Tíminn - 30.03.1943, Blaðsíða 3

37. blað
TÍMINN, þrigjudaginn 30. marz 1943
147
Rafmagnsmál Austurlands
Samband ísl. samvinnufélaga.
Hafið eftirfarandi í huga!
Tekjuafgangi kaupfélags er úthlutað til félajs-
manna í hlutfalli við viðskipti þeirra.
Blautsápa
frá sápnverksmlðjimnl Sjöfn er almennt við-
urkennd fyrir gæði. Flestar hnsmæðor nota
Sjaínar-blautsápu
Úrvals hangikjöt
af þingeyskum sanðnm
- nýreykt -
■w-
fæst í öllum helztu matvörubúBum bæjarlns.
Heildsölnafgreiðsla i
1080
2678
4241
Vegna erfiidleika á innfilutningi
umbúða hættum vér öllum um-
búðalánum firá og með 1. apríl
næstkomandi.
H.S. Olgerðin
Egill Skallagrímsson
Frá Norejrí:
(Framh. af 2. siðu)
máli, og hafa talið mjög miður,
að hann skyldi ekki hafa rænu
á að helga sér málið nægilega
áberandi.“
Auðvitað er þetta ekkert ann-
að en slúður um stuðningsmenn
mína, en þessi ummæli sýna
hins vegar hvað Lúðvíki Jósefs-
syni þykir undir niðri áfátt um
meðferð málsins af minni hálfu,
— að. ég skuli ekki hafa haft
rænu á að „helga mér málið
nógu áberandi“!!!
Við 1. umræðu þál. þeirra
„félaga“ á Alþingi benti ég á,
hvað gert hefði verið í málinu
og upplýsti, að ráðherrann hefði
þegar lofað að rannsókn virkj-
unarskilyrða Lagarfoss skyldi
framkvæmd í sumar. Óskaði ég
eftir því að þingnfefndin, sem
málið fengi til meðferðar, leit-
aði staðfestingar á þessu hjá
ráðherranum, og væri þá tillag-
an óþörf, enda erfitt fyrir þing-
ið að gera upp á milli hinna
mörgu tillagna, sem fyrir lægju
einmitt um svipað efni.
Af einhverjum ástæðum tal-
aði nefndin ekki við atvinnu-
má.laráðherra og tillagan kom
til 2. umræðu. — Lagði Skúli
Guðmundsson þá til, að málinu j
yrði vísað til stjórnarinnar, og
var það sama afgreiðsluaðferð
og aðrar hliðstæðar þingsálykt-
unartillögur hafa sætt og var
þessi tillaga þó gerð með þeim
rökstuðningi, að upplýst væri
af mér, að atvinnumálaráð-
herra hefði lofað því að virkj-
unarskilyrðin yrðu athuguð í
sumár. Þessa tillögu kallar L.
J. lævísa, málinu til óþurftar.
Við Ingvar Pálmason sátum
hjá við atkvæðagreiðslu um
þessa tillögu með þeim rök-
stuðningi, að við teldum það
ekki skipta máli, hvort tillagan
yrði samþykkt eða afgreidd til
stjórnarinnar, þar sem loforð
lægi fyrir um að verkið yrði
framkvæmt. Út af þessu ætlar
nú L. J. alveg að ærast, og er
kominn svo langt í ofsa sínum
og ofurkappi, að hann fullyrðir
að við Ingvar höfum með þessu
verið að gera ráðstafanir til
þess að „reyna að drepa Lagar-
fossmálið“! Ekki eru nú öfg-
arnar!
L. J. segist vilja taka það skýrt
fram, að það hafi ekki vakað
fyrir sér með tillögunni og með
því að fara með hana inn i
þingið á bak við okkur þing-
menn Austfirðinga, að „helga
sér málið“ eða sínum flokki, en
samt úir og grúir I greininni af
tilraunum til þess að láta líta
svo út, að hann sé sérstakur
„vökumaður“ í þessu máli. Á
einum stað er talað um vanhirt
mál, sem aðrir hafi komið þetta
síðar meir. Það var fyrsta
sporið, sem stigið var —
og merkasta sporið enn sem
komið er — til þess að bæta úr
ágöllum blaðamannastéttar-
innar með raunhæfum úrræð-
um.
Af þessari gömlu minningar-
gjöf hefir verið myndaður
sjóður, er nú nemur nær 17 þús-
undum króna. Nefnist hann
„Móðurmálssjóður Björns Jóns-
sonar“ og skal taka til starfa
árið 1946. Skal vöxtum hans ár-
lega varið til þess að verðlauna
þann blaðamann íslenzkan, er
skarar fram úr um málvöndun
og málsnilld, og séu verðlaunin
að jafnaði notuð til kynnis-
ferðar eða námsdvalar, er verða
megi til aukins þroska.
Ég ætla ekki að fjölyrða um
gagnsemi þessa sjóðs — vil að-
eins benda á, að hún er tvl-
þætt. Verðlaunavonin er öllum
ístenzkum blaðamönnum hvöt
til þess að leggja fyllstu alúð
við rithátt sinn og stíl og vera
á verði gagnvart öllu því, er
miður fer. í öðru lagi mun gjöf-
in skjótt bera ávöxt í aukinni
víðsýni, þroska og þekkingu
þeirra, er verðlaunanna njóta.
Móðurmálssjóðurinn mun þess
vegna áreiðanlega verða blaða-
mönnum til gagns og fremdar
og þjóðinni til heilla.
V.
Nú síðustu misseri hefir aug-
ljóslega eflzt vilji góðra ís-
lendinga til þess að fága sem
bezt hinn skíra málm tung-
unnar. í því efni er mikið verk
að vinna, enda þótt íslenzku
þjóðinni hafi auðnazt að varð-
áleiðis, og á öðrum stað er talað
um, að auðvitað þurfi Fram-
sóknarflokkurinn að vera á
móti stórvirkjun fyrir Austur-
land, sem að einhverju leyti
mætti þakka Sósíalistaflokkn-
um!
Það þarf mikla frekju til þess
að flytja mál með þeim hætti
sem L. J. flytur rafmagnsmálið
í grein sinni og ekki sízt þegar
afstaða Sósíalistafloksknis til
raforkumálanna er athuguð.
Málinu getur þessi framkoma
ekki orðið að neinu liði, — það
eina, sem af þessu frumhlaupi
gæti gott leitt, væri það, ef
„aumingja Lúðvík“ (sbr. „aum-
ingja Eysteinn" í grein L. J.),
gæti lært það af þessu atviki,
að hann hefir komið fram í
þessu máli einmitt á þann hátt,
sem menn mega ekki koma
fram, ef þeir vilja verða að liði
góðum málum.
Að lokum örfá orð almennt
um raforkumálið.
Stefna Framsóknarflokksins í
raforkumálum er í fáum drátt-
um þessi:
Keppt verði að því, að koma
raforku til allra kauptúna og
byggðarlaga í landinu, og selja
raforkuna með jöfnu verði.
Raforkusjóður verði efldur sem
mest í því skyni og úr honum
einnig veitt fé, til þess að styðja
smærri rafvirkjanir, þar sem
ekki er únnt að fá orku frá
meginorkuverunum. Ríkið eigi
og reki allar stærstu raforku-
stöðvarnar.
Sósíalistar og mikill hluti
Sjálfstæðisflokksins hafa risið
með hinum mesta fjandskap
gegn þessari stefnu. Þeir segja,
að það sé hrein vitleysa, að raf-
magnið geti náð út til dreifbýl-
isins. Þeir eru mótfallnir því, að
ríkið eigi og reki stærstu af-
orkuverin, vegna þess, að slíkt
fyrirkomulag myndi, segja þeir,
verða til þess að raforkan í
stærstu kaupstöðunum yrði seld
of dýrt til stuðnings fámennari
byggðarlögum.
Framsóknarmönnum skilst,
að raforkumálið verður því
aðeins leyst, að landsmenn
standi saman um úrlausn þess í
megindráttum, en ekki á þann
hátt, að hver pukri fyrir sig
svo sem verið hefir. Framsókn-
arflokkurinn álítur, að taka beri
þetta mál _ svipuðum tökum og
símamálið,’ vegamálin og önnur
slik stórvirki, er unnin hafa ver-
ið sameiginlega. Framsóknar-
flokkurinn vill, að hver styðji
annan í þessu efni. Sósíalistar
vilja hins vegar spilla því, að
landsmenn vinni sameiginlega
að þessum málum.
Þessu máli öllu mun gerð
ítarleg skil hér I blaðinu af öðr-
veita tungu sína flestum þjóð- !
um betur. Heimili, skólar og út-
varp verða mikinn skerf að
leggja til málvöndunarbarátt-
unnar. Þó veltur líklega mest á
blöðunum, sem heita má að hver
læs íslendingur taki sér daglega
í hönd. Vitandi eða óafvitandi
fara áhrifin frá þeim sigurför
í öllum þeim stofnunum, er ég
áður nefndi.
Móðurmálssjóður Björns Jóns-
sonar er eina viðleitnin, sem
höfð hefir verið í frammi, til
þess að mennta og manna ís-
lenzka blaðamenn, umfram það,
sem hver einstaklingur sjálfur
megnar, og gera þá hæfari en
ella til að túlka skoðanir, flytja
mál og segja tíðindi með fögru
og þróttmiklu, mjúku og auö-
ugu tungutaki — máli, sem
sannarlega má kenna til Snorra
og Jónasar Hallgrímssonar. Og
nú spyr ég: Væri það ekki skyn-
samleg ráðstöfun af hálfu þjóð-
félagsins að auka myndarlega
við sjóð Björns Jónssonar,
svo að 'úr yrði öflugur menn-
ingarsjóður, ekki fyrst og fremst
blaðamönnum til hagsbóta
heldur þjóðinni til farsældar?
Og væri ekki minningu hins víg-
djarfa leiðtoga, sem heiðraður
var af vinum sínum með stofn-
un sjóðsins, maklegur sómi
sýndur með slíku tillagi úr sjóði
alþjóðar?
En hvort sem þessum spurn-
ingum verður bráðla svarað af
þeim, er valdið ber, eða eigi, þá
vænti ég þess, að ýmsir efnum
búnir athafnamenn, sem unna
þjóð og tungu og þurfa eigi
undir heilt þing að sækja um
um. En rétt væri fyrir Aust-
firðinga að athuga sérstaklega,
hvort sem" þeir búa í kauptún-
um eða sveitum, hvor stefnan
myndi verða þeim happadrýgri
í raforkumálunum, klofnings-
og einangrunarstefna sósíalist-
anna eða samvinnu- og sam-
starfsstefna Framsóknarflokks-
ins.
Þegar afstaða Sósíalista-
flokksins í raforkumálinu er at-
huguð og til mergjar krufin, þá
þurfa menn ekki að undrast,
þótt þingmönnum flokksins ut-
an af landi þyki nauðsyn bera
til þess að skreyta sig með til-
lögum um rannsóknir stórra
fallvatna til virkjunar fyrir
smáþorp og sveitir.
Hitt er svo vitað mál, að
verði stefnu Framsóknar-
flokksins í þessu máli hafnað
og tekin upp stefna Sósíalista-
flokksins, þá ipunu aforkumál
sveita og kauptúna verða óleyst
um ófyrirsjáanlegan tíma.
ráðstöfun dálítillar f j árupp-
hæðar, hugleiði þetta mál í
kyrrþey. Hér er fjár vant til
menningarmáls, sem varðar
þjóðina alla, en þó á myndar-
lega undirstöðu að byggja.
Blöðin eru og verða háskóli
tungunnar, góður eða vondur
eftir því, hvernig er í pottinn
búið. Rís ekki einhver sá upp,
er gefa vill „herbergi“ í þann
„Garð“ er honum skal byggður
Að undanförnu hefir verið
mjög höfðað til gjafmildi
manna. Fé hefir verið safnað
til handa nauðstöddum þjóðum
og særðum, sjúkum og þjáðum
þegnum þeirra. Vissulega er
fagurt að leggja fé að mörkum
í svo óeigingjörnum tilgangi. En
eigi síður er hitt þó gott verk að
láta fé af hendi rakna til gagns
og farsældar niðjum þjóðar
sinnar og þjóðtungunni til
vegsauka og viðhalds. Þess
vegna vona ég, að þessi grein
megi góðan ávoxt bera.
Flótti Norðmanna
til Síþjóðar
New York. — Sænska blaðið
Stockholms Tidningen segir, að
tvö hundruð Norðmenn hafi ver-
ið teknir fastir í Halden á suður-
landamærum Noregs, eftir að
Þjóðverjar höfðu aukið mjög
eftirlit sitt á landamærunum,
til þess að koma i veg fyrir að
Norðmenn gætu flúið til Sví-
þjóðar til þess að geta komizt
hjá nauðungarvinnu.
Þrátt fyrir mótmæli Quisl-
inga og Þjóðverja, gengur sá
orðrómur í Noregi, að fjöldi
verkamanna séu fluttir til
Þýzkalands. Meðal þeirra fanga,
sem siðast voru fluttir til Þýzka-
lands voru 150 manns, þar af
10 konur.
í ritstjórnargrein í Social
Demokraten segir: „Aldrei hefir
samúð okkar með systurþjóð-
inni verið jafn sterk og innileg
þetta ár, sem við höfum verið
vitni að kvölum hennar og hug-
djarfri baráttu fýrir frelsi og
mannréttindum. Framtíðar-
sambúð milli okkar og ná-
grannaþjóðar okkar er nauð-
synleg, ef okkur á að hlotnast
hamingja og öryggi. Á þessu
augnabliki, þegar nauðungar-
vinnan breidir skugga yfir Nor-
eg, horfum við með aukinni sorg
inn. í framtíðina, með þá spurn-
ingu í huga, hvað muni fleira
eiga eftir að koma fyrir hina
þjáðu en ósigrandi systurþjóð.
Við sameinumst norsku þjóð-
inn í að vona, að dagur friðar-
ins sé ekki langt undan. (Frá
ameríska blaðafulltrúanum).
Hver vill svo fyrstur gera það
höfðingjabragð að leggja fé í
Móðurmálssjóð Björns Jóns-
sonar?
Fyrírmæli
um litarmerkingar á sauðfé vegna sauðfjár-
veikivarnanna árið 1943.
Allt sauðfé og geitfé á eftirtöldum svæðum skal merkja, áður
en því er sleppt frá húsi í vor, sem hér segir:
Rangárvallasýsla:
1. gr. f garnaveikishólfunum í Landmannahreppi skal merkja
féð með rauðum lit á hægra horn, nema Hvammsféð, er skal
merkja með rauðum lit á bæði horn.
Mæðiveikishólfin:
a) í öryggishólfinu (milli austustu og miðgirðingarinnar) skal
merkja féð með krómgulum lit á bæði horn.
bj í grunaða hólfinu (milli miðgirðingarinnar og Kaldárholts-
girðingarinnar) skal merkja féð með krómgulum lit á hægra
horn.
c) Féð í Kaldárholtshólfinu skal merkja með dökkbláum lit
á hægra horn en hvítum lit á vinstra horn.
2. gr. Á svæðinu milli Þjórsár og Hvítár ofan Skeiðagirðingar,
skal allt féð á bæjum, þar sem garnaveiki hefir orðið vart, merkt
með ljósbláum lit á bæði horn, en fé á öðrum bæjum á þessu
svæði skal merkja með dökkbláum lit á bæði horn.
3. gr. í Flóa skal merkja allt fé með hvítum lit á bæði horn,
nema á bæjum, þar sem garnaveiki hefir orðið vart, skal merkja
með ljósbláum lit á bæði horn, og grunað fé, sem haft hefir verið
í einangrunarhólfum, skal merkja með ljósbláum lit á hægra
horn. Féð í Egilsstaða- og Egilsstaðakotshólfinu skal merkja
með hvítum lit á vinstra horn.
4. gr. í Biskupstungum skal merkja féð með grænum lit á
bæði horn.
5. gr. í Grímsnesi, Laugardal og Þingvallasveit, austan Þing-
vallavatns og Þjóðgarðsins, skal merkja féð með grænum lit á
hægra horn.
6. gr. f Árnessýslu vestan Ölfusár, Sogs, Þingvallavatns og
Þjóðgarðsins, skal merkja féð með krómgulum lit á hægra horn.
7. gr. f Gullbringu- og Kjósarsýslu, norðan Reykjanesgirðing-
ar skal merkja féð með krómgulum lit á bæði horn.
8. gr. í Reykjavík skal merkja féð með dökkbláum lit á bæði
horn, nema það, sem kynni að verða haft í einangrunarhólfum,
skal merkja með ljósbláum lit á bæði horn.
9. gr. Féð í einangrunarhólfunum á Keldum, skal merkja með
rauðum lit á bæði horn.
10. gr. Á Snæfellsnesi vestan girðingarinnar úr Álftafirði í
Skógarnes skal merkja með grænum lit á bæði horn.
11. gr. Á Vestfjörðum, norðan girðingarinnar úr Þorskafirði í
Steingrímsfjörð, vestur að girðingunni úr Kollafirði í ísafjörð og
norður að Kaldalóni og Þaralátursfirði skal merkja með rauðum
lit á bæði horn, nema fé í hólfinu austan girðingarinnar úr
Reykjarfirði i Ófeigsfjörð, er skal merkja með hvítum lit á bæði
horn.
12. gr. Á Reykjanesi í Reykhólahreppi, sunnan girðingarinnar
úr Þorskafirði í Berufjörð, skal merkja með krómgulum lit á
bæði horn, en á bæjunum Skógum og Kinnarstöðum skal merkja
féð með krómgulum lit á hægra horn.
13. gr. Á svæðinu milli Blöndu og Héraðsvatna skal merkja
féð þannig:
a) Norðan Vatnsskarðsgirðingar með rauðum lit á bæði horn.
b) Sunnan Vatnsskarðsgirðingar með hvítum lit á bæði horn.
14. gr. í Skagafirði austan Héraðsvatna skal merkja féð, sem
hér segir:
a) Allt fé á þeim bæjum í Hóla-, Viðvíkur-, Akra og Hofs-
hreppum, þar sem fjárskipti hafa farið fram síðustu tvö
árin, skal merkt með grænum lit á bæði horn.
b) Fé á bæjum, þar sem garnaveiki kynni að verða vart í vetur
og vor og haft verður í einagrunarhólfum í sumar, skal
merkt með ljósbláum lit á bæði horn.
c) Allt fé á bæjum í Hólahreppi, sem ekki fellur undir a- og b-
lið skal merkt með krómgulum lit á bæði horn.
d) AHt fé í Hofsósi og næstu bæjum (nánar tiltekið af fram-
kvæmdarstjóra og hreppstjóra) skal merkt með ljósbláum lit á
hægra horn.
e) Allt fé í Hofshreppi, sem ekki fellur undir a-, b- og d-lið,
skal merkt með krómgulum lit á hægra horn.
f) Allt fé í Akrahreppi utan Djúpadalsár, sem eigi fellur undir
a- og b-lið, skal merk með krómgulum lit á vinstra horn.
g) Allt annað fé í Skagafirði austan Héraðsvatna skal vera
ómerkt, nema það, sem lendir norðan Siglufjarðargirðingar.
15. gr. AHt fé norðau Siglufjarðargirðingar skal merkt með
ljósbláum lit á bæði horn.
16. gr. Féð í Héðinsfirði skal merkt með grænum lit á hægra
horn, en dökkbláum lit á vinstra horn.
17. gr. Allt fé í Eyjafjarðarsýslu austan varnargirðinganna, á
Akureyri og í Þingeyjarsýslu austur áð Skjálfandafljóti skal
merkt með rauðum lit á hægra horn, nema á bæjum, þar sem
mæðiveiki hefir gert vart við sig, skal merkja með rauðum lit á
bæði horn.
18. gr. Á svæðinu milli Skjálfandafljóts og Jökulsár á Fjöllum
skal merkja féð með rauðum lit á bæði horn, nema þar sem fjár-
skiptin fóru fram haustið 1941, en þar skal merkja með dökkblá-
um lit á bæði horn.
19. gr. Kollótt fé skal merkt á hnakka, hægri eða vinstri
kjamma eftir því sem við á.
20. gr. Fyrirmæli þessi gilda jafnt um geitfé og sauðfé.
21. gr. Merkja skal greinilega, þannig að mála hornin bæði
aftan og framan, en forðast þó að mála yfir brennimörk.
22. gr. Öllum fjáreigendum er stranglega bannað að litar-
merkja fé á haus eða hornum öðruvísi en að framan greinir.
Framkvæmdarstjóri getur þó leyft aðra litarmerkingar, þar
sem sérstaklega stendur á.
23. gr. Gamlar litarmerkingar, sem brjóta í bága við framan-
skráð fyrirmæli, skal afmá.
24. gr. Hreppstjórar eru beðnir að sjá um, að fyrirmælum
þessum verði framfylgt.
25. gr. Undanbrögð eða brot gegn fyrirmælum þessum varða
sektum samkvæmt lögum nr. 75 frá 27. júní 1941.
Reykjavík, 25. marz 1943.
F. h. Sauðfjársjúkdómanefndar
Halldór Pálsson. Sæmundiir Friðriksson.