
ast hæstu verði út úr landinu,
og þá sérstaklega fiskinn, sem
fluttur er beint til Englands og
seldur þar með miklum gróða.
Má sérstaklega sjá eftir því, að
bær heimildir, sem í lögum eru
um slíkt útflutningsgjald, skuli
ekki hafa verið notaðar til þess
að skattleggja þennan útflutn-
ing.
Síðan gerðardómurinn hóf
starf sitt, hefir hann, í sam-
vinnu við verðlagsnefndina,
unnið mikið starf í því að koma
I veg fyrir verðhækkanir á vör-
um, og beinlinis orðíð þess vald
andi, að verðlag á sumum vör-
um hefir lækkað. Var það áður
óþekkt fyrirbrigði um langt
skeið. Árangurinn af þessu starfi
hefir orðið sá, að vísitalan hef-
Ir staðið óbreytt frá 1. Jan. til
þessa dags.
Stríðsgróðiim.
Ég hefi í öðru sambandi fært
itarleg rök fyrir því, að stríðs-
gróðinn verði ekki sóttur í hend-
ur atvinnurekenda með hækk-
uðu kaupgjaldi og verðlagi, og
hefir hvergi verið gerð minnsta
tilraun til að hrekja þau rök.
Slíkar ráðstafanir verða ekki
til þess að færa gróðann í hend-
ur almennings, heldur til ills
fyrir alla, sem hlut eiga að
máli. Ég hefi og sýnt fram á,
einnig í öðru sambandi, að
hvergi i nálægum menningar-
löndum finnast ábyrgir al-
býðuleiðtogar, sem leyfa sér að
halda slíku fram.
En hvað á þá að gera við
stríðsgróðann? Striðsgróðann á
hiklaust að taka með sköttum
og leggja hann í sjóði ríkis,
bæja- og sveitarfélaga, til þess
að mæta kostnaði við margs-
konar nauðsynlegar fram-
kvæmdir, sem gera verður þeg-
ar aftur skapast möguleikar til
þeirra og efni og vinnuafl verð-
ur fyrir hendi. í því sambandi
er aðeins eins að gæta sérstak-
lega. Þeir, sem reka áhættu-
saman atvinnurekstur, eins og
t. d. sjávarútveg, sem stundum
gefur mikinn arð en á öðrum
tímum er rekinn með miklum
halla, verða að fá tækifæri til
þess að safna hæfilegum vara-
sjóðum til erfiðu áranna og til
þess að leggja í ný tæki. Stríðs-
gróðann ber að festa fyrst og
fremst í eigu hins opinbera til
almennra þarfa, en sumpart
hjá atvinurekendum og verða
að vera örugg ákvæði til trygg-
ingar því, að sá hluti ágóðans
sem atvinurekendur halda sem
varasjóðum verði raunverulega
notaður til stuðnings atvinnu-
vegunum. Þannig munu og þau
mál verða leyst á þessu þingi.
— Þegar svo er komið, geta all-
ir sanngjarnir menn sætt sig
við strangar hömlur, til þess
að halda niðri verðlagi og kaup-
g'jaldi.
Það hefir verið ósk Fram-
sóknarflokksins og ákveðin
stefna, að leysa alla þætti dýr-
tíðarmálsins, þar með sköttun
stríðsgróðans, samtímis og mun
það verða gert á þessu þingi.
Afstaða Alþýða-
flokksins.
Mun ég þá víkja að afstöðu
Alþýðuflokksins til þessa máls
og framkomu hans.
Það vantar ekki að forkólfar
Alþýðuflokksins tali fagurt um
að stöðva dýrtíðina. Er ekki unnt
að heyra annað aðra stundina,
en að þeir telji hinn mesta
háska fyrir verkamenn og
launamenn ekki síður en aðra,
ef dýrtíðin fær að vaxa áfram,
en annað veifið telja þeir það
einu sanngjörnu leiðina til þess
(Framh. á 3. síðuj