Tíminn - 04.10.1942, Side 1

RXTSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
FORMAÐUR BLAÐSTJÓRNAR:
JÓNAS JÓNSSON.
ÚTQEFANDI:
FRÁMSÓKNARFLOKKURINN.
26. ár.
Reykjavík, siumudaglim 4. okt. 1942
112. blað
».S 0K BÍTUR SEK AN«
Sjálfstæðismenn tryllast út
af upplýsingum Tímans um
svikin í afgr. síldarmjolsíns
Tíminn hefír deilt á ríkisstjórnina fyrir að stöðva af-
greiðslu síldarmjöls í septembermánuði, einmitt þann
tíma, sem nauðsynlegt er að koma mjöinu í kauptúnin
til þess að bændur geti flutt það heim til sín í haustkaup-
tíðinni, þegar þeir flytja sláturfé í kaupstaðinn.
Allir, sém eitthvað þekkja til í sveitunum vita, hve
mikils vert þetta er.
Sláturtíðín
Viðtal við Helga Bergs
iorstjóra
Haustkauptíðin er hafin, slát-
urstörfin og kaupstaðaferð-
irnar eru um þessar mundir
stærsti þátturinn í önnum
bændanna.
Tíðindamaður Tímans hefir
snúið sér til Helga Bergs, for-
stjóra Sláturfélags Suðurlands,
og átt stutt viðtal við hann um
sláturtíðina í haust. Helgi skýr-
ir svo frá:
— Slátrun sauðfjár af Suð-
urlandsundirlendinu stendur
sem hæst þessa dagana. Alls er
slátrað á sjö stöðum og slátrun
hefst innan skamms á Kirkju-
bæjarklaustri. Staðirnir, sem
slátrunin fer fram á, eru:
Reykjavík, þar er slátrað 1000
—1200 fjár á dag, Hafnarfjörð-
ur, tala sláturfjár þar er 300—
400 á dag, Akranes, þar er
slátrað svipuðum fjárfjölda og
í Hafnarfirði, kaupfélagið við
Raúðalæk, þar er slátrað 250—
300 kindum á dag, kaupfélagið
á Hellu, tala sláturfjár þar er
350—400 á dag. í sláturhúsi
Sláturfélagsins í Djúpadal er
slátrað um 300 kindum á dag og
í Vík í Mýrdal um 400 kindum
á dag. Alls mun vera slátrað á
félagssvæði Sláturfélags Suð-
urlands um 3000 kindum á dag.
Ennþá hefir fáu fullorðnu fé
verið slátrað, en dilkarnir, sem
slátrað hefir . verið, eru með
vænsta móti. Hvergi hefir bor-
ið á neinni veilu í sláturfénu
enn sem komið er.
Slátrun hófst um miðjan
september. Húsmæður hér í
bænum hafa skilið betur en
nokkru sinni fyrr hversu nauð-
synlegt er að draga ekki til síð-
ustu stundar að kaupa slátrin
og var slátursalan hér í bæn-
um örari fyrstu daga slátur-
tíðarinnar í haust en hún hefir
verið um langt skeið.
í fyrra var alls slátrað um 69
þúsund fjár á öllu félagssvæði
Sláturfélags Suðurlands. Enn
er ekki gott að segja um hversu
mörgu fé verður slátrað í haust.
Nokkur brögð hafa verið að
því, að treglega hafi gengið að
fá nægan mannafla til að vinna
við sláturstörfin, en þó hefir
rætzt það vel úr í þeim efnum,
að hvergi er nú tilfinnanleg
mannekla við sláturstörfin hjá
Sláturfélagi Suðurlands.
Eins og skýrt var frá hér i blaðinu
fvrir nokkru, hvarf ungur sjómaður,
Jóhannes R. Jóhannesson að nafni, tll
heimilis að Vitastig 8 hér í bæ, frá
heimili sínu. Samkvæmt heimildum
frá rannsóknarlögreglunni þykir nú
fullvíst, að ''essi maður háfi orðið eft-
ir um borð í erlendu skipi sem lá hér
á höfninnl, og að það hafi flutt hann
til Ameriku.
Morgunblaðið (og ísafold)
hafa kippzt við, eins og verið
væri að rífa upp opið sár.
Hyggst það að skjóta sér undan
áfellisdómi með því að strand-
ferðaskipin hafi ekki farið tóm
hafna á milli þennan tíma, þótt
eigi flyttu þau síldarmjöl. En
hvernig áttu strandferðaskipin
að flytja síldarmjöl i sept., þeg-
ar afgreiðsla stöðvaðíst á mjöl-
inu? Allt þetta skraf er út í hött.
Tíminn mun ekki eltast við
illyrði Morgunblaðsins. Hér skal
aðeins rekja nokkrar stað-
reyndir, sem vita beint að al-
menningi:
1. Félög, sem panta síldarmjöl
í ár, samkvæmt venju, fá
það svar, að þau geti ekki
fengið nema nokkuð af pönt-
un sinni, þótt hún sé jafnvel
minni en í fyrra.
2. Afgreiðslubann er lagt á
mjölið.
3. Nú er 4. okt. Enn hafa mörg
félögin ekki fengið svar. En
nú ætti mjölið að vera kom-
ið á hafnir út um land.
4. Nú er sláturtíð, en enginn
bóndi veit enn, hvað hann
geti fengið af síldarmjöli,
hvenær það komi á næstu
höfn — og því síður hvort
hann komi því heim til sín
eftir að vetur er lagstur að,
og vegir tepptir.
5. í fyrra voru pantanir heimt-
aðar fyrir 1. sept. og séð um
fluttninga fyrir sláturtíð.
6. í ályktun frá síðasta Al-
þingi var , skorað á ríkis-
stjórnina að sjá um skip til
flutninga á síldarmjöli í
tæka tíð.
Ekkert hefir stjórnin í þessu
gert. — „Allt rólegt í Reykja-
vík.“
Frá góðum heimildum veit
blaðið, að nú vantar algerlega
skip til að flytja síldarmjöl á
hafnir austanlands, þ. á m. til
Borgarfjarðar eystra 35 smál.,
Norðfjarðar 47, Breiðdalsvíkur
25, Stöðvarfjarðar 15, Reyðar-
fjarðar 45, Hornafjarðar 85 og
til Vopnafjarðar það, sem hægt
er að láta.
Hér í blaðinu hefir áður verið
skýrt frá pöntunum S. í. S. og
tregðu á því að fá þær af-
greiddar.
Frá einstökum kaupfélögum
hefir Tíminn fengið þessar upp-
lýsingar:
Akureyri: „Dagur“ ræðir um
síldarmjölsbirgðirnar sl. þriðju-
dag, 29. f. m. og rekur skipti
KEA við Rikisverksmiðjurnar.
Segir blaðið svo:
„Ríkisstjórnin hefir undan-
farið birt auglýsingar til al-
mennings í Ríkisútvarpinu um
síldarmjölskaup bænda, í til-
efni af „orðrómi“ um þurrð á
mjöli í landinu. Segir í til-
kynningu þessari, að ekkert sé
hæft í þessu og að nóg síldar-
mjöl sé fyrir hendi í landinu.
Það væri óskandi, að þessi yfir-
iýsing hefði við rök að styðjast.
--------En ekki verður komizt
hjá því að draga í efa, að allt
sé með felldu i þessu máli. Blað-
ið hefir fengið eftirfarandi
upplýsingar hjá framkvæmda-
stjóra KEA um skipti félagsins
við Rikisverksmiðjurnar.
KEA tilkynnti verksmiðju-
stjórninni í sumar, að það vildi
kaupa 4000 sk. af síldarmjöli.
— Ekki fékkst loforð fyrir þvi
að þetta magn fengist keypt, en
síðar fékk félagið skeyti, þar
sem verksm. staðfestu að hafa
selt félaginu 3000 sk. Var litið
svo á þetta hér, að meira magn
væri ekki fáanlegt. Nú fyrir
nokkru síðan hófst flutningur á
þessu mjöli frá Siglufirði. Eftir
að búið var að fara tvær ferðir,
kom tilkynning frá verksmiðj-
unum þess efnis, að meira feng-
ist ekki að svo stöddu, þar sem
ríkisstjórnin hefði bannað að
láta út meira mjöl. Gekk í
nokkru þófi um þetta um hríð,
og þegar loksins var tilkynnt,
að afhending gæti haldið áfram,
(Framh. á 4. slSuJ
B-listinn
hefir kosningaskrifstofu í Sambandshúsinu, 3. hæð, inn-
gangur um austurdyr. Opin alla v i r k a daga kl. 9—22
(nema kl. 12—13 og 19—20). Skrifstofan veitir allar upp-
lýsingar varðandi kosningarnar. Trúnaðarmenn listans
og annað áhugafólk ætti að vera stöðugt í sambandi við
skrifstofuna og veita henni tafarlaust allar þær upplýs-
ingar, sem að gagni geta komið, um kjósendur hér í bæ.
Símar skrifstofuimar eru: 2151 og 5099.
Nkipstjóri i 25 ár
Einar Stefánsson skipstjóri
Einar Stefánsson, skipstjóri
á Dettifossi, átti 25 ára skip-
stjóraafmæli 2. ágúst í sum-
ar. Þann mánaðardag 1917
tók Einar við skipstjórn á
Sterling, sem ríkisstjórnin
keypti þá til strandsiglinga
hér við land.
Það var eins og við blasti
þverskurður af einum merkasta
þætti í framfarasögu siðustu
áratuga, að hitta Einar Stefáns-
son að máli og ræða við hann
um sjómannsendurminningarn-
ar. —
Talið barst að smábátaútveg-
inum á Vatnsleysuströnd á
bernskuárunum. Það voru erfið
ár og var einkum kennt erlend-
um togurum, sem gerðu sig
heimakomna í landhelgi. Skútu-
öldin var þá komin til sögunn-
ar. Hún var merkur liður í þróun
fiskveiðanna. En fyrir unga
menn reyndi hún ekki nóg á
kraftana, og viðurværið var of
lélegt.
Um tvítugt var Einar orðinn
stýrimaður á fiskiskútu, lauk
prófi á sjómannaskólanum 1905.
En á skútum var hann í sjö ár
frá 15 ára aldri.
Skipið Sterling kemur mjög
við sögu Einars Stefánssonar.
Þetta var millilandaskip á veg-
um Thorefélagsins upphaflega
hér við land. Emil Níelsen var
skipstjórinn. Eitt sinn átti Ster-
ling að skila vörum inn á Hval-
fjörð. En af einhverjum ástæð-
um þóttl Nielsen hagkvæmara
að fá skip til þess að taka vör-
urnar úr skipinu og flytja þær á
áfangastað. Fyrir valinu varð
skúta sú, sem Einar var þá stýri-
maður á. Ekki löngu síðar mun
það fyrst hafa komið til tals
milli Sveins Björnssonar og Emil
Nielsen, að stofnað yrði íslenzkt
gufuskipafélag. „Þá vantar okk-
ur mennsegir Sveinn Björns-
son. „Það er hægt að ala þá upp
á fáum árum,“ svarar Nielsen.
.Nokkru síðar kemur Nielsen
að máli við Elnar og spyr hann
hvort hann mundi vilja halda
áfram að læra, fara á skóla í
Danmörku og i erlendar sigl-
ingar.
Þegar Einar hafði tryggt fjár-
hagshlið framhaldsnámsins, lét
Nielsen hann fá fría ferð með
sér á Sterling til Kaupmanna-
hafnar. Stundaði Einar síðan
nám á sjómannaskóla í Marstal,
fór síðan í siglingar á vöru-
flutningaskipum. Var Einar orð-
inn 1. stýrimaður á Mjölni, er
hann réðist sem 2. stýrimaður
á Gullfoss, þegar það skip hóf
siglingar hér við land.
Þegar ríkisstjórnin keypti
Sterling varð Einar skipstjórinn,
en hann hafði þá um sinn verið
1. stýrimaður á Lagarfossi. Var
Einar sendur út til að taka á
móti skipinu, sem þá um nokk-
ur ár hafði verið í eign Svía og
notað til vöruflutninga.
— Við vorum ekki góðu van-
ir, segir Einar, enda var Sterling
ekki orðlð álitlegt farþegaskip.
Ekkert 2. farrými og fyrsta far-
rými hafði verið notað fyrir vör-
ur, en ekki fólk. Engin tími til
úr að bæta, svo var þörfin heima,
brýn. Og ég mátti taka 88 far-
þega með heim frá Kaupmanna-
höfn í fyrstu ferðinni.
— Á stríðsárunum flutti
Landsverzlun vörurnar frá út-
löndum ekki aðeins til Reykja-
víkur heldur einnig til ísafjarð-
ar, Akureyrar og Seyðisfjarðar.
Sterling tók síðan fullfermi á
hverri þessara hafna, og fjór-
hlóð því a. m. k. í hverri hring-
ferð. En farþegarnir komust
hæst á sjöunda hundrað sam-
tímis í þessum ferðum. Þá voru
ekki bílarnir, né flugvélarnar.
— Erfiðast var öryggisleysið,
sem stafaði af kolaskortinum,
og jafnvel vatnsleysið. Þá var
ekki ávinningur að halda við
vatnsveitu á hafnarbryggjur,
fyrir hin fáu skip, sem i förum
voru.
— Og ekki má gleyma matar-
skortinum. Sakir þess hve þess-
ar strandsiglingar voru tafsam-
ar, urðu farþegarnir einatt
mötustuttir, þótt venja væri að
þeir nestuðu sig flestir til ferð-
arinnar. Kom þá til skipsins
kasta að bæta úr, eftir því sem
föng voru til. Það kom fyrir, að
verzlunarbúðum var lokað, þeg-
ar hinir fjölmennu farþega-
Þorsteion
Þorsteinsson
hreppstjóri á Daðastöðum,
formaður Kaupfélags Norður-
Þingeyinga, lézt síðastliðið
föstudagskvöld. Hans verður
nánar minnzt hér í blaðinu síð-
ar.
Á víðavangi
„SAMEIGINLEGT ÁTAK“
(Úr forustugrein Mogunblaðs-
ins í gær).
„Vissulega ættu allir að sjá,
að dýrtiðarmálin verða ekki
leyst á annan veg en þann, að
allir flokkar og allar stéttir taki
sameiginlega fórnir á sínar
herðar og standi saman um
þær ráðstafanir, sem óum-
flýjanlega verður að gera.“
Þetta er viturlega mælt hjá
Mogga, þótt seint sé. En þvi
miöur er ómögulegt að taka
nokkurt mark á því, sem þetta
heiðraða málgagn Ól. Thors
segir. Það er orðið svo marg-
saga og bert að fávislegu stefnu-
leysi. Blaðið, sem nýiega lýsti
yfir því, að í næstu kosningum
færu fram úrslitaátökin við
Framsóknarflokkinn, blaðið,
sem smjattað hefir á illmæli
Jakobs Möllers, að Framsókn-
arflokkurinn væri þjóðhættu-
legur ofstopaflokkur, sem ekki
ætti sinn líka síðan á Sturl-
ungaöld og ekki væri horfandi
I þrennar kosnmgar til að út-
rýma honum, — þetta blað
heldur að það verði tekið al-
varlega, þótt það setji á sig
helgislepjuandlit og tali um
samvinnu allra flokka!
Það væri nær fyrir Morgun-
blaðið, að reyna að losa Sjálf-
stæðisflokkinn og þjóðina í
heild við dýrtíðarráðherrana,
sem nú sitja að völdum og hafa
lækkað verðlagið á þremur
mánuðum úr 183 upp í 240 stig.
Enginn vill eiga saman við þá
að sælda.
KJÖTVERÐIÐ OG AL-
ÞÝÐUFLOKKURINN.
Alþýðublaðið ræðst ákaft á
kjötverðið um þessar mundir.
Fulltrúi Alþýðusambandsins i
kjötverðlagsnefnd, Ingimar
Jónsson skólastjóri, bar hins
vegar ekki fram nein mótmæli,
þegar lagt var til í nefndinni
að hækka kjötverðið upp í
kr. 7.04 kg., heldur veitti hann
þegjandi samþykki sitt með því
að sitja hjá við atkvæða-
greiðsluna. En Ingimar er líka
frambjóðandi fyrir Alþýðu-
flokkinn í bændakjördæmi.
Annars villir Alþýðublaðið
engum sýn, þótt það gali um
hátt kjötverð. Allir vita, að
kjötverðið er helmingi hærra
nú en í fyrra, vegna þess, að Al-
þýðuflokkurinn vann að því
með íhaldsmönnum og kom-
múnistum að brjóta niður þær
hömlur, sem Framsóknarmenn
vildu setja gegn öllum hækkun-
um á verðlagi og kaupgjaldi.
BARNASÍÐA
MORGUNBLAÐSINS.
Félag ungra Sjálfstæðis-
manna hefir hvað eftir annað
fitjað upp á útgáfu blaða og
tímarita. En einhvern veginn
er það nú svo, að þetta verður
ekki langlíft hjá hinum ungu
sjálfstæðishetjum. Ekki mun þó
peningaleysið vera þeim til
baga, svo marga efnaða feður,
sem þeir hafa að bakhjalli. En
eitthvað hlýtur þá að vanta. —
Nú hefir Morgunbl. skotið
skjólshúsi yfir hinar „blað-
lausu“ ungu sjálfstæðishetjur,
úthlutað þeim eins konar
barnasíðú, þar sem þeir mega
pái-a eins og þá lystir.
í gær skrifa tveir ungir menn
(Framh. á 4. síðuj