Tíminn - 12.02.1944, Blaðsíða 3

16. blað
rmiMV, laugardaginn 12. febr. 1944
63
Svor víð fyrírspurnum til
sauðfjársjúkdómanefndar
Ritstjóri Tímans hefir gefið
mér kost á að lesa próförk að
grein Jóns H. Bjarnasonar,
Skarði í Strandasýslu. í grein
þessari er nokkrum fyrirspurn-
um beint til Sauðfjársjúkdóma-
nefndar og óskað eftir svári um
leið og greinin verður birt. Ég
vil fyrir hönd Sauðfjársjúk-
dómanefndar gera tilraun til að
svara nefndum fyrirspurnum,
þó tími til þess sé naumur.
1. Vestfjarðagirðingin.
Fram til vors 1941 var einföld
5-þætt girðing milli Þorska-
fjarðar og Steingrímsfjarðar.
Þá um sumarið var sett girðing
úr Berufirði um 8 km/ upp á
heiðina og tengd þar við Þorska-
fjarðargirðinguna. Hefir þvi
girðingin raunverulega verið
tvöföld á þeim kafla síðan. Auk
þess var það sama sumar bætt
þrem gaddavírsstrengjum í girð-
inguna frá áðurnefndum sam-
skeytum á heiðinni og norður í
Steingrímsf jörð. Var talið af
kunnugum að með þessari end-
urbót og sömu vörzlu og áður
væri varnarlínan allvel tryggð.
Nú þótti þetta þó ekki nægi-
lega öruggt til lengdar, einkum
þar sem vitað var, að mæðiveik-
in var að færast nær línunni.
Því ákvað sauðfiársjúkdóma-
nefnd á s. 1. vetri að tvöfalda
alla girðinguna frá Berufirði í
Steingrímsfjörð. í tilefni af því
var snemma í sumar sent girð-
ingarefni til Hólmavíkur og
Króksf j arðarness.
Eins og kunnugt er voru mikil
snjóþyngsli á Vestfjörðum s. 1.
vetur og vorið svo kalt, að snjó-
fannir lágu á heiðum og jafnvel
niðri í byggð langt fram á sum-
ar. Varð að kosta miklu til að
moka girðingar upp úr snjó þar
og víða um land. Snjóþyngslin
og afleitt tíðarfar varð orsök
sök þess, að mjög seinkaði ýms-
um framkvæmdum, ekki sízt
girðingalagningum á heiðum.
Þó tókst fyrir mikinn dugnað
og fyrirhyggju fulltrúa okkar
og verkstjóra við Steingríms-
fjarðargirðinguna að fullgera
þann hluta, þó ekki fyr en kom-
ið var langt fram á sumar. Full-
trúi okkar við Beruf3arðargirð-
inguna mun hafa gert það, sem
hann gat, og hafði lengi von um
að takast mætti að ljúka verk-
inu einhverntíma í sumar eða
haust, en að lokum tilkynnti
hann að búið væri að tvöfalda
8 km., en meira væri ekki hægt
að gera í sumar fyrir mannleysi
og ótíð. Kom þá til orða að reyna
að útvega vinnuflokk hér syðra,
en frá því var horfið, enda vafa-
samt, að það hefði tekizt, og
timinn þá orðinn of naumur.
Segja má að illa tækist til
með þetta, en hins vegar dylst
engum, sem með sanngirni vill
líta á málið, að við mikla erfið-
ieika var að etja.
Bót er það í máli, að girðingin
var þó tvöfölduð á þeim kafla,
sem fé leitar mest á.
Strax og unnt verður í vor
verður girðingin fullgerð.
2. Gæzlan í sumar.
í umræddu tilfelli er, eins og
annars staðar þar sem varnir
eru hafðar með girðingum, full-
trúa sauðfjársjúkdómanefndar
falið að ráða varðmenn. Vörzlu
með girðingunni að sunnan-
verðu hefir haft um mörg und-
anfarin ár sami maður. Er hann
af kunnugum talinn duglegur
og trúverðugur varðmaður. Hafi
hann stundað bifreiðaakstur
um tíma í sumar tel ég víst að
fulltrúinn hafi sett hæfan mann
í hans stað, til að sinna vörzl-
unni, enda hefir engin umkvört-
un komið fram um það að
varzlan væri ekki í lagi, frá
neinum, er nærri línunni búa.
Greinarhöfundur segir að það
sé kunnugt að tvær kindur hafi
farið yfir línuna í sumar. Þetta
er ekki hægt að taka trúanlegt,
þar sem fulltrúi, Magnús Stein-
grímsson, fullyrðir að ekki sé
vitað um að nein kind hafi far-
ið yfir línuna. Ekki er ósennilegt
að þessi sögn hafi spunnizt út
af því, að norðan girðingar kom
fyrir dilkær, er var með marki
frá Ósi í Hrófbergshreppi. Síð-
ar sa.nnaðist að ærin var úr
Nauteyrarhreppi.
4. -
Getgáta greinarhöfundar um
að dilkærin hafi komizt fyrir
enda girðingarinnar fellur nið-
ur, þar eð engin kind fór yfir
línuna. En um fráganginn við
sjóinn Steingrímsf3arðarmegin
má segja það, að hann mun
vera eins traustur og möguleik-
ar eru á, enda er staðurinn tal-
inn hentugur, og sérstaklega
valinn með tilliti til öryggis. Að
vísu geta stórsjóar og fannkyngi
gert allt ótryggt í bili, og þarf
að hafa vakandi auga á svona
stöðum. Til slíks eru valdir beztu
menn.
Það er sízt við það að athuga,
þó menn komi fram með bend-
ingar og fyrirspurnir viðvíkj-
andi þessum málumr En ég hygg
að engum sé ljósara en sauð-
fjársíúkdómanefnd, hversu á-
riðandi er að verja Vestfirði,
enda hafi hún á því fullan hug.
Þetta svar verður að nægja
við fyrfrspurnum Jóns H.
Bjarnasonar, þó fleira mætti
fram taka.
F. h. sauðf3árs3úkdómanefndar
Sæm. Friðriksson.
Dóttir vitavarðaríns
FRAMHALD
Gufuskipin voru þá mjög í bernzku fram um miðja
nítjándu öld. Þótt slík skip þættu þá hin mestu furðusmíð, myndu
þau nú vart haffær talin. Slíkar hafa framfarirnar orðið í skipa-
smíðum.
Glæsilegasta skipið, er sást við Englandsstrendur á þessum ár-
um, hét ,„Forfarshire," stórt og vandað gufuskip á þeirrar tíðar
vísu. Hafði það siglt milli Dundee og Hull nær fjögur ár og allt
gengið slysalaust. Ýmsir þeir, sem íhaldssamir voru og vantrú-
aðir á stórbreytingar og framfarir, höfðu þó óspart spáð því hrak-
spám í upphafi. En nú voru þær raddir teknar að hljóðna.
En þótt gufuskipin yrðu fararkostir framtíðarinnar, hvort sem
kyrrstöðu- og bölsýnismönnum líkaði betur eða ver, þá var þó
rétt, að gufuskip á borð við „Forfarshire" gátu verið hinir verstu
manndrápsbollar. Það sannaðist líka átakanlega.
Skipstjórinn á „Forfarshire" hét Jón Humble. Hahn var ötull
maður og djarfur og trúði bókstaflega á skip sitt. 6. september-
mánaðar 1838 lét hann létta akkerum á höfninni í Hull og hélt
af stað norður með landi, líkt og svo oft áður. Veður var allgott,
farþegar margir og verðmætur farmur á skipinu. Engan grunaði
neitt illt.
Eftir skamma stund varð þess þó vart, að gufuketillinn var ekki
í fullkomnu lagi, en þar eð aðeins virtist vera um m3ög lítilfjör-
lega bilun að ræða, var því enginn sérstakur gaumur gefinn.
Klukkan fjögur morguninn eftir var skipstjóranum tilkynnt, að
bilunin hefði ágerzt, en hann skeytti því engu. Það hafði ekkert
dregið úr hraða skipsins, og þó eitthvað kynni að vera athuga-
vert við gufuketilinn var nógur tími til þess að gera við hann,
er til hafnar kom, ef þess gerðist þá þörf. Stýrimaðurinn hafði
stungið upp á því, að leitað væri hafnar við Flamborough-höfða,
en skipstjóri skipaði svo fyrir, að haldið skyldi hiklaust áfram
til Dundee.
En nú tók veður mjög að spillast, og loks skall á ofsaveður.
Samt sat skipstjórinn við sinn keip. Hann var staðráðinn að
komast til Dundee eins og ráð hafði verið fyrir gert. Enginn
skyldi segja, að hann kæmist ekki leiðar sinnar á skipi sínu á
tilsettum tíma.
Nú tók gufuketillinn að leka, og lét þá skipstjóri grípa til dæl-
anna og skipaði Jafnframt svo fyrir, að dregið skyldi úr kynd-
ingunni í þeirri von, að tæki fyrir lekann.
Storminn lægði ekki, heldur herti enn, ef nokkuð var. Tók
skipið að bera af leið, og varð þá aftur að auka eldana. Við það
3ókst lekinn á ný, og höfðu skipverjar 'nú vart undan að dæla
burt sjóðandi vatninu, er flæddi um kjölsogið. í þokkabót gátu
kyndararnir ekki lengur hamizt við störf sín. Var ekki annars
úrkosta en hleypa gufu af kötlunum.
•Vindurinn snerist nú til norðausturs, og skipið tók aftur að
bera af leið. F3allháar öldur riðu yfir það og hröktu það og
skóku.
Þessu fór fram í nokkrar klukkustundir. Skipverjar reyndu af
fremsta mætti að halda í horfinu, unz vélar skipsins gáfust loks
alveg upp laust eftir miðnætti aðfaranótt 7. sept. Þá fyrst
lét skipstjórinn sannfærast um það, að ógerlegt myndi að kom-
ast til Dundee, eins og sakir stóðu.
Hann sá nú fram á, að skipið myndi bera til strandar, ef ekk-
ert væri aðgert. Hann skipaði því svo fyrir, að segl skyldu undin
upp, ef vera mætti, að þeir gætu þannig b3argað sér til hafs. En
stormurinn var ægilegur og torvelt að haga seglum. Þegar þeir
höfðu um síðir komið seglum upp, lét skipið ekki að stjórn.
Rak þá nú hjálparvana suður á bóginn. Síðasta úrræðið var það
freista þess að komast í hlé við Farneyjar. Jón Humble sá vita-
skuld manna bezt, hve mjóg það gat brugðizt til beggja vona,
en hann átti ekki um neinn skárri kost að velja.
Er hér var komið sögu, skall yfir úrhellisrigning. Náttmyrkrið
var eins og það getur svartast orðið um óveðursnótt að haust-
lagi. Siglingaleið við eyjarnar var mjög óhrein og vandrötuð, og
í slíku veðri var það aðeins sérstök mildi, ef komist varð klakk-
laust inn úr skerjagarðinum.
Samband ísl. sanivinnufélaga.
Samvinnan er málgagn samvinnuhreyfingar-
innar. Kaupið hana og lesið. Hún flytur ávalt
fróðleik um sámvinnumál.
»S*«*«3S$$5Í3$ÍÍ«Í$$$^^
tf örðlu llörgsliolt
í Miklaholtshreppi í Hnappadalssýslu, fæst til kaups og
ábúðar í næstu fardögum, ef um semst. Bústofn getur
fylgt.
Semja ber við eiganda og ábúanda jarðarinnar
Eið Sigurðssoii.
Skáldíð á Lítlu-Strönd
(Framh. af 2. siðu) ' aðra bresti, var sjálfur laus við
þar er að finna gullkorn, sem' slíkt. Þess vegna vil ég að lok-
hafa varanlegt bókmenntalegt um fara nokkrum orðum um
gildi á öllum tímum. jbóndann á Litlu-Strönd, Jón
Mikið af ritverkum Þorgils Stefánsson
gjallanda er óprentað enn, og
þau, sem gefin hafa verið út,
eru löngu uppseld. Hann er því
«f örð til sölu.
Hof á Skagaströnd er til sölu og laust til ábúðar frá næstu
fardögum 1944.
Jörðinni fylgja góð íbúðarhús (tvibýli. Peningshús yfir 5
kýr, 20 hross og 200 fjár.
Tún og mikið af landi 3arðarinnar er girt.
Tún véltækt, gefur af sér ca. 500 hesta.
Mjög góð skilyrði til rafvirkjunar. Silungsveiði. — Æðarvarp
í byrjun.
Sem3a ber við undirritaða eigendur jarðarinnar.
Áskilinn réttur að taka hvaða tilboði sem er eða hafna öll-
um.
Pétur og Páll Jonssynir.

búskaparár sín, en síðar bjarg- bragð hans. Hversdagslega var
álna. Skulduðu aldrei og komust' Jón gæfur maður í skapi. En
Jón
III.
Stefánsson
fæddist á
sem rithöfundur lokuð bók fyrir Skútustöðum í Mývatnssveit 2.
nútímafólki. Það er illa farið og'júní 1851. Foreldrar hans voru
ekki vanzalaust. Það þarf að Stefán Helgason frá Skútustöð-
gefa út myndarlega útgáfu af um og Guðrún, laundóttir séra
ritverkum hans, og jafnframt Jóns Þorsteinssonar í Reykja-
skrifa ýtarlega um hann sem^hlíð. Jón er því runninn af
rithöfund. Von er til, að þessu'. tveimur merkustu ættum í Mý-
verði hrundið í framkvæmd nú ' vatnssveit, Skútustaðaætt og
fljótlega, og er það vel farið, Reykjahlíðarætt. Jón missti
því að hann hefir helzt til lengi foreldra sína ungur. Þegar hann
legið óbættur hjá garði. |var sextán ára að aldri, varð
Þessi fáu orð, sem ég hér hefi ,harin að vinna fyrir sér sjálfur.
ritað um ritstörf Þorgils, eiga j Var hann eignalaus með öllu.
alls ekki að skoðast sem nein Réðist hann þá í vinnumennsku,
bókmenntaleg gagnrýni, endajsem ekki var glæsilegt ungum,
munu aðrir mér færari inna það , námfúsum mönnum með útþrá,
af hendi. En ég vildi minna hina J í þá daga. Þegar Jón var 26 ára
ungu kynslsóð á þenna merki- j kvæntist hann frænku sinni,
lega fulltrúa íslenzkrar alþýðu- | Jakobínu Pétursdóttur Jónsson-
menningar. Ég vil benda hinni jar Þorsteinssonar frá Reykja-
uppvaxandi kynslóð á það, að hlíð. Var hún ein af hinum
henni er vissulega hollt að, nafnkunnu og stórmyndarlegu
kynnast skoðunum Þorgils Reykjahlíðarsystkinum. Ekki
g3allanda og ritverkum hans. var annars úrkosta fyrir hin
En hún þarf einnig að þekk3a ungu, fátæku hjón en að hefja
manninn sjálfan — aðstöðu
hans í þjóðfélaginu, hvernig
þjóðfélagsborgari hann var og
hvort hanri, sem dæmdi hræsni
og skynhelgi harðar en nokkra
einyrkjabúskap. Voru þau fyrst
á ýmsum stöðum í margbýli. En
árið 1889 fluttu þau að Litlu-
vel af.~ Einyrkjabóndi var Jón
því nær allan sinn búskapar-
tíma; aðeins síðustu árin, þeg-
ar kraftarnir tóku að þverra,
varð hann að hafa ársmann.
Jón andaðist 21. júní 1915.
Jón varð hreppstjóri í Mý-
vatnssveit 1889 og gegndi þvi
embætti til dauðadags. Sýnir
það greinilega, hvert álit hann
hefir þá verið búinn að vinna
sér í sveit sinni og héraði, að
hann, fátækur einyrkjabóndi,
sem verið hafði á hrakningi úr
einum stað á annan, skyldi
verða valinn æðsti Valdsmaður
sveitarinnar, því að venjan mun
þá hafa verið sú, að oftast voru
valdir gildir og grónir sjálfs-
eignarbændur til -þess starfa.
Jón gegndi þessu starfi með
mikilli alúð og samvizkusemi,
og var hann þó m3ög frábitinn
því að hnýsast í einkamál
manna eða hafa á sér nokkurt
valdsmannssnið.
Jón Stefánsson var röskur
meðalmaður á hæð, vel limaður,
3arpur á hár og skegg, en grán-
aði snemma. Höfuðlagið var
mjög fallegt. Hann var fríður
maður sýnum, gráeygur og
skutu augun neistum, þegar
honum hitnaði í skapi. En
venjulega voru þau hýr og mild.
Hann var m3ög svipmikill, svo
að honum var veitt eftirtekt,
hvar sem hann fór. Mynd sú,
sem til er af Jóni Stefánssyni
og birt er hér með grein þessari,
gefur alls ekki rétta hugmynd
um yfirbragð hans. Það vantar
líf og fjör í svip hans og þá
strönd og bjuggu þar síðan. Þau
hjón voru mjög fátæk fyrstu skerpu, sem einkenndi allt yfir
geðríkur var hann mjög. Hann
segist sjálfur hafa verið blóð-
heitur. Hann var nokkuð gefinn
fyrir vín, en fór ávallt vel með
það. Við fyrstu sýn virtist Jón
oft stuttur í spuna og stríðlund-
aður, einkum er áttu í hlut ó-
kunnugir, sem eitthvað létu yfir
sér. Gátu svör hans og athuga-
semdir þá orðið eldsnögg og
hárbeitt, því að hann var stór-
lyndur og þoldi ekki að sér væri
troðið um tær. Jón hafði tamið
mikið og strítt skap svo, að af
bar. Við alla, er minna máttu
sín, var hann hlýr og góður.
Undir hálfgerðum kuldahjúp,
sem hann stundum varpaði yfir
sig, var tilfinningaríkt góð-
menni, sem ekki mátti aumt sjá,
án þess að vilja úr því bæta.
Eins og ævikjörum Jóns hefir
verið lýst, er ljóst, að ekki hafa
verið miklir möguleikar til þess
að afla sér menntunar. Hann
gekk aldrei í neinn skóla — var
eitt ár utan sveitar sinnar. Þó
varð hann einn bezt mennti
maður sinnar samtíðar. Hann
skrifaði prýðilega rithönd og
var ágætlega að sér í sögu lands-
ins og bókmenntum og varð
fróður um bókmenntir Norður-
landa og fleiri þjóða. Einkum
varð hann fyrir áhrifum frá
norskum rithöfundum eins og
fyrstu sögur hans bera vitni um.
Ég hygg, að hann hafi haft
mest dálæti á Jónasi Lie af
hinum glæsilegu norsku skáld-
um, sem uppi voru um aldamót-
in. Vitnaði hann oft í rit Jón-
asar Lie.
(Framh. á 4. síðu)
O P A L
Rœstiduft
er fyrlr nokkru komið á
markaðinn og hefir þegar
hlotið hið mestá lofsorð, því
vel er til þess vandað á allan
hátt. Opal ræstiduft hefir
^lla þá kosti, er ræstiduft
þarf að hafa, — það hreinsar
án þess að rispa, er mjög
drjúgt, og er nothæft á allar
tegundir búsáhalda og eld-
húsáhalda.
rVotið
P A L rœstiduft

\ í bókinni
Þ
lEIR GERÐU
GARÐINN FRÆGAN
eftir DAIÆ CARIVEGIE
eru ævisöguþættir sextíu og níu karla og kvenna, sem
vissulega hafa gert garð sinn frægan.
DALE CARIVEGIE
er þegar orðinn að góðu kunnur hér á landi fyrir bókina
VINSÆLDIR OG ÁHRIF, sem kom í fyrra.
ÞEIR GERÐU GARÐINrV FRÆGAN
er fróðleg bók, og auk þess einhver skemmtilegasta bók,
sem völ er á.
Ræoi 'bindin kosta aðcins kr. 24,60.
^ Kaupið hana áður en upplagið þrýtur.
i