Tíminn - 30.11.1943, Qupperneq 4

47«
TlMINft, þrtgjjndaglim 30. nóv. 1948
119. Mað
IJR BÆNIIM
Dauðaslys.
Jakob Jónsson trésmiðui' varð fyrir
bifreið á Laufásveginum á föstudaginn
og meiddist svo mikið, að hann and-
aðist nokkru síðar. Hann var bróðir
Einars myndhöggvara.
Theodóra Thoroddsen,
skáldkona og ekkja Skúla Thorodd-
sen fannst meðvitundarlaus á Baróns-
stígnum síðastl. fimmtudag. Hafði hún
fengið sár á hnakkann og reyndist
hafa fengið snert af heilahristingi, er
hún kom á Landsspítalann. Óvíst er
enri, hvernig slys þetta atvikaðist.
Stofnfundur
Nemendasambands Samvinnuskólans
verður haldinn í Samvinnuskólanum á
fimmtudagskvöldið kemur og hefst
kl. 8,30.
Skemmtisamkoma.
Nœsta skemmtisamkoma Framsókn-
armanna í Reykjavík verður í List-
sýningaskálanum, föstudaginn 3. des.
0°- byrjar hún kl. 8% e. h. — Öllum
þingmönnum Framsóknarflokksins er
boðið á þessa samkomu.
„Blítt lætur veröldin"
heitir ný skáldsaga eftir Guðmund
G. Hagalín, sem kemur út þessa daga.
Þetta er 18. bók Hagalíns, en 22 ár eru
liðin síðan fyrsta bók hans, „Blind-
sker“, kom út. Bókin er um seytján
arkir að stærð. Bókfellsútgáfan gefur
bókina út.
„Heilsurækt og mannamein“
heitir bók mikil, sem er nýkomin út.
Er hún skrifuð af mörgum íslenzkum
læknum og í aðalatriðum sniðin eftir
þekktri amerískri læknabók, „Modem
Home Medical Adviser." Níels prófessor
Dungal hefir séð um útgáfu bókarinn-
ar og skrifað formála og segir þar, að
hiutverk bókarinnar sé að flytja al-
menningi fróðleik, sem nauðsynlegur
sé til þess að komast hjá heilsusnjöll-
um, er stafa af vanþekkingu. Bóka-
útgáfan Dagrenning gefur bókina út.
„Álfaslóðir“
heitir falleg bók eftir Svanhildi Þor-
steinsdóttur (Erlingssonar), nýkomin
út. Helgafellsútgáfan gefur hana út.
Þetta er safn ævintýra og smásagna,
allstór bók.
Á vföavangi.
verja þá framkomu flokks-
bræðra sirina, er þeir hjálpuðu
bíóeigendum til að fella kvik-
myndahúsafrv. eftir að Fram-
sóknarmenn höfðu komið því á-
kvæði sæta í frv., að bæjar-
stjórnum væri heimilt að leggja
á inngjald og ákveða hámarks-
verð aðgöngumiða.
Helzta vörn kommúnista er
sú, að bæjar- og sveitastjórnir
hafi þetta vald nú og því hafi
þetta ákvæði verið óþarft.
Þetta er alveg ósatt. Mun það
líka öllum ljóst, að Garðar Þor-
steinsson, eigandi Gamla Bíó,
hefði ekki hafið hatramma bar-
áttu gegn frv. eftir að því var
þannig breytt, ef hann hefði
ekki talið þetta neinu breyta.
Hvers vegna bera kommúnista
líka ekki fram tillögur í bæjar-
stjórn Rvíkur um hærri sæta-
gjöld í bíóum í Reykjavík, ásamt
hámarksverði aðgöngumiða, ef
þeir teldu bæjarstjórnina hafa
vald til að ákveða þetta?
Kommúnistablaðinu er þetta
yfirklór því tilgangslaust. Þeir
hafa iUálpað bíóeigendum til
að safna okurgróða á þessum
rekstri, alveg eins og þeir hjálp-
uðu þeim og öðrum stórgróða-
mönnum í fyrra til að hafa 25%
af hreinum tekjum sínum skatt-
frjálsar.
Kjötmálíð
(Framh. af 3. síöu)
því óseljanlegar. Má þar nefna
hrossakjöt og kjöt af gömlum
ám og gömlum kúm.
Séu gamalær og gamalkýr
settar á, eru það oft hinn versti
ásetningur, einkum þegar h('y
eru lítil. Hross eru nú svo mörg
í hrossahéröðum landsins, að
stórkostlegur voði stendur af, ef
harður vetur kemur eftir hið
erfiða heyskaparsumar. Myndi
vera þarfara verk fyrir Reykja-
víkurblöðin að ræða úrlausn
þessara kjötmála og hvernig
mætti hagnýta þetta nær öselj-
anlega kjöt, bæði sveitarmönn-
um og bæjarbúum til hagsbóta.
Verði lítið eða ekkert aðhafzt
til að bjarga þessum verðmæt-
um, má búast við, að þau fari
forgörðum á einn eða annan
hitt. Þó getur orðið stórgroði
fyrir þjóðarheildina að slátra
nú þessum skepnum, þó að eitt-
hvað af kjötinu verði ónýtt, sbr.
við hvað ásetningur þeirra get-
ur kostað, ef hinn nýbyrjaði
vetur verður harður.
Sveitamaður.
Afleíðmg kjördæmabreytíngrarmnar
(Framh. af 1. síðu)
vegar hreyfa þeir því ekki, að
mörg þúsund tn. af sjávarvör-
um hafa eyðilagzt hér í sumar.
Einn Sjálfstæðismaður, þing-
maður Snæfellinga, flytur
pingsályktunartillögu um op-
bera rannsókn á Mjólkursam-
sölunni og mjólkurframleiðslu
bænda, þótt hann á sama tíma
berjist gegn því og telji það
hreinustu móðgun, að miklu
vægari rannsókn sé gerð á ol-
íuhringunum, þótt þeir hafi haft
þrítugfaldan sölu- og dreifing-
arkostnað á við Mjólkursam-
söluna.
Þá flytja jafnaðarmenn til-
lögu um að barina bændum að
selja setuliðinu mjólk, en sömu
menn hafa jafnan barizt hat-
ramlegast gegn því, að nokkr-
ar takmarkanir væru settar
gegn því, að vinnuaflið færi til
hins erlenda setuliðs, þótt inn-
lendir atvinnuvegir þyrftu
nauðsynlega á því að halda. Þeir
hafa heldur ekkert að athuga
við það, þótt Reykjavíkurbær
selji setuliðinu vatn og raf-
magn bæjarbúum til stórra ó-
þæginda,
Ycrða bændur beittir
samningsrofum?
Þó er enn ótalið það, sem
sennilega sýnir ljósast hug bæj-
armanna á Alþingi í garð
bænda.
Á seinasta Alþingi náðist sam-
komulag alira flokka um það,
að sérstakri nefnd yrði falið að
finna hlutfallið milli afurða-
verðs og kaupgjalds, sem þrá-
látastar deilur hafa staðið um
seinustu árin. Skyldi þetta hlut-
fall fundið þannig, „að heildar-
tekjur þeirra, sem vinna að
landbúnaði, verði í sem nán-
ustu samræmi við tekjur ann-
ara vinnandi stétta“. Þá varð
ennfremur samkomulag um, að
stjórnin hefði heimild til að
greiða niður innanlandsverðið
og að innheimtur yrði sérstakur
verðlækkunarskattur til þessara
framkvæmda.
Þannig fór, að umrædd nefnd
náði samkomulagi um það verð,
sem hún taldi nauðsynlegt, að
bændur fengju til að hafa svip-
aðar tekjur og aðrar hliðstæðar
stéttir. Það hefði því mátt ætla,
að allur ágreiningur væri niður
fallinn og nú væri aðeins sjálf-
sögð skylda að standa við þenn-
an samning.
En hvað skeður? Þingið er
ekki fyrr komið saman en hafn-
ar eru harðar deilur um það,
hvort standa eigi við þennan
samning og tryggja bæridum
það verð, sem þeir þurfa að fá
fyrir útflutningsvörurnar til
þess að hafa svipaðar tekjur
og aðrar vinnandi stéttir. Það
er hafin hatröm barátta gegn
því, að þessu höfuðatriði samn-
ingsins sé fullnægt.
En þetta þykir ekki einu sinni
nóg. Það er borið fram frv. um
að svipta rikisstjórnina þeirri
heimild, sem allir þm. beittu
henni í vor, að geta greitt niður
verðlagið innanlands. Þetta frv.
er komið svo langt, að það á
aðeins eftir eina umr. í annari
deildinni. Verði það samþykkt,
er dýrtíðinni sleppt lausri og
kaupgjald i sveitum hlýtur þá
að stórhækka, án þess að bænd-
ur gætu nokkuð hækkað verð-
lagið, þar sem það er bundið af
áðurgreindum samningi.
Loks er það mjög tvísýnt,
hvort verðlækkunarskatturinn
verður framlengdur, en á hon-
um byggist, hvort nokkurt fé
fæst til verðlækkunar eða verð-
uppbótar. Við 1. umr. um hann
í efri deild greiddu nokkrir
Sjálfstæðismenn atkvæði gegn
honum og gera honum þannig
lægra undir höfði en mjólkur-
frumvarpi kommúnista.
Þannig er unnið að þvi á
allan hátt, að staðið sé við
samninginn við bændur og þeir
látnir fá það verð, sem Alþingi
var búið að heita þeim, ef sam-
komulag næðist, og byggist á
þeirri sanngirniskröfu, að
þeir fái svipaðar tekjur og aðr-
ar vinnandi stéttir. Jafnframt
er á Alþingi haldið uppi illvíg-
um árásum á þá sjálfa, fyrir-
tæki þeirra og framjeiðslu.
Ef að þeir þingmenn bæjar-
flokkanna, sem standa að þess-
um vinnubrögðum um löggjöf
og rétt til handa bændastétt-
jinni, fengju vilja sínum fram-
gengt, væri hlutskipti bænda
hér orðið næsta líkt því, er
bændur bjuggu við annars stað-
ar á miðöldunum, þegar bænda-
ánauðin var í algleymingi. Þeir
ættu að uppfylla allar skyldur
og erfiði, sem af þeim væri
krafizt, en aðrir ættu að hafa
allan réttinn og afraksturinn.
Ég verð hreinskilnislega að
játa, að ég bjóst ekki við því, að
slíkur hugur og slík vinnubrögð
kæmu fram í garð bænda, þeg-
ar þessi breyting á stjórnskipu-
lagslögum landsins hefði náð
fram, og bjóst ég þó ekki við
neinu góðu, eins og mörgum
mun kunnugt.
Lcið Framsóknar-
maniia og' lcföin,
scni var valin.
Það var vissulega ekki við
neinu góðu að búast, eins og
þingið og þjóðin snerist við þeim
vanda, sem styrjöldin skapaði
hér eins og annars staðar.
Samstarf, sem tekizt hafði milli
flokkanna um vandamálin, var
rofið með miður drengilegum
hætti og í þess stað mynduð hin
veikasta stjórn sem hér hefir ver
ið. Henni er sett það skilyrði fyr-
ir stuðningi og hún undirgengst
það, að hún megi ekkert að-
hafast til að verjast hinni ægi-
legustu dýrtíð. Jafnhliða er
stofnað til hinna þrálátustu og
harðvítugustu baráttu, þeirrar,
sem enn stendur og allir óttast.
Þegar alda stríðsgróðans
flæddi yfir landið, var ekki um
nema tvennt að velja:
Önnur leiðin var sú, að hág-
nýta gróðann fyrir þjóðina alla,
setja rammar skorður gegn dýr-
tíðinni og taka megnið af gróð-
anum með skattalöggjöf og
hagnýta hann síðan til hinnar
stórfeldustu nýsköpunar í at-
vinumálum þjóðarinnar. Þessa
leið vildum við Framsóknar-
menn fara. Hefði hún verið
farin, myndum við nú sennilega
standa betur að vígi en nokk-
ur önnur þjóð.
Hin leiðin var sú, að gefa dýr-
tíðinni og gróðaæðinu lausan
tauminn, hefja æðisganginn
dans um gullkálfinn með hrind-
ingum og pústrum, þar sem
hver reyndi að hrifsa það, sem
hann náði í. Með þessari leið
mælti fyrrv. forsætisráðherra,
Ólafur Thors, er hann sagði, að
hækkað kaupgjald og afurða-
verð væri ekkert athugavert, því
að með þeim móti fengi fólkið
hlutdeild í stríðsgróðanum. Það
tókst líka að blekkja fólkið með
þessu í bili og það fengið til að
skipa sér í sveit með þeim, sem
notuðu upplausnina og óreið-
una til að safna miljónum, svo
að þjóðin sjálf gengi slypp frá
borði, þegar dansinn væri um
garð genginn.
Þessi leið hefir verið farin.
Atvinnuleysi og örðugleikar
blasa við öllum fjöldanum, en
fjárplógsmennirnir ganga glaðir
og reifir. Þanpig er leiðin, sem
vaiin var, þegar glæsilegasta
tækifærið kom til að skapa hér
velmegandi og öruggt frambúð-
arþjóðfélag.
Gleggsta dæmið um það, hve
fjöldanum var villt sýn í þess-
um efnum, er frumvarpið um
eignaaukaskatt, sem borið var
fram á þingi í vor, og taka átti
mesta kúfinn af stríðsgróðan-
um og nota til almennings-
heilla. Þá þóttust kommúnist-
ar og jafnaðarmenn ekki geta
sagt nógu stór orð um Fram-
sóknarmenn, vegna þess að þeir
töldu óþarft að lengja þing-
haldið þá til að afgreiða málið,
því að nægur tími væri til þess
á haustþinginu. Hvað skeður
svo á haustþinginu? Það líða
nær þrír mánuðir, án þess að
málið sé tekið á dagskrá í efri
deild, þar sem það er til með-
ferðar, en þar eiga kommún-
istar forsetann.
Víkjuiu öfgunum tll
hlföar.
Þannig er þá ástatt í þjóðfé-
lagi okkar. Það er ekkert und-
arlegt, þótt kommúnistar segðu
í blaði sínu, er þeir stækkuðu
það á dögunum: Róið þið nú,
því að nú er logið, piltar. Þann-
ig róa byltingaröflin annars
vegar, og gleðjast yfir því, hvaða
Regnirakkar
á unglinga og fullorðna.
H. TOFT
Skólavörðustíg 5. Sími 1035.
Skozkir ullartreilar
og fóðraðir kven- og karl-
mannahanzkar.
H. Toft
Skólavörðustíg 5. Sími 1035
Kvenblússur og vesti
úr prjónaefni, nýkomið.
H. Toft
Skólavörðustíg 5. Sími 1035.
S T Ú L K U R
óskast til fiskflökunar. — Hátt
kaup. Frítt húsnæði í nýtízku
húsum.
HR AÐFR Y STISTÖÐ
VESTMANNAEYJA.
„Hrímfaxí(<
Tekið á móti flutningi til Þórs-
hafnar, Raufarhafnar, Kópa-
skers, Húsavíkur, Norðurfjarðar,
Drangsness, Hólmavíkur og
Skagastrandar í dag og flutn-
ingi til Akureyrar og Siglufjarð-

Ást og hatur (Rage in Heaven). INGRID BERGMAN, ROBERT MONTGOMERY, GEORGE SANDERS. Sýnd kl. 7 og 9. Bönnuð börnum innan 16 ára. Flugvirkið „Mary Ann“ (Air Force). Stórfelldasta flugmynd nútímans. —Aðalhlutverk: John Garfield. Harry Carey. Sýnd kl. 6.30 og 9. Börn fá ekki aðgang.
K1. 3y2—6y2 BRÓÐIR „FÁLKANS". (Falcon’s Brother). GEORGE SANDERS. Bönnuð börnum innan 12 ára. I KVENHETJAN. (Joan of Ozark). Joe E. Brown. Judy Canova. Sýnd kl. 5. Bönnuð börnum yngri en 12 ára.
Áýkomið mikið íirval af
Peysufatafrökkum,
Kápum, Frökkum
og Kvenhöttum.
Klæðaverzlun
Andrésar Andréssonar h.f.
Kunngjöring.
Pen norske lcgasjons oí*' dct norskc general-
kotisulats kontorer cr lukkct paa Islamls sclv-
stenilighelsilag 1. dcscinber 1943
Kaupendur °e innheimtumenn
ar á fimmtudag.
Skipaútgerð rikisins
Samfylking . . .
(Framh. af 1. síðu)
skatturinn var ákveðinn, virðist
rétt að framlengja hann.
Ég get vel hugsaö mér, að ein-
hverjar breytingar verði gerðar
á frv., og er til viðræðu um þaö,
enda áskil ég mér rétt til aö
fylgja breytingartill., sem fram
kynnu að koma.
Samkv. ofanrituðu legg ég til,
að frv. verði samþykkt.“
Tímans
leið var farin, en hins vegar eru
svo fjárplógsmennirnir, sem
hjálpuðu til að þessi leið var
farin og hyggja nú gott til valda
með gróða sinn og fjárhagslega
aðstöðu. Ennþá vinna þessi öfl
saman, bæði í bæjarstjórn höf-
uðstaðarins og á Alþingi. Mikl-
ar líkur benda til, að þeir hyggi
enn á það að koma upp svip-
aðri stjórn og hér sat í fyrra-
sumar.
Vonandi á þó slíkt ekki eftir
að endurtaka sig, svo að enn
einu sinni megi segja: íslands
óhamingju verður allt að vopni.
Aðrar þjóðir, sem hafa verið
rændar frelsi, eru nú að sýna
öllum heimi það, „að jafnvel
úr hlekkjunum sjóða má sverð,
í sannleiks- og frelsisins þjón-
ustugerð". Á sama tíma erum
við, sem fengum betra tækifæri
til að tryggja framtíð okkar en
nokkuru sinni fyrr, að smíða á
okkur fjötra úr gullflóðinu.
Þetta er raunasaga, en þó
ekki óþekkt áður.
Enn verður við að vona, að
þjóðin vitkist svo, að hún sjái
háskann og kalli fram þá
krafta, sem færir eru um að
bjarga henni á örlagastund.
Allir hugsandi menn verða að
taka höndum saman og sundra
blekkingunum, er leitt hafa til
þess, sem orðið er, og horfast
einarðlega og drengilega í augu
við örðugleika.
íslendingar! Látum öfgana til
beggja hliða víkja. Þeir hafa
leitt aðrar þjóðir á helstigu, sem
þær fara margar nú, og svo
mun þær einnig gera við þessa
litlu þjóð, ef þeim og áhrifum
þeirra verður ekki eytt með
markvissu og samhentu starfi
þeirra, sem sjá háskann og
breyta samkvæmt því.
\ú cr að vcrða síðnstu forvöð fyrir
|>á, sem skulda fvrir yfirstaadandi ár-
gang blaðsins, að scnda jí'reiðslur, svo
að l»a»r verði komiiar til afgreiðsliiiiu-
ar fyrir áramót.
Eftir áramótiu vcrður hætt að senda
hlaðið til allra fieirra áskrifcnda, scm
þá hafa ekki greitt árganginn 1943.
Athugið, að það cr fyrirhafnar- og
kostnaðarlítið að senda blaðgjaldið í
póstávísun.
4 ÚTBREIÐIÐ TtMANN 4
Bóndi — Kaupir þú búnaðarblaðið FREY?