Tíminn - 26.03.1942, Qupperneq 2

86
TÍMIM, fimmtudagiim 26. marz 1942
23. blað
'gímtnn
Fimmtudag 26. marz
Kjjördæmamálið
Undanfarna daga hafa orðið
allsnarpar umræður á Alþingi
um frumvarp Alþýðuflokksins
um breytingar á núverandi
kosningalögum og fjölgun þing-
manna.
Svo sem kunnugt er orðið.fara
tillögur Alþýðuflokksins í þá
átt, að þingmönnum verði fjölg-
að um tvo í Reykjavík og Akra-
nes, Siglufjörður og Norðfjörð-
ur verði ný einmenningskjör-
dæmi. Önnur kjördæmi skulu
óbreytt vera, en hlutfallskosn-
ingar upp teknar í tvímenn-
ingskj ördæmunum.
Um uppbótaþingsætl skal
farið eftir þeim reglum, er nú
gilda.
Sú tillaga, að skilja kaupstaði
frá sveitakjördæmi, sem þeir
hafa sprottið upp í, hefir tals-
vert til síns máls. Atvinnuhætt-
ir breytast þar og mótast, eft-
ir því sem kaupstaðurinn vex,
og svo getur farið, að kaup-
staðurinn ráði í raun og veru
baggamuninn í kosningum — í
kjördæminu öllu, þótt hann sé
á útjaðri þess og að miklu leyti
sér um staðhætti og atvinnu-
skilyrði.
Sem dæmi mætti nefna Siglu-
fjörð og Eyjafjarðardali, Akra-
nes og Borgarfjarðardali.
Að þessu atriði slepptu virð-
ist frumvarp Alþýðuflokksins
vera næsta flausturslegt, eða
líkt og forsætisráðherrann
komst að orði í þingræðu á dög-
unum: Því er varpað fram til
að stofna til rifrildis bæði á Al-
þingi og utan þings.
Sami losarabragur hefir ver-
ið á málfærslu þeirra manna
utan Alþýðuflokksins, sem telja
sig fylgjandi frumvarpinu.
í fyrsta lagl getur það varla
talizt þinglegt, að rjúka i að
breyta kosningalögum án þess
að taka alla stjórnarskrá lands-
ins til gagngerðrar endurskoð-
unar um leið.
Við höfum lýst yfir þeim á-
setningi, að stofna hér lýðveldi
og leysa okkur úr sambandi við
Danmörku jafnskjótt og stríð-
inu lýkur. Við eigum þá fyrir
höndum að breyta og endur-
skoða stjórnskipunarlög okkar.
Þá er eðlilegt og sjálfsagt að
endurskoða kjördæmaskipun og
kosningalög þau, sem þjóðin á
að búa við fyrst um sinn.
Allir þingmenn lýðræðis-
flokkanna tóku þá ákvörðun i
fyrra vor að fresta alþingis-
kosningum, af því að þeir töldu
þjóðinni það fyrir beztu, eins
og sakir stóðu.
Nú á að ákveða tvennar kosn-
Ingar slag í slag til að sletta
bráðabirgðabót á gamalt fat.
Kjósendur í landinu féllust á
rök þingmannanna fyrir kosn-
ingafrestun í fyrra.
En sömu kjósendur munu rísa
öndverðir gegn þeim léttúðuga
lelk, sem nú er verið að stofna
til.
Kosningafrumvarp Alþýðu-
flokksins er svo fljótfærnislegt
og vanhugsað, sem verða má.
Það miðar við núverandi flokka
og fulltrúatölu þeirra á Alþingi,
en sér ekki lengra.
Með hlutfallskosningu í tví-
menningskjördæmum verður
enginn jöfnuður tryggður.
En með því og uppbótakerf-
inu verður sköpuð hin æskileg-
asta aðstaða fyrir smáflokka-
myndanir og pólitíska spá-
kaupmenn.
í hlutfallskosningum í tvi-
menningskjördæmum getur
fylgislítill flokkur fengið þing-
sæti með því að fá eitt atkvæði
fram yfir þriðjung greiddra at-
kvæða.
í kjördæmi með 1800 kjósend-
ur gætu t. d. tveir frambjóð-
endur fengið 1199 atkvæði og
tveir aðrir 601 atkvæði. Þá félli
samt annar frambjóðandinn
með hærri töluna fyrír öðrum,
sem hefði helmingi færri at-
kvæði.
Með þessu væri sköpuð hin
ákjósanlegustu skílyrði fyrir
smáflokka til að ná tiltölulega
mörgum fulltrúum á sárfá at-
kvæði. — Þá yrði sennilega
gripið til að fjölga uppbótar-
Fækkun, — en ekki íjölgun
þíngmanna er vilji kíósenda
Fram er komið á Alþingi
frumvarp um breytta kjör-
dæmaskipun. Þótt mörgu virð-
ist nú nauðsynlegra að sinna á
landi hér, heldur en að fara að
breyta kjördæmaskipuninni og
fá þar með hennar fylgifiska,
svo sem kosningar hvað eftir
annað, þá er samt líklegt að
þetta mál valdi allmiklum um-
ræðum.
Það er öðruhverju verið að
fjölga þingmönnum, og fer þetta
frumvarp enn fram á talsverða
aukningu. Vegna fólksfjölgun-
ar í landinu má ef til vill segja,
að þetta sé eðlilegt. En þar á
móti eru bættar samgöngur og
ýms menningartæki, sem auð-
velda samstarf og kynningu
kjósenda og þingmanna. Sex
þingmönnum t. d. kosnum af
Reykvíkingum, ætti að vera
auðvelt að túlka málstað Reyk-
víkinga. Áhrifa aðstaða þeirra
er að ýmsu leyti hlutfallslega
betri heldur en eins þingmanns
einhvers staðar úti á landi fyrir
sérstakt kjördæmi þar, þótt á
bak við hvern einstakan
Reykjavíkur þingmann standi
að vísu fleiri kjósendur. Og auk
þess að vera margir saman fyrir
einn stað, er búseta fjölda þing-
manna í Reykjavík og þinghald
þar á staðnum svo sterk og
mikil sérréttindi fyrir Reykvík-
inga, að það er næsta undar-
legt þetta stöðuga kvein Árna
frá Múla og annarra slíkra um,
hve Reykvíkingar verði útund-
an um áhrif á Alþingi!
En þetta er samt ekki aðal-
þingsætum til að jafna metin,
og þannig koll af kolli.
Tökum annað dæmi.
Setjum svo, að flokkur hefði
fulltrúa úr flestum einmenn-
ingskjördæmum, og þau eru
flest fámenn. Hann hefði þvi
lága atkvæðatölu á hvern þing-
mann og fengi ekki uppbótar-
sæti. Setjum ennfremur svo, að
hann ætti fáa fulltrúa eða enga
í tvímenningskjördæmum. En
með hlutfallskosningu þar, opn-
aðist honum enn möguleiki til
að fá ennþá fleiri þingsæti með
ennþá færri atkvæðum að með-
altali á hvern fulltrúa.
Öll þessi atriði liggja í aug-
um uppi. Og þau sýna, að til-
lögur Alþýðuflokksins er dæg-
urfluga, sem flögrar í kringum
ljósglætu ímyndaðs kosninga-
sigurs, unz hún brennir væng-
ina — og er ekki meir. +.
atriðið. Það er Alþingi sjálft.
Það er lítil von um, að Alþingi
fari fram eða þar verði betur
unnið, þótt þingmönnum verði
fjölgað. Eftir því sem nefndir
eru fjölmennari eru þær þyngri
í vöfum og venjulega stirðari
og seinlátari og svo er oft um
starfslið það, sem vinna þarf
fyrir almenning. Eftir því sem
störfunum og ábyrgðinni er
dreift á fleiri, eftir því er meira
losið, sundrungin og ábyrgöar-
leysið. Auk þessa er því meiri
kostnaðurinn við Alþingishaldið
sem þingmenn eru fleiri.
Og þó að nú á dögum megi
varla nefna slíkt, þá kem-
ur einhverntíma að því, að of-
hlaða má á hið vinnandi fólk 1
landinu, sem heldur þjóðar-
skútunni á floti. Það þarf að
vara sig á þessum „velgengnis-
tímum“ að binda ekki óþarfa
bagga á framtíðina.
Margt þyrfti að laga í þjóðfé-
laginu og m. a. fækka starfsliði
hins opinbera við ýms störf,
laga starfsafköst þess, launa-
kjör, ýmsa aðbúð o. fl. Þar væri
mikið verk að vinna og þarflegt
fyrir ríki, bæi og einstaklinga.
Væru menn hafðir fyrst og
fremst í störfum fyrir almenn-
ing, eftir vinnuafköstum og
öðrum góðum verðleikum, þá
myndi margt lagast af sjálfu
sér. Fækkun starfsmanna, ekki
sízt í nefndum og ráðum, myndi
vera nauðsynjaverk. Og þá ætti
að byrja á Alþingi. í stað þess
að fjölga þingmönnum, ætti að
stórfækka þeim. Fyrst ætti að
afnema uppbótarþingsætin. Það
fyrirkomulag hefir altaf verið
vandræðafálm. Þrennar tylftir
manna væri hæfilega fjölmennt
Alþingi. Þjóðin ætti svo að búa
vel að þeim mönnum og kapp-
kosta að hafa á Alþingi úrvals-
lið og stofnunina virðulega.
Allir þessir þingmenn ættu að
vera kosnir í einmenningskjör-
dæmum eins og tíðkast hjá
helztu þingræðisþjóðunum:
Bretum og Bandaríkjamönnum.
Það væri lítill skaði skeður,
þótt heldur færri hégóma-
gjarnir menn kæmust inn í
þingsalinn til þess að vera þar
hálfgerð þýðingarlaus núll aft-
an við stundum misheppnaða
forustumenn hinna ýmsu
flokka. Hlutfallskosningarnar
ætti að afnema í stað þess að
auka þær; þær auka glundroð-
ann, flokkafjölgunina og losið.
Þær lyfta ýmsum liðléttingum
inn í þingið, sem hvergi næðu
(Framh. á 3. síSu)
Orðaka
Dýr! gaman
Kastað var til mín kaldyrðum
í Alþýðublaðinu í gær. Það er
Eiður Albertsson, oddviti á Fá-
skrúðsfirði, er það gerir að á-
stæðulausa. En sennilega hefir
honum mislíkað athugasemdir
mínar og skýríngar í Tímanum
um daginn, er gerðu lítið úr
kosningasigri hans og Alþýðu-
flokksins við síðustu hrepps-
nefndarkosningu á Búðum, er
hann hafði allmikið gumað af.
Ekki reynir hann þó að mót-
mæla neinu af því, sem ég segi
um áhuga- og athafnaleysi Al-
þýðuflokksins á Búðum undir
forustu hans síðastliðinn ára-
tug, heldur ræðst hann að mér
með persónulegum ónotum, —
segir að ég hafi „flosnað upp“
frá hinni ágætu bújörð Vattar-
nesi á síðastliðnu hausti og lifi
nú á „útigangi" hér í Reykja-
vík. Áður hafi ég þó verið bú-
inn að „handjárna“ flesta
bændur í Fáskrúðsfjarðarhreppi
og segja þeim fyrir um, hvernig
þeir eigi að kjósa við næstu al-
þingiskosningar.
Vegna þess, að hér er mjög
hallað réttu máli, eins og áður
í kosningafréttunum, tel ég mér
skylt að leiðrétta í annað sinn,
þótt viðleitni oddvitans til
mannskemmda sé að öðru leyti
ekki svaraverð.
Svo sem kunnugt er, hefir
mikið verið rætt og ritað um
nauðsyn landnáms i sveitum,
og þó einkum þar, sem skilyrði
eru góð til samhliða bjargræð-
is á sjó og landi. Er oddvita
Búðahrepps vel kunnugt um, að
framfærslumálanefnd hefir
haft þetta mál til meðferðar, og
að gerðar hafa verið landmæl-
ingar og landskipti á Vattar-
nesi. Þessi störf annaðist Pálmi
Einarsson, ráðunautur Búnaðar-
félags íslands, og er það ein-
róma álit hans og framfærslu-
nefndar, að Vattarnes sé til-
valdasti staðurinn á Austur-
landi til myndunar býlahverfis
og að þar verði afkomumögu-
leikar fyrir 20 fjölskyldur. Og
þar sem ég tel, að hér sé um
að ræða velferðarmál margra
manna, þá þótti mér skylt að
rýma fyrir þessum nýju land-
námsmönnum, enda er ég nú
kominn á sjötugsaldur og hefi
verið bóndi 34 ár á næsta vori.
Um það ætla ég öðrum að
dæma, sem kunnugir eru, hvort
búskapur minn síðustu 12 ár-
in á Vattarnesi hefir gengið
„báglega" eða ekki. En þreytzt
hefir margur við búskapinn á
skemmri tíma en ég. Vona ég
því, að dómur almennings, um
þessa ráðabreytni mina, verði
mér hvorki til ámælis eða van-
sæmdar.
Satt er það, að ekki hvarf ég
að feitu embætti hér í Reykja-
vík. Og sjálfsagt verð ég að bíða
nokkuð lengi eftir „lúxus-vill-
unni“, sem oddvitinn minnist
á. En það eru nú samt ýkjur
að segja, að ég lifi á „útigangi",
því að matvinnungur hefi ég
verið hér í höfuðstaðnum og
reyndar heldur meira, því að
ég hefi haft efni á því að fara
í leikhús nokkrum sinnum; sjá
„Gullna hliðið“, hlusta á Karla-
kór Reykjavíkur og M.-A. kvart-
ettinn og auk þess spilað Fram-
sóknarvist, sem allir hafa gam-
an af. Er þetta allt hressandi
og ánægjuleg tilbreyting fyrir
gamlan sveitamann. Þarf því
hvorki kunningi minn, Eiður
Albertsson, eða aðrir að vor-
kenna mér „útiganginn", því —
„sá hefir nóg, sér nægja lætur.“
Lýsingin á „Víkingnum á
Vattarnesi“ virðist mér býsna
furðuleg. Hann er talinn bú-
skussi, sem „flosnar upp“ af
kostajörð, en er þó samtímis
svo áhrifamikill og illvígur
harðstjóri, að hann „handjárn-
ar“ flesta bændur í sveit sinni
og skipar þeim að greiða at-
kvæði á kjördegi eins og hon-
um líkar bezt. Því miður er
þetta tilhæfulaust ranghermi.
Víkingur á ekki „heiðurinn" af
þessum stórvirkjum. Það er al-
þjóð kunnugt, að frá þeim tíma,
er Framsóknarflokkurinn var
stofnaður, hafa samherjar í
Suður-Múlasýslu verið svo fjöl-
mennir og harðsnúnir, að hvergi
annars staðar á landinu hefir
mannfall andstæðinganna ver-
ið jafn hroðalegt — og hafa Fá-
skrúðsfirðingax ætíð átt sinn
fulla þátt í því. Hefir bókstaf-
lega fallið hver einasti keppi-
nautur Framsóknarflokksins um
þingsæti bæði fyrr og síðar, og
eins þótt sumir þeirra væru’
marg „afturgengnir“, eins og
sagt var um Einherja. Er nú
þessi valköstur orðinn allstór
og mun þó áreiðanlega eiga
eftir að vaxa. Vil ég sérstaklega
vara Eið Albertsson við þessum
lífsháska, þótt ólíklegt sé að
vísu að honum hafi nokkpu
sinni komið til hugar að keppa
um þingsæti í Suður-Múlasýslu.
Þetta verður að nægja að
sinni, Eiður minn. En ef þú tel-
ur vangoldið, frá minni hálfu,
æfisöguágrip Víkingsins á Vatt-
arnesi og óskar að orðakast
haldi áfram, þá gefst áreiðan-
lega tilvalið tækifæri á al-
mennum fundum heima í hér-
aði, áður en alþingiskosningar
hefjast í vor.
Að lokum nota ég þetta tæki-
færi og sendi sveitungum mín-
(Framh. á 3. síðu)
„Að gera sér glaðan dag“
heitir það, en óneitanlega reyn-
ist það þjóðunum dýrt spaug.
Dr. Thomas J. Meyers, sem er
sérfræðingur í taugasjúkdóm-
um og rektor við skóla þann í
Pasadena, Californíu, sem
heitir „The American College
of Neuropsychiarists“, segir, að
nú sé 1,000,000 áfengissjúkra of-
drykkjumanna í Bandaríkjun-
um og að 60,000 bætist við ár-
lega.
Blaðið „Thé New York Post“
hefir eftir dr. Meyers þetta: „Á-
fengisbölið er orðið hið stærsta
sjúkdómsvandamál þjóðarinnar
að syfilis fráskildum, og hið
stærsta fjárhagsvandamál, að
undanskildu atvinnuleysinu."
Hann segir ennfremur, að á-
fengisfaraldurinn kosti nú þjóð-
ina 5,000,000,000 dollara árlega.
Þetta er þó ekki drykkjureikn-
ingurinn sjálfur, heldur aðeins
kostnaðurinn við vinnutap,
handtökur drykkjumanna,
hjúkrun þeirra á drykkju-
mannahælum og dvöl á ýmsum
stofnunum.
Við þessa gífurlegu upphæð
bætist svo önnur eins — 5,000,
000,000, sem er nú hin árlega
sala á löglegu áfengi 1 Banda-
ríkjunum. Þá fullyrða og kunn-
ugir menn, að þriðju 5 billjón-
irnar fari fyrir ólöglegt áfengi.
Þannig er þá ástandið í land-
inu, sem átti að fá meina sinna
bót í afnámi bannlaganna. Eng-
in furða þótt ýmsir séu óá-
nægðir með lokun áfengissöl-
unnar hér hjá oss. Hún hefir þó
orðið til mikillar blessunaf
víðsvegar uril land. Nýlega sagði
kaupmaður einn á Austfjörðum
við mig: „Þar er nú allt þurrt.“
Hið sama sögðu ísfirðingar við
mig, er ég var þar um daginn.
„ísafjörður má nú heita þurr,“
sögðu þeir. Og Bolungavík er
nú þurr, sagði læknirinn þar.
Þetta má nú víst segja um
meiri hluta Vestfjarða, og er
það gott, því að nú aflast þar
vel, atvinna verið mikil og því
nóg um peninga* og þá er á-
fengið jafnan skaðræðisgripur á
vegum manna.
Því miður verður ekki slík
saga sögð um Reykjavík, en
betri er hálfur skaði en allur.
Víða um heim verða menn nú
að sætta sig við ástand, sem
enginn rétthugsandi maður
unir, en miklu skiptir þá að
gera ekki illt verra.
Pétur Sigurðsson.
Kopar,
aluminium og fleiri málmar
keyptir 1 LANDSSMIÐJUNNl.
Séra Svelnn Víklng-urs
Framtíð kírkjunnar
II.
Á síðari árum hafa verið gerð-
ar nokkrar breytingar á presta-
kallaskipun landsins og þó
einkum að þvi er það snertir,
að aðsetur presta hafa verið
flutt til innan prestakallanna
og sumstaðar hefir stórum
prestssetursjörðum verið skipt i
fleiri býli. Ráðgerðar hafa og
verið mjög stórfelldar breyting-
ar á prestakallaskipuninni og
má í því sambandi minna á á-
lit milliþinganefnda er um þau
mál hafa fjallað.
Það er harla eðlilegt, að menn
láti sér til hugar koma ýmsar
breytingar að því er prestaköll-
in og prestssetrin snertir, því á
síðari árum hafa gerzt margir
þeir hlutir, sem gera breytingar
í þessum efnum ekki aðeins
réttmætar heldur jafnvel nauð-
synlegar og æskilegar. Má þar
til nefna hinn öra vöxt margra
kauptúna og kaupstaða, sem
engar horfur eru á að stöðvaður
verðí á næstu árum, nýja vegi,
brýr yfir stór vatnsföll o. s. frv.
Það verður að teljast eðlilegt
og heppilegt, að sóknarprest-
arnir setjist að í hinum vaxandi
kauptúnum, þar sem verulegur
hluti safnaðarins býr. Vegir og
brýr hafa og viða gert það
æskilegt að breyta prestakalla-
skipuninni nokkuð, og jafn-
framt að færa sumstaðar að-
setur prestsins þangað, sem það
er betur sett í prestakallinu.
En að stórum breytingum í
þessum efnum má ekki hrapa
að lítt hugsuðu máli. Breyt-
ingarnar þurfa að komast á
smátt og smátt. Annars valda
þær óánægju og andúð og það
jafnvel svo, að framkvæmd-
irnar stranda gersamlega. Þann-
ig fór um hinar stórfelldu
prestafækkunartillögur launa-
málanefndarinnar fyrir nokkr-
um árum síðan.
Hin hentugasta lausn þessara
mála virðist mér því vera sú,
að tekið sé sem allra fyrst að
vinna að því, og gera sér það
ljóst, að hverju beri einkum að
stefna í þessum málum, þannig,
að hvorki bíði starf kirkjunnar
tjón við breytingarnar, heldur
hið gagnstæða, og að ríkissjóði
sé ekki íþyngt með gjöldum til
þessara mála meira en brýn
nauðsyn krefur. Ef ríkið á að
halda áfram að kosta starf
hinnar íslenzku þjóðkirkju, þá
er það auðsætt, að heppileg-
asta lausnin á fyrirkomulagi
kirkjunnar er sú, sem tryggir
það bezt, að starfskraftar kirkj-
unnar geti til fullnustu notið
sín, og að sem mest kirkjulegt
starf komi í móti því fé, sem
ríkið á hverjum tíma leggur til
þessara mála.
Af þessu sjónarmiði virðist
mér leiða þessar meginreglur:
1. Að réttmætt sé að hin allra
fámennustu prestaköll verði
lögð niður og sameinuð öðrum
prestaköllum.
2. Að prestarnir hafi hver um
sig aðsetu þar í prestakallinu,
er hann stendur bezt að vígi til
starfa fyrir söfnuði sína.
3. Að þar sem því verður við
komið, sitji prestar á skólasetr-
um landsins.
4. Að prestum þeim, er sitja í
sveitum á hinum fornu prests-
setrum, sé að einhverju leyti séð
fyrir bústofni, svo þeir geti haft
aðstöðu til að sitja prestssetrin
sómasamlega, en neyðist ekki
til að leigja þau öðrum og sitja
þar sjálfir í einskonar hús-
mennsku eins og hornrekur.
5. Að jarðir þeirra prestssetra,
er niður kunna að verða lögð,
verði afhentar stjórn nýbýla-
mála til umráða, og þar sköpuð
ný heimili fyrir það fólk, sem
ekki vill yfirgefa sveitirnar.
Skal nú vikið nokkru nánar
að hverju þessara atriða út af
fyrir sig.
1. Það liggur í augum uppi,
að það er of kostnaðarsamt
fyrir ríkið að launa prest til
þess eins að þjóna prestakalli
þar sem aðeins búa 200—300
manns, enda langt frá því, að
starfskraftar prests í svo litlum
söfnuði fái notið sín fyllilega.
Slík prestakcll er því réttmætt
að sameina öðrum þar sem því
verður vlð komið. En þar sem
slíkt er ekki hægt, eins og t. d.
Grímseyjarprestakall, ætti jafn-
framt að fela prestinum
kennslustörf, svo kraftar hans
notist betur.
2. Þá virðist einnig rétt að
stefna að þvi framvegis, eins og
'hingað til, að þar sem tiltölu-
lega fjölmenn og vaxandi þorp
eru í prestakalli, þar fái prest-
urinn einnig aðsetur. Prestur-
inn verður að vera fyrst og
fremst þar sem fólkið er, þá
hefir hann bezt skilyrði til
starfs síns. Jafnframt því sem
prestur er þannig fluttur til, og
honum reist prestsseturshús í
þorpi eða kauptúni, er nauðsyn-
legt að tryggja honum afnot af
hæfilega stóru ræktuðu eða
ræktanlegu landi. Þá ber og
þess að gæta, að hin nýju
prestssetur verði þannig byggð,
að auðvelt sé að byggja við þau
síðar, því sennilegt má telja, að
kröfur um stærð húsnæðis
muni fara fremur vaxandi en
minnkandi er tímar líða fram,
og ennfremur er ekki fé fyrir
hendi nú til þess að reisa prests-
seturshús öðruvísi en af nokkr-
um vanefnum. Hitt ættl að
vera kleift að byggja þau þó að
minnsta kosti þannig, að mögu-
leikar séu fyrir hendi að auka
við húsið síðar, án þess að þurfa
með því að spilla gersamlega
heildarsvip byggingarinnar, eða
hún þurfi fyrir það að verða ó-
hentug að innréttingu.
3. Vart verður um það deilt
meðal þeirra manna, sem á
annað borð kannast við gildi
kristindómsins og trúarlegra
uppeldisáhrifa, að æskilegt væri
að prestar sætu á helztu skóla-
setrunum í héruðum landsins
og gæfist þannig kostur á að
flytja erindi í skólunum við og
við og guðsþjónustur og jafn-
vel halda þar uppi kennslu í
kristnum fræðum, trúarbragða-
sögu og siðfræði. Þykir mér
ekki ósennilegt, að menn sjái
almennt og ínnan skamms
nauðsynina á slíkri fræðslu í
alþýðuskólunum og að hún
verði tekin upp í öllum skólum
landsins áður langir tímar líða.
4. Eitt þeirra atriða, sem
menn hafa ekki nægilega enn
gefið gætur að og hugsað um,
er nauðsyn þess, að þeir emb-
ættismenn, sem starfa í sveitum
landsins, og þá ekki sízt prest-
arnir, þekki til sem mestrar
hlítar störf og hugsunarhátt
þess fólks, sem þeir starfa með.
Þess vegna á sá embættismaður,
sem búsettur er í sveit, einnig
að vera bóndi og lifa þannig
beinlínis með fólkinu. Þetta
hafa íslenzkir prestar gert um
aldir, og það hefir ekki átt
minnstan þátt í áhrifum þeirra
og vinsældum. Prestssetrin ís-
lenzku hafa löngum verið fyrir-
myndarheimili, oft jafnvel
hvort tveggja í senn verklegur
hússtjórnar- og búnaðarskóli
fyrir ungar meyjar og menn,
sem þar störfuðu. Margir prest-
arnir voru jafnframt braut-
ryðjendur í ýmsum fram-
kvæmdum í sveit sinni og
heimili. Nægir þar að nefna
menn eins og séra Björn Hall-
dórsson í Sauðlauksdal. Á síð-
ustu árum er þetta nokkuð að
breytast. Félausir prestar, ný-
komnir frá prófborði, treystast
nú ekki til að reisa bú á hlnum
stóru prestssetursjörðum, vegna
þess hve margfalt dýrara er
nú að kaupa nauðsynlega á-
höfn, erfitt að fá fólk o. s. frv.
Afleiðingin verður sú ömurlega
og hryggilega staðreynd, að
presturinn leigir jörðina, og
sezt sjálfur að í einhverju horni
prestssetursins, sem húsmaður
með einhverri lítilsháttar gras-
nyt. Þetta er ekki aðeins skað-
legt heldur beinlinis háskalegt
fyrir virðingu og starf hins
unga prests í augum safnaða