Tíminn - 12.01.1943, Blaðsíða 2

14
TÍM13V1V, þrigjudagiim 13. jamiar 1943
4. Mað
Á KROSSG0TUM
‘gíminn
Þriðjudayur 12. jan.
Bætt starfsskilvrði héraðsskóla
Eítír Guðmund Gíslason, skólastjóra
sveitir landsins byggilegri og
aðlaðandi fyrir ungt fólk.
Reykjavík, í des. 1942.
Guðm. Gíslason.
Góð bók
Ég las fyrir skömmu bók, sem
vakti alveg sérstaklega athygli
mína. Hún heitir „Sögulegasta
ferðalagið", og er höfundurinn
Pétur Sigurðsson erindreki.
Bók þessi er skrifuð af mann-
viti og mikilli velvild til vor
samferðamannanna. Hún grein-
ist í 8 kafla, sem heita svo:
1. Verndarengill lífsins og
hinn mikli skaðvaldur þess. 2.
Pör óskandans á Helgafell. 3.
Hugurínn og hjartað. 4. Hjartað,
heimilið og félagslífið. 5. Konan.
6. Ættjarðarást og sigursælasta
vopnið. 7. Æska og menning.
8. Að vaxa gegn vaxandi erfið-
leikum.
Við erum misjafnlega gerðar,
mannskepnurnar, þótt finna
megi víst sameiginlegan neista í
oss öllum, — vísi, sem bendir
til eins og sama uppruna og
upphafs, og vekur hugmynd um
sama endanlega takmarkið.
Samfara þessum neista mun
oss annað sameiginlegt: ham-
ingjuóskin. Hver vill ekki vera
og verða heill og sæll? Margur
leitar langt yfir skammt eftir
lífshamingjunnni, stígur yfir
lækinn í þeirri vatnsleit. Þess
vegna eru svo margir óham-
ingjusamir og lífsleiðir, og líf
vort og þjóðlíf með öðrum blæ
en við æskjum og það ætti
að vera. Vort lán býr í oss sjálf-
um, í vorum reit, ef vit er nóg,
segir skáldið.
Góðar bækur eiga öðrum
þræði að glæða skilning vorn til
sjálfsþekkingar og sannrar lífs-
hamingju. Þá skapast þroskað
þjóðlíf af sjálfu sér.
Þegar ég hafði lesið „Sögu-
legasta ferðalagið“ (ég las hana
strax tvisvar), óskaði ég þess,
að þessi góða og hressandi bók
væri til, þaullesin og rædd á
hverju einasta heimili í landinu,
og ég þykist viss um glæsilegan
árangur, þjóðnýta, andlega
uppskeru.
Jafnframt flaug í hug mér
sú spurning, hvað kosta myndi
t. d. fræðslumálastjórnina að
senda inn á hvert heimili í
landinu eina slíka bók árlega,
einskonar „jólakveðju“, — bók,
sem væri þríein að markmiði:
Efni hennar miðaði að aukinni
sj álfsþekkingu, lífshamingj u og
þroska. Þ. Þ. V.
Ellefta þing Sambands bind-
indismanna í skólum var hald-
ið hér í Reykjavík dagana 11.—
3. desember. Á þinginu mættu
54 fulltrúar frá 16 skólum víðs
vegar af landinu.
Á þinginu var samþykkt svo-
hljóðandi starfsskrá:
11. þing S.B.S telur, að Sam-
bandinu beri að vinna að al-
hliða endurbótum á félagslífi
skólaæskunnar, auk baráttunn-
ar fyrir útrýmingu eiturnautn-
anna. Álítur þingið nauðsyn-
legt að á næstu árum verði lögð
rík áherzla á framkvæmd eftir-
farandi stefnumála:'
1. Að blað Sambandsins,
„Hvöt“, verði stækkað og gert
að allsherjarmálaggni skóla-
æskunnar.
2. Að Sambandið auki að mun
íþróttastarfsemi sína og leitist
við að koma á fót íþróttamót-
um, er sem flestir skólar geti
tekið þátt i.
3. Að fræðsluhringastarfsemi
verði tekin upp í öllum félög-
um innan S.B.S., er yinni að
auknum skilningi meðlimanna
á nytsemi bindindismálsins og
annarra menningarmála.
4. Að Sambandið og hin ein-
stöku bindindisfélög leggi allt
kapp á að láta áhrifa sinna
gæta í skemmtanalífi skóla-
æskunnar með því að gangast
sjálf fyrir fjölbreyttum sam-
komum.
5. Að Sambandið eða hin ein-
stöku bindindisfélög beiti sér
fyrir kynningarsamkomum milli
tveggja eða fleiri skóla, þar sem
þess er kostur.
Á þinginu var samþ. skipu-
lagsskrá minningarsjóðs Helga
heitins Schevings, fyrsta for-
seta Sambandsins. Sjóð þenn-
an skal mynda með fjárfram-
lögum ævifélaga Sambandsins.
Sjóðinn skal síðan nota til út-
breiðslustarfsemi félagsskapar-
ins.
Framkvæmdastjórn Sam-
bandsins fyrir næsta ár skipa:
Guðmundur Sveinsson, stud.
theol., forseti, Marías Þ. Guð-
mundsson, Samvinnuskólanum,
ritari, Magnús E. Árnason,
Kennaraskólanum, gjaldkeri.
íþróttanefnd fyrir næsta
starfsár skipa: Skúli Norðdahl,
Menntaskólanum, Gunnar
Hvannb^rg, Menntaskólanum,
Friðgeir Sveinsson, Kennara-
skólanum.
Frá Ungmennasambandi
Kjalarnesþings.
20. þing U. M. S. Kjalarnes-
þings var háð að Brúarlandi 13.
des. síðastl. Mættir voru 15 full-
Fleirí menntaskólar
Eina athyglisverða ráðstöf-
unin, er Magnús Jónsson vann
sem kennslumálaráðherra, var
að veita Verzlunarskólanum í
Reykjavik rétt til að brautskrá
studenta. Ráðstöíun þessi hefir
sætt nokkurri gagnryni, helzt
Vegna þess, að skóiinn muni
ekki veita nægilega menntun.
En úr þvi má auðveldlega bæta.
Þegar þessari gagnrýni
slep^ir, má segja, að meo rað-
stoiun pessan nafi veriö steint
í retta att og þetta sé merkasta
skrenð, er sugiS heiir venö á
sviöi studentsmenntunannnar,
siöan gagmræöaskoiinn á Axur-
eyri hiaut menntaskoiaréttindi.
Sú var tiðin, að þaö þótti tæp-
ast sæmi-iegt, aö aörir yröu
studentar en synir heidri
manna. Stúdentsmenntunin var
þa ekki keppikeili iyrir aöra
en þa, sem ætiuöu að verða op-
inbenr embættismenn. Þótti ó-
eðiiiegt, aö aðrir kæmust i þau
embætti en þeir, sem taldir voru
vei ættaöir a þeirra daga vísu.
Nú er öldin önnur í þessum
efnum. Nú þykir ölium írjáls-
huga mönnum sjálfsagt, að peir,
sem komnir eru af íatæku íor-
eldri, hafi ekki lakari aðstöðu
til að menntast en þeir, sem
eiga til eínaðra að telja. Nú er
stúdentsmenntunin gagnleg við
mörg önnur störf en opinbera
embættisvinnu. Sú hætta, sem
menn sáu áður við fjölgun stúd-
enta, að skapast kynni stétt
embættislausra langskóla-
manna, er því tæpast til staðar
lengur.
Það, sem nú virðist þvi heil-
brigðast og eðlilegast, er að
veita sem allra flestum aðstöðu
til stúdentsmenntunar. Einn á-
fanginn á þeirri braut er að
veita fleiri skólum rétt til að
brautskrá stúdenta en þeim,
sem nú hafa þann rétt.
Það liggur í augum uppi, að
þjóðfélaginu hefir orðið það til
mikils gagns, að gagnfræða-
skólinn á Akureyri fékk rétt til
að brautskrá stúdenta. Fjöl-
mörgum alþýðuunglingum,
einkum úr sveitum og sjávar-
þorpum, var skapaður með því
möguleiki til að fá meiri mennt-
un. Það 'mun sjást enn betur,
þegar stundir líða fram, að
þjóðfélaginu mun verða þetta
mikill gróði. Að vísu munu ekki
allir skila fullum árangri náms-
ins við þennan skóla frekar en
aðra, en þeir munu þó verða í
miklum meirihluta, sem gera
það;
Það ætti að vera næsta skref
í þessum efnum, að veita Gagn-
fræðaskóla Reykvíkinga og
kvennaskólanum í Reykjavík
þessi réttindi, því að þessir skól-
ar munu vel á veg komnir áð
fullnægja þeim skyldum, sem
slík réttindi krefjast.
Við þá 3.—4 menntaskóla,
sem þá væru orðnir í Reykja-
vík, ætti að veita fátækum,
efnilegum unglingum hæfilega
námstyrki. Væri þá vel séð fyr-
ir framhaldsmenntun reykvískr-
ar æsku.
En Akureyrarskólinn einn
getur ekki fullnægt þörfum
sveita og sjávarþorpa í þessum
efnum. Þess vegna þarf að rísa
upp annar ódýr heimavistar-
skóli fyrir unglinga, sem eru bú-
settir utan höfuðstaðarins.
Skálholt hefir öll skilyrði til að
vera slíkt skólasetur.
Mörgum kann að þykja, að
hér sé oflangt gengið í því að
fjölga stúdentum. En gætum
þess, að á næstu áratugum þurf-
um við að endurskapa atvinnu-
vegi okkar. Til þess þarf menn
með næga þekkingu. Væri það
líka til nokkurs tjóns fyrir hin-
ar fjölmennu stéttir, bændur,
verkamenn og sjómenn, þótt
þær ættu nokkra stúdenta í sín-
um hópi? Margir hinna eldri
forvígismanna bænda eru gagn-
fræðingar. Það er hliðstætt því,
að ýmsir forvígismenn bænda í
framtíðinni hefðu stúdents-
menntun. Þ. Þ.
Með stofnun héraðsskólanna
eru tvímælalaust mörkuð tíma-
mót í sögu íslenzkrar sveita-
menningar. Samkvæmt lögum
um héraðsskóla frá 1929 risu
upp í sveitum landsins stórar
og vandaðar stofnanir við góð
skilyrði á heitum stöðum. í
þessum skólum hefir farið fram
fjölþætt starfsemi þar sem
jöfnum höndum hefir verið
unniö að bóklegum fræðum,
ýmiskonar vinnukennslu og
ekki sízt íþróttum. í þessum
skólum hefir æskufólki sveit-
anna gefizt kostur á félagslífi
og skemmtunum í frístundum
undir handleiðslu kennaraliðs,
sem er samtaka um það, að
bægja frá bæjardyrum skól-
anna margskonar óreglu og sið-
spillingu, sem því miður fylgir
skemmtana- og félagslífi svo
víða nú á dögum. Með mjög
góðri sókn til skólanna hefir
unga fólkið sannað, að þeirra
var mikil þörf. Þeir menn, sem
börðust fyrir stofnun héraðs-
skólanna, skildu þarfir sveit-
anna í skólamálum.
Fjárhagslega hvila þessir
skólar á tveim meginstoðum,
framlagi frá héröðunum og
styrk frá ríkissjóði. Þessi háttur
var upp tekinn frá byrjun sök-
um heppilegs samstarfsgrund-
vallar þessara aðila. Samkv.
áðurnefndum lö'gum lögðu hér-
öðin fram helming stofnkostn-
aðar á móti ríkissjóði. Það kom
brátt í ljós, að héröðin höfðu
ekki bolmagn til að leggja fram
nóg fé til stofnkostnaðarins.
Skólarnir þurftu að koma sér
upp miklum og dýrum bygging-
um til fjölþættrar starfsemi
sumar og vetur. Miklir fjár-
hagslegir örðugleikar biðu
þeirra. Stór lán, sem þeir. þurftu
að standa straum af, tóku
drjúgan til sln af rekstrarfé
skólanna, og meira en þeir
máttu við. Það var því mikil
hætta á, að vöxtur skólanna
stöðvaðist og starfsemi þeirra
drægist saman, ef ekki yrði að
gert.
Brautryðjandi héraðsskólanna,
Jónas Jónsson, sá hvert stefndi
og hvaða afleiðingar þetta
myndi hafa fyrir framtíðarstarf
skólanna. Á þingi 1939, flutti
hann frumvarp til nýrra hér-
aðsskólalaga, þar sem sérstakt
tillit var tekið til þessara erfið-
leika skólanna. Hann og Bjarni
Bjarnason skólastjóri á Laugar-
vatni unnu að því manna mest
á þinginu að afla þessu frum-
Gíslí Guðmundssons
varpi fylgis. Frumvarpið varð
að lögum 12. febr. 1940. Með
því mun hefjast nýr þáttur í
sögu héraðsskólanna. Sam-
þykkt frumvarpsins er örvandi
vottur um skilning löggjafans á
starfsemi þessara skóla.
Nýju lögin fela í sér marg-
háttaðar breytingar til hags-
bóta fyrir héraðsskólana. Veiga-
mesta atriðið er það ákvæði
laganna, að ríkissjóður skuli
leggja fram þrjá fjórðu hluta
alls stofnkostnaðar þeirra frá
byrjun í stað helmings áður.
Þetta hefir þegar verið fram-
kvæmt á þann hátt, að eignir
skólanna hafa verið metnar
með hliðsjón af stofnreikning-
um þeirra. Samkvæmt þessu
mati hefir ríkissjóður þegar
greitt til skólanna verulegar
upphæðir, sem svara því, að rík-
issjóður hefði, þegar frá stofn-
un skólanna, lagt fram % hluta
á móti y3 frá héruðunum. Með
þessu skapast skólunum nýtt
fjárhagslegt viðhorf. Þeir kom-
ast úr skuldabaslinu og litlar
líkur til að þeir lendi í því aft-
ur, þar sem ríkissjóður tekur
nú á sig að greiða rausnarlegri
stofnstyrk til allra nýrra fram-
kvæmda en áður.
í lögunum er gert ráð fyrir,
að skólarnir eignist nægilegt
jarðnæði, að vinnukennsla verði
einn af aðalþáttum skóla-
starfsins og að kennararnir séu
ráðnir starfsmenn skólanna allt
árið. Engum blandast hugur
um, að nám í ýmissum störfum,
jafnhliða bóknámi og íþróttum,
er nauðsynlegur undirbúningur
ungs fólks undir lífsbaráttuna.
Það þarf að miða allt skóla-
starf héraðsskólanna við það að
nemendurnir, piltar og stúlkur,
verði færir um að reisa myndar-
leg heimili i sveit, búa þau þæg-
indum, sem sköpuð eru með
vinnu eigin handa og að þar sé
lifað þjóðlegu menningarlífi.
Skólarnir þurfa því að verða
sem líkastir stórum myndar-
heimilum. Til þess að svo geti
orðið, þurfa þeir að hafa nægi-
legt svigrúm og nægilega starfs-
krafta til leiðbeiningar og for-
ustu.
Ég er viss um, að þessi nýju
lög munu verða. lyftistöng fyrir
héraðsskólana, gera þeim kleift
að vaxa og verða sterkar stofn-
anir, sem að sínu leyti munu
veita forustu í því margþætta
starfi, sem verður að fara fram
upp úr þessu, til þess að gera
miklu útgáfu er nú komið fyr-
ir almannasjónir, kom út í des-
embermánuði síðastliðnum.. Er
það V. bindi sögunnar og fjall-
ar um 17. öld. Höfundur þessa
bindis er dr. Páll E. Ólason. Það
er um 460 bls. að stærð, prent-
að á vandaðan pappír, með
nokkrum mannamyndum og lit-
prentaðri teikningu á kápu,
eiguleg bók og gefur góðar von-
ir. Rit þetta telzt ekki meö þeim
bókum, sem áskrifendur ríkis-
útfáfunnar fá fyrir árgjald sitt.
Verðið er 16 kr. (ób.), og má
það heita mjög lágt nú á tím-
um.
Það er ekki á mínu færi að
dæma um fræðilegt gildi þess-
arar bókar í einstökum atriðum.
En það hygg ég vera viðurkennt,
að höf. sé meðal áreiðanlegustu
og áhugasömustu fræðimanna
núlifandi á þessu sviði, svo að
ekki sé meira sagt. Frá hans
hendi eru áður komin mikil rit
úr þjóðarsögunni: „Menn og
merintir siðaskiptaaldarinnar á
íslandi" og ævisaga Jóns Sig-
urðssonar, sem raunar er
stjórnmálasaga íslendinga um
allt miðbik 19. aldar. Þau rit
munu að vísu eigi talin
skemmtilestur almenningi, en
um þau mun þó mega segja
líkt og um sum góð kvæði, að
mestu valdi áræðisleysi, er
menn hafa þeirra eigi full not.
í þessari bók er efnið, af eðli-
legum ástæðum, ekki eins ítar-
lega rakið og í hinum fyrri rit-
um höf., en þó um leið meir við
almennings hæfi. Eru sumir
hlutar bókarinnar eigi byggðir
á frumheimildum heldur öðrum
Samband bindindisfélaga
í skóluni.
ritum síðari tíma, sem viður-
kennd eru, svo sem Einokunar-
sögu Jóns Aðils o. fl. Mann-
•fræði og ættartölur eru þarna
all fyrirferðarmiklar og mun
slíkt þykja hlýða yfirleitt í ís-
lenzkri sagnaritun, en orkað
getur þó tvímælis, hve langt
skuli ganga í þeim efnum í al-
mennri þjóðarsögu sem þessari.
Saga 17. aldar er í bók þess-
ari greind í þrjá aðaldrætti. Er
þar rakin embættistíð konungs-
fulltrúa, lögmanna og biskupa
í tímaröð og þar með helztu
tíðindi, er þeir voru viö riðnir
eða urðu á embættistíð þeirra.
Annar þáttur bókarinnar fjall-
ar um andlega menningu:
stórskáld, trúmál, fræði-
mennsku, skáldskap o. fl. Þriðji
þátturinn er um þjóðarhagi, og
skiptist í þrennt': I. Árferði,
sóttir, mannfellir. II. Verzlun.
III. Atvinnuvegir og fram-
kvæmdir. Þann þátt hefði ég
kosið fyllri, einkum kaflann um
verzlunina, því að þar er um þá
atburði að ræða, sem gleggst
einkenna þessa öld, að galdra-
brennunum undanskildum, og
mest áhrif munu hafa haft á
þjóðarfarnað síðar. En um þjóð-
arhagi að öðru leyti mun sjálf-
sagt mega um margt vísa til
þess, sem væntanlega verður
skráð í IV. bindi. Vel færi á þvi,
þegar sagt er frá verzlunar-
háttum hérlendis á þessum
tíma, að nokkuð væri þá um
leið greint frá því, hversu þess-r
ari starfsemi var hagað í öðrum
löndum um það leyti, og stefnu
erlendra valdamanna þá í þeim
málum. Myndi þá ef til vill
trúar, auk stjórnar sambands-
ins.
Til umræðu voru allmörg mál,
m. a. móðurmálskennslan. Var
skorað á fræðslumálastjórnina
að auka hana í barnaskólanum,
og blöðin vítt fyrir að nota ekki
öll lögboðna stafsetningu.
Um núverandi ástand og horf-
ur var samþykkt þessi ályktun:
„Að byrja nú þegar að leggja
mjög ríflegar fjárhæðir til hlið-
ar í sjóð til viðreisnar og at-
vinnubótastarfs að ófriði lokn-
um.
2. Að fara nú þegar að undir-
búa stofnun nýbýlahverfa og
aðrar framkvæmdir, sem gætu
tekið við því fólki, sem verður
að hverfa frá öðrum störfum,
þegar núverandi ástandi í at-
vinnumálum lýkur.
3. Að vinna markvisst að því,
að skapa öll þægindi í-sveitum
landsins, sem mögulegt er, svo
þar verði ekki síður ákjósanlegt
að búa en í kaupstöðum lands-
ins.
i 4. Þurfi að grípa til atvinnu-
bótavinnu, þá sé henni ein-
göngu varið til myndunar nýrra
og aukinna afkomumöguleika,
t. d. við nýrækt og aukningu
iðju og iðnaðar, þar sem nýir
möguleikar væru fyrir hendi“.
Þá samþykkti þingið áskorun
til Alþingis:
„Að veita Ungmennafélagi
Reykjavíkur og fleiri æskulýðs-
félögum ríflegan fjárstyrk til
þess að byggja æskulýðshöll í
Reykjavík, sem fullnægir öll-
um menningarkröfum, sem
gerðar eru til slíkrar byggingar,
og verðug sé höfuðstaðnum
og æsku landsins".
Auk þessara ályktana, sam-
þykkti þingið ýmsar tillögur
varðandi sambandið sjálft, svo
sem að taka þátt í allsherjar-
móti U. M. F. í. 1943 o. m. fl.
Stjórn sambandsins skipa nú:
Form. Páll S. Pálsson, ritari
Gísli Andrésson, féhirðir Ólaf-
ur Þórðarson.
Að fundinum loknum var 20
ára afmælis sambandsins
minnst. Fluttu ræður í því til-
efni Grímur S. Norðdáhl og
Daníel Ágústínusson ritari U. M.
F. íslands. í sambandinu eru
nú fjögur félög með 515 félags-
mönnum. Ungmennafél. Rvíkur
gekk í sambandið á árinu.
Lesendur l
Vekið athygli kunningja yð-
ar á, að hverjum þeim mannl,
sem vill fylgjast vel með al-
mennum málum, er nauðsyn-
legt að lesa Tímann.
Skrifið eða simið til Tímans
og tilkynnið honum nýja áskrif-
endur. Sími 2323.
betur skiljast, hvers vegna ís-
lendingum var þetta óhagræði
skaþað. Ég hygg líka, að ekki
sé einhlítt að nota orðin ein-
okun, kaupþrælkun eða kaup-
kúgun í sagnfræðiritum um
verzlunina á íslandi. Þau orð
lýsa að vísu vel þeim hug, sem
íslendingar báru og bera enn
til þessarar verzlunar, og það
eflaust með réttu. En þau gefa
hins vegar óglögga hugmynd
um fyrirkomulag verzlunarinn-
ar. í nútíðarmáli eru til önnur
orð, sem tákna það, sem við er
átt réttilega. Verzlun íslands á
17. öld var eins skilmerkilega og
fram er tekið, einkaleyfisverzl-
un kaupmanna eða verzlunar-
félags, og er rétt að þetta komi
fram i nafni hennar. Einkaleyf-
ishafar áttu að vera háðir opin-
berri verðlagningu og verðlags-
eftirliti. En um tíma á 18. öld
var rekin ríkisverzlun, sem var
hagstæðari fyrir landsmenn.
Fróðlegt væri, ef hægt væri að
gera samanburð verðlags inn-
lendra og erlendra vara á þess-
um tímum sem ýtarlegastan og
einfaldastan, og ætti að leggja
áherzlu á það í VI. bindi sög-
unnar. •
Saga 17. aldar er mikill lær-
dómur þeirri kynslóð, sem nú
vex upp á tímum óvenjulegra
möguleika. Öldin var tíðinda-
söm og oft á verra veg. Rétt
upp úr aldamótunum 1600 hófst
einkaleyfisverzlunin. Á þeirri
öld var játað einveldi Dana-
konungs í Kópavogi. Þá voru 25
menn hér á landi brenndir lif-
andi fyrir galdra. Þá var Stóri-
dómur í lög leiddur. Þá hjuggu
Íslendíngasaga hin nýfa
Bókaútgáfa ríkisins (mennta-
málaráð og Þjóðvinafélagið)
hefir nú með höndum að safna
til nýrrar íslendingasögu, raun-
ar hinnar fyrstu, sem það nafn
er géfandi. Bækur þær, er hing-
að til hafa verið út gefnar með
því nafni, eru ágrip ein, og auð-
vitað af vanefnum gerð, þar
sem hina eðlilegu undirstöðu
vantaði. Fræðimenn, t. d. Jón
Aðils og dr. Páll E. Ólason, hafa
að vísu ritað ítarlega um ein-
stök tímabil þjóðarsögunnar og
kannað frumheimildir. Til er og
fjöldi ritgerða, smærri og stærri,
eftir ýmsa um söguleg, íslenzk
efni. En samfelld þjóðarsaga
með viðhlítandi heimildakönn-
un hefir aldrei verið rituð, enda
er þar mikið í fang færzt og
ekki á eins manns færi að leysa
slíkt verk af hendi svo að vel
sé.
Svo er til ætlazt, að íslend-
ingasaga ríkisútgáfunnar verði
í 10 bindum, 4—5 þúsund blað-
síður alls í vænu broti. Hér er
því um mjög mikið verk að
ræða, og þarf eflaust allmörg
ár til útgáfunnar. Fyrir útgáf-
unni stendur þriggja manna
ritstjórn, Árni Pálsson prófess-
or, Barði Guðmundsson þjóð-
skjalavörður og Þorkell Jóhann-
esson bökavörður. Eigi er mér
kunnugt, hve mörgum mönnum
er ætlað að rita söguna, en ef-
laust eru þeir margir, og skipt-
ir þó miklu að til séu valdir
hinir hæfustu menn, sem völ er
á, og að hverjum sé fengið það
verksvið, sem honum er hug-
leiknast. Kemur þá jöfnum
höndum til greina, sérþekking
á einstökum tímabilum þjóðar-
sögunnar og sérþekking á ein-
stökum þáttum þjóðlífsins á
ýmsum tímum.
Útgáfustjórnin skýrir svo frá,
að skipting efnisins í bindi hafi
þegar verið ákveðin í höfuð-
dráttum sem hér segir, miðað
við tímatal:
I. bindi til loka 11. aldar.
II. bindi 1100—1264
III. — 1264—1500
IV. — 1500—1600
V. — 1600—1700
VI. — 1700—1770
VII. — 1770—1830
VIII.— 1830—1874
IX. — 1874—1903
X. — 1903—1918
Eins og sjá má á þessari á-
ætlun verður saga 19. og 20.
aldar lang fyrirferðamest eða
fullur þriðjungur alls verksins,
og er það eðlilegt, þegar litið er
á heimildafátækt fyrri alda
samanborið við þann tíma, er
prentað mál fór að færast í
aukana, enda rás hinna stóru
viðburða hraðari nú en fyr á
tímum.
Fyrsta sýnishorn þessara