Tíminn - 18.03.1944, Blaðsíða 2

118
TlMEVIV, laiigardaginm 18. marz 1944
29. blað
^tminn
Lauyardafiur 18. marz
»Kommúfiístavinír«
Fræg er sagan af óknyttapilt-
inum, sem lagði það í vana sinn
að hræða fólk með því að hrópa:
Úlfur, úlfur. Þessu hrópi hans
var anzaö nokkrum sinnum, en
brátt fór fólk að þreytast á gabbi
hans og skeytti því engu. Þegar
úlfurinn loksins kom og piltur-
inn tók að hrópa á hjálp, var því
engu sinnt og úlfurinn fékk að
leika við hann eftir vild sinni.
Þessi saga er næsta táknræn
fyrir bardagahætti afturhalds-
manna á íslandi. Um langt skeið
hafa þeir leikið þá list að kalla
nær allar umbætur kommún-
isma og alla umbótamenn
kommúnista eða kommúnista-
vini. Einna gleggsta dæmið um
þetta er barátta afturhaldsins
gegn Jónasi Jónssyni. Um langt
skeið voru allar umbætur, sem
hann beittist fyrir, nefndar
kommúnismi og hann stimplað-
ur sem óalandi og óferjandi
kommúnistavinur.
Það er vafalaust, að þessi þrá-
láti áróður afturhaldsins hefir
hjálpað því nokkuð í bili. Það
hefir tekizt að blekkja fáfróð-
ustu og .auðtrúuðustu sálirnar.
En þegar stundir hafa liðið fram
hafa áhrifin í mörgum tilfellum
orðið gagnstæð við tilganginn.
Ýmsir hafa farið að álíta, að
kommúnisminn væri ekki eins
fráleitur og bölvaður og af var
látið, þar sem sjálfsögðustu og
réttlátustu umbætur voru kall-
aðar kommúnismi. Með þessum
hætti hafa margir menn verið
stórlega blekktir og þeir verið
látnir missa sjónir á því, hvað
kommúnisminn raunverulega er.
Þeim hefir verið kennt að álrta
hann miklu betri og skaðlaus-
ari en hann er.
Raunverulega hafa þeir menn,
sem staðið hafa fyrir þessum
kommúnistahrópum, verið beztu
áróðursmenn kommúnismans og
stuðlað miklu meira að viðgangi
hans en kommúnistaforsprakk-
arnír sjálfir. Fyrir atbeina þeirra
fylgja nú margir frjálslyndir
menn kommúnistum, því að þeir
dæma kommúnismann eftir hin-
um sífelldu herópum afturhalds-
liðsins, að allar umbætur og fé-
lagslegt réttlæti séu kommún-
ismi.
Þótt afturhaldssinnum mætti
fyrir löngu vera það ljóst, að
þeir vinna kommúnistum þæg-
ast verk með þessari áróðursiðju
sinni, halda þeir henni eigi að
síður áfram. Það sorglega hefir
líka gerzt, að sumir þeirra, sem
áður hafa orðið fyrir slíku að-
kasti afturhaldsins, vegna
margháttaðrar umbótastarfsemi
sinnar, eru farnir að hjálpa
þeim við þessa skaðlegu áróð-
ursstarfsemi, sem raunverulega
er ekki i þágu neinna annara
en kommúnista.
Tilgangur afturhaldsins með
þessum áróðri er vitanlega sá,
að fæla menn frá stuðningi við
umbætur og félagsleg réttindi,
sem ganga gegn hagsmunum
þess á einn eða annan hátt. En
sá árangur næst vissulega ekki
nema þá um takmarkaða
stund. Hins vegar geta afleið-
ingarnar fyrr en varir orðið þær,
að hinn raunverulegi úlfur,
kommúnistarn,i{r hafi hagnazt
svo mikið á þessum áróðri, að
þeir geti unnið verk, sem verða
þjóðinni allri til tjóns og
skemmdar.
Hrópyrði afturhaldsins um
kommúnisma og kommúnista-
vini beinist nú sem fyrr gegn
ýmsum forvígismönnum Fram-
sóknarflokksins og blöðum hans.
Afturhaldið skilur það vel, sem
„Dagur“ sannaði mjög glögglega
fyrir skömmu, að höfuðdeilan
um réttláta skiptingu og notkun
stríðsgróðans mun raunverulega
verða milli afturhaldsins og
Framsóknarflokksins, því að
Framsóknarflokkurinn vill nota
hann til almennra framfara og
atvinnuaukningar, en aftur-
haldið vill nota hann í þágu
fárra auðkónga. Afturhaldið sér,
að stefna Framsóknarflokksins
vinnur sér aukið fylgi og því er
gripið til gamla ráðsins að hrópa
nú hátt um kommúnisma og
kommúnístavini.
Umbótamenn landsins þurfa
Séra Sigurbjörn Einarsson;
Merkið §tendnr,þótt
maðurinn falii
Séra Sigur'björn Einarsson hefir bezt íslenzkra manna
kynnt sér samskipti hinnar þýzku valdstjórnar nazista
og kirkjunnar þar í landi. Skrifaði hann um þetta merka
bók, „Kirkja Krists í ríki Hitlers.“
Nú hafa kirkjur margra þjóðlanda búiö um skeið undir
hrammi nazista og sœtt hörðum kostum. Eru ýmsir kapítul-
ar þeirrar sögu skráðir blóði og munu lengi í minnum hafð-
ir. Hugstœðust íslendingum er barátta norskra og danskra
kennimanna. Ber þar hœst nafn Kaj Munks, er féll fyrir
böðulshendi i vetur. Hefir séra Sigurbjörn skrifað grein
þá, sem hér fer á eftir, um líf og baráttu þessarar glœsi-
legu, dönsku þjóðhetju.
Hún er orðin býsna dýr, styrj-
öldin, sem nú er háð. Hefir vart
annar valdastóll kostað mann-
kynið meiri fórnir en sá, sem
Hitler skipar í umboði nazism-
ans. Norrænar þjóðir hafa gold-
ið mikinn skatt til þeirrar
krúnu í mannslífum. Það er
grimm kaldhæðni örlaganna, að
þessir þýzku ofstækisdýrkendur
„norræns" kyns skyldu verða
meiri böðlar norræna þjóða en
áður hafa þekkzt í sögu þeirra,
og þeir níðingar á germönsk-
um drengskap, sem lengi mun
til jafnað.
fórnum líður. En hart er það að
þurfa að viðurkenna, að það
skyldi verða að kosta hörm-
ungar nákominna þjóða — og
náin mök við Bandamenn —,
að opna augu fjöldans fyrir því,
hvílíkur forneskjudraugur hér
er á ferð, þar sem nazisminn
er.
*
Það varð skammt á milli
tveggja öndvegismanna nor-
ræns menningarlífs, skáldanna
Nordahl Griegs og Kaj Munks.
Sá var þó munurinn, að Grieg
féll sem hermaður, en hinn var
4. jan. ók grá bifreið heirn
að prestssetrinu í Vedersö á
Jótlandi. í henni voru þrír
þýekir hermenn og einn Dani
úr liinu svonefnda Schalburg-
liði. Þeir höfðu prestinn, Kaj
f Munk, á brott með sér og
fluttu hann til Silkiborgar,
þar sem hann var yfirheyrð-
| w í herbúðum Þjóðverja.
Síðan fóru þrír danskir
t
Schalburg-liðar með hann út
fyrir borgina og myrtu liann
þar. Nöfn moröingjanna eru
nú kunn orðin, og þeir allir
jlúnir til Þýskalands.
Kaj Munk vóg með vofm-
um andans, en á þeim vett-
vangi voru nazistar honum
ekki jafnbúnir.
Nazisminn hafði ekki verið
lengur en ársfjórðung við völd
í Þýzkalandi, þegar svo alvar-
lega hafði skorizt í odda milli
þessa nýja valdaflokks og
kristinnar kirkju landsins, að
enginn maður í víðri veröld
þurfti að vera í vafa um það, að
hér var á ferðinni hatramur
andstæðingur kristninnar. Þeir,
sem höfðu gert sér þetta ljóst,
áður en til þessarar styrjaldar
kom, — þ. e. a. s. þeir, sem
höfðu fylgzt með því sjáandi
augum, sem var að gerast suð-
ur þar árin á undan, — hafa
ekki látið sér á óvart koma nein
þau hermdarverk, sem Þjóðverj-
ar hafa unnið i hinum her-
numdu nágrannalöndum okkar.
Sízt af öllu hefir það vakið
furðu þeirra, að kirkjur Noregs
og Danmerkur hafa átt þar
litla vini, sem nazistar eru. Báð-
ar þær þjóðkirkjur eru nú að
semja þann þátt sögu sinnar,
sem verður heiður þeirra og
styrkur á komandi öldum. Þær
njóta þess nú, og þjóðir þeirra
með þeim, að þær lifðu þrótt-
miklu lífi og stóðu djúpt rótum
í þjóðlífinu.
Nú munu þeir fáir orðnir á ís-
landi, sem telja það „hlutleysis-
brot“ eða annað verra að tala
eða rita um áþján kristinna trú-
bræðra af völdum nazista. Og
þeir munu fáir, sem ekki viður-
kenna, að hin „germanska"
óðasótt Þjóðverja hafi krafið
germanskar þjóðir fullmikilia
mannfórna, hvað sem öðrum
að vera vel á verði gegn þessum
áróðri afturhaldsins. Það er bú-
ið að snúa of mörgum til fylgis
við Kommúnistaflokkinn með
þeim blekkingaáróðri öllum,
að umbætur og félagsleg réttindi
séu sama og kommúnisminn.
Sóknin gegn kommúnismanum
verður ekki sízt fólgin í því að
afhjúpa og afsanna þennan
blekkingaáróður afturhaldsins.
Þ. Þ.
myrtur af níðingum. Báðir
^höfðu þó barizt í sömu fylkingu
j og söm var höndin, sem báða
sló. Báðir féllu sem píslarvott-
i ar frelsisins, og svo dýrt er
frelsið metið á Norðurlöndum,
að ekki verður séð í þvílíkar
fórnfæringar, þrátt fyrir allt,
þegar það er í húfi.
Kaj Munk hefir tæpast getað
gengið að því gruflandi, að ör-
lög hans hlytu að verða píslar-
vætti. Svo opinskár hafði hann
verið, svo bert hafði hann skor-
ið upp herör gegn kúgurum
lands síns og innlendum leppum
þeirra. Hann tók að sér það
hlutverk í nafni kirkju sinnar
og drottins síns að tala, þegar
aðrir þögðu, — að segja það,
sem margir vissu, að þurfti að
segja, en enginn þorði. Hann
mun hafa vitað það, að hann
talaði í þöglu umboði kirkju
sinnar og mikils meiri hluta
þjóðar sinnar. Annars vitum
við raunar svo lítið um það, sem
gerist-í Danmörku, að við get-
um ekkert um það sagt, nema
víðar hafi prédikunarstóllinn
verið notáður á'sama hátt og
í Vedersö á Jótlandi, þar sem
Kaj Munk var prestur. En
hann stofnaði sér í því meiri
hættu, sem hann var kunnari
maður. Árum saman hafði þjóð-
in hlustað, þegar hann talaði.
Hann var viðurkenndur einhver
svipmesti andans maður lands-
ins. Slikur maður sem hann gat
ekki dulizt. Og slíkan mann var
miklu síður hægt að umbera en
aðra, sem ekki voru eins kunnir
og minna tillit var tekið til en
hans. Efalaust' hefir Munk líka
gert sér fulla grein fyrir þeirri
ábyrgð, sem þessi sérstaka að-
staða hans meðal stéttarbræðr-
anna hafði í för með sér fyrir
hann. Hann gerði aðstöðu »sína
að köllun, og lét lífið fyrir hana.
Kaj Munk var þjónn orðsins,
hins heilaga orðs, en jafn-
framt. hafði hann óvenjulegt
vald yfir orðinu, máli þjóðar
sinnar, hvort sem var i ræðu eða
riti. Hann var skáld, en fyrst
og fremst prestur. Skáldgáfuna
hafði hann öðlazt í vöggugjöf,
en prestsstarfið sem lífsköllun.
Þess eru ljós merki á verkum
hans, að hann vildi láta skáld-
ið þjóna prestinum. Eða rétt-
ara sagt: Hann leit svo á, að
honum væri gáfan léð til þjón-
ustu við köllunina. Hann hafði
fulla vitund um ábyrgð þess að
vera boðberi hins hæsta á al-
varlegum tíma, og hann gerðist
„forsvarsmaður og píslarvottur
háleitasta málefnisins, sem til
er, en það er barátta trúarinn-
ar gegn lögmálsbrotum, lygi og
harðstjórn“, eins og hann segir
sjálfur um Jóhannes skírara.
❖
Kaj Munk fæddist í Maribo
á Lálandi 13. janúar 1898. Faðir
hans var iðnáðarmaður, en naut
skammt við; hann lézt þegar
drengurinn var hálfs annars
árs. Röskum þrem árum síðar
andaðist,móðirin líka. „Þó lítill
væri,“ segir Munk í predikun,
„hafði þó þessi fyrsta móðir mín
kennt mér nokkuð, sem ég hefi
aldrei gleymt síðan, — nokkuð,
sem líf mitt byggist á enn þann
dag í dag: Á hverju kvöldi áður
en stóru barnsaugun mín luk-
ust aftur undir nóttina, spennti
hún greipar yfir hendur mínar,
lét mig lesa vers og segja ’að
lokum: „Góða nótt, pabbi; góða
nótt, Guð og Jesús og allir heil-
agir, litlir englar“. Með þessu
móti vissi ég þegar, er ég var
fimm ára, að vér menn eigum
heima í tveim heimum, með öllu
því, sem oss er dýrmætt. Upp
þar var pabbi, niðri hér var
mamma, og sjálfur var ég sem
sé nokkurn veginn jafn mikið
á báðum stöðum.“
Þeir, sem þekkja leikrit hans
„Orðið“, kannast við, að eitt
áhrifamesta atriði leiksins er
það, þegar Jóhannes er að tala
við litlu stúlkuna, sem er að
missa mömmu sína, og leiða
henni fyrir sjónir, hvað það sé
gott að eiga mömmu sína á
himnum. Undiralda þeirrar
sterku kenndar, sem mótar
þennan þátt, á upptök sín í
bernskureynslu höfundarins.
Þegar Munk hafði misst báða
foreldra sína fór hann í fóstur
til barnlausra hjóna, er ráku
smábúskap á litlu býli, Opager
á Lálandi. Húsfreyjan var skyld
móður hans. Þau hjón gengu
drengnum í foreldra stað, og
hefir hann reist þeim óbrot-
gjarnan minnisvarða í minn-
ingarræðu, er. hann hélt eftir
fósturmóður sína látna og
prentuð er í ræðusafni hans
„Við Babýlons-fljót“. (Þetta
ræðusafn var gefið út í Dan-
mörku árið 1941, gert upptækt
þar, en prentað að nýju í Argen-
tínu. Mun það bráðlega koma út
í íslenzkri þýðingu eftir þann,
er þetta ritar, og auk þess
þrjár ræður, eftir Munk, er birzt,
hafa í málgagni frjálsra Dana í
Lundúnum). Hann tók í arf ætt-
arnafn fósturföður síns (Peter-
sen hét faðir hans), og mun
dönsk saga geyma það nafn úr
þessu.
Bernskuheimilið mótaðist af
hollum anda. Hinn deildi verð-
ur kostaði elju, atorku og spar-
neytni. Þarna var eitt þeirra
mörgu, litlu bændabýla, þar sem
aldrei mátti verk úr hendi falla,
þar sem moldin krafSist sífelldr-
ar, árvakrar og hugulsamrar
þjónustu, til þess að hún léti
lífsviðurværið í té. En fólkið,
sem innti þessa stritsömu þjón-
ustu af hendi, varð samt ekki að
andlegum krypplingum.Kotung-
arnir í Opager höfðu þann hæfi
leika, sem íslenzkir stritmenn
hafa margir átt í ríkum mæli,
áð láta anda sinn frjóvgast við
umhugsun um þá hluti, sem eru
moldinni ofar, þótt höndin yrði
kreppt og hnýtt af erfiði.
Næstu áratugina á undan
fæðingu Munks hafði hin þrótt-
mikla, kristilega vakning, sem
Vilhelm Beck hratt af stað,
breiðst út meðal danskrar
bændaalþýðu. Hún olli mikilli
Vestur-íslenzku blöðín
Sú var tíðin, að vestur-ís-
lénzku blöðin, „Heimskringla"
og „Lögberg", voru allútbreidd
hér á landi. Létu margir vestur-
farar senda þau vinum og ætt-
ingjum sínum hér heima. Þóttu
þau þá góður gestur á heimil-
um á íslandi, ekki sízt sökum
þess, að þau voru oft og tíðum
hin ágætasta heimild um líf og
frama frónskra manna á hinni
miklu Vestmörk. Þau voru þann-
ig bezti tengiliðurinn milli
heimaþjóðarinnar og þeifra,
sem haslað höfðu sér völl í hinni
framandi álfu.
Smámsaman féllu þesSar
blaðasendingar niður, og nú um
skeið hafa vestur-íslenzku blöð-
in komið í tiltölulega mjög fárra
hendur hér á landi. Hefir þó
dálítið verið gert til þess að afla
þeim kaupenda hér austan hafs-
ins, en það virðist ekki hafa
borið tilætlaðan árangur, hvað
sem veldur. Enn sem fyrr eru
þau þó góð heimild um líf land-
anna vestan hafs, og enn sem
fyrr er heima-íslendingum hug-
leikið að vita sem gerzt hagi
þeirra og hugðarmál.
Nú er þess ekki lengur að
vænta, að blöð Vestur-íslend-
inga verði send sem vingjafir á
hundruð heimila á íslandi. Að
því liggja þau eðlilegu rök, að
þeir, sem áður -keyptu þau og
sendu heim til ættingja og
kunningja, eru margir hverjir
fallnir í valinn, og í þeirra stað
komin ný kynslóð, sem ekki er
í jafn nánum tengslum við okk-
ur hér heima. Það er því komið
að okkur að.gjalda skuldina við
Vestur-íslendingana, sem í
meira en hálfa öld hafa haldið
uppi hinni merkilegustu þjóð-
ernisbaráttu við erfið skilyrði
með umsvifamikilli blaðaútgáfu.
Með hverju ári sem líður verður (
óhægara um útgáfu íslenzkra
blaða vestan hafs, og er þess
ekki að dyljast, að áður mjög
langt um líður getur svo farið,
að ekki verði lengur unnt að
halda áfram útgáfu þeirra. Yrði
það hinn mesti hnekkir íslenzkri
tungu og menningarerfðum
vestra. Gæti það orðið löndum
vestra allmikill styrkur og nokk-
ur hvatning til þess að láta þráð-
inn ekki rofna, ef heima-íslend-
ingar sýna myndarlega í verki,
hvers virði þeir telja íslenzku
blöðin í Winnipeg vera.
Þessar vikur hefir hugur
manna hér á landi beinzt venju
fremur til forvarða íslenzkrar
menningar vestan hafs vegna
aldarfjórðungsafmælis Þjóð-
ræknisfélagsins. Menn^ hafa
fundið glöggt hvílíka þökk þeir
eiga þeim að gjalda. Væri úr
vegi að gjalda þá þökk að
nokkru með því að gerast kaup-
endur „Heimskringlu“ og „Lög-
bergs“, annarshvors eða beggja?
Auk þess sem það gæti orðið
útgáfu blaðanna stuðningur,
eru þau vissulega þess verð, að
þau séu keypt hér á landi, svo
fremi sem fólk finnst nokkurs
vert að fylgjast með framgangi
landanna ’vestra. Leyfir „Tím-
inn“ sér að benda fólki á, að
umboðsmaður vestur-íslenzku
blaðanna hér er Björn Guö-
mundsson, Reynimel 52 i Rvík,
og tekur hann fúslega á móti
nýjum áskrifendum.
„Heimskringla“ og „Lögberg"
kosta hvort um sig þrjá Kan-
adadollara — við tuttugu ís-
lenzkar krónur.
Vestur-íslenzku blöðin eru elzt
allra íslenzkra blaða, sem nú
koma út. „Heimskringla" byrj-
aði að koma út haustið 1886,
en „Lögberg" tveim árum síðar.
„Þjóðólfur", sem elztur hefir
orðið allra íslenzkra blaða, kom
út í 66 ár og eru þá meðtaldir
síðustu árgangarnir, er hann
kom út á Eyrarbakka 1917—
1919. Það eru jafnvel mjög fá
tímarit íslenzk, sem eldri eru
en blöðin vestra. Er þar ekki
^önnur rit að nefna en „Skírni“,
sem nú er 117 ára gamall, og
„Andvara", er komið hefir út í
68 ár, og almanak Þjóðvinafé-
lagsins.
Fyrir aldurs sakir einar skipa
Vesturheimsblöðin því virðu-
legan sess í íslenzkum blaða-
heimi.
hræringu og setti smátt og
smátt mót sitt á trúarlíf al-
mennings. Er enginn efi á því,
að þessi vakning hefir orðið
danskri kristni hin mesta líf-
gjöf. Kaj Munk ólst upp í and-
rúmslofti þessarar sterku hreyf-
ingar. Myndin af Vilhelm Beck
hékk fyrir ofan rúmið hans.
Hann fylgdi fóstru sinni á 'sam-
komur heimatrúboðsins, „sat
frammi fyrir öllum söfnuðinum
á öldollu frá Carlsberg, henni
hafði líka verið snúið á sam-
komunni“. í þessu umhverfi
fæddist trúaralvara hans, þarna
var lagður grundvöllur þeirrar
skapgerðarmótunar, sem gerði
hann að lokum að kristinni
hetju. Þarna lærði hann að
þekkja þann Guð, sem krefst alls
og gefur allt.
Litla heimilið í Opager hefir
þannig verið sá skóli, sem mest
hefir lagt af mörkum um mótun
lífsstefnu Munks. Samband hans
við moldina þar óf ættjarðar-
ástina inn í sálarlíf hans, —
Danmörk var hluti af honum
sjálfum. Hin stranga, alvöru-
þrungna og djarfmannlega trú
vakningarinnar hefir orðið per-
sónuleg eign hans þegar í æsku.
Hún gaf honum þá sannfær-
ingu, að það væri betra að
„spilla á milli Danmerkur og
Þýzkalands en'á milli Danmerk-'
ur og Drottins Jesú.“ „Litla,
hálmþakta hús undir kastaníu-
trjánum,“ segir Munk á einum
stað, „hve hefir þú kennt mér
að elska öll litlu heimilin í Dan-
mörku. Því að ágætast varstu
fyrir það, að þú varst ekkert
sérstakt, að pabbi og mamma
voru að öllu verulegu eins og
fólk gerist og gengur. Þess
vegna veit ég, hvernig þið stríð-
ið og stritið í kotunum og þykir
vænt hverju um annað. Þess
vegna hata ég naglalakk og
lúksuskvendi og alla aðra silki-
skrjáfandi ýldu. En þú, litla
bernskuheimilið mitt, þú hefir
kennt mér að sjá hið mikla, já,
hið mesta í því litla.“
*
Munk brauzt til mennta í mik-
illi fátækt. Snemma bar á skáld-
hneigð hans. Fyrsta leikrit sitt
skrifaði hann 19 ára gamall, þá-
kominn að . stúdentsprófi. En
langur varð brattinn upp til
náðar útgefendanna og viður-
kenningar almennings.-Þó hafði
hann laust eftir 1930 rutt sér
til rúms á skáldabekk og sýnt,
að hann ætlaði að láta að sér
kveða á þeim vettvangi. Síðustu
árin mun það hafa verið við-
urkennt um öll Norðurlönd, að
Munk hafi valdið straumhvörf-
um í danskri leikritagerð og sé
fremsta leikritaskáld samtíðar-
innar méðal skandinavískra
manna.
MerkustU verk Munks munu
vera „Ol’ðið“, „Hann situr við
deigluna" og „Niels Ebbesen".
Tvö hin síðartöldu eru beint
andsvar við nazismanum. „Hann
situr við deigluna" kom út árið
1938. Þar er kynflokkahatrið og
Gyðinga-ofsóknirnar teknar til
meðferðar. Höfundurinn hafði
þá þegar tekið skýra afstöðu
gegn því kúgunarvaldi, sem að
lokum stóð yfir höfuðsvörðum
hans. í „Niels Ebbesen“ sker
hann blátt áfram upp herör gégn
þýzka ofbeldinu, samkvæmt
þeirri útlistun á kærleiksboðorði
kristindómsins, sem hann gerir
grein fyrir í prédikun um „misk-
unnsama Samverjann": „Ann-
aðhvort ertu náunga þínum til
gagns eða ógagns. Stundum
getur maður rétt meðbróður
sínum hjálparhönd með því að
bjarga honum úr klóm ræn-
ingja, stundum getur maður
gert náunga sínum mest gagn
með því að bana honum. Þetta
meina ég bókstaflega. Til dæm-
is Niels Ebbesen og Gert greifi:
Þessi sköllótti greifi hefði bakað
sér margra ára dvöl til viðbótar
í helvíti, ef ekki hefði verið end-
ir bundinn á glæpi hans 1. ap-
ríl 1340.“ '
*
Kaj Munk starfaði öll prests-
skaparár sín í litlu prestakalli
á Jótlandi. Hann valdi sér það
hlutskipti að vera prestur lítils
safnaðar, en jafnframt var hann
boðberi kristinna lífsviðhorfa á
miklu stærra vettvangi með rit-
um sínum. En á þessum örlaga-
(Framh. á 4. siðu)