Tíminn - 26.10.1943, Page 2

414
TtMINN, Þriðjmlagiim 26. okt. 1943
104. blað
Þriðiudayur 26, oUt,
Fréttabréf nr A. - Húnavatnss vslu
Þingfréttir Tímans:
Óðalsréttur og eríðaábúð
húnvetnskra bænda víð veðurfaríð
skemmd voru af kali tólf vikur
af sumri. Hófst úr því sláttur1
almennt. Á gömlum og sérstak-
lega harðlendum túnum var
grasspretta samt undir meðal-
lag í fyrri slætti og flæðengi
voru í betra lagi, en á hálfdeigri
jörð var gras lítið.
Þann 24. júlí gerði ofsarok af
norðri með miklum kulda, er
hélzt í þrjú dægur. Péll þá kart-
öflugras í mörgum görðum og
náði sér ekki aftur, vegna áfram-
haldandi kulda. í ágústmánuði
voru frost flestar nætur og
stimdum mjög mikil. Háar-
s,pretta var engin að kalla.
Nýting á heyjum var ágæt
fram að höfuðdegi, en þá brá
til óþurrka, sem héldust út hey-
annatímann. Voru allmikil
hey úti, er áfallið kom þann 24.
fyrra mánaðar.
Fimmtudaginn 23. september
s. 1., gerði ofsa norðan veður,
sem hélst með mikilli fannkomu
alla þá nótt og fram á næsta
dag. Birti þá veður og lægði, en
þó hélst hríðarveður til fjalla
fram á laugardag. Er hríðina
birti, var komin mikil fönn í öll-
um sveitum héraðsins og engin
minni í veðursælustu sveitum
fram til dala en á útkjálkum.
Voru fannir miklar alls staðar,
er í var dró og slétt yfir öll gil.
Menn þóttust vita, að fé
mundi hafa fennt, en gátu lítið
aðhafst til að leita þess vegna
annarra aðkallandi anna. Dag-
inn fyrir áfallið höfðu menn
komið með fénað sinn heim úr
fyrri réttum og voru skepnurnar
því illa fyrirkallaðar slíkt veður
og mun af þeim sökum fleira
hafa farist en ella hefði orðið.
Strax fundust kindur fenntar í
ár og læki.
Er vika var liðin af október,
gerði sunnan þýðviðri og varð á
nokkrum dögum örísa í lágsveit-
um. Fannstjþá margt fé í fönn
og flest lifandi, en svo illa kom-
ið, að það gat hvorki notast til
lífs eða þá lags.
Eins og áður segir, voru mikil
hey úti, er hríðina gerði, sem nú
hafa náðzt að mestu, en auðvit-
að stórskemmd.
Kartöfluuppskera er sára lítil
í héraðinu. í þeim görðum, er
skemmdust í júlí, var engin
spretta og annars staðar lítil.
Er áfallið í sept. kom, var víða
eftir að taka upp kartöflur og
urðu þær því ónýtar af frostum,
þar sem ekki lá snjór eftir.
Kjör svcitamaima
og tíðarfarið
Tjón það, sem landbúnaður-
inn hér í héraðinu hefir beðið
af völdum tíðarfarsins í sumar
og haust, verður vart í tölum
talið, svo margs konar er það.
Og úr mörgum héruðum norðan-
lands mun svipaða sögu að
segja. Svona er nú „sveitasæl-
an“ svipul stundum.
Þeir, sem mest misskilja að-
stöðu bændanna og kjör sveita-
fólksins og fárast yfir of háu
verði framleiðsluvaranna, ættu i
að leiða hugann ofurlitla stund
að þeirri hörðu baráttu, sem i
fólkið í sveitum landsins hefir |
háð við óblíð náttúruöfl undan- !
farnar vikur.
Það ætti engum að vera of-
vaxið að fylgja sveitamanninum
í anda, þó stórviðri sé, um
byggðir og háfjöll í leit að ■
skepnum sínum, sem hann hefir i
eignast með erfiði margra ára j
og öll lífsafkoma hans byggist i
á? Eða fylgja honum við að
krafla heyið sitt — sumarkaupið
— upp úr djúpri fönninni?
Undanfarnar vikur hefir dag-
ur og nótt oft og tíðum verið
samfelldur vinnutími bóndans
og fólks hans, við björgun
margs konar verðmæta. En þeir
hafa áreiðanlega ekki „alheimt
daglaun að kvöldinu", því að á-
rangur hefir ekki orðið sem erf-
iði. Að láta hugann reika með
sveitafólkinu við starf þess og
stríð, ætti ef-til vill að verða til
nokkurs skilningsauka á sveita-
lífinu? Hitt væri þó enn æski-
legra, að þeir mörgu, sem ekki
skilja kjör sveitafólksins og
þekkja heldur ekki þau gæði.sem
landið hefir að bjóða öllum, sem
vilja, „yrkja það og plæja“,
kynntust því af eigin sjón og
raun. Víðáttu mikil lönd bíða
lítt eða ekki notuð eftir þúsund-
um vinnandi handa. Þetta var
nú útúrdúr frá fréttunum.
Verklegar
framkvæmdir
Jarðræktarframkvæmdir hafa
verið með minsta móti þetta ár
og mun mest valda fólksfæð í
sveitunum, ásamt óvissri fjár-
hagsafkomu.
Mikill áhugi er í héraðinu fyr-
ir að fá stórvirk jarðvinnslu-
tæki. Hefir búnaðarsamband
héraðsins undirbúið kaup á
skurðgröfu. í sumar var mælt
(Framh. á 3. síðu)
Þrír þingmenn, Jón Sig-
urðsson, Bjarni Ásgeirsson og
Jón Pálmason, flytja ýtarlegt
frv. um ættaróðal og erfðaá-
búð. Frumvarpið hefir verið
undirbúið af Búnaðarþingi og
Búnaðarfélagi íslands. í
greinargerð þess segir svo:
„Með lögunum um erfðaábúð
og óðalsrétt, sem sett voruÁ Al-
þingi 1936,, var bændum gefinn
kostur á annarri skipan á um-
ráðarétti jarða en tíðkazt hafði
hér á landi.
Á síðari árum, eftir að bænd-
ur fóru að stórbæta jarðir sín-
ar og reisa á þeim varanlegar og
dýrar byggingar, hefir mörgum
ungum bændum reynzt lítt
kleift að kaupa af foreldrum
sínum eða meðerfingjum. Oft
hafa þeir því annað tveggja orð-
ið að hrökklast af jörðinni og
leita til kaupstaðanna af þeim
sökum. Jarðirnar hafa þá verið
seldar hæstbjóðendum og stund-
um lent fyrir þá sök í braski hjá
mönnum, er hafa hugsað um það
eitt að rýja þær að verðmætum
til þess a,ð ná sem fyrst ein-
hverju upp í jarðarverðið.
Þá hefir oft viljað leiða af
þessum jarðakaupum, að l^aup-
end.urnir hafa litlu getað áork-
að til umbóta á jörðum sínum,
eða að veðskuldir hafa hlaðizt
á jarðirnar, sem eigendur þeirra
geta ekki risið undir á kreppu-
tímum. Tilgangurinn með óðals-
réttarlögunum var að gefa
sjálfseignarbændum kost á að
losna við þessa ágalla fyrir niðja
sína, er jarðirnar sætu, með því
að gera þær að ættaróðulum.
Nokkrir bændur hafa notfært
sér lögin á undanförnum árum
og unnið með þeirri ráðstöfun
margt í senn: Spornað við því,
að jarðir þeirra lentu í braski;
komið í veg fyrir óeðlilega hátt
jarðarverð, sem torveldar heil-
brigðan búrekstur á jörðunum;
bundið fjármagn í sveitinni, er
ella mundi að líkindum flytjast
þaðan, og síðast en ekki sízt,
treyst svo rammlega sem verða
má þau bönd, er binda bænd-
urna og niðja þeirra við ættar-
óðulin um ókomna framtíð.
Með lögunum um erfðaábúð
var leiguliðum þess opinbera
gefinn kostur á að tryggja niðj-
um sínum umráð og afnot á-
búðarjarðar sinnar, meðan þeir
kysu það og með óbreyttu eftir-
gjaldi. Jafnframt var þeim
bændum, er erfðaábúð tækju á
jörðum sínum, héimilað að fá
þær keyptar, ef þeir gerðu þær
að ættaróðulum. Með þessum á-
kvæðum var versti ókostur
Otto Johaiisson aðalræðismaður:
Svíþjóð og styrjöldín
Tíminn hefir lagt nokkrar spurningar fyrir aðalræðis-
mann Svía hér á landi, herra Otto Johansson. Hefir hann
vikizt vel við tilmælum blaðsins, og fara hér á eftir spurn-
ingarnar og svör aðalræðismannsins.
Staríhæít þíng
í viðtalinu við Bernharð Stef-
ánsson, sem birt var í seinasta
blaði, víkur hann að því, að and-
úð manna á þinginu sé óvenju-
lega sterk um þessar mundir.
Hann telur það heldur ekki ó-
eðlilegt, þar sem þingið hefir nú
reynzt óstarfhæft í næstum ár.
Ástæöurnar til þessa ófarnað-
ar skulu ekki raktar hér, enda
gerir Bernharð því nokkur skil
í viðtalinu. Hitt skiptir líka
ekki síður máli, að menn reyni
að gera sér ljósar þær leiðir, er
vera kunna til úrbóta.
Það er ljóst mál, að nokkuð
af þessum úrbótum þurfa að
vera breytingar á þinginu sjálfu.
Það er orðið of fjölmennt og því
seint í vöfum. Uppbótarfyrir-
komulagið eykur yfirboðin og
glundroðann. Sama má segja
um hlutfallskosningar í tví-
menningskjördæmum. Þing-
mönnum þarf að fækka. Athygl-
isverð úrræði til að fullnægja
bæði landssjónarmiðinu og kjör-
dæmasjónarmiðinu við skipun
þingsins eru hinar gömlu
stjórnarskrártillögur Benedikts
Sveinssonar eldra og Jóns á
Gautlöndum. Samkvæmt þeim
átti efri deild að vera þjóðkjör-
in, en neðri deild skipuð kjör-
dæmakosnum mönnum. Kæmu
deildirnar sér ekki saman, átti
sameinað þing að skera úr. Kjör-
dæmaþingmennina ætti ein-
vörðungu að kjósa í einmenn-
ingskjördæmum. Forseta ríkis-
ins ætti að hafa þjóðkjörin og
ætti hann að geta skipað ríkis-
stjórn með all-víðtæku valdi, ef
þingið brysti samheldni til þess,
en slíkt myndi aðeins heyra til
undantekninga.
Þótt breytingar á þingskipun-
inni geti orðið til bóta, munu
þær aldrei einar saman gera
þingið eða þjóðfélagið starfhæft.
Starfhæft þing og starfhæft
þjóðfélag byggist fyrst og fremst
á því, að innan þingsins og
þjóðfélagsins sé nógu samhent-
ur og öflugur meirihluti. Megin-
úrræðið til að gera þingið og
þjóðfélagið starfhæft er að
mynda slíkan meirihluta.
Til þess eru þrjár leiðir:
Ein leiðin er að efla afturhald-
ið, sem vill móta þjóðskipulagið
eftir hagsmunpm fárra auð-
manna. Þeir eiga að eiga at-
vinnufyrirtækin og fjármagnið
og ráðstafa því, eins og þeim
hentar bezt, án tillits til, hvort
það kemur alþýðustéttunum
betur eða ver. Atvinnufyrirtæk-
in eiga ekki að vera starfrækt,
þegar þau gefa eigendunum
ekki nægan arð, þótt það orsaki
atvinnuleysi og skort. Skattar
eiga að vera lágir og því lítil
framlög til opinberra fram-
kvæmda, jarðræktar í sveitum,
menntamála, alþýðutrygginga.
Lögregluvaldið á að vera sterkt
til þess að eigna- og yfirráða-
réttur þeirra ríku sé ekki í
neinni hættu. Þetta er í fáum
orðum það þjóðskipulag, sem er
draumsjón hinna nýríku stór-
gróðamanna, — nýja aðalsins,
er Árni frá Múla nefnir svo.
Önnur leiðin er að efla komm-
únista, sem vilja koma rikis-
eign og ríkisrekstri á alla mögu-
lega hluti, láta alla vera þjóna
ríkisvaldsins og því þægar und-
irlægjur þeirra manna, sem
tekist hefir að ná ríkisvaldinu
undir stjórn sína og viðhalda
þeirri stjórn sinni með valdi
hnefans og lögreglukylfunnar.
Þriðja leiðin er að efla flokk,
sem þræðir bil beggja, veitir
einkarekstrinum svigrúm inn-
an hæfilegra takmarka og læt-
ur ríkið hafa hæfilegt vald til
að koma á þeirri skipulagningu,
sem er nauðsynleg til að tryggja
jafnvægi milli atvinnuveganna,
stöðuga atvinnu fyrir alla og
sæmilega lífsafkomu fyrir alla.
Með félagsrekstri og frjálsri
skipulagningu, eins og t. d.
bændur hér eru nú að undirbúa
með skiptingu landsins í viss
framleiðslusvæði, má draga úr
afskiptum ríkisins.
Það er þessi þriðja leið, sem
farin verður hjá nábúaþjóðum
okkar á Norðurlöndum og Bret-
landseyjum. Það er tímanna
Eríið barátta
Tíðarfar, skepmi-
liöld og grassprclta
Síðastliðið vor var með af-
brigðum kalt. í byrjun maímán-
aðar gekk í norðanhríð með
frosti og mikilli fannkomu í
uppsveitum sýslunnar og tölu-
verðan snjó lagði og í lágsveit-
um. Hélzt hríðarveður marga
daga úm allt héraðið og mun
innistaða á fénaði hafa verið
frá 8 til 10 daga, þar sem verst
var fram til dala. Um miðjan
mánuðin stillti veðráttan og
var köld, en úrkomulaus tíð um
sauðburðinn. Þrátt fyrir gróður-
leysi voru lambahöld því sæmi-
lega góð, þar sem mæðiveiki var
ekki á mjög háu stigi. Vorkuld-
arnir héldust að sólhvörfum.
Var þá aðeins komin sæmilegur
bithagi á beztu tún, en úthagi
allur grár.
í kuldanum í maímánuði,
skaðkólu mörg tún, sérstaklega-
flatlendar nýræktir, svo gras-
spretta brazt á þeim með öllu.
Um sólstöður brá til sunnan
hlýinda með nokkurri úrkomu.
Spratt þá gras svo ört, að gott
gras var komið á tún, sem ó-
tákn, að forsprakkar jafnaðar-
manna í Bretlandi viðurkenna
nú réttmæti einkarekstrar á
ýmsum sviðum, þar sem þeir af-
neituðu honum áður, og for-
sprakkar íhaldsmanna þar telja
nú fjarstæðu að afnema ýmsa
opinbera skipulagningu, er
komizt hefir á af styrjaldar-
ástæðum og þeir fordæmdu
harðlegast áður fyrr.
Það er. líka víst, að þessi
stefna á mest fylgi hér á landi.
En þetta fylgi er ósamstætt
enn. Það er meginþorri Fram-
sóknarflokksins, meirihluti
Sjálfstæðisflokksins, mikill hluti
Alþýðuflokksins og nokkur hluti
Sósíalistaflokksins. Það eru
bændur, smáútvegsmenn, sjó-
menn, athugulir verkamenn og
millistéttarfólk kauptúna og
kaupstaða. Þetta fylgi milli-
stefnunnar verður að bræða
sig sáman og það fyrr en seinna,
ef glundroðinn á ekki að verða
svo mikill, að tilviljunin ein
geti komið afturhaldinu eða
kommúnistum til valda.
Þegar slík samtök hafa kom-
izt á, mun þingið öðlast starf-
hæfni sína að nýju og öng-
þveitinu, sem nú ríkir, verður
þá snúið í viðreisn. Þ. Þ.
Hver áhrif hefir stríffiff haft
á atvinnulífiff í Svíþjóð?
Ég er þakklátur fyrir, að Tím-
inn hefir óskað upplýsinga um
Svíþjóð, sem nú er næstum því
lokað land og gleymt bak hinna
háu múra, er þýzka herveldið
hefir reist umhverfis það.
Styrjöldin hefir vitanlega
valdið djúptækum breytingum
í atvinnuháttum Svíþjóðlir.
Sænsk útflutningsframleiðsla
hefir misst markaði sína að
þrem fjórðu hlutum. Nýir mark-
aðir hafa aðeins fengizt að litlu
leyti innan takmarka hinnar
þýzku girðingar. Þegar af þeirri
ástæðu hefir orðið óhjákvæmi-
legt að breyta til um framleiðslu.
Auk þess hefir ríkisstjórnin orð-
ið að leggja kapp á að hervæða
landið í skyndi, hvað sem það
kostaði, svo að hvorugur stríðs-
aðili teldi sér hag í því að gera
Svía að fjandmönnum sínum.
Jafnhliða varð ríkisstjórnin að
tryggja þjóðinni lífsnauðsynjar,
þrátt fyrir einangrunina. Þetta
tvennt hefir jöfnum höndum
valdið mjög verulegum breyt-
ingum í iðnframleiðslunni og
atvinnuvegunum í heild. Margar
verksmiðjur, sem áður stunduðu
útflutningsframleiðslu, starfa
nú á vegum ríkisstjórnarinnar
að framleiðslu hergagna, en af
þeim er daglega afgreitt til her-
varnanna, sem svara tveggja
miljóna króna virði. Jafnvel
daglegt fæði og klæði almenn-
ings hafa tekið breytingum.
Daglegt brauð í Svíþjóð er nú
öðru vísi en það var fyrir stríð-
ið, og óhóf í klæðaburði er af-
numið. Þetta ber þó ekki svo að
skilja sem Svíþjóð eigi við óyf-
irstíganlega örðugleika að etja,
því að yfirleitt hefir tekizt að
afla nægilegra lífsnauðsynja.
Umkvartanir og óánægja hafa
ekki heldur gert vart við sig svo
sem átti sér stað í fyrri heims-
styrjöldinni.
Hvaff hefir helzt veriff gert til
öflunar á vörum sem stöffvast
hefir innflutningur á sökum
innilokunar landsins af völdum
stríffsins?
Auðvitað er þröngt í búi með
marga hluti. Nauðsynjar eru yf-
irleitt skammtaðar, og skammt-
aðar knappt. Einungis mjólk og
jarðepli eru svo ríkuleg, að
skömmtun er ekki nauðsynleg.
Það ber vitni um, hve spart
verður að halda á, að brauð-
skammturinn er aðeins 176
grömm á dag, kjöt 25 gr. og
kaffiskammtur tæp 2 gr. á dag.
Brauðskammturinn er talinn
nokkurn veginn nægilegur, kjöt-
skammtinn má bæta upp með
fiski, sem fæst þó ekki nema
með höppum og glöppum. Auk
þess er ýmiss konar óvenjulegt
kjötmeti notað svo sem af íkorn-
um, refum, krákum o. s. frv.
Kaffið er drýgt með kaffibæti,
en af þeirri vöru eru um 150
mismunandi tegundir á boðstól-
um. Klæði og skófatnaður er
líka stranglega skammtað. Af
skófatnaði fá menn eina skó og
eina skósóla yfir skömmtunar-
tímabilið, sem er hálft annað ár.
Einnig þessi skömmtun er bætt
upp með gervileðri og trésólum.
Skortur á öðrum vörutegund-
um er einnig bættur upp með
gervivörum að verulegu leyti.
Verstu erfiðleikar iðnaðarins og
alþýðu manna einnig, er skort-
ur á eldsneyti. Innflutningur
kola frá Englandi, sem var býsna
mikill fyrir stríðið, er vitanlega
úr sögunni, og það, sem fæst af
kolum frá Þýzkalandi, er hvergi
nærri fullnægjandi. Það er því
hætt að hita hús með koiiim.
Þau fara öll til iðnaðarins. Á
heimilunum er því ein.göngu
hitað með viði, en til þess þarf
óhemju mikið. Heill her manna,
mikið á annað hundrað þúsund
menn, vinna að staðaldri við
skógarhögg. Samkvæmt áætlun
nemur viðarhöggið í ár 55 milj -
ónum rúmmetra, en úr því
mætti leggja viðarköst, er væri
einn metri á hæð og einn metri
á breidd, umhverfis alla jörðina
og fjórðungi betur.
Mikill skortur er líka á fljót-
andi eldsneyti. Að vísu voru
miklar birgðir í landinu af ben-
zíni og olíu, er styrjöldin skall
á, en þær varð að spara handa
hernum, ef ófrið skyldi bera að
höndum. Dálítill innflutningur
á sér jafnan stað með skipum
þeim, sem fá leyfi hernaðar-
þjóðanna til að sigla í aðrar
heimsálfur frá Svíþjóð, en það
eru um 60 ferðir á ári. Nokkuð
er unnið af olíu innan lands.
Olíuverksmiðjur hafa verið
reistar á tveim stöðum, þar sem
forn leirsteinslög hafa olíu að
geyma. Fær flotinn talsvert af
olíu til sinna þarfa á þennan
hátt. Smurningsolíur eru líka
framleiddar innanlands. Þær
fást úr skógarviði. Einkabílar
verða líka að nota viðarkol sem
eldsneyti. Við rannsóknir þær,
sem gerðar hafa verið á nota-
gildi skógarins, hefir margt
merkilegt komið í ljós. Úr skóg-
arviði er ekki aðeins unnið elds-
neyti og pappír, heldur og
fjölda mörg önnur efni, sem iðn-
aðurinn þarf sárlega á að halda.
Jafnvel fóður handa búpeningi
hefir verið framleitt í stórum
stíl úr fóður-trjákvoðu, sem er
nú framleidd í pappírsverk-
smiðjunum. Góð vefnaðarvara
er meira að segja líka unnin úr
tré, svo að fataskortur hefir ekki
verið tilfinnanlegur. En skógar-
viðurinn hefir inni að halda
fjöldann allan af öðrum efnum,
svo að stofnuð hefir verið sér-
stök rannsóknarstofa til að
rannsaka notagildi skóganna
leiguábúðarinnar felldur burtu
á þessum jörðum, þ. e. hið al-
gera öryggisleysi leiguliðans. —
Skal nú því næst vikið nokkuð
að undirbúningi frv. og helztu
breytingunum, sem gerðar eru á
gildandi lögum.
Búnaðarþingið 1942 samþykkti
áskorun á stjórn Búnaðarfélags
íslands, að hún léti fram fara
endurskoðun á gildandi lögum
um erfðaábúð og óðalsrétt. Jafn-
framt var bent á nokkur atriði,
er búnaðarþingið óskaði, að
tekin væru til athugunar í því
sambandi. Stjórn Búnaðarfé-
lags íslands fól nokkru síðar
þeim Jóni Hannessyni, bónda í
Deildartungu, og Jóni Sigurðs-
syni, bónda á Reynistað, að
framkvæma þessa endurskoðun.
Nefndarmenn afhentu stjórn
Búnaðarfélags íslands tillögur
sínar í frumvarpsformi, en hún
lagði frv. fyrir síðasta búnaðar--
þing. Búnaðarþingið gerði á
frv. nokkrar minni háttar breyt-
ingar, og vai; frv. að því búnu
samþykkt í einu hljóði, þ. e. með
24 samhljóða atkvæðum.
Frv. það, sem hér liggur fyrir,
er að mestu samhljóða framan-
greindu frv. og flutt samkv. á-
skorun frá stjórn Búnaðarfélags
íslands.
Helztu breytingarnar, sem frv.
gerir á gildandi lögum, eru
þessar:
1. Ákvæðin um óðalsrétt og
erfðaábúð eru algerlega að-
greind, en ekki fléttuð saman,
eins og nú er, sem veldur nokkr-
um óþægindum.
2. í 5. gr. er lagt til, að fyrsti
viðtakandi jarðarinnar, eftir að
jörðin er gerð að ættaróðali,
greiði fráfaranda eða búi hans
hálft fasteignamatsverð jarðar-
innar, að frádregnum áhvílandi
veðskuldum, í stað þess, að í
lögunum ber viðtakanda að
greiða til samarfa sinna 3% í
allt að 25 ár af fasteignamats-
verði jarðarinnar, að frádregn-
um áhvílandi veðskuldum, þ. e.
af þeirra hlut í fasteigninni, ef
hún hefði komið til skipta. Er
þetta gert til hagræðis fyrir erf-
ingjana, sem yfirleitt kjósa
heldur að fá sína peninga strax
greidda.
3. í 9. gr. er lagt til, að erfða-
fjárskattur greiðist ekki af ætt-
aróðali og fylgifé þess. Þetta á-
kvæði verður að teljast eðlilegt
og sanngjarnt, þegar litið er á
það, að þessar eignir eru í eðli
sínu miklu fremur ættareignir
en einkaeign og umráðaréttur
viðtakanda yffr þessum eignum
því allt annar en þeirra, er geta
(Framh. á 4. siðu)
yfirleitt. Gera menn sér góðar
vonir um mikinn árangur af
þessum rannsóknum. í trjá-
kvoðuverksmiðjunum hefir
jafnvel tekizt að framleiða efni,
sem má nota í stað kjöts. Að
vísu hefir þetta gervikjöt ekki
verið framleitt í stórum stíl, en
það getur orðið næsta þýðingar-
mikið, ef stríðið dregst mjög á
langinn. Bagalegur skortur er á
gúmi, þar sem innflutningur er
sáralítill. Tekizt hefir að fram-
leiða gervigúm, en fram að
þessu aðeins í smáum stíl. Rækt-
un er hafin á gúmplöntum, og
gætu báðar þessar nýju iðn-
greinar orðið allumfangsmikl-
ar, ef ófriðurinn verður lang-
vinnur.
„Neyðin kennir naktri konu að
spinna“, segir máltækið, og verða
þau sannindi ljósari með degi
hverjum í Svíþjóð.
Er tilfinnanlegur skortur á
nauffsynjavörum?
Það mun óhætt að líta svo á,
að Svíþjóð sé nú sjálfri sér nóg
um framleiöslu á matvælum, ef
uppskera bregst ekki, en landið
er og verður háð innflutningi á
krajtfóðri handa búpeningnum.
En tvö árin af fjórum, síðan ó-
friðurinn hófst, hefir uppskera
brugðizt í Svíþjó^svo að gengið
hefir mjög á þann matvæla-
forða, sem til var í landinu í
upphafi styrjaldarinnar, þrátt
fyrir sparnað og stranga
skömmtun. í ár hefir uppskeran
verið ríkuleg, svo að birgðir hafa
aukizt aftur. Erfiðleikarnir eru
margvíslegir, eins og ljóst má
verða af framansögðu, en öll