Tíminn - 27.08.1943, Side 4

TtMINN, föstndagiim 27. ágúst 1943
84. blað
336
Baðstofuhjal
ÍFramh. af 2. liðu)
það raunar oft mesta kák. En
það þyrí'ti að fara fram ná-
kvæm læknisskoðun á allri þjóð-
inni að minnsta kosti einu sinni
á ári. Þar sem eitthvað er að,
þurfa menn að fá leiðbeiningar,
og það þarf að reyna að gera
mönnum mögulegt að fara' eftir
þeim leiðbeiningum. Þá mundi
sjúkdóms tilfellunum fækka og
færri deyja fyrir aldur fram.“
„ÉG LEGG TIL“, heldur bréf-
ritarinn áfram, „að tekin verði
upp aðferð Kínverjans. Ég legg
til, að hver heimilisfaðir semji
við lækni sinn eða sjúkrasam-
lagið, um að borga t. d. tuttugu
og fimm aura á dag fyrir hvern
fótaferðarfæran heimilismann.
Það yrði 450 kr. á ári fyrir fimm
manna fjölskyldu og ekkert
stórfé núna í dýrtíðinni, en fyrir
hvern veikindadag, sem fyrir
kæmi hjá einhverjum heimil-
ismanni, ætti gjaldið að falla
niður. Með þessu móti myndu
læknar eða hið opinbera hafa
hagsmuna að gæta í því, að sem
allra fæstir yrðu veikir, og hver
veit nema þeir sæju sér þann
kost vænstan að taka upp al-
mennt heilbrigðiseftirlit, hver
með sínum skjólstæðingum.
Þetta væri líka eins konar al-
menn trygging, þar sem hinir
heilbrigðu borguðu allan sjúkra-
kostnað þjóðarinnar, en hinir
sjúku ekki neitt á meðan þeir
eru sjúkir. Með tuttugu og fimm
aura gjaldinu á dag næmi þessi
heilbrigðistrygging fyrir alla
þjóðina nálega ellefu milljónum
króná á ári, ef allir væru alltaf
heilbrigðir. En auðvitað mundu
þarna dragast frá daggjöld allra
þeirra sem veikir yrðu lengur
eða skemur. Ég veit ekki, hvort
þetta daggjald eða sú upphæð,
sem ég nú hefi nefnt, er nokkuð
nærri lagi. En það geta þeir sagt
um, sem fróðir eru um það,
hvað heilbrigðiseftirlit með öll-
um íbúum landsins myndi kosta,
að viðbættum nauðsynlegum
lækningum". Þetta segir sjúkl-
ingurinn, sem bréfið er frá.
JÁ, ÉG ÞORI HELDUR EKK-
ERT AÐ SEGJA um þessar töl-
ur, en hugmynd' bréfritarans er
nýstárleg, og mér finnst hún at-
hyglisverð. Spor í þessa átt er
sú eftirgrenslan eftir berkla-
veiki, sem nú fer fram víðs-
vegar um land á vegum heil-
brigðisstjórnarinnar. Þjóðkunn-
ur læknir stakk einu sinni upp á
því, að reynt yrði að „gegnum-
lýsa“ alla landsmenn reglulega
öðru hverju. En hann taldi, að
til þess þyrfti mjög góðan út-
búnað, svo að rannsóknin gæti
gengið fljótt og hægt væri að
afgreiða margt fólk á skömm-
um tíma.
FYRRUM TÍÐKUÐUST HÚS-
LESTRAR á flestum heimilum í
landinu. Á hverjum sunnudegi,
þegar ekki var farið til kirkju,
söng heimilisfólkjð sálma, og
húsbóndinn eða annar vel læs
maður flutti prédikun úr Jóns-
bók, Péturspostillu, hugvekjum
sr. Páls í Gaulverjabæ, Árunum
og eilífðinni eftir sr. Harald Ní-
elsson o. s. frv. Alla föstuna
sungu menn passíusálma og
lásu píslarhugvekjur. Nú er
þessi gamli siður lagður niður
víðast hvar og sömuleiðis gömlu
kvöldvökurnar, þar sem lesið
var til fróðleiks og skemmt-
unar. En baðstofuhjalinu hefir
borizt ný hugmynd, sem varðar
þetta mál.
BRÉFRITARINN SEGIR:
— Ég vil -láta taka upp hús-
lestra í nýjum stíl. Og ég vil láta
gefa út nýja húslestrarbók tals-
vert öðruvísi en þær, sem áður
voru. Flesta daga ársins eru
flutt í ríkisútvarpið erindi um
alls konar efni, sum til fróðleiks
á ýmsum sviðum, stundum hug-
leiðingar um mennina og lífið,
sögulegar minningar eða létt
hjal til dægradvalar. Á sunnu-
dögum og hátíðum eru fluttar
prédikanir í útvarpið. Flest af
þessu fer framhjá einhverjum,
eins og gengur, og margt af því
er þannig, að gagn og gaman
væri að geta rifjað það upp öðru
hverju. Þess vegna vil ég láta
ríkisútvarpið gefa út hina nýju
húslestrabók. I henni ætti að
vera úrvals erindi, það bezta
sem flutt hefir verið í útvarpið
undanfarin tólf ár. Þar á líka,
og ekki sízt, að vera úrval úr
þeim ræðum, sem prestar lands-
ÚR BÆIVIIM
ísafoidarprentsmiðja h.f.
er nýbúin að senda frá sér sex bæk-
ur í einu. Tvær þessara bóka eru eftir
Sigurð Magnússon fyrrv. yfirlæknir á
Vífilstöðum. Heitir önnur þeirra
„Þættir um líf og leiðir", en hin er
ljóðaflokkur og nefnist „Hreiðar
heimski". Þriðja bókin er eftir Helgu
Sigurðardóttur og er ný útgáfa af
„Grænmeti og ber“, en fyrri útgáfa
þeirrar bókar seldist mjög fljótt upp.
Fjórða bókin er Guitarskóli eftir Sig-
urð H. Briem, og er Mandolinskóli
væntanlegur innan skamms frá sama
höfundi. Fimmtu og sjöttu bókina hef-
ir Hersteinn Pálsson ritstjóri þýtt. Eru
það hvorttvepf'ia merkar bækur. Önn-
Ur er æfisaga Udets flugkapp- rituð
af honum sjálfum, en hin heitir „Sind-
bað vorra tíma“ og er æfisaga ferða-
langs, sem flækist víða um heim og
ratar í ótal æfintýr. Bráðlega munu
koma fleiri bækur frá hinum myndar-
lega útgáfufyrirtæki ísafoldarprent-
smiðju og verður þeirra þá að nokkru
getið jafnótt og þær koma.
Erlendlr
verkalýðsforingjjar
. (Framli. af 1. síðu)
menningin er dauðadæmd, fé-
lagsskapur verkamanna úr sög-
unni. Við hyllum lýðræði, en
við væntum þess að geta gert
það betra eftir stríðið en áður
var, að lífskjör manna geti oið-
ið jafnari og betri. Við stefnum
ekki aðeins að því að vinna
stríðið, við stefnum að umbót-
um í lifnaðarháttum og sam-
búð þjóðanna.
Við höfum möglunarlaust
sættokkur við takmörkun á inn-
flutningi og hörgdl á ýmsum
nauösynjum til þess að geta
aukið vígbúnaðinn. Við fáum t.
d. ekki innflutta ávexti. Land-
búnaður og ræktun hefir verið
aukið mjög. Ónotað land hefir
verið tekið til ræktunar. Skatt-
ar hafa verið hækkaðir stórum
og sparnaðar krafizt I einu sem
öllu. Föt eru skömmtuð. Verð-
lagi er haldið niðri, og var varið
til þess um 100 milljónum sterl-
ingspunda árið sem leið. Fram-
færslukostnaður hefir líka auk-
izt tiltölulega lítið. Kjörorðið er
ætíð: Látið eins mikið af mörk-
um til stríðsins sem unnt er.
Það er ekki ólíkleg tilgáta,
að för þessara erlendu verka-
lýðsforingja séu í einhverju
sambandi við það, að verklýðs-
leiðtogar annars staðar vilji
kynna sér, hvort íslenzk verka-
lýðssámtök geti átt samleið með
samtökum verkamanna í lýð-
ræðislöndunum eftir styrjöldina.
í öllum þeim löndum hafa
verkalýðssamtökin hafnað for-
ustu byltingarmánna. Gera þau
£>að einnig hér? Svarið við þeirri
spurningu sker úr því, hvort ís-
lenzk vekalýðssamtök vilja og
geta átt samleið með verka-
mannasamtökum lýðræðisland-
anna.
Bréfaskóli S. I. S.
(Framh: af 2. trlðv)
bókfærslunámskeiðunum og eru
þau einkar vinsæl, enda er sú
námsgrein sérlega vel fallin til
kennslu í bréfaskóla.
Ragnar Ólafsson lögfr. var
skólastjóri Bréfaskóla S. í. S.
fyrsta árið, en síðan hefir Jón
Magnússon fil. cand. verið skóla-
stjóri. Forstöðumenn skólans
munu hafa haft í huga að fjölga
námsgreinum, enda væri það
mjög æskilegt, en vegna hins
aukna útgáfukostnaðar hefir
það ekki þótt fært að svo stöddu.
Full ástæða væri til að rita
rækilega um Bréfaskóla S. í. S.
og bréfaskóla almennt og þýð-
ingu þeirra. En það verður að
bíða betri tíma. En með þessum
fáu orðum vill blaðið benda les-
endum sínum á, og minna þá á
Bréfaskóla S. í. S. og hvetja þá
til að notfæra sér þá kennslu,
sem þar er á boðstólum. Þar er
um einstakt tækifæri að ræða
fyrir námfúsa menn og konur,
sem af einhverjum ástæðum
eiga ekki kost á annarri skóla-
göngu.
ins hafa flutt í útvarpið á sama
tíma. Þetta yrði eiguleg postilla,
og hana mundu margir lesa, ef
ekki upphátt í heyranda hljóði,
þá að minnsta kosti með sjálf-
um sér.“
SVO MÖRG ERU ÞAU ORÐ.
Allar nýjar hugmyndir, sem
byggðar eru á umhugsun og vel-
vilja, eru velkomnar í baðstofu-
hjalið. Ljúkum við svo þessu
tali í dag. Heimamaffur.
300 nýbýli
(Framh. af 2. síðfu.)
laganna. Nokkur tilfelli voru
þarinig, að einungis var um
tvennt að ræða, annað hvort
að fólkið flytti burtu og jörðin
legðist í eyði, eða veita ein-
hverja hjálp til þess að endur-
reisa bæjarhús. Nýbýlastjórn
tók þann kost, þar sem ástæður
voru allra bágastar. Þessi býli
eru þess vegna eingöngu frá ár-
unum 1936 og 1937. Þótt ef til
vill hafi verið gengið á snið við
bókstaf nýbýlalaganna með
þessum aðgerðum, þá er þó anda
þeirra fylgt, sem er sá, að vinna
gegn fólksflótta úr sveitum.
Hér eru talin 300 býli, sem bú-
ið ''er að viðurkenna og veita
framlög til úr nýbýlasjóði. Mörg
af þessum býlum eru ófullgerð
enn. Vantar byggingar og rækt-
un samkvæmt því, sem um var
samið, þegar verkið var hafið.
Styrjöldin hefir frestað ýmsum
framkvæmdum, sem annars
hefði verið lokið. Árlega er byrj-
að á nýjum býlum og tekur
aldrei minna en 3 ár að ljúka
allra nauðsynlegustu fram-
kvæmdum. Af þessu leiðir, að
eftir er að veita. mikið fé til
allmargra þeirra býla, sem ný-
býlastjórnin hefir viðurkennt.
Til þessara 300 nýbýla hefir
til þessa verið varið úr nýbýla-
sjóði 684 þúsund krónum, sem
lánum og 840 þúsund krónum
sem styrk. Að sjálfsögðu er eftir
að veita allmiklu fé til sumra
þessara býla, þar sem eftir er að
framkvæma allmikið af nauð-
synlegasta stofnkostnaði við
býlin.“
u'ii-j.ywHjn
I
rimisins
Tekíð móti ilutningi
í eftirgreind skip, í dag
„ÁRMANN"
í áætlunarferð til Breiðafjarðar.
„SVERRIR“
til hafna á Ströndum og við
Húnaflóa.
SVEFNPOKI, merktur, tapað-
ist í Hveragerði sunnudaginn 15.
ágúst. Upplýsingar í síma 4193.
Góð fundarlaun.
Gilette-
Ethical-
rakvélablöð fyrirliggjandi
VERZLUN
H. Toft
Skólavörðustíg 5. Sími 1035.
Stnlka
Rúm blaðsins leyfir ekki að
meira sé birt úr grein Stein-
gríms að sinni. En hún er hin
merkilegasta, ekki sízt sá þátt-
ur hennar, er fjallar um fram-
tíðarskipun þessara mála. Verð-
ur ef til vill vikið nánara að því
hér í blaðinu síðar.
Þcgar Hess flaug
Siðprúð stúlka óskast til að-
stoðar á fámennt heimili í
Reykjavík.
Uppl. í síma 3014..
Myndainnrammanír
Höfum opnað myndainn-
r------- GAMLA Bló
Söngelsk æska
(Strike Up the Band).
MICKEY ROONEY,
JUDY GARLAND,
PAUL WHITMAN
og hljómsveit hans.
Sýnd kl. 7 og 9.
Finimta kerdeild
(Pacific Blackaut).
ROBERT PRESTON,
MARTHA O’DRISOLL.
Bönnuð börnum
innan 12 ára.
H ÍJA BÍÓ----
Fjárhættu-
spilarar
(Cowboy Serenade)
Spennandi „Cowboy“
söngvamynd.
GENE AUTRY,
SMILEY BURNETTE.
Aukamynd:
FLOTINN og ÞJÓÐIN.
(March of Time).
Bönnuð fyrir börn yngri
en 12 ára.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Þökkum auðsýnda samúð vegna andláts og jarðarfarar
Þórunnar Isleifsdóttur,
Árgilsstöðum.
BERGSTEINN ÓLAFSSON.
GISSUR BERGSTEINSSON. ÓLAFUR BERGSTEINSSON.
6 nýfar bækur
eru komnar í bókaverzlanir.
1. SINDBAÐ VORRA TÍMA. Þetta er æfisaga manns, sem fer
ungur í siglingar og flækist um heim allan. Einn af viffur-
kenndustu ritdómurum Englendinga, Cecil Roberts, segir
meðal annars um bókina: „Þetta er furðulegasta sjálfsæfi-
saga, ‘sem ég hefi lesið, vegna hinna margvíslegu æfintýra,
sem höfundurinn hefir lent í, hreinskilni hans í framsetn-
ingu og lífsvizku. Höfundurinn er fyrst skipsdrengur, síðan
þjónn, skipbrotsmaður, leitar týndra fjársjóða, vinnur starf
ljósmóður, verður verzlunarstjóri, þjónn Pierrepont Morgan
og loks vinsæll, rithöfundur, svo að hann hefir kynnst ótelj-
andi hliðum lífsins“. — Þ.essu lík eru ummæli fleiri merkra
manna.
2. UDET FLUGKAPPI. Um Udet hefir mikið verið skrifað, en
sjálfsæfisaga hans er þó skemmtilegust af öllu því, er um
hann hefir verið sagt.
(Framh. af 3. síðu)
þessa ákvörðun, en gefið í skyn
að verið væri að athuga málið.
Þegar hann var orðinn rólfær
var hann fluttur í flugvél til
Lundúna. Þar átti hann tal við
Beaverbrook, Duff Cooper og
fleiri ráðherra. Churchill neit-
aði harðlega síendurteknum til-
mælum Hess um samtal.
Loksins, er Hess hafði látið
allt uppskátt, sem upp úr hon-
um var að hafa, var honum til-
kynnt, að Bretland hefði hafn-
að tillögum hans og gert hern-
aðarbandalag við Rússland.
Honum var líka sagt, að brezka
leyniþjónustan hefði tekið í
sínar vörzlur öll skrif hans til
þýzk-brezku klíkunnar, svo að
hvorki Hamilton né aðrir félag-
ar hans hefðu haft hugmynd
um heimsókn hans fyrr en hún
varð hljóðbær um allt land.
Skelfing hans og vonbrigði urðu
svo mikil, að hann sleppti sér
snöggvast, og um stund leit svo
út sem sögusagnir nazista um
geðbilun Hess ætluðu að láta
á sannast. Þegar hann frétti, að
Bismark hefði verið sökkt, grét
hann allan daginn.
Hess krafðist þess að verða
sendur heim til Þýzkalands, þar
sem hann ætti rétt á fullum
griðum sem sendimaður. Brezka
stjórnin leit öðru vísi á það mál.
Þar sem hann hafði komið sem
sendimaður til einstaklinga, en
ekki til stjórnarinnar, var hann
hnepptur í varðhald sem stríðs-
fangi. Hann er nú geymdur á
góssi einu í Englandi og er vel
gætt, en ekki hart haldinn.
Hann eyðir tímanum mest í
lestur.
Að loknu stríðinu, þegar unnt
er að segja alla söguna út í
æsar, mun Hess ævintýrið verða
óbrotgjarn minnisvarði um af-
rek brezku leyniþjónustunnar.
Afmæli.
(Framh. af 3. síðu)
inn og gestrisinn heim að sækja.
Vel mun hann sjálfstæður
efnalega, en ekki elskar hann
peningana, eins og of mörgum
hættir við. Er honum engu ó-
ljúfara að sjá af þeim en að
afla þeirra, ef hann veit ein-
hvern illa staddan, og sker þá
ekki við neglur sér.
Við kunningjar Gísla óskum
honum hamingju og góðrar elli,
og að enn megi mörg fögur
fleyta úr smíðastöð hans á sjó
renna. Ingiveldur Nikulásson.
römmunarvinnustofu. Alls-
konar myndir og málverk
teknar til innrömmunar.
Fljót afgreiðsla. Vönduð
vinna.
Héðinshöfði h.f.
3. GUITARSKÓLI, eftir Sigurð H. Briem. Guitar og Mandolin
eru handhæg hljófffæri og vinsæl, þau má flytja meff sér hvert
á land sem er, og verða ávallt til þess að auka fjör og sam-
heldni. Sig. H. Briem hefir kennt guitar og mandolinspil um
mörg undanfarin ár, hefir alltaf haft svo marga nemendur
sem hann hefir komizt yfir og þó jafnan orðið að vísa mörg-
um frá. — Guitarskólinn og Mandolinskólinn, sem mun koma
eftir nokkra daga, mun bæta úr mikilli þörf á þessu sviði.
Aðalstræti 6 B. Sími 4958.
Ungmennafélag
Reykjavíkur
heldur dansleik í listamanna-
skálanum í kvöld (föstud.) kl. 10.
Aðgöngumiðar við innganginn
eftir kl. 8.
Ölvun bönnuð.
4. GRÆNMETI OG BER, eftir Helgu Sigurðardóttur. Þetta er
ný útgáfa. Fyrri útgáfa seldist á skömmum tíma og hefir síð-
an veriff mikil eftirspurn eftir bókinni.
5. ÞÆTTIR UM LÍF OG LEIÐIR, eftir Sigurð Magnússon,
fyrrum yfirlækni á Vífilsstöðum, og
6. HREIÐAR HEIMSKI, ljóffaflokkur eftir sama. — Sigurð
Magnússon þekkir hvert mannsbarn á íslandi fyrir læknis-
störf hans. Mun þvf margan fýsa að kynnast honum sem rit-
höfundi.
Bókaverzlun IsafoI(larprentsmið|u.
Happdrætti Hallgrímskirkju í Reykjavík
VINNINGURINN EITT AF VÖNDUÐUSTU ÍBÚÐARHÚSUNUM f
HÖFUÐSTAÐNUM
Úr eldhúsi
happdrættis-
hússins
HÚSIÐ ER ALLT LAUST TIL ÍBÚÐAR, SVO AÐ EIGANDINN
GETUR RÁÐSTAFAÐ ÞVÍ EFTIR VILD 1. OKT. NÆSTKOMANDI.
VINNINGURINN VERÐUR TEKJUSKATTS- OG ÚTSVARS-
FRJÁLS *
TRYGGIÐ YÐUR MIÐA í TÍMA
Látið Hallgfrímskirkju njóta nafns!
Happdrættisnefnd Hallgrímskirkju.