Tíminn - 23.02.1945, Qupperneq 1

)
RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON. j
ÚTGEFFANDI:
FRAMSÓKN ARFLOKKITRINN.
Slmar 2353 oe 4373.
í PRENTSMIÐJAN EDDA h.í.
RITST JÓRASKRIFSTOFDR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9A.
Símar 2353 Og 4373.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A.
Sími 2323.
29. árg.
Rpykjavík, föstudaglnn 23. febr. 1945
15. blað
Nv he;ldsa1ahneyksli:
Tíllaga Framsóknarmanna í Eímskipafélagsmálinu:
Heildsalar báðu amerísk
firmu um falska reikninga
Verðlagsrád mnn kœra fleiri hcildverzlanir
Síffastllðinn þriffjudag var útrunninn frestur sá, sem verfflags-
ráff hafði sett ýmsum heildverzlunum um aff skila frumreikning-
um. Samkvæmt fregnum, sem Tíminn hefir haft, hafa nokkrar
verzlanir enn engum frumreikningum skilað og munu þær því
ekki fá nein innflutningsleyfi framvegis samkv. fyrri ákvörðun^
um viffskiptaráffs. Aff sögn hafa a. m. k. fimm fleiri verzlanir en
þær, sem þegar hafa veriff kærðar, orffiff uppvísar um of háa á-
lagningu, og má því vænta, aff sakadómara berist innan skamms
kærur gegn þeim frá verfflagsráffi.
Sákadómari hefir undanfariff látiff vinna aff rannsókn á kær-
um þeim, sem honum hafa borizt frá verðlagsráffi, og mun m. a.
hafa upplýzt viff athugun á bréfum sumra fyrirtækjanna, aff
ÞAU HAFA BEÐIÐ AMERÍSK FIRMU UM AÐ SENDA SÉR
FALSKA (of háa) REIKNINGA OG LEGGJA MISMUNINN Á
FALSKA VERÐINU OG RAUNVERULEGA VERÐINU Á SÉR-
STAKAN REIKNING FYRIR SIG. Hefir þannig orffiff uppvíSt
um verfflagsbrot og óleyfilegan fjárflutning úr landinu, og má
telja vafalaust, aff þetta hafi veriff framiff í miklu stærri stíi en
upplýzit hefir við rannsókn sakadómara, sem líka hefir affeins
náff til örfárra fyrirtækja.
Sannast vel á þessu, hve nauðsynlegt það hefði veriff, aff fyrir-
skipa strax, þegar kunnugt var um fyrstu brotin, allsherjarrann-
sókn gegn öllum þeim, sem verðlagsráff taldi grunsamlega og gert
höfffu sérlega óhagstæff innkaup. Þá hefffi vafalaust náffst full-
komnari og yfirgripsmeiri upplýsingar um þaff okur, sem þjóffin
hefir hér veriff beitt. Þetta vanrækti ríkisstjórnin, vegna hlífni
sinnar viff mestu stórgróffastétt landsins, og munu ráðherrar
verklýffsflokkanna hljóta af því verffskuldaffa skömm aff hafa
þannig vanrækt aff gæta hagsmuna almennings vegna samvinn-
unnar við íhaldiff.
Tíminn mun gera sitt til þess, aff almenningur fái sem bezt
aff fylgjast meff gangi þessara hneykslismála og gera sitt til aff
knýja þaff fram, að dómsmálaráffherrann fyrirskipi málshöfffun
gegn hinum ákærffu heildsölum strax og honum berst frumrann-
sókn sakadómara. Hefir sá orðrómur gengiff aff undanförnu,
aff ætlun stjórnarinnar sé aff svæfa þessi hneykslismál í stjórn-
arráðinu.
Launakjör símstjóra og póst-
afgreiðslumanna útí á landi
Framsóknarmeon koma leiðréttlngum
á launum peirra inn í launalagafrv.
Viff 2. umræffu launlagafrv. í neffri leild var samþykkt til-
laga frá fjárhagsnefnd um launakjör símstjóra og póstafgreiffslu-
manna úti á landi. Fulltrúi Framsóknarflokksins, Skúli Guff-
mundsson, tók þetta mál upp í fjárhagsnefnd, en þaff hafði
hvorki veriff tekiff upp í milliþinganefndinni né viff meðferff
málsins í efri deild. Hér var þó
hóp aff ræffa, er öðrum fremur
förnum árum.
Dvalarheimilí ald-
raðra sjómanna
Fulltrúaráð sj ómannadagsins
í Reykjavík og Hafnarfirði hélt
fund síðastl. sunnudag. Var þar
skýrt frá fjársöfnuninni á sjó-
mannadeginum á síðastl. ári,
sem nam 78 þús. kr., og kosin
nefnd til að undirbúa næsta
sjómannadag. Allur ágóði af
fjársöfnunni á sjómannadögun-
um rennur til dvalarheimilis
aldraða sjómanna. í dvalar-
heimilissjóðnum eru nú rúm-
lega 800 þús. kr. og hefir mest-
ur hluti þess fjár verið gefinn
af ýmsum velunnurum sjó-
manna.
Verzlunarjöfnuðurinn
Samkvæmt upplýsingum Hag-
stofunnar nam innflutningur-
inn 23,7 miljónum króna og út-
flutningurinn 16,9 miljónum
króna. í janúarmánuði á sið-
asta ári nam innflutningurinn
14,8 miljónum kr. og útflutn-
ingurinn 7,7 miljónum kr.
um allfjölmennan starfsmanna-
hafffi orffiff útundan á undan-
Umrædd tillaga, sem sam-
þykkt var, er svohljóðandi:
„Með reglugerð, sem ráðherra
setur að fengnum tillögum póst-
og símamálastjórnarinnar, skal
eftir því sem við verður komið,
ákveða laun símstjóra á 1. fl.
B. og 2. fl. stöðvum fyrir rekstur
stöðvanna svo og laun póstaf-
greiðslumanna, sem ákvæði
þessarar greinar ná ekki til.
Launin séu ákveðin þannig, að
þessir starfsmenn fái hlutfalls-
lega sömu laun og aðrir, sem
nefndir eru 1 þessari grein, mið-
að við þau störf, er þeir hafa
með höndum.“
Það er kunnara en frá þurfi
að segja, að símstjórar og póst-
afgreiðslumenn þeir, sem hér
um ræðir, hafa búið við hin
óhagstæðustu launakjör á und-
anförnum árum, og hvergi nærri
fengið sambærilegar launabæt-
ur við hliðstæða starfsmenn í
stærstu kaupstöðunum. Virðist
hafa ríkt óeðlileg tregða hjá
póst- og símamálastjórninni, er
launamál þessa starfsfólks
hefir borið á góma. Þessir starfs-
menn ættu því að fylgjast vel
(Framhald á 8. síöu)
Eimskipafélagið verði sameign
ríkisíns og einstaklinganna
Rangsleítnin drottnar enn
í úthlutun skáldalauna
BENES HELDUR HEIMLEIÐIS
Fyrir nokkru tilkynnti Benes, forseti tékknesku útlagastjórnarinnar, að
hann vœri á förum heim til Tékkóslovakíu, ásamt stjórn sinni. Mun hún
setjast að í þeim hluta Tékkoslóvakíu, er Rússar hafa hernumiö, en enn
er þó mestur 'hluti Tékkoslóvakíu á valdi Þjóðverja. Hér á myndinni
sjást Benes og Churhill staddir við hersýningií hjá tékkneska útlaga
hernum í London.
Nefnd Rithöfundafélags íslands, seni úthlutar styrkjum til
skálda og rithöfunda, hefir nú lokiff úthlutuninni og ber nú
enn sömu kommúnistisku einkennin og fyrri daginn. Hefir það
vissulega ekki veriff aff ástæffulausu aff hinir frjálslyndari meff-
limir Rithöfundafélagsins reyndu aff steypa henni af stóli og
fela hlutlausari og trúverffugri mönnum úthlutunina.
Þjóðræknísfélag
Vestur-Islendinga
26. ársþing Þjóðræknisfélags
Vestur-íslendinga verður haldið
dagana 26.—28. febrúar í Winni-
peg. Dr. Helgi P. Briem, aðal-
ræðismaður íslands í New York
og Hjálmar Björnsson ritstjóri
verða gestir á þinginu.
Fyrsta kvöld þingsins annast
Icelandic-Canadian Club, þjóð-
ræknisdeild ungra íslendinga, og
er frú Hólmfríður Daníelsson
forseti þess félagsskapar. Annað
kvöld þingsins er ársmót Winni-
peg-þjóðræknisdeildarinnar, og
er Guðmann Levy forseti henn-
ar. Síðasta þingkvöldið er svo
almenn samkoma þjóðræknis-
félagsins undir forustu dr. Rich-
ards Beck forseta þess. Á þeirri
samkomu verður lýðveldishá-
tíðarkvikmynd Lofts Guðmunds-
sonar sýnd með frásögn Ric-
hards Beck.
Árni G. Eylands, formaður
Þjóðræknisfélags íslendinga, er
nýlega farinn vestur um haf, og
mun hann að sjálfsögðu reyna
að koma því við að sitja Þjóð-
ræknisþing Vestur-íslendinga.
Úthlutun nefndarinnar hefir
orðið á þessa leið:
6000 kr.: Gunnar Gunnarsson
og Halldór Kiljan Laxness. ,
4200 kr.: Davíð Stefánsson,
Guðmundur G. Hagalín, Krist-
mann Guðmundsson, Tómas
Guðmundsson * og . Þórbergur
Þórðarson.
3600 kr.: Guðmundur Kamb-
an, Jóhannes úr Kötlum og
Magnús Ásgeirsson.
3000 kr.: Jakob Thorarensen,
Ólafur Jóhann Sigurðsson og
Steinn Steinarr.
2400 kr.: Guðmundur Böð-
varsson, Guðmundur Daníels-
son og Theódór Friðriksson.
2000 kr.: Snorri Hjartar, Ja-
kob Jóhann Smári.
1800 kr.: Friðrik Ásmundsson
Brekkan, Halldór Stefánsson,
Unnur Bjarklind og Þorsteinn
Jórisson (Þórir Bergsson).
1500 kr.: Elínborg Lárusdótt-
ir, Gunnar Benediktsson og Þór-
unn Magnúsdóttir.
1200 kr.: Guðfinna Jónsdótt-
ir, Jón úr Vör, Kristín Sigfús-
dóttir, Óskar Aðalsteinn Guð-
jónsson, Sigurður Helgason og
Sigurður Jónsson.
1000 kr.: Gísli Ólafsson.
600 kr.: Halldór Helgason og
Jón Þorsteinsson, Arnarvatni.
(Framhald á 8. síðu)
Vegna baráttu framsóknarmanna
hertu verklýðsflokkarnir skilyrdin
fyrir skattfrelsi féiagsins
Fjárhagsnefnd neðri deildar klofnaði um stjórnarfrumvarpiff
um aff veita Eimskipafélagi fslands skattfrelsi á árunum 1945 og
1946. Fulltrúar stjórnarflokkanna lögffu til, að frumvarpiff yrði
samþykkt óbreytt, en fulltrúi Framsóknarflokksins, Skúli Guff-
mundsson, lagði til aff frumvarpinu yrffi breytt í þaff horf, aff fé-
lagiff nyti því affeins skattfrelsis, aff komiff yrffi á því fyrirkomu-
lagi, aff félagið yrffi aff hálfu ríkiseign.
Tillaga Skúla hljóðaði á þessa
leið:
„H.f. Eimskipafélagi íslands er
heimilt aff greiða tekjuskatt,
stríffsgróffaskatt og eignarskatt,
er því ber að gjalda til ríkis-
sjóffs, meff hlutabréfum í félag-
inu, er reiknuff séu til skatt-
greiffslunnar meff nafnverffi,
enda verffi engar takmarkanir
á atkvæffisrétti á hluthafafund-
um félagsins aff því er hlutafé
ríkissjóffs snertir. Eftir aff
hlutafjáreign ríkissjóffs í fé-
laginu er orðin jafnhá saman-
lagffri hlutafjáreign annarra
hluthafa, gilda ákvæði laga nr.
33, 7. maí 1928, um skattgreiffslu
félagsins.“
Sú afstaða Framsóknarmanna,
sem kemur fram í þessari til-
lögu, byggist á því, að ekki komi
til mála að veita Eimskipafé-
laginu skattfríðindi til frambúð-
ar, nema það sé örugglega
tryggt, að félagið verði rekið
með alþjóðarheill fyrir augum og
ríkisvaldið hafi full tök á starf-
rækslu þess. Að öðrum kosti á-
líta þeir fráleitt, að félaginu
verði veitt meiri hlunnindi en
öðrum einkafyrirtækjum, þar
sem það er langsamlega auð-
ugasta fyrirtækið og því færara
um að endurnýja atvinnu-
tæki sín og greiða skatta en
nokkurt annað fyrirtæki lands-
ins. Hrein peningaeign félagsins
nam 35 milj. kr. í árslok 1943
og auk þess átti það öll skip
sín og nokkrar fasteignir sama
og skuldlaust. Við þetta bætist
svo gróði síðasta árs, sem er
sagður nema nokkrum milj. kr.
Fclagið hefir glatað
tiltrú siniii.
Eins og rekstri Eimskipafé-
lagsins er háttað nú, má það
öllum ljóst vera, að rekstur fé-
lagsins er ekki að neinu leyti
miðaður við þjóðarhagsmuni,
eins og okurfarmgjöldin á árinu
1943ceru gleggst dæmi um. Þar
var gengið svo langt af félagsins
hálfu, að þess munu ekki einu
sinni dæmi á öllum einokunar-
legustu strandsiglingarnar. Hef-
ir þannig orðið miklu meiri halli
á strandferðum rlkisins en ella.
Þá hefir félagið sýnt, að því er
hvergi nærri vel treystandi til að
sjá eitt um endurnýjun skipa-
flotans. T. d. á sama tíma
og ríkið lét byggja varðskip með
olíukyndingu, lét félagið byggja
skip með kolakyndingu. Þótt
ríklnu tækist að fá nýju Esju
fyrir stríð, mistókst Eimskipa-
félaginu að endurnýja skipastól
sinn með svipuðum hætti fyrir
stríðið. Fyrirætlanir Eimskipa-
félagsins þá um byggingu luxus-
skips til Danmerkurferða, sýndi
líka glöggt, hve fjarri félaginu
var að bæta þar úr skipaþörf-
inni, sem hún var mest. Þar réðu
hagsmunir þeirra, er hugðu á
skemmtiferðalög til Danmerkur.
Reksturinn verður
að miðast við
þjóðarhag.
Þannig mætti lengi telja, sem
allt hnígur að þeirri niðurstöðu,
að óverjandi sé að veita félag-
inu áfram skattfrelsi, nema rík-
isvaldið fái fulla tryggingu fyrir,
að rekstur þess verði samrímdur
þjóðarhag.
Frá sjónarmiði Framsóknar-
flokksins verður þetta mál bezt
leyst með þeim hætti, að Eim-
skipafélagið verði sameign rík-
isins og gömlu hluthafanna og
ríkinu þannig tryggt nægilegt
íhlutunarvald um rekstur þess.
Vilhjálmur Þór hefir áður í sér-
stöku frv. lagt til að flugmálin
verði skipulögð með svipuðum
hætti. Hvarvetna út um heim
vex þeirri stefnu fylgi, að það
sé eins nauðsynlegt, að sam-
göngutækin og samgönguleið-
irnar lúti yfirstjórn ríkisins og
t. d. sími og póstur, svo einstök
gróðafélög fái þar ekki óviðun- .
andi einokunaraðstöðu. Mætti
lika öllum liggja í augum uppi,
hve nauðsynlegt þetta getur
verið og ætti 24 milj. kr. gróði
Eimskipafélagsins árið 1943 að
geta verið íslendingum lær-
dómsríkur í þeim efnum.
tímanum, að nokkur félags-
skapur hafi lagt slíkar álögur á
landsmenn, að hann hafi á einu.
ári grætt 23—24 milj. kr. Þetta
er þó ekki annað en eðlileg af-
leiðing af því, að félaglð er ekki
lengur slíkt alþjóðarfélag og það
eitt sinn var, heldur eru umráð
þess komin í hendur örfárra
manna, eins og aðalfundir fé-
lagsins bezt sýna. Þar mæta 30
—40 manns, en samt kemur þar
fram mestur hluti hlutafjárins.
Þótt ekki væri nema þetta
eitt, væri það nægilegt til þess,
að félaginu væri ekki framar
sýnd sú tiltrú, er það áður naut.
Fleira bætist þó við þetta. Fé-
lagið hefir seinustu árin haldið
uppi harðri samkeppni við
ríkið á ábatasömustu siglinga-
leiðunum hér við land, en hins
vegar látið ríkinu eftir allar lé-
Gróðf félagsins er
alþjóðarelgn.
Frarnangreindri tillögu Fram-
sóknarflokksins hefir verið reynt
að finna það til foráttu, að ó-
(Framhald á 8. siðu)
í DAG
birtist á 3. síffu grein eftir
Jens Hólmg-eírsson um
lóðamálin.
Neffanmáls á 3. og 4. síðu
eru endurminningar Jas-
onar Steinþórssbnar, bónda
i Vorsabæ í Flóa.
Ofanmáls á 4. síffu er
svargrein frá Daniel Ágúst-
ínussyni, ritara U. M. F. í.,
viff ársum þeim, sem ung-
mennafélögin hafa nýlega
sætt í Morgunblaðinu.