Tíminn - 27.06.1942, Page 3

70. blað
TÍMITVTV. laugardaginn 27. jjani 1942
275
B Æ K U R
Leikhúsmál. Tímarit
fyrir leiklist — kvik-
myndir — útvarps-
leiki.
Annað hefti 2. árgangs af
þessu tímariti kom út fyrir
nokkru síðan. Eigandi og útgef-
andi þess er Haraldur Björns-
son leikari.
í heftið ritar Lárus Sigur-
björnsson, rithöfundur, fram-
hald af greinaflokki sínum um
„fyrstu leikritaskáld íslands",
og fjallar þessi þáttur um Guð-
mund Kamban.
Haraldur Björnsson ritar um
salarkynni leikfélagsins í Iðnó
og lýsir erfiðleikum þeim, sem
húsþrengsli hafa valdið og valda
leikstarfsemi í borginni.
Þá ritar Haraldur og afmælis-
grein um Gunnþórunni Hall-
dórsdóttur leikkonu í tilefni af
70 ára afmæli hennar 9. jan.
síðastliðinn, en Gunnþórunn er
meðal landskunnustu og vin-
sælustu leikara, sem hér hafa
starfað.
Lárus Sigurbjörnsson minnist
Bjarna Björnssonar, gaman-
leikara, sem andaðist síðastlið-
inn vetur, aðeins rúmlega
fimmtugur að aldri.
Leikhúsmál er prýðilega snot-
urt rit og vafalaust vel þegið
af fíestum þeim, er áhuga hafa
fyrir leiklist. J. Ey.
Um hveri og laugar á
íslandi.
Dr. Trausti Einarsson,
menntaskólakennari á Akur-
eyri, hefir nýlega gefið út all-
stóra ritgerð á vegum Vísinda-
félags íslendinga um rannsókn-
ir sínar á hverum og laugum
hér á landi, einkum á svæðinu
milli Skjálfanda og Hrútafjarð-
ar. Ritgerðin er á þýzku, enda
stundaði höfundurinn háskóla-
nám í Þýzkalandi.
Höfundur hefir mælt hita,
vatnsmagn og hveraloft í öll-
um heitum uppsprettum á áður
greindu svæði. Jafnframt hefir
hann gert sér far um að rann-
saka bergfræði og jarðmyndun
þeirra svæða, sem uppsprett-
urnar eru bundnar við. Bendir
höfundur m. a. á, að hverir og
laugar séu engan veginn bundn-
ar við svæði, þar sem eldgos
hafa orðið á siðustu jarðöld.
Uppspretturnar eru líka, og
engu síður, í öðrum og eldri
bergsvæðum. Yfirleitt telur
höfundur, að mikið skorti á
þekkingu og skilning á upp-
runa og gerð hinna heitu linda.
Notkun hvera og jarðhita fer
nú mjög ört vaxandi á landi
hér. Eru rannsóknir á þeim því
mjög aðkallandi og þarflegar,
enda hefir Menntamálaráð ís-
lands styrkt höfundinn til
verksins. J. Ey.
Leidrétting
Sá misskilningur hefir slæðzt
inn í greinina um upplestur
Nordahls Grieg í fimmtudags-
blaðinu, að stjórn'Norræna fé-
lagsins hefði afhent skáldinu
orðabók Sigfúsar Blöndals að
gjöf. — Orðabókin var gjöf frá
vinum Nordahls Grieg á Akur-
eyri.
Biður blaðið þá, sem hlut eiga
að máli, afsökunar á þessari
missögn.
FR AMSÓKN ARMENN •
Munið að kjósa hjá næsta
hreppstjóra eða sýslumanni, ef
þið farið að heiman fyrir kjör-
dag 5. júlí.
Kosningaskrifstofa Fram-
sóknarflokksins er í Edduhús-
inu, Reykjavík. Símar 5099 og
2323. — Framsóknarmenn. Leit-
ið allra upplýsinga hjá henni
varðandi kosningarnar.
Kosnlngaskrifstofa
Framsóknarfélaganna
i Reykjavík er I Sam-
bandshnsinn (3. bæð)
Simi 3978.
►
Samband isl. samvinnufélaga.
Að gefnu tiiefni tilkynnist hér með, að starfs-
menn á skrifstofu vorri í New York taka ekki
á móti neinskonar beiðnum um vörukaup, nema
leyfi vort komi til.
<->
Ráðníngarstoia
landbúnaðarins
mun starfa til 5. Júlí.
Nú eru því síðustu forvöð fyrir fólk það, sem hefir í hyggju
að fara í kaupavinnu í sumar, að njóta aðstoðar hennar við
ráðningu. Við höfum ennþá úrval af ágætum heimilum viðs-
vegar 'um land. Ráðningastofan er opin alla virka daga til kl.
21 og á sunnudaginn 28. júní frá kl. 15 til 18.-Sími 2718.
Búnaðarf élag 1 slands.
Tilkynning
tii útgerðarmanna og sildarsaltenda
Ríkisstjórnin hefir með bréfum dagsettum 20. apríl og 29. mai 1942, falið Síldarútvegsnefnd
einkasölu til Ameríku á allri norðlenskri sild nema grófsaltaðri síld og ferskskornum sildar-
flökum, einnig á allri Faxaflóasíld.
Þeir útgerðarmenn og síldarsaltendur, sem ætla sér að salta síld í sumar, skulu sækja
um söltunarleyfi fyrir 10. júlí n. k.
Þeir, sem óska eftir löggildingu sem síldarútflytjendur grófsaltaðrar síldar og ferskskor-
inna síldarflaka fyrir árið 1942, skulu sækja um löggildingu til Síldarútvegsnefndar fyrir 10. júli
næstkomandi.
Umsóknum þessum fylgi tilkynning um, hvort saltendur hafa ráðið sérstakan eftirlits-
mann með síldarverkuninni, hver hann sé og hvort hann hafi lokið síldarverkunarprófi.
Síldarútvegsnefnd vill vekja sérstaka athygli á því, að samkvæmt lögum nr. 74, 29. des.
1934, er óheimilt að bjóða síld til sölu erlendis án leyfis nefndarinnar. Þeir, sem ætla sér að
selja sjálfir grófsaltaða síld og ferskskorin síldarflök, eða gera fyrirframsamninga um slíka
sölu, þurfa því að sækja um leyfi til nefndarinnar fyrir 10. júlí næstkomandi.
Allar umsóknir þessu viðvíkjandi sendist Síldarútvegsnefnd, Siglufirði.
Siglufirði, 16. júní 1942.
Morgunblaðið er seinheppið
Nýlega birtir Morgunblaðið'
gleiðletraða klausu úr bók Jón-
asar Jónssonar, Komandi ár, þar
sem rætt er um nauðsyn þess,'
að stjórnmálaflokkar myndist
hér . um innanlandsmál, en
skiptist ekki í sundurleita og
lítt starfhæfa hópa vegna af-
stöðu til sambandsmálsins, svo
sem verið hafði allt frá því er
Alþingi var endurreist og fram
yfir 1918.
í þessu sambandi varpar höf-
undur fram sem möguleika til
að ýta undir nýskipun á stjórn-
málaflokkum í landinu, að hlut-
fallskosningar væru teknar upp
og kjördæmaskipun endurskoð-
uð.
Þetta er ritað fyrir tuttugu
árum.
Við þær endurskoðanir og
breytingar, sem síðan hafa far-
ið fram á kjördæmaskipun og
kósningalögum, hefir J. J.
aldrei haldið þessari skoðun
fram, þótt hann ympraði á
henni í þessari ritgerð sinni. —
Reynslan hafði sannfært hann
um, að þessi leið var ekki
heppileg eða nauðsynleg. —
Flokkslínurnar í innanlands-
málum skýrðust brátt eftir að
deilan um sambandsmálið var
úr sögunni.
Jónas Jónsson mun greiðlega
kannast við, ef á þarf að halda,
aö hann hafi skipt um skoðyn
í þessu efni, frá því er hann
ritaði hugleiðingar sínar um
Komandi ár. Er því alveg til-
gangslaust að vitna í þessi um-
mæli, sem höfundurinn hefir
aldrei framfylgt í orðí eða verki
síðar.
Öðru vísi ferst Sjálfstæðis-
mönnum. Þeir beinlínis þræta
fyrir ummæli sem þeir hafa við-
haft fyrir fáum árum, fáum
mánuðum, jafnvel fáum vikum,
en ætla þó að framkvæma, —
framkvæma eftir krókaleiðum,
— ef þeir geta.
Reynsla undanfarinna tutt-
ugu ára hefir sýnt svart á hvítu,
að hlutfallskosningar hafa svo
marga annmarka, að þær eru
ekki takmarkið, sem ber að
stefna að. Það er alveg rétt, sem
J. J. tók fram í grein sinni, að
þær eru æskileg aðferð til að
ýta undir flokkamyndun, ef
þess þarf með. En úr því að við
höfum nú fengið fjóra harð-
snúna stjórnmálaflokka í land-
inu, virðist ekki sennilegt, að
margir þurfi að vera húsvilltir
að því leyti. Það skyldu þá vera
nazistar, sem hvergi ættu höfði
sínu að að halla, — ef einhverj-
ir harma það.
Úr því mun flokkur Jónasar
Þorbergssonar og Ragnars í
Smára eiga að bæta. En þá
bregður svo kynlega við, að
Morgunblaðið virðist ekki fagna
þessum nýja bróður í leiknum
með tiltakanlegri vinsemd.
Blaðið er svo seinheppið, að
það berst í öðru veifinu fyrir
að undirbúa jarðveginn fyrir
nýja smáflokka, en í sömu and-
ránni berst það hatramlega
gegn tilraunum til nýrra
flokkamyndana, sem eru að
skjóta upp kollúnum.
Loks er reynslan af hlut-
fallskosningum milli tveggja
manna í kjördæmum Búnaðar-
félagsins augljós sönnun þess,
sem Magnús Jónsson sagði forð-
um, að slíkt fyrirkomlag væri
aðeins vitleysa og ekkert rétt-
læti í því.
Af slíku kosningafyrirkomu-
lagi leiðir óhjákvæmilega deyfð
og áhugaleysi meðal kjósenda
um landsmál. Tveggja manna
kjördæmi Búnaðarfélagsins eru
yfirleitt steinhætt að láta kosn-
ingar fara fram.
Forustumennirnir koma sér
saman um einn lista. Kosning
verður óþörf.
Nei, það er eins og fyrri dag-
inn, þegar Morgunblaðið ætlar
að reiða hátt til höggs:
Það er seinheppið.
Vilhjálmur Þór
(Framh. o/ 2. siðu)
vafi á, að Vilhjálmur verður
gerður að brautryðjanda hins
norðlenzka höfuðstaðar á þingi
þjóðarinnar. Takist það, verð- !
ur það gleðiefni þjóðrækn-
um framfaramönnum um allt
land, án tillits til flokka. Hvert
heimili, hvert kjördæmi og þá ,
ekki sizt landið allt, þarf að fá 1
sem flesta verkamenn, sem
bæði geta og vilja vinna, og
auka átökin eftir því, sem þörf-
in vex. Akureyringar hafa hætt
á annað eins og það að senda á
þing einhvern kunnasta at-
orku- og umbótamann, sem nú
er til i landinu. J. J.
B i n d indismannadagur
hófst eins og auglýst hafði ver-
ið, með guðsþjónustu í dóm-
kirkjunni. Síra Sveinn Víkingur
prédikaði en séra Friðrik Á.
Friðriksson prófastur á Húsavík
þjónaði fyrir altarinu.
Klukkan 1 e. h. hófst fundur
í Iðnó. Voru þar flutt fram-
söguerindi af hálfu þeirra fé-
lagasamtaka, er þátt tóku í
fundinum. Að framsöguræðum
loknum hófust almenriar um-
ræður, er stóðu til kl. 7 um
kvöldið.
M. a. var rætt um aukið sam-
starf þeirra félagasamtaka, sem
að fundinum stóðu, og aukið
starf bindindismanna í landinu
í heild. Þá lagði fundurinn sér-
staka áherzlu á, að komið verði
upp hæli fyrir drykkjumenn hið
bráðasta. Kaus fundurinn 5
manna framkvæmdanefnd, sem
á að hafa samvinnu um þetta
mál við framkvæmdanefnd
Stórstúku íslands og jafnframt
að vinna að útgáfu blaðs, sem
bindindismenn í landinu sam-
einist um og geri fjölbreytt og
útbreitt.
Fundurinn lýsti ennfremur
andúð sinni á undanþágum
þeim, sem veittar eru frá banni
á sölu áfengis síðan vinverzl-
uninni var lokað.
_______________Síidarútvegsnefnd.
Lísti Framsóknarílokksíns
í Reykjavík er B*llStl
Kosningaskrifstofa listans er í
Sambandshúsinu 3. hæd, sími 3978.
Framsóknarmenn, sc a farid úr bænum, mumd eftir
ad kjósa hja lögmanni áður en þér farid.
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
§1GL1^GAR
milli Bretlands og íslands halda áfram,
eins og að undanfömu. Höfum 3—4
skip í förum. Tilkynningar um vöru-
sendingar sendist
Culliford & Clark Ltd.
BRADLEYS CHAMBERS,
LONDON STREET, FLEETWOOD.
578 Vivtor Hugo:
spurði hún nær dauða en lífi af ótta
og ógn.
Einsetukonan svaraði henni engu en
hóf að tauta fyrir munni sér:
— Dóttir Egiptalands! Dóttir Egipta-
lands! Dóttir Egiptalands!
Höfuð hinnar óhamingjusömu Esmer-
öldu hné að brjósti, er henni varð Ijóst,
að hér var eigi um að ræða veru gædda
mannlegum tilfinningum.
Skyndilega hrópaði einsetukonan,
eins og spurning Tatarastúlkunnar
hefði eigi fyrr náð eyrum hennar.
— Þú spyrð mig, hvað þú hafir gert á
hluta minn! Hvað þú, Tatarastelpan,
hafir mér gert! Hlustaðu á orð mín. Ég
átti barn, já, barn, skal ég segja þér!
Ég átti barn, já, ég átti barn! Heyrir
þú, hvað ég segi? Ég átti yndisfagra
dóttur. Hún hét Agnes! Ó, Agnes mín!
hrópaði hún í örvæntingu sinni, jafn-
framt þvi, sem hún kyssti eitthvað, sem
Esmeralda fékk eigi greint sökum myrk-
ursins. — Þú, dóttir Egiptalands, heyrir
þú mál mitt? Barninu mínu var rænt!
Barnið mitt var frá mér tekið! Finnst
þér að ástæðulausu, þótt ég beri þung-
an hug til Tataranna?
Unga stúlkan svaraði líkt og lambið
í dæmisögunni:
— Ef til vill hefi ég eigi verið í heim-
inn borin, þegar þetta gerðist.
Esmeralda , 575
Heyrir þú til mín? Þú skalt meira að
segja verða mín á þessari nóttu! Nautn
og gleði! Kysstu mig, gæzkan! Þér ber
að velja milli mín og grafarinnar.
Tryllingsglampa brá fyrir í augum
hans. Hann kyssti háls ungu stúlkunn-
unnar, svo að hún blóðroðnaði. Ilún
streittist á móti af öllum kröftum, en
hann hélt áfram að kyssa hana.
— Bíttu mig ekki, viðbjóðurinn þinn,
hrópaði hún. — Slepptu mér, úrþvættið
þitt — segi ég. Ég skal rífa hærurnar
af höfði þér og kasta þeim í andlit þér.
Hann roðnaði og fölnaði í senn. Því
næst lét hann hana lausa og virti hana
svipþungur fyrir sér.
Hún hugði sig hafa unnið sigur og
hélt áfram máli sínu:
— Ég segi þér það eitt, að ég elska
Föbus minn, og honum einum get ég
játazt. Hann er fagur og gervilegur. Þú
ert grettinn og grár. Hafðu þig í burtu!
Hann rak upp hræðilegt óp, líkt og
hann væri brennimerktur með heitu
járni.
— Þá skalt þú deyja, hrópaði hann
og gnísti tönnum.
Esmeralda sá, að hann var viti sínu
fjær og hugðist að freista flótta. En
hann náði til hennar, varpaði henni
til jarðar og dró hana á eftir sér eftir
steinbrúnni, er hann gekk hröðum