Tíminn - 19.04.1942, Blaðsíða 3

34. blað
TÍMIM, snnnndagiim 19. aprll 1942
131
ANN ALL
Afmæli.
Margrét Jónsdóttir ekkja að
Ketilvöllum í Laugardal varð
nýlega 91 árs. Hún fæddist 7.
marz 1851 að Núpstað í Fljóts-
hverfi V.-Skaftafellssýslu. Móðir
hennar, Signý Jónsdóttir, flutt-
ist með hana á fyrsta ári að
Kársstöðum í Landbroti og
giftist þar Ólafi Ólafssyni, hjá
þeim ólst Margrét upp.
27 ára gömul vistaðist hún að
Húnkubökkum á Síðu, giftist
litlu síðar Jóni Pálssyni bónda
þar, en hann v.ar þá ekkjumað-
ur.
Þau Margrét eignuðust 11
börn; af þeim lifa nú 7 og eru
þessi: Kristín, Ólafur, hiis-
gagnasmiður, búsettur í Kaup-
mannahöfn, Sigrún, í Amer-
íku, Margrét, Sigurveíig, Jón-
ína og Jón, öll í Reykjavík. En
stjúpsynir Margrétar voru:
Samúel Jónsson trésmíðameist-
ari, Ermenrekur trésmiður og
Páll bóndi, austur í Meðal-
landi.
Margrét ber aldurinn mjög
vel, hún er enn beinvaxin og
hvatleg á fæti, hefir glaðiega
og einarðlega framkomu, er
minnug vel og skemmtileg í
viðræðu. Hún les bækur og blöð
og fylgist vel með viðburðum
nútífans.
Margréti er sérlega hagsýnt
um alla handavinnu. Hún
prjónar mikið og tekur upp nýtt
prjón úr bókum, ber það allt
vott um mikla smekkvísi.
Margrét dvelur nú hjá dóttur
sinni og tengdasyni, Kristínu
og Friðgeiri Björnssyni, bónda á
Ketilvöllum í Laugardal. Hún
nýtur umönnunar og kærleika
barna sinna. Hún á og vinsæld-
um að fagna hjá öðrum þeim, er
hana þekkja.
Það er óvenjulegt að hitta þá,
sem komnir eru á þennan aldur
svo óbilaða að kröftum, sem
aldrei ísland, og það þótt vér
förum um það þvert og endi-
langt. En það getur líka komið
fyrir, að á einhverju vitjunar-
augnabliki dragist hulan frá og
vér sjáum landið, og þegar það
hefir komið fyrir einhvern, sá
maður, sem hefir virkilega séð
ísland, séð það, sem ekki rúm-
ast í neinum hugtökum, skynj-
að það, sem er á bak við línur
og liti, sá maður gleymir því
ekki; hann veit þaðan af, að
hér á hann heima, að hér á
hann skyldu að gegna, hér á
hann skuld að greiða í þann
mikla sjóð, sem skaparinn kref-
ur á sínum tíma af allri skepnu.
Það gengur dómur yfir þjóð-
irnar á vorum dögum. Storm-
urinn reynir og prófar. Stund-
um er guð í storminum, sá guð,
sem velur og hafnar, græðir og
sníður af greinarnar á hinum
mikla lífsmeiði, sem hann vak-
ir yfir, samkvæmt markmiði
sköpunarinnar. Slíkir tímar eru
úrslitatímar fyrir þjóðirnar,
ekki þær einar, sem fórna blóði
sínu, — og að vísu höfum vér
líka orðið að fórna mannslíf-
um, og enginn veit, hvað biður
vor. Á slíkum tímum geta þjóð-
ir þroskazt á mánuðum og ár-
um meir en á öldum endranær,
alveg eins og einstaklingarnir,
sem mæta óvenjulegum verk-
efnum, geta tekið skyndiþroska,
en þjóðirnar geta líka drýgt
dauðasyndir og molazt sundur á
milli kvarnarsteinanna, sem
mala örlögin yfir heiminn.
Enn er dómurinn ekki felld-
ur yfir vorri þjóð. En rannsókn-
in er óneitanlega hafin. Oss er
Santband ísl. santvinnufélaga.
Kaupfélög, gætið þess að hafa vörubirðir yðar
ætíð nægilega tryggðar fyrir eldsvoða.
þessi kona er, að vert er þess að
minnast. A. II.
Dánardægur.
Sigríður Valtýsdóttir hús-
freyja á Úlfsstöðum í Loð-
mundarfirði andaðist á heimili
sínu á jólanóttina 1941, eftir
stutta legu. Með Sigríði er til
moldar gengin síðasta húsfreyj-
an af eldri kynslóðinni í Loð-
mundarfirði og ólst þar upp til
fullorðinsára.
Foreldrar hennar, Valtýr Val-
týsson og Helga Rustikusdóttir,
bjuggu um allmörg ár góðu búi
á Nesi og síðar á Seljamýri.
Þau voru bæði greind og vel
verki farin og öll umgengni á
heimili þeirra mecí miklum
snyrtibrag. Valtýr var ágætur
smiður.
Sigríður giftist Þorsteini
Jónssyni á Úlfsstöðum í Loð-
mundarfirði. Þau eignuðust 5
börn, 2 syni og 3 dætur. Ein af
dætrunum er dáin, en hin eru
öll á lífi. Sigríður bjó góðu búi
á Úlfsstöðum á milli 30 og 40
ár. Fyrst með manni sínum, en
eftir lát hans með börnum
þeirra. Sigríður var fríð kona og
aðsópsmikil, skapmikil og skap-
föst. Hún hafði mikla fegurðar-
tilfinningu; hafði hún miklar
mætur á fornum, vel geröum
hlutum og geymdi þá framúr-
skarandi vel. Kom fram hjá
henni í þessu, þjóðleg fast-
þegar ljóst, eða ætti að vera
ljóst, að vér erum sekir, sekir
við arfinn, sem oss var skilað,
sekir við þá, sem við taka úr
vorum höndum. Enn hefir eng-
inn spámaður með myndug-
leik frá guði, sagt við oss, eins
og Amos sagði forðum við sína
litlu og útvöldu þjóð: „Fallin
er mærin Israel, rís aldrei aftur,
flöt liggur hún á sínu eigin
landi; enginn reisir hana.“ Enn
hefir bænin ekki verið lostin í
þcgn með hendi almættisins,
eins og á dögum Jeremia, þegar
hann heyrði hin voðalegu orð:
„Þú skalt ekki biðja fyrir þess-
um lýð og ekki hefja þeirra
vegna grátbeiðni né fyrirbón, og
legg ekki að mér, því að ég heyri
þig ekki. Sér þú ekki, hvað þeir
hafast að?“
Þetta er enn ekki orðið. Spá-
mannsröddin hefir yfirleitt
ekki heyrzt ennþá í þessu landi
á vorum dögum. Ég geri ekki
ráð fyrir, að vér viljum né get-
um horfzt í augu við þann
möguleika, að þetta verði upp
kveðið yfir oss. En þangað erum
vér samt að þokast, eða þaðan,
— en hvort? íslendingar hafa
oft gengið undir próf. Ef til vill
er þetta hið síðasta, líklega hið
síðasta. Lokaprófið er jafnan
strangast. En þaðan skilast
maður annað hvort fallinn eða
tækur. Drottinn sögunnar dæm-
ir. En dómsforsendurnar leggj-
um vér til. Þær eru fólgnar I
því, sem vér höfumst að. Engin
þjóð stenzt, sem ekki hefir vak-
andi samvizku. Vér stöndumst
ekki storminn, nema vér finn-
um guð í storminum. Flestir
heldni við það, sem merkilegt
og gott er og var, og ætti að
vera til fyrirmyndar á öllum
tímum. Verkahringur Sigríðar
var eingöngu á heimilinu. Hún
var vandlát og kröfuhörð bæði
við sjálfa sig og aðra, og vildi
að öll störf væru vel af hendi
leyst, enda var öll umgengni
hennar á heimilinu svo hreinleg
og snyrtileg, að til fyrirmyndar
var.
f öllu starfi hennar kom fram
arfurinn frá foreldrum hennar
og áhrifin frá æskuheimilinu.
Við lát Sigríðar, eins og við
fleiri slík tímamót, er hollt fyrir
þá, sem eftir eru að líta til baka,
og meta það að verðleikum, sem
horfið er, og minnast þess er til
fyrirmyndar var. S.
sjá nauðsyn þess, að hér verði
hátternisbreyting í ýmsum efn-
um. Margir sjá, að gagnger
hugsunarbreyting er lífsnauð-
syn. En á hvorugu bólar enn
sem komið er. Vér megum ekki
týna landinu, en vér megum
ekki heldur týna íslendingnum.
Það er nú svo komið á voru
landi, að allir vantreysta öllum
nálega til alls. Það þýðir ekki
að tala um þjóðarvakningu.með-
an mikill hluti prentaðs máis
á íslandi fer í það að gera ís-
lendinga að varmennum og
bófum í augum íslendinga, —
svo að maður nefni nú ekki út-
lendinga í því sambandi. Og
vér erum hættir að ætlast til
þess, að íslendingur segi satt,
a. m. k. á prenti. Hvað þýðir að
tala um uppeldi á heimilum og
í skólum, hvað þýðir að pré-
dika, þegar umræður um opin-
ber mál eru með þeim siðleysis-
blæ, sem þær eru? Og ekki bæt-
ir það úr, að vér erum orðnir
svo illu vanir, að vér erum
hættir _að finna til þessa. —
Látum íslendinginn njóta sann-
mælis, ljúgum ekki upp á hann,
níðum hann ekki, svertum hann
ekki, — ekki einu sinni þótt í
húfi séu dýrmæt flokkssjónar-
mið.
Leo Tolstoy segir, að vér
mennirnir lifum í dimmu húsi
og týnum hver öðrum í skotum
og rangölunum. En úr hvelf-
ingunni miðri yfir oss stafar
Ijósi ofan frá birtunni fyrir
handan, ofan þaksins. Þegar vér
leitum þangað finnum vér ekki
aðeins ljósið, vér finnum lika
hver annan.
íslenzk framtíð ætti að geta
verið oss sV'kt ljós, sem vér
geturn miðað við, þar sem vér
getum fundið hver annan, ís-
lenzk framtíð,. — ísland, þar
sem vér eigum heima.
Vér bíðum eftir vakningu
þessarar þjóðar eins og maður
í lífsháska bíður eftir hjálp. Ef
vér ekki vöknum, þá verðum
vér ekki tyftaðir, heldur deydd-
ir. Frá því varðveiti oss guð. En
guð varðveitir þá eina, sem snúa
sér og vilja lifa.
Mér er tamt að vitna í Hall-
grím Pétursson. Hallgrímur orti
kvæði, eftir Árna lögfhann
Oddson látinn, en um Árna lög-
mann er það kunnugt, að hann
vann nauðungareiðinn í Kópa-
vogi og_ skrifaði undir frelsis-
afsal íslendinga tárfellandi.
Svo segir Hallgrímur í kvæði
sínu:
ísland, þér ætlar að hnigna,
eru þar merki til,
manndyggð og dugr vill digna,
dofna því laganna skil.
Guð gæfi að þú nú þekkir
(það er ósk hjarta míns)
fyrr en hefnd stærri hnekkir,
hvað heyrir til friðar þíns.
Sigurbjörn Einarsson.
Vinttið ötuJlcfia fyrir
Tímann.

| Skinnaverksmiðjan IÐUNN
framlciðir fjölmargar tegundir af skóm á karla,
konur og börn. — Vinimr ennfrcmur úr húðnm, skinn-
nm og gæruin margskonar leðurvörur, s. s. leður til
skógerðar, fataskinn, hanzkaskinn, tösknskinn, loð-
sútaðar gærnr o. m. fl.
Skinnaverksmiðjan Iðunn, er búin nýjustn og full-
komnustu tækjum, og hcfir á að skipa hóp af fag-
lærðum mönnum, sem þegar hafa sýnt, að þeir ern
færir um að kcppa við átlemla farmlciðslu á þessu
sviði.
IÐUNNARV0RUR Sást hjá kaupSélögum um allt
land og mörgum kaupmönnum.
Iðunnarvörur eru smekklegar, haldgódar, ódýrar
%
Notið IfM A A AK vörur
IÍU^sk
SKOR

VINNIÐ 0TULLEGA AÐ ÚTBREIÐSLU TÍMANS
448 Vlctor Hugo:
humáttina á eftir erkidjáknanum.
— Bíddu andartak! Ég vil umfram
allt, að við skiljum í fullri vinsemd. Þú
hefir mjög mikinn áhuga fyrir stúlk-
unni — konunni minni vildi ég sagt
hafa. Þú hefir upphugsað ráð til þess
að bjarga henni út úr Frúarkirkjunni.
En þetta ráð þitt er bölvanlegt fyrir
mig. — En ef mér skyldi nú detta eitt-
hvað annað í hug? Ég skal segja þér,
að mér hefir einmitt komið nokkuð til
hugar í þessari andránni. Ef mér skyldi
nú auðnast að sjá fram á ráð til þess
að bjarga Esmeröldu, án þess þó að
hætta jafnframt mínu lífi, myndi það
þá ekki nægja? Er það nauðsynlegt, að
ég verði hengdur, til þess að þú verðir
ánægður?
Presturinn reif hnappana af yfirhöfn
sinni, svo óþolinmóður var hann.
— Hvað á þessi mælgi öll að þýða?
Hvaða ráð sér þú?
— Ja, svaraði Gringoire og talaði við
sjálfan sig um leið og hann bar vísi-
fingurinn upp að nefinu. — Þarna
kemur það! — Umrenningarnir eru
karlar í krapinu. Egipzki ættbálkurinn
ann henni hugástum. Þeir munu reyn-
ast reiðubúnir til hvers, sem er. Fátt
er auðveldara. Þetta verður framkvæmt
á svipstundu. Hún verður hrifin brott
á einu augnabragði. Annað kvöld. —
Esmeralda 445
svaraði skáldið gersamlega ráðþrota. —
Þú hyggst að halda tillögu þinni fram
til streitu! Það er hins vegar rangt af
þér. Ég fæ ekki skilið, hvers vegna ég
ætti að láta hengja mig í annars
manns stað.
— Hvað er það þá, sem bindur þig
svo traustum böndum við mannlífið?
— Ó, svo óteljandi margt!
— Viltu nefna mér eitthvað?
— Já, vissulega. Ég get nefnt þér
andrúmsloftið, himininn, afturelding-
una, sólarlagið, mánaskinið, vini mína,
umrenningana, höggmyndirnar, steina-
ríkið og skáldskapinn. Það er svo fjöl-
margt, sem tengir mig lífinu. Anaxa-
goras lét svo um mælt, að hann lífði
fyrir það eitt, að dást að sólinni. Auk
þessa er ég svo hamingjusamur að fá að
eyða öllum dögum frá morgni til kvölds
í samfélagi við andríkan og stórgáfað-
an mann, sem sé sjálfan mig, og það er
mikils um vert.
— Fáráður getur þú verið! tautaði
erkidjákninn. — En viltu segja mér,
hver hefir bjargað lífi þinu, sem þú
annt svo mikils? Hverjum áttu það að
þakka, að þú færð notið andrúmslofts-
ins, fegurðar himinsins og annars slíks?
Hvar værir þú staddur, ef Esmeralda
hefði ekki miskunnað sig yfir þig?
Treystist þú til þess að vera sjónarvott-