Tíminn - 11.11.1943, Qupperneq 2

442
TÍMIM, fimmtndagiim 11. nóv. 1943
111. blað
‘gtmtrm
Fivnmtudafiur 11. nóv.
Rannsókuameínd
heildverzlana
Við skulum hugsa okkur fund
í sameinuðu Alþingi. Forseti rís
úr sæti sínu og segir: Forseti
sameinaðs þings tekur fyrir
eina málið á dagskránni, til-
lögur til þingsályktunar um
rannsóknarnefnd heildverzlana.
Flutningsmenn eru Brynjólfur
Bjarnason og Einar Olgeirsson
og gefum vér háttvirtum 1.
flm., Brynjólfi Bjarnasyni,
orðið, en síðar mun forseti gefa
orðið þeim þingmönnum, er
kveðja sér hljóðs.
Brynjólfur Bjarnason: Það er
ekki nauðsynlegt að rökstyðja
tillögu þessa með mörgum orð-
um. Tilgangur hennar er, að Al-
þingi kjósi fimm menn úr hópi
þingmanna til að rannsaka ýms
atriði í rekstri heildverzlana.
Skulu hér nefnd nokkur rann-
sóknarefni, en nánar eru þau
tilgreind í tillögunni:
1. Rannsaka, hvað hæft sé í
þeim umkvörtunum neytenda,
að heildverzlanir selji lélegar
vörur.
2. Rannsaka hvort ekki sé
hægt að lækka dreifingar- og
sölukostnað heildverzlana.
3. Rannsaka. hvort heild-
verzlanir fullnægi því hlut-
verki sínu að birgja landsmenn
með nauðsynlegum vörum og
reyni sitt ýtrasta til að útvega
þærvörur, sem hörgull er á.
4. Rannsaka hvernig rekstri,
reikningshaldi og skattafram-
tölum heildverzlana sé háttað.
5. Rannsaka hvernig neyt-
endum verði veitt hlutdeild í
stjórn heildverzlana svo að sam-
búð þessara aðila geti verið
friðsamleg.
Fleiri atriði mætti nefna,. en
þessi læt ég nægja. Vænti ég, að
Alþingi taki þessu sanngirnis-
.máli með fullum velvilja og af-
greiði það tafarlaust.
Ólafur Thors: Sem málssvari
Sjálfstæðisflokksins — flokks
drengskapar og réttsýni — vil
ég lýsa fyllstu andstöðu gegn
þessari tillögu. Sjálfstæðisflokk-
urinn telur þessa tillögu hina
stærstu og svívirðilegustu of-
sóknartilraun, sem séð hefir
dagsins ljós á Alþingi íslend-
inga. Það er lagt til, að brjóta
hina heilögu reglu, að lögin nái
jafnt til allra, og láta vissa stétt
manna, er flutningsmennirnir
hafa lagt kapp á að ofsækja,
búa við annan og minni rétt en
aðra landsmenn. Það er lagt til
að fyrirskipa þinglega sakamáls
rannsókn á hendur þeim og fyr-
irtækjum þeirra, en sleppa öll-
um öðrum, sem er vafalaust
stórum brotlegri, undan svipaðri
rannsókn. Það nægir ekki að
hafa þetta hlutlausa rannsókn,
heldur á hún að vera fram-
kvæmd af hinum römmustu
fjandmönnum heildsalanna.sem
þannig er gefinn kostur á að
kynnast öllum rekstri þeirra og
nota sér það síðar með þeirri
góðgirni, sem þeim er lagin.
í nafni frelsis, sanngirni og
jafnræðis mótmæli ég þessari
svívirðilegu ofsókn og heiti á
alla þingmenn að duga nú vel
og koma ósómanum fyrir katt-
arnef. —
Hér skal ekki tilgreint fleira
af þessum ímyndaða fundi sam-
einaðs þings, enda mun senni-
lega flestum finast skorta á,
að formanni Sjálfstæðisflokks-
ins séu lögð eins stór og kröft-
ug orð í munn og hann myndi
nota í slíkum umræðum. En fá-
ir munu þeir, sem ekki eru
sannfærðir um, að forsvars-
menn Sjálfstæðisflokksins
myndu tala á þessa leið, ef slík
tillaga kæmi fram.
En þótt Sjálfstæðismenn væru
þanhig fullir réttlætiskenndar,
ef rannsaka ætti starfshætti
heildsalanna, verður annað uppi
á teningunum, þegar bændur
eiga hlut í máli. Öllum mun þó
ljóst, að frekar má ásaka heild-
sala en bændur fyrir lélegar
vörur og háa álagningu, og
meiri grunur liggur á því, að
þeir reyni að fara á bak við
verðlags- og skattalög en
bændur og verzlunarfélög
Fjárlagatíllögur sósíalista
Kaíli úr ræðu Skúla Guðmundssonar við 2, umræðu um fjár-
lagafrumvarpið 5. nóv. 1943
Eins og áffur hefir veriff sagt frá, klufu fulltrúar sósíalista í
fjárveitinganefnd nefndina á síffustu stundu og báru fram
stórfelldar útgjaldatillögur í sérstöku áliti. í ræffukafla þeim,
sem hér fer á eftir, víkur framsögumaffur meiri hluta nefndar-
innar, Skúli Guffmundsson, að þessum tillögum sósíalista.
Hv. frsm. minnihl. (Þóroddur
Guðmundsson) og aðrir þm.
Sósíalistafl., sem talað hafa við
þessa umr., reyna af fremsta
megni að telja mönnum trú um
það, að um mikinn ágreining
hafi verið að ræða í fjárvn.,og að
allt önnur stefna komi fram í
till. þeirra en í þeim till., sem
n. í heild flytur á þngskj.: 296.
í nál. minnihl. kemur þessi til-
hneiging þeirra einnig glöggt
fram, þar sem skrifað stendur,
að með till. sínum sé minnihl.
að marka nýja stefnu í fjármál-
unum.
Ég get þó búist við, að fleiri
mönnum en mér, sem athuga
þetta mál, veitist erfitt að koma
auga á nýju stefnuna í till.
minnihlutans. Hv. minnihl. flyt-
ur engar tillögur um nýja tekju-
öflun fyrir ríkissjóð. Heldur hið
gagnstæða. Hann gerir aðeins
till. um að áætla nokkru hærri
tekjur á næsta ári af þeim
tekjustofnum, sem ríkið nú
hefir, heldur en meirihl. Ég tel
þeirra. Slík rannsóknarnefnd
gæti því frekar átt rétt á sér
til að rannsaka starfshætti
heildsalanna en til að rannsaka
starfshætti bænda.
En það finnst Sjálfstæðis-
mönnum ekki. Nokkrir þing-
menn þeirra hafa gerst frum-
kvöðlar þess, að pólitískri þing-
nefnd verði falið að rannsaka
fyrirtæki bænda og búrekstur
þeirra. Aðalblað Sjálfstæðis-
flokksins virðist nú ekki eiga
neitt áhugamál kærara en að
koma þessari ofbeldisrannsókn
fram.
Þeim bændum, sem hafa fylgt
Sjálfstæðisflokknum að mál-
um, mætti gjarnan vera þetta
umhugsunarefni. Á sama tíma,
sem reynt er að ginna þá til
áframhaldandi fylgis við flokk-
inn með stofnun nýrra bænda-
samtaka, vinnur annar hluti
flokksins að því að skapa þeim
minni rétt en öðrum lands-
mönnum og beita þá meðferð,
sem þessir herrar myndu telja
til verstu ranginda, ofsóknar
og ofbeldis, ef heildsalarnir og
aðrir slíkir ættu að sæta henni.
Þ. Þ.
of óvarlega farið í þeim till.
minnihl. T. d. má benda á það,
að tekjur af verðtolli reyndust
allmiklu lægri í sept.-mán. á
þessu ári en í sama mánuði í
fyrra, og hætt er við, að þannig
verði einnig á næstu mánuðum,
vegna minnkandi innflutnings á
sumum hátt tolluðum vörum.
Með þessu er ekki sagt, að
tekjurnar geti ekki orðið eitt-
hvað hærri á næsta ári, en
meirihl. leggur til að áætla þær.
Ég vona að svo fari. En í því
sambandi má benda á það, að
margar tölur á gjaldahlið frv.
eru áætlúnarupphæðir, og
reynslan hefir sýnt, að aldrei
hefir tekizt að áætla þær ná-
kvæmlega. Gjöldin hafa ætíð
farið fram úr áætlun, að vísu
misjafnlega mikið, og má búast
við að svo fari enn á næsta ári,
jafnvel þótt hæstv. stj. reyni að
takmarka umframgreiðslur svo
sem unnt er. En þar sem
greiðslujöfnuður er tiltölulega
fremur lítill á frv., er skammt
yfir í greiðsluhalla ef tekjurnar
fara ekkert fram úr áætlurt.
Ég tel mikla hættu á því, ef
farið verður eftir till. minnihl.,
að ríkissjóð skorti fé á næsta
ári til að inna af höndum
greiðslur samkv. fjárlögum.
Fari hins vegar svo, að tekj-
urnar á næsta ári fari meira
fram úr áætlun en gjöldin,
þannig, að tekjuafgangur verði,
þá er engin sérstök hætta fólg-
in í því. Það mætti t. d. láta
þetta fé í framkvæmdasjóð rík-
isins, en hlutverk hans er að
styðja framkvæmdir í atvinnu-
málum eftir styrjöldina. Sjáif-
sagt verða einhver ráð með að
ráðstafa tekjuafgangi, ef ein-
hver verður. Ég get jafnvel bú-
izt við, að hv. minnihl. fjárvn.
muni fáanlegur til að gera ein-
hverjar tillögur um ráðstöfun
fjárins, ef einhverju verður að
ráðstafa, þegar þar að kemur.
Ef háttv. minni hluti hefði
borið fram tillögur um nýja
tekjustofna, til að bera uppi
aukin útgjöld, en meiri hl. hefði
ekki viljað á þær fallast, þá
hefði verið hægt að tala um
stefnumun. En þessu er alls
ekki til að dreifa.
Tekjur ríkissjóðs og útgjalda-
möguleikar vaxa ekki um einn
einasta eyri þótt tillögur minni
hlutans verði samþykktar.
Þetta er affalatriffi málsins.
Háttv. minni hl. .telur sig hafa
áhuga fyrir því, að fé verði veitt
úr ríkissjóði til smíða á fiski-
skipum og framfara í landbún-
aði. En ég vil benda á það, að
möguleikar ríkissjóðs til að
leggja fram fé til þeirra nauð-
synlegu framkvæmda, verða
minni, ef till. minni hl. verða
samþykktar, heldur en ef fylgt
verður till. meiri hlutans. Þetta
stafar af því, að hv. minni hl.
gerir einnig tillögur um aukn-
ar fjárgreiðslur til annara
hluta, sem nema samtals milj-
ónum króna, en engar tillögur
um nýja tekjustofna.
Það eru því fullkomnar blekk-
ingar, þegar háttv. minni hluti
heldur því fram, að með því að
sámþykkja tillögur hans sé
greitt fyrir því, að ríkið leggi
fram fé til skipasmíða og land-
búnaðarframkvæmda.
Þetta er alveg þveröfugt.
Ef þingið samþ. till. meirihl.
fjárvn. eru einmitt miklu meiri
líkur fyrir því, að ríkið geti lagt
fram fé á næsta ári til nýrra
framkvæmda í þágu sjávarút-
vegs og landbúnaðar, heldur en
ef tillögum minni hlutans verð-
ur fylgt. Það er vegna þess, að
meirihl. stillir meira í hóf ýms-
um öðrum útgjöldum. Allir þeir,
sem hafa áhuga fyrir því, að
ríkissjóður geti lagt fram fé til
þessara nauðsynlegu fram-
kvæmda í atvinnumálunum,
hljóta því að fylgja till. meirihl.
Ef þm. Sósíalistafl. væri nokkur
minnsta alvara með það, sem
þeir tala um, að ríkið eigi að
leggja fram fé til skipasmíða og
framfara i landbúnaði, ættu
þeir að taka allar sínar tillögur
aftur nú þegar og fylgja tillög-
um meirihl.
En hver er alvaran á bak við
þessar tillögur háttv. minni-
hluta, um framlög til sjávarút-
vegs og landbúnaðar? Þeir,
sem lítið þekkja háttv. 2.
landskj. (Þ. G.) og flokk hans,
gera e. t. v. ráð fyrir, að háttv.
minnihl. sé þetta mikið alvöru-
mál, t. d. með framlög til efling-
ar landbúnaði. En við, sem höf-
um setið á þingi í nokkra mán-
uði með hv. 2. landskj., fram-
sögumanni minnihl., höfum
haft tækifæri til að kynnast hug
hans í garð landbúnaðarins, og
Baðsíofuhjal
„NÚ ER KOMIÐ HRÍMKALT
HAUST, horfin sumarblíða". Já,
það er meira að segja kominn
vetur. Göngurnar eru liðnar,
þrennar og jafnvel fernar með
eftirleitum. Sláturtíðin er búin,
og bráðum fara börnin að telja
hvað margir dagar séu til jóla.
Haustið var svalt framan af, og
sums staðar fennti fé. í göngum
hafa sjálfsagt margir lent í
hrakningum að þessu sinni,
bæði menn og skepnur. Sjaldan
eða aldrei hafa sláturfjárhjarð-
irnar verið stærri en í haust.
Hey eru lítil a. m. k. um landið
austanvert. Víða lá hey undir
snjó fram í októbermánuð. Þá
komu hlákur og þurrviðri. Ég
hefi heyrt, að á einstaka bæjum
hafi töðugjöld verið rétt fyrir
veturnætur.
ÞEGAR SVONA VIÐRAR á
haustin, mættu margir hugsa
til þeirra, sem á heiðarnar fara,
manna og málleysingja. Það er
ekki notalegt í vondri tíð, að
vera í göngum tvo, þrjá daga
fjarri mannabyggðum, og þó
eru sumir lengur. Þó að óbyggð-
in sé oft fögur á vori og sumri,
þá er hún langt frá því að vera
gestrisin í dimmviðri á haust-
nótt. Gangnakofarnir eru marg-
ir illa á sig komnir og lélegir
gististaðir í vondu veðri. Stund-
um eru þó gangnamenn í meiri
vandræðum með hesta sína en
sjálfa sig. Við alla gangnakofa
þyrfti að vera skýli handa hest-
um og helzt ofurlítið af heyi til
að grípa til, ef nauðsyn krefur.
Flestar hreppsnefndir munu
hafa rýmri fjárráð en venjulega,
og þær ættu þá ekki að gleyma
að hressa upp á gangnakofana
sína, þar sem þeir eru, setja í
þá sæmileg eldstæði, ef fáanleg
eru, og muna þá um leið eftir
gangnahestunum.
GAMALL MAÐUR SKRIFAR:
„Það er stundum fróðlegt að
spyrja fólk um atvinnu foreldra
sinna. Þá færðu stundum þessi
getum ekki tekið spjall hans um
þetta nú mjög hátíðlega. Ég ef-
ast um að það hafi nokkru sínni
komið fyrir, eða a. m. k. man ég
ekki eftir því, að þessi hv.
þingm. hafi risið úr sæti hér á
Alþingi til ræðuflutnings, án
þess að viðhafa ósæmileg orð
um bændur landsins, félög
þeirra og landbúnaðinn yfirleitt.
Framsöguræða hans nú var að
þessu leyti engin undantekning.
Hann nefndi þennan atvinnuveg
„sníkjudýr", þótt hann væri í
öðru orðinu að tala um áhuga
sinn fyrir eflingu landbúnaðar-
ins. Þannig kom innri maðurinn
fram, eins og venjulega í ræð-
um hans.
svör: Hann er bara bóndi eða:
Hann er bara verkamaður. En
aldrei: Hann er bara sýslumað-
ur eða: Hann er bara prestur
eða: Hann ér bara kaupmaður.
í„orðinu bara felst sú skoðun,
oft ósjálfrátt, að atvinnan, sem
um er að ræða, sé lítilmótleg.
Vegna þessa hugsunarháttar
meðal annars, vilja sumir losna
við erfiðisvinnu og taka jafnvel
upp í hennar stað, störf, sem eru
óþörf og jafnvel skaðleg. Nú
vilja sumir kalla bóndann óð-
alseiganda og verkamannastétt-
ina launastétt, þykir það víst
eitthvað finna. í Reykjavík er
hætt að auglýsa eftir vinnukon-
um, því að það orðalag er móðg-
andi. Nú heitir vinnukonan
húshjálp. Þá vil ég minnast á
orðin forstjóri og framkvæmda-
stjóri, en svo vilja nú flescir
heita,sem hafa umsjón með ein-
hverri vihnu fyrir aðra. Orðið
stjóri er að vísu gamalt og gott,
t. d. skipstjóri eða verzlunar-
stjóri, en því aðeins að hægt sé
að skeyta það við heiti þess, 'Sem
stjórna skal. Sé svo ekki, vil ég
láta nota orðið ráffsmaður. Séu
fleyri einn ráðsmaður í sama
fyrirtæki, má kalla þann aðal-
ráðsmahn sem mestur er að
völdum, og svarar það þá til
orðsins forstjóri, en fram-
kvæmdastjórar ættu að heita
ráðsmenn.
EINKENNILEGT ER ÞAÐ,
hvernig titlar eru notaðir hér á
landi. Það er orðinn siður í
kaupstöðum að kalla hverja
gifta konu frú, en ógefna ung-
frú eða jafnvel danska orðinu
„fröken“. Hins vegar eru ekki
nema tveir karlmenn hér á
landi, sem venjulegt er að kalla
herra. Það eru biskupinn og rík-
isstjórinn. Mér finnst, að ann-
að hvort ætti að leggja niður
titlana frú og ungfrú fyrir kon-
ur eða taka upp þann sið að
nefna alla fullorðna karlmenn
herra bæði í ræðu og riti. Á ann-
að. vil ég líka benda. Ef íslenzk-
ir menn eru ekki nefndir herr-
ar (nema biskupinn og ríkis-
stjórinn), hvers vegna finnst
mönnum þá þurfa að nefna út-
lendan mann herra, eða Mr„ ef
um hann er talað eða skrifað. í
því er ósamræmi og einhvérs-
konar ósjálfráð vanmáttartil-
finning gagnvart útlendum
mönnum. Bezt kynni ég við að
leggja niður alla titla á konum
og körlum, innlendum og út-
lendum, þegar íslendingar ræða
og rita á sinni eigin tungu. Hitt
er svo annað mál, að erlendis og
í samtölum á erlendum málum,
verða menn að fara eftir því,
sem siður er og málvenja á
hverjum stað.
(Framh. á 3. síSu)
Jón Eyþórsson:
Gedvonzkan í Helgafelli
Ef farið væri að tillögu Páls
ísólfssonar, og lagður skattur á
geffvonzku, er ég hræddur um,
að hinn afkastamikli ritstjóri
Helgafells og handlægni ljóða-
þýðari, Magnús minn Ásgeirsson,
fengi svo háan skatt, að hann
gæti ekki greitt hann, nema
Ragnar í Smára hlypi undir
bagga með honum.
Því minnist ég á svo ómerki-
legt efni, að Magnús hefir gert
sér áberandi mikið far um að
elta mig með geðvonzkulegri til-
slettni í því, sem hann lætur frá
sér fara í bókmenntatímariti
Ragnars i Smára.
Fyrst eftir að M. Á. gerðist að
hálfu leyti verkstjóri í þessari
andlegu smjörlíkisgerð, skrifaði
hann greinarstúfa undir fyr-
irsögninni „Innan garðs og ut-
an“. Virtist það eiga að tákna,
að hann stæði með annan fót-
inn hjá byltingamönnum utan
garðs í þjóðfélaginu, en hinn
fóturnn væri fjötraður í góð-
borgaralegum vegtyllum innan
garðs. — Var auðsætt af grein-
um þessum, að ritstjórinn ætlaði
að leika lausu við og vera beggja
vinur, stíga í hvorugan fótinn,
en láta þá dingla svona til
skiptis utan garðs eða innan,
eftir því, sem kaupin gerðust á
eyrinni.
Síðan M. Á. var fenginn til að
úthluta rithöfundalaunum, lof-
sællar minningar, hefir tvennt
gerzt: Hann hefir orðið miklu
geðstirðari og svo hefir hann
skiþt um nafn á greinum sínum
og kallar þær nú „umhorf og
viðhorf“. Gæti það táknað það,
að nú stæði hann á garðinum
þar, sem hann áður sat, og væri
að reyna að átta sig á, hvort
hann ætti heldur að stökkva
inn fyrir eða út fyrir, ef hon-
um yrði kalt af því að norpa
þarna á garðskömminni. Síðustu
greinarkorn hans í Helgafelli
gætu bent til þess, að það sé
farið að setja að honum.
í næstsíðasta hefti Helgafells
talar M. Á. allmikið um, hvað
sér hafi þótt það leiðinlegt, að
Gunnar Gunnarsson skyldi fara
að segja sig úr Rithöfundafé-
laginu, þótt hann væri aldrei
nema settur í annan launaflokk
rithöfunda og hið næsta sjálf-
um M. Á. og Þorbergi Þórðar-
syni. Ber hann mikið lof á
Gunnar og reynir að leiða hon-
um þetta fyrir sjónir með bróð-
urlegum fortölum. — En svo
nær ritstjórinn sér niðri og
skekur hnefana í heilagri reiði.
Það er eiginlega þeim slæma
manni Jóni Eyþórssyni að
kenna, að G. G. fór úr rithöf-
undafélaginu.
Þessi argvítuga persóna hefir
sem sé skrökvað því að Gunnari,
að skáldalaun hans hafi verið
lækkuð frá því, sem þau voru í
tíð Menntamálaráðs, í stað þess
að þau hafi verið hækkuð um
600 kr.! Mikið barn má M. Á.
vera, ef hann heldur, að hann
geti dregiö athygli alþýðu
manna frá kjarna málsins með
því að blása sig út, eins og hann
gerir, af þessu tilefni. Heldur
hann, að tvöfeldni utangarðs-
vina hans sé ekki lýðum ljós,
eftir að þeir hafa reynt á þann
hátt, sem þeir gerðu, að skreyta
sig með nafni Gunnars Gunn-
arssonar og ríkisstjóra, rétt eins
og þeir segöu: „Úr því að þessir
eru með oss, hver er þá á móti
oss?“ — Rétt eftir sæma þeir
G. G. annars flokks skáldalaun-
um. — Ríkisstjóri fékk hins veg-
ar „auða seðla“ 17. júní. —
Nei. Vífilengjur M. Á. eru þýð-
ingarlausar. Það sem máli skipt-
ir er það, að G. G. hlaut jafnan
laun í fyrsta flokki rithöfunda
hjá Menntamálaráði. Það er
aukaatriði í sjálfu sér, hvort þau
eru 4000 eða 3000 kr. eða mitt á
milli. Upphæðin getur farið eftir
því, sem efni standa til. Hlut-
fallið við önnur skáldalaun er
hins vegar aðalatriði.
* * *
Ég hefði ekki skipt mér neitt
af þessu geðvonzkunöldri Magn-
úsar, ef hann hefði ekki farið
aftur á stúfana í síðasta hefti
Helgafells og brugðið mér um
ritfölsun.
Magnús hefir þótzt þurfa að
prjóna þar neðan við fáein við-
urkenningarorð, sem dr. Símon
Ágústsson skrifar um Þætti af
Suffurnesjum eftir Ágúst heitinn
Guðmundsson frá Halakoti, er
komu út að höfundinum'látn-
um. Ég hefi það eitt til saka
unnið, að ég skrifaði nokkur for-
málsorð að endurminningum
þessa látna heiðursmanns og
lagaði merkjasetningar eftir því,
sem ástæða var til, án þess að
raska sérkennum á frásögn
höfundarins.
í formálanum hefi ég komizt
svo að orði: „Þessir þættir af
Suöurnesjum koma því hér fyr-
ir sjónir lesandans í þeim bún-
ingi að mestu leyti, sem ég fékk
þá í hendur. Um samanburð við
aðrar heimildir eða skýringar er
ekki aff ræða. Gildi þessara frá-
sagna stendur og fellur með
minni Ágústs, og ég er þeirrar
trúar, að því hafi ekki víða
skeikað“.
Það hefir komið í ljós, að
Ágúst hefir sérstaklega mis-
minnt um eitt atriði í frásögu
sinni. Nú lætur M. Á. orð liggja
að því, að ég eigi sök á þessari
missögn eða hafi með öðrum
orðum falsaff frásögu Ágústs,
þar sem „ólíklegt megi þykja, að
svo vönduðum manni og átt-
hagafróðum sem Ágústi frá
Halakoti hafi orðið hún á“, og
vitnar því til sönnunar í ofan-
greind formálsorð mín, að þætt-
irnir komi hér fyrir sjónir les-
andans í þeim búningi aff mestu
leyti, sem ég fékk þá í hendur.
Mér er óhætt að fullyrða það
tvennt í þessu sambandi, að
hvorki hefi ég breytt neinu að
efni til í þáttunum né heldur
hafi Ágúst viljandi hallað á
nokkurn mann eða missagt vilj-
andi, svo vandaður maður og
góðgjarn var hann. Hitt hefi ég
fremur heyrt, að hann beri
sumum samtíðarmönnum full-
vel söguna. — Það er engan veg-
inn nýtt fyrirbrigði, að mönn-
um skjátlist um eitt og annað,
þótt skýrir séu, er þeir rita end-
urminningar sínar á efri árum.
Það hefir hent marga, sem
hærra hafa þótzt á strái um rit-
mennsku og mannvirðingar en
Ágúst heitinn. Er það því illt
verk og lítilmannlegt að seilast
til hans látins með getsakir og
illgirni svo sem M. Á. gerir í
umræddri Helgafellsklausu.
Annar maður, Magnúsi fróð-
ari og góðgjarnari, hefir bent
mér á nokkrar smámissagnir og
ónákvæmni í þáttum Ágústs,
þótt það raski á engan hátt gildi
þeirra sem sannfróðri frásögn
um sjósókn og atvinnuhætti á
Suðurnesjum fyrir manns-
aldri síðan. Þessi maður er
Kristleifur á Stóra-Kroppi, sem
er kunnugur á Suðurnesjum og
þekkti Ágúst vel. Kemst hann
m. a. svo að orði í bréfi í sumar:
„Sá ég Ágúst þar, er hann var
á 14 ári, sitja í skut hjá föður
sínum og draga svo öran fisk,