Tíminn - 13.07.1945, Blaðsíða 1

RITST JÓRASKRIFSTOFDR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9A.
Símar 2353 og 4373.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Llndargötu 9 A.
Síml 2323.
29. árg.
Reykjavík, föstudagiim 13. júlí 1945
52. blað
íiland er land
æTintýranna
Viðtal viíS Stefano fslandi
Stefanó Islandi, óperusöngvarinn frægi, var meðal farþega með
Esju frá Danmörku, en hann hefir dvalið þar í landi öll styrj-
aldarárin og sungið við Konunglega leikhúsið í Kaupmanna-
höfn. Stefanó gaf blaðamönnum tækifæri til að tala við sig í
fyrradag, og átti tíðindamaður blaðsins þá eftirfarandi viðtal við
Laxfoss hefur áætlanarferðír að nýjiis
Umiangsmesta víðgerð á skipi, sem
gerð hefur veríð á Íslandí
RlSIiS'.X fJR SVARFAÐARÖALHUM

'l Lýsing á skipinu effir vídgeröiaa
Viðgerð Laxfoss er nú lokið og fór skipið í reynsluför í gær
með blaðamenn og um 60 gesti, hluthafa og þá, sem unnið höfðu
mest að viðgerðinni. Skipið er í alla staði hið vistlesasta til fólks-
flutninga og mikil bót fyrir samgöngiirnar, að það skuli nú aft-
ur vera komið í Iag. Skipið fer fyrstu áætlunarferð sína í Borgar-
nes í dag, en eftirleiðis verður ferðum þess þannig háttað, að farið
verður í Borgarnes sunnudaga, þriðjudaga, föstudaga og laugar-
daga, en til Akraness fer skipið á sunnudagsmorgna, mánudaga,
kvölds og morgna og miðvikudagsmorgna. Til Vestmannaeyja
verður einnig farin ein ferð í viku, frá Reykjavík á miðvikudags-
kvöldum og frá Vestmannaeyjum á fimmtudagsmorgnum, H.f.
Skallagrímur, sem er eigandi Laxfoss hefir einnig á leigu m.s.
Víði og mun hann annast ferðir til Akraness og til Borgarness á
mánudögum og þriðjudögum. Laxfoss mun ekki koma við á Akra-
1 nesi i Borgarnesferðunum.

Hér á myndinni sést íslenzka tröllið, Jóhann Pétursson á hafnarbakkanum
i Kaupmannahöfn er E sfa lagðist þar upp að.
Jóhann Pétursson kominn
heim eftir 10 ára utivist
Árið 1935 kom til Kaupmannahafnar íslendingur, sem mörgum
varð starsýnt á. Þetta var svarfdælski risinn, Jóhann Pétursson
frá Ingvörum, að leggja af stað út í heiminn. f tíu ár fór hann
víða um Norðurálfu og sýndi sig í mörgum stórborgum. En á
mánudaginn var steig hann aftur á land í Reykjavík í hópi
þeirra 304 farþega, sem komu heim með Esju. Hefir tíðindamað-
ur Tímans hitt hann að máli, og fer hér á eftir sumt af því, sem
hann sagði um æviferil sinn og fyrirætlanir.
hann:
— Hefir ekki margt drifið á
dagana í öll þessi ár?
— Jú, sumu get ég sagt frá, en
sumu ekki. Ég hefi verið við
Konungl. leikhúsið í Kaup-
mannahöfn síðan 20. apríl 1938,
fer ég söng fyrst sem gestur í
„Maddame Butterfly“, en 1941
varð ég fastráðinn við leikhús-
ið og hefi verið það síðan. Ég
hefi lítið sungið annars staðar á
Stefanó fslandi i hlutverki bon Jose
í óperunni Carmen eftir Bizet.
Vorhátíð Fram-
sóknarmanna á
Austurlandí
i
Framsóknarmenn á Austur-
landi héldu v'orhátið í Atlavík
í Hallormsstaðaskógi siðast-
liðinn sunnudag. Mun þetta
hafa verið ein fjölmennastasam-
komgn, sem þar hefir verið hald-
in, en skemmtanirnar í Atlavík
eru jafnan fjölsóttustu skemmt-
anirnar austanlands. Margt fólk
kom þangað daginn áður og var
í tjöldum um nóttina. Alls sóttu
samkomuna um 2000 manns.
Sigurbjörn Snjólfsson, bóndi,
Gilsárteigi, formaður Fram-
sóknarfélags Suður-Múlasýslu,
setti samkomuna og stjórnaði
henni. — Ræður fluttu Ey-
steinn Jónsson, fyrv. ráðherra,
og Vilhj. Hjálmarsson bóndi
á Brekku í Mjóafirði. Páll Her-
mannsson alþm. las upp kvæði.
Karlakór Fljótsdæla skemmti
með söng undir stjórn séra
Marinós Kristinssonar á Val-
þjófsstað og Jón Vigfússon söng-
stjóri á Seyðisfirði stjórnaði
fjöldasöng. Þá voru sýndar kvik-
myndir og dans stiginn lengi
fram eftir nóttu.
Flokkur Ármenninga, sem var
á ferðalagi eystra, kom á sam-
komuna um kvöldið og sýndi
iþróttir við mikla hrifningu sam-
komugesta. Veður var hið bezta
og hjalpaði það til að gera
skemmtunina enn ánægjulegri.
þessum tíma. Þó hefi ég sungið
við„Konungl. óperuna í ^tokk-
hólmi og haldið sjálfstæðar
söngskemmtanir þar í borg og
einnig í Gautaborg og Malmö,
en vegna samgöngubanns við
Svíþjóð hefir ekki getað orðið
úr söngförum þangað síðastl.
ár. Um Danmörk hefir ekki ver-
ið hægt að ferðast, því óvíst
var, hvort ég hefði þá getað
komizt strax aftur til leikhúss-
ins í Kaupmannahöfn. : _
Ég var að hugsa um að fara
í söngför til Ameríku en af því
getur ekki orðið í ár, vegna
þess, að samkvæmt núgildandi
isamningi við leikhúsið hefi ég
svo stuttan leyfistíma. Ég hefi í
hyggju að fá samningunum
breytt að ári, þannig, að ég fái
lengri leyfi og myndi það skapa
mér möguleika til að fara i
söngfarir til annarra landa.
Fastráðnir söngvarar geta
fengið leyfi leikhússins til að
halda sjálfstæðar söngskemmt-
anir, en þeir geta ekki sagt upp
nema með árs fyrirvara samn-
ingum sínum við leikhúsið.
— Konunglega leikhúsið hefir
þá starfað öll árin?
— Já, það gerði það reyndar,
þó oft lægi við, að því yrði
-lokað. Þjóðverjar höfðu illt auga
á. því og starfsfólki þess. Þeir
gátu aldrei fengið því fram-
gengt, að teknar yrðu til með-
.ferðar þýzkar óperur eða leikrit,
sem þeir reyndu þó mikið til.
Það fékkst aldrei neinn til að
syngja í þýzkum óperum, eða til
að syngja fyrir þýzka herinn, en
Þjóðverjar gerðu mikið til þess
að fá söngvara til að skemmta
hernum. Til þess að komast und-
an þessu, var venjulega sú að-
ferð höfð, að útvega læknisvott-
orð og komast þannig hjá því.
Þetta gekk alltaf, en með þessu
urðum við óvinsælir hjá Þjóð-
verjum.
— Handtóku Þjóðverjar yður
nokkurntíma?
— Já, þeir handtóku mig
þrisvar sinnum, en slepptu mér
alltaf aftur eftir eins til tveggja
daga rækilegar yfirheyrsl-
ur. Ég gat orðið alltaf, hvenær
sem var, átt von á handtökum
síðustu þrjá mánuðina fyrir
uppgjöfina. í þessi þrjú skipti,
sem ég var hnepptur 1 fangelsi,
var ég handtekinn um miðjar
nætur kl. 12*og 1. Smám saman
varð maður hræddur um líf sitt,
ekki eingöngu fyrir Þjóðverjum,
heldur einnig fyrir dönskum
föðurlandssvikurum, sem voru
enn grimmari en Þjóðverjar.
Það var um langan tíma, sem ég
þorði ekki annað en að fara
huldu höfði og þorði ekki að
vera heima á næturna um lang-
an tima.
— Hafið þér nokkra hugmynd
um, hvers vegna Þjóðverjar
sátu svo um yður?
— Ég set það í samband við
handtöku eins vinar míns og
samstarfsmanns, Henry S^ær,
barritonsöngvara. Hann var tek-
inn til fanga tveimur mánuðum
fyrir uppgjöfina, ásamt konu
sinni og syni. Hjónin sluppu við
pyndingar, en sonurinn var
píndur, en hann var hraustur
og skýrði aldrei frá neinu, sem
ekki mátti vitnast. Þeir vissu
það, að ég var vinur þessa
manns og hafa sennilega hafl^
grun um, að við hjálpúðum fé-
(Framhald á 8. siðu)
Jóhann fæddist á Akureyri
1913, og voru foreldrar hans Sig-
urjóna Jóhannsdóttir og Pétur
Gunnlaugsson, nú bæði látin. En
er drengurinn var fárra vikna,
fluttu þau búferlum út í Svarf-
aðardal, og þar ólst hann upp.
Jóhann var enn barn að aldri,
er faðir hans dó frá níu börnum,
þar af sjö innan fermingarald-
urs. Átti ekkjan við fátækt að
búa með barnahóp sinn, og varð
Jóhann að leggja hart að sér
við vinnu, ^em honum mun þó
hafa verið mjög óhollt, svo
vaxtarmikill, sem hann var, þótt
fólk hafi ef til vill álitið hið
gagnstæða — fundizt hann hafa
beinin til þess að taka á.
Framan af hafði Jóhann ekki
verið meiri vexti en önnur börn,
en um tólf ára aldur tók hann
að stækka mjög ört, og er hann
var fermdur, var hann hærri en
presturinn, sem þó var með
stærstu mönnum. Óx hann síð-
an jafnt og þétt nokkuð fram
yfir tvítugt, og er nú 2,25 senti-
metrar á hæð.
Mestu vaxtarár sín, frá ferm-
ingaraldri til tvítugs, stundaði
hann sjómennsku nyrðra. Var
þá orðinn rammur að afli, reri
einn á borð á móti tveimur full-
orðnum karlmönnum og lyfti
einn lýsistunnum, sem annars
voru tveggja manna tak.
Síðustu ár sín á íslandi var
hann undir læknishendi hjá
Steingrími Matthíassyni á Ak-
ureyri og þjáðist af fótaveiki,
sem átti rót sína að rekja til
of þröngra stígvéla, sem hann
hafði notað. Síðan sigldi Stein-
grímur með hann til Hafnar ár-
ið 1935, eins og áður er sagt, og
kom honum þar í samband við
menn, sem höfðu með höndum
sýningar á ýmsu, sem almenn-
(Framhald á 8. siðu)
Búnaðarþíng
Stjórn Búnaðarfélags íslands
hefir nýlegá ákveðið að kveðja
saman Búnaðarþing 7. þ. m.
Verður þar rætt um verðlagsmál
Iandbúnaðarins og fleiri hags-
munamál bænda.
í gær, er skipið var afhent
eigendum af þeim aðilum, er
séð hafa um endurbyggingu þess
; fluttu ræður þeir Þórður Pálma-
son formaður Skallagríms,
Hjalti Jónsson, fyrv. skipstjóri,
Gísli Jónsson alþingismaður,
Emil Jónsson ráðherra og Bjarni.
'Ásgeirsson alþm. — Stjórn h.f.
jSkallagríms er nú þannig skip-
uð: Þórður Pálmason formaður,
Davíð Þorsteinsson og Friðrik
Þórðarson, sem er skipaður af
fjármálaráðh. Framkvæmda-
stjóri félagsins er Friðrik Þor-
valdsson hafnarstjóri í Borgar-
nesi.
Héc-fer á eftir greinargerð um
viðgerð skipsins, sem mun vera
sú mesta, er hingað til hefir 'ver-
ið framkvæmd hér á landi:
M/s „Laxfoss“ var smíðað í
Aalborg 1935. Stærð skipsins var
þá 290 smálestir, lengd 125 fet,
breidd 22 fet, dýpt 12 fet: Var
það þá útbúið með 250 bremsu-
hestafla Diesel-vél, tveimur
Diesel-aukavélum, rafmagns-
vindum og öllum nýtísku útbún-
aði. Skipið var byggt í hæsta
flokki enska Lloyds-flokkunar-
félagsin til ferða með vörur og
farþega á milli Reykjavíkur og
Borgarness og annara hafna á
íslandi og meðal annars sérstak-
lega styrkt til þess að geta brot-
ið lagís á fjörðum, ef með þyrfti.
Var 'skipið allt hið vandaðasta
að öllum frágangi. Á reynsluferð
skipsins þegar það var afhent
gekk það tæpar 12 mílur með
fullri ferð.
Skipið kom hingað til landsins
í byrjun júlímánaðar 1935 og
hóf þá þegar ferðir um Faxa-
flóa og víðar, er það hélt uppi,
þar til 10 jan. 1944 að það
strandaði vestur af Örfirsey í
ofviðri og blindhrið að kvöld-
lagi. H/f Skallagrímur í Borgar-
nesi var eigandi skipsins allan
tímann og hafði útgerðarstjórn
þess á hendi.
Þann 11. marz 1944 var skipið
tekið á flot og flutt inn á
Reykjavikurhöfn og sett í drátt-
arbraut í Reykjavík sama dag.
Kom þá í ljós, að skipið var svo
mikiö skemmt, að vátryggjendur
vildu ekki taka að sér að gera við
það, enda var skipið mjög lágt
vátryggt. Greiddu þeir því vá-
tryggingarupphæðina út til eig-
enda, en skipsflakið féll í hlut
þeirra aðila, sem höfðu bjargað
því, en það voru Stálsmiðjan h/f,
Reykjavík ásamt Hamar h/f og
Vélsmiðjunni Héðinn ^i/f.
Strax eftir að skipinu hafði
verið bjargað höfðu eigendur
skipsins sterkan hug á því að fá
gert við það svo fljótt að unnt
væri að taka það í notkun sum-
arið- 1944. En það reyndist
ókleyft að fá gert við skipið á
svo skömmum tíma og var þá
horfið frá því um stund að
endurbyggja skipið og gerðar
ýtrekaðar tilraunir til þess að fá
annaö skip í ferðirnar, sem þó
ekki tókst. Um haustið 1944 voru
á ný teknar upp umræður um
endurbyggingu skipsins og varð
það úr að fyrrverándi eigendur
keyptu flakið og gerðu samning
við þáverandi eigendur þess um
að endurbyggja skipið, breyta
þvi og setja í það nýja vél, allt
fyrir kr. 1.525.000.00, en vélina,
sem kostaði tæpar 300.000.00
skyldu verkkaupendur sjálfir
Greiða. Var samningur þessi
undirritaður 27. nóv. 1944 og
skyldi skipinu skilað fulltilbúnu
til kaupenda fyrir 1. maí 1945.
Var þá þegar hafizt handa um
viðgerðir á skipinu, og heiir
þeim síðan verið haldið áfram
óslitið og er nú fyrst lokið i dag,
er verksali jafnframt afhendir^
eigendum skipið til fullra um-
ráða.
Skipið hefir verið að öllu
leyti byggt upp í sama formi
eins og það áður var og hefir
þvi að engu leyti verið breytt
(Framhald á 8. síðu)
Nýtt rit:
„Stefna(íkommúnísta
í utanríkismálum
„Stefna“ kommúnista í utan-
ríkismálum, heitir bæklingur,
sem Framsóknarflokkurinn hef-
ir gefið út um stefnuleysi og
hringlandahátt kommúnista hin
síðari ár í sambandi við styrj-
aldarviðburðina og utanríkismál
þjóðarinnar.
Bregður bæklingur þessi skýru
ljósi yfir það, hvernig nú væri
komið fyrir íslendingum ef ráð-
um kommúnista hefði verið
hlýtt varðandi afstöðu þjóðar-
inpar til stríðsaðilanna. Hefir
áreiðanlega eng4nn flokkur frá
því Alþingi var endurreist leik-
ið jafn ófyrirleitið og þjóðhættu-
legt hlutverk, sem kommúnista-
flokkurinn í hinu rússneska
þjónsstarfi sínu. Eru tekin um-
mæli Þjóðviljans á hinum ýmsu
tímum málinu til skýringar.
Munu ýmsir verða undrandi, er
þeir rifja upp hin furðulegu
vinnubrögð kommúnista í utan-
ríkismálunum hin síðustu ár og
sanna þau, ásamt öðru, hvert
traust þeir verðskulda hjá þjóð-
inni.
Bæklingurinn fæst hjá nokkr-
um bókaverzlunum í Reykjavík
og Hafnarfirði og á afgreiðslu
Tímans.