Tíminn - 17.08.1945, Page 2

2
M, ftistmlagiim 1T. ágúst 1945
61. balð
" E RLE NT Y F I RLIT
Stríðslokin í Asíu
Föstudagur 17. ágúst
Þrjár stefnur
Af þeim mörgu stóru atburð-
um, sem gerzt hafa seinustu
mánuðina, er vafasamt hvort
nokkur verður örlagaríkari en
kosningarnar i Bretlandi. Áhrif
þeirra eiga vafalaust eftir að
reynast hin' þýðingarmestu og
að öllum líkindum hin heilla-
vænlegustu.
Þeirri skoðun hafði víða auk-
izt fylgi á stríðsárunum, að eftir
styrjöldina myndi aðeins gæta
tveggja stefna í heiminum, í-
haldsstefnunnar og kommún-
ismans. Hefðu íhaldsmenn sigr-
að í Bretlandi og kommúnistum
jafnframt aukizt þar fylgi,
myndi þessi skoðun vafalaust
hafa rutt sér enn meira.til rúms.
Umbótaflokkunum hefði hnign-
að og menn skipast meira og
meira í tvær fjandsamlegar höf-
uðfylkingar, íhaldsmenn annars
vegar og kommúnista hins veg-
ar. Endalokin hefðu svo vel get-
að orðið bandalag íhaldssamra
ríkja annars vegar og kommún-
istíS'kra ríkja hins vegar og af-
leiðingin af því ný heimsstyrj-
öld. ,
Kosningaúrslitin í Bretlandi
taka af öll tvimæli um það, að
flokkaskipting komandi ára
muni ekki verða með þessum
hætti. Brezka þjóðin hafnaði í-
haldsstefnunni greinilega - og
kommúnismanum þó enn greini-
legar. Hún kaus að fylgja um-
bótastefnunni, sem var borin
uppi af verkamannaflokknum,
verkalýðshreyfingunni og sam-
vinnuhreyfingunni. Þessi sigur
umbótastefnunnar í Bretflhidi
er- fullkominn trygging þess, að
aðalstjórnmálastefnurnar halda
áfram að vera þrjár, íhalds-
stefnan, kommúnisminn og
umbótastefnan, sem þræðir
nokkuð bil beggja og studd verð-
ur af sósíaldemókrötum, sam-
vinnumönnum og öðrum um-
bótamönnum.
Það má telja alveg víst, að
kosningaúrslitin í Bretlandi
stuðli að því, að umbótastefn-
unni vaxi fylgi í mörgum lýð-
ræðislöndum, t. d. á Norður-
löndum og í samveldislöndum
Breta. Telja má og víst, að þessi
úrslit brezku kosninganna muni
mjög sl^yrkja þau samtök'í
Bandaríkjunum, sem Roosevelt
forseti studdist við.
Fyrir heimsmálin mun þetta
vaxandi gengi umbótastefnunn-
ar vafalaust hafa mikil og
heillavænleg áhrif. Eins og um-
bótastefnan er bezta tryggingin
fyrir jafnvægi i þeim þjóðfé-
lögum, þar sem hún nær að
þróast, eins mun hún verða
bezta tryggingin fyrir jafnvægi
í heimsmálunum, ef áhrif henn-
ar fær verulega notið þar.
Kosningaúrslitin í Bretlandi
eru vissulega bæði áminning og
hvatning til íslenzkra umbóta-
manna í senn. Sá tími er kom-
inn, að þeir þurfa aftur að fylkja
liði sínu til samstilltra átaka.
Framsóknarmenn, Alþýðu-
flokksmenn og frjálslyndir
Sjálfstæðismenn eiga að fjar-
lægja óþörf deilumál og mynda
bandalag til að hnekkja yfir-
gangi kommúnismans og stór-
gróðaafturhaldsins og tryggja
raunsærri umbótastefnu ekki
minna gengi hér en í nágranna-
löndunum.
Gott fordæmi
Enska sunnudagsblaðið „The
Observer“ lagði ýmsar spurn-
ingar fyrir áhrifamenn úr helztu
stjórnmálaflokkum Bretlands
skömmu áður en þingkosning-
arnar fóru þar fram. Meðal ann-
ars lagði það nokkrar spurningar
fyrir Ernest Bevin, sem nú er
orðinn utanríkismálaráðherra,
og ^jallaði ein um afstöðu flokks
hans til landbúnaðarmálanna.
Bevin svaraði því, að flokkurinn
vildi vinna að eflingu landbún-
aðarins og bættum kjörum
sveitafólks og nefndi því til
sönnunar einna helzt, að flokk-
urinn vildi tryggja sveitunum
Æskilegur samanburður.
Hinn kunni gáfumaður, sem
stýrði Mbl. á undan Valtý Stef-
ánssyni, lét einhverju sinni svo
ummælt, að gáfnafar Valtýs
myndi oft reynast heppilegra
andstæðingum hans en sam-
herjum. Þessi spá hefir sannazt
á margan hátt, en þó ekki sízt á
því, að Valtýr er öðru hvoru að
bera saman fjármálastjórnina
hjá ráðherrum Sjálfstæðis-
flokksins seinustu fimm árin og
fjármálastjórn Eysteins Jóns-
sonar 1935—38. Slíkur saman-
burður auglýsir svo vel þann
vanmátt, sem hefir einkennt
fjármálastjórn íhaldsins, og
gefur jafnframt svo vel til
kynna hversu góð afkoman
hefði getað verið hjá ríkissjóði,
ef vel hefði verið haldið á þeim
málum. Fyrir andstæðinga Val-
týs er því vissulega ástæða til að
fagna því, að gáfnafar hans
skuli hafa leitt hann út á þessa
braut, því að það er vissulega
gott og æskilegt, að þessi sam-
anburður sé rifjaður upp sem
oftast, því að af honum má
þjóðin mikið læra.
Fjármálastjórn
Eysteins Jónssonar.
Eysteinn Jónsson fór með fjár-
málastjórnina á einhverjum
erfiðustu fjárhagsárum, sem hér
hafa verið. Þrátt fyrir það lækk
uðu á þessu tímabili þær skuld-
ir, sem ríkissjóður stóð sjálfur
stiraum af. Rekstrarafgangur
ríkisins var til jafnaðar 800 þús.
kr. á ári á þessu tímabili, en
rekstrarhallinn hafði numið til
jafnaðar 1,1 millj. kr. næstu
fjögur ár á undan. Framlög til
verklegra framkvæmda voru
stóraukin og ýms gjöld af út-
flutningsvörum voru felld niður.
Þrátt fyrir þennan árangur voru
skattar og tollar á þessum ár-
um ekki nema 13 kr. hærri á
íbúa á ári en á tímabilinu 1925
—34. Það, sem réði mestu um
þennan góða árangur, var hag-
sýni og sparnaðui? við bein
rekstrarútgjöld ríkisins og* ráð-
deild um afgreiðslu fjárlaga.
Fjármálastjórn fhaldsins.
Seinustu fimm árin, sem
Sjálfstæðismenn hafa haft fjár-
málastjórnina, hafa verið mestu
veltiár, sem hér hafa nokkurn
tíma komið. Hinir gömlu tekju-
rafmagn fyrir sama verð og
borgarbúar fengju það.
Verkamannaflokkurinn enski
hefir líka sýnt, að hann vill hér
láta lenda við meira en orðin
tóm, því að eitt af þeim málum,
sem hann hyggst að framr
kvæma á þessu kjörtímabili er
að þjóðnýta. öll orkuver lánds-
ins. Með því að koma orkuver-
unum þannig undir eina stjórn,
verður auðveldast að koma á
haganlegustum rekstri og nýta
orkuna bezt. Með slíku fyrir-
komulagi er talið mögulegt að
tryggja sveitunum rafmagn fyr-
ir sama verð og borgunum, án
þess að rafmagnsverðið þurfi að
hækka þar.
Það mun vafalaust vera rétt
skoðun hjá Ernest Bevin og
flokki hans, að raforkumálin
séu eitt stærsta og mest aðkall-
andi framfaramál brezks land-
búnaðar um þessar mundir.
Þrátt fyrir batnandi kjör land-
búnaðarins þar seinustu árin,
ber mikið á fólksflótta úr sveit-
unum og þykir þar ekki valda
minnstu, að sveitirnar vantar
enn ýms nútimaþægindi og þá
ekki sízt rafmagn. Það myndi
færa ljós og yl inn á sveita-
heimilin og létta störf hús-
mæðranna stórkostlega. Það
myndi og létta stórlega marga
aðra vinnu, heyþurrkun, mjalt-
ir o. fl. o. fl.
Þótt þörf brezku sveitanna
fyrir raforkuna sé mikil, gildir
það þó vissulega enn þá frekar
um íslenzku sveitirnar. Það er
líka áreiðanlega ekki ofmælt, að
raforkumálið er eitt allra
stærsta og þýðingarmesta mál
íslenzku sveitanna og lausn þess
myndi meira en nokkuð annað
hamla gegn fólksflóttanum það-
an.
stofnar ríkisins hafa gefið marg-
fallt hærri tekjur en áður. Hefði
vel verið á þessum málum hald-
ið, hefðu þessar umframtekjur
af gömlu tekjustofnunum átt
að geta nægt til að halda uppi
meiri framkvæmdum en nokk-
uru sinni áður, greiða upp skuld
ir ríkisins og safna talsverðum
sjóðum til komandi ára. En all-
ar þessar tekjur hafa farið í
súginn og til viðbótar hafa svo
skattar og tollar verið hækkaðir
í stórum stíl. Þrátt fyrir það
hafa framkvæmdir ekki orðið
tiltölulega meiri en áður, eng-
um sjóðum hefir verið safnað,
sem talizt geta, og skuldirnar
hafa lækkað um einar 7 millj.
kr. Ríkið hefir nær ekkert bætt
hag sinn á þessum miklu velti-
árum og er algerlega óundirbú-
ið að mæta þeim fjárhagskröf-
um, sem framfarir næstu ára
krefjast.
Skattalög Eysteins og Péturs.
Þau -höfuðeinkenni á fjár-
málastjórn Eysteins Jónssonar
1934—1938 og fjármálastjórn
Sjálfstæðismanna 1939—46, $em
hér hafa verið dregin fram,
sýna næsta vel, hve óheppilegt
er fyrir Sjálfstæðismenn að
gera samanburð á þeim. Niður-
staðam af slíkum samanburði
sýnir það eins glöggt og verða
má, að hefði gætt sömu festu,
árvekni og ábyrgðar í fjármála-
stjórn ríkisins hjá ráðherrum
Sjálfstæðisflokksins á veltiár-
unum og hjá Eysteini Jónssyni
á kreppuárunum, myndi fjár-
hagúr ríkisins standa nú með
miklum blóma. Ríkið myndi
vera orðið skuldlaust og eiga
mikla sjóði, én í stað þess eru
skuldirnar enn verulegar og
sjóðirnir tómir. Það mun áreið-
anlega leitun á fjármálastjórn,
sem hefir látið ríkið vera jafn
snautt og vanmáttugt eftir
mestu gróðaárin í sögu hlutað-
eigandi þjóðar.
Ekki verður samanþurðurinn
heldur betri, þegar VSltýr fer
að tkla um „skattaáþjánina“ í
tíð Eýsteins Jónssonar. Hvaða
skattgreiðandi myndi ekki held-
ur kjósa skatta- og tollalög
Eysteins Jónssonar en skatta-
og tollalög þeirra Péturs Magn-
ússonar og Ólafs Thors? Bæði
skattar og tollar eru nú miklu
hærri en þeir voru í stjlrnartíð
Eysteins Jónssonar.
Á rafmagnsmáli sveitanna
hér er ekki um aðra viðhlítandi
lausn að ræða en þá, sem nú er
verið að undirbúa í Bretlandi.
Sveitirnar verða að fá rafmagn
fyrir sama verð og kaupstaðirn-
ir. Orkuverin verða að vera þjóð-
areign. Þannig verður auðveld-
ast að byggja nógu stór orkuver
á réttum stöðum. Þannig verður
reksturinn ódýrastur og nýting-
in bezt.
Fyrir þessari lausn hefir
Framsóknarflokkurinn beitt sér.
í milliþinganefndinni í raforku-
málum hlaut hún líka fullan
skilning fulltrúa Alþýðuflokks-
ins og Sjálfstæðisflokksins.
Frumvarp milliþinganefndar-
innar er byggt á þessum grund-
velli. En af hálfu kommúnista
og afturhaldsdeildar Sjálfstæð-
isflokksins hefir hún mætt mót-
stöðu. Þessi þokkalega samfylk-
ing reynir að æsa menn gegn
þessari lausn raforkumálanna
með þeirri fullyrðingu, að raf-
magnið verði dýrara hjá þeim
en ella, ef að henni sé horfið.
Slíkt er þó yfirleitt fullkomnasta
blekking, því að virkjanir verða
smærri, ef hver hókrar út af
fyrir sig, rekstrarkostnaðurinn
meiri og nýtingin verri.
Á þingi því, sem kemur saman
í haust, verður þetta mál eitt
allra stærsta málið. íbúar
sveitanna og þeirra mörgu sjó-
þorpa og kauptúna, sem eiga
framtíð sína undir framgangi
raforkufrv., þurfa að látt þing-
menn finna sem greinilegast
þann vilja sinn, að þeir muni
eigi þola frekari tafir og undan-
brögð í þessu máli. Það má ekk-
ert láta ógert til að vinna sigur
á afturhaldsöflunum og tryggja
framgang þessa mikilvæga um-
bótamáls.
Valtýr grípur til listarinnar.
Sjálfstæðismenn eiga bágt
með að gleyma þeim vonbrigð-
um, sem fundahöldin í sumar
hafa valdið þeim. Valtýr fer
því enn einu sinni á stúfana í
seinasta Reykjavíkurbréfi Mbl.
og beitir þar allri sinni víðfrægu
„orðsins list“ til að lýsa því, að
fundirnir, er Framsóknarmenn
boðuðu til, hafi gersamlega mis-
heppnast. Til að sýna smekk
þann og listfengi, er sómi vel
formanni Menntamálaráðs,
kallar hann ræðumennina á
fundunum flökkumenn, úti-
legumenn, tómthúsmenn, legáta,
öræfamenn og aumingja/ en
aðra fundarmenn lætur hann
sér nægja áð kalla einu nafni
hraéður!
Það er auðséð á því, hve Val-
týr heíir mjög reynt á hugar-
flug sitt og listfengi við ritsmíð
þessa, að hann hefir talið mikils
við þurfa. Mætti vissulega ætla,
að fundirnir hefðu ekki valdið
honum þvílíkra heilabrota, ef
þeir hefðu raunverulega gengið
til, eins og hann vill vera láta.
Fúkyrðin og sleggj udómarnir
hefðu þá vafalaust orðið tals-
vert færri, en meira verið til-
greint af beinum sönnunum.
Málflutningur Valtýs ei*"þannig
nægjanleg afsönnun fyrir því,
sem hann ætlar að sanna, og
sýnir að enn er ekki gróið yfir
vonbrigðin, sem fundahöldin í
vór og sumar bökuðu stjórnar-
liðinu.
Ófullnægjandi „afsökun“.
Morgunblaðið hefir undanfar-
ið verið að birta kafla úr bók
eftir austurískan ihaldshag-
fræðing, þar sem margt skyn-
samlegt er sagt um kommún-
ismann. Þjóðviljinn hefir tekið
þetta óstinnt upp og talið þetta
háskalegt fyrir stjórnarsam-
vinnuna. Mbl. hefir reynt að
afsaka sig með því, að þessir
kaflar séu birtir á síðu, sem
Samband ungrá Sjálfstæðis-
manna hafi fehgið til umráða,
og þess vegna beri hvorki að
(framhald á 7. síðuj
Vísir birtir forustugrein 14. þ. m.
er nefnist stjórnarsamvinnan:
„Heyrzt hefir að stjórnarsam-
vinnan hér á landi hafi vakið
nokkra athyglí erlendis, með því að
þar mun almennt litið svo á, að
ýms tormerki séu á eðlilegri sam-
vinnu við kommúhista. Þótt sam-
starf milli flokka væri upp tekið á
styrjaldarárunum, virðist nú svo,
sem stefnan gangi í aðra átt, enda
hafa hreinar flokksstjórnir verið
myndaðar bæði í Bretlandi og Sví-
þjóð, þar sem skilyrði voru fyrir
hendi til slíkrar stjórnarmyndunar.
Segja má hins vegar að samstarf
flokka í flestum öðrum löndum sé
enn í deiglunni, með því að engin
endanleg skipan er þar víðast hvar
komin á innanlandsmálin. Sums
staðar taka kommúnistar þátt í
stjórnarsamstarfi, en annars staðar
ekki, og raunin mun sanna að þeir
munu hröklast úr stjórnarsamvinnu
í hverju lýðræðislandi.
Kommúnistar í öllum löndum og
þá einnig hér, hafa talið að þróunin
í stjórnmálunum mundi yfirleitt
beinast til vinstri, og á tímabili
höfðu þeir ástæðu til að ætla slíkt.
í Bretlandi sýndi það sig að vísu
að almenningur hneigðist til frek-
ara frjálslyndis, en gætt hefir til
þessa í brezkum stjórnmálum, en
hins vegar afgreiddu kjósendur
kommúnistana á þann veg, að ekki
verður rætt um neina sigurför hjá
þeim, með því að þeir fengu aðeins
tvo þingfulltrúa kjörna. Brezki Al-
þýðuflokkurinn hefir ávalt staðið
fast gegn áhrifum kommúnista og
mun gera hér eftir. Sama máli
gegnir um sænska Alþýðuflokkinn.
Hann hefir fyrir löngu tekið
ákveðna afstöðu gegn kommúnisma
og engin breyting hefir orðið á
þeirri afstöðu flokksins, þótt Svíar
hafi orðið að þola áróðúr kommún-
ista í ríkara mæli en ýmsar þjóðir
aðrar. Það er því ekki að undra,
þótt frændþjóðir okkar á Norður-
löndum gefi stjórnarsamvinnunni
hér auga, og ýmsir séu vantrúaðir
á árangurinn.
Sannast mála mun það einnig
Nokkru fyrir miðnætti síðastl.
þriðjudagskvöld var tilkynnt
samtímis í London, Washington,
Chungking og Moskvu, að Jap-
anir hefðu gengið að uppgjafar-
skilyrðum þeim, sem þeim voru
sett í Potsdam-orðsendingu
þeirra Trumans, Churchills og
Chiang Kai Shek. Japanski her-
inn hafði þá þegar fengið fyr-
irskipun um að gefast upp og
aðeins var beðið eftir tækifæri
til að undirrita uppgjafarsamn-
inginn, en MacArthur hershöfð-
ingi mun undirrita hann af
hálfu Bandamanna.
Áður en Japanir tilkynntu
þessa endanlegu uppgjöf sína,
höfðu þeir fengið lofórð Banda-
manna fyrir því, að keisarinn
fengi að halda völdum áfram, en
hins vegar má telja það víst, að
þau verði svo stórkostlega skert,
að þau verði ekki meira en form-
ið eitt.
Styrjöld sú, sem lýkur með
þessari uppgjöf Japana, hófst
raunverulega 1931, þegar Jap-
anir lögðu Mansjúríu undir sig,
en formlega hófst hún ekki fyrr
en í júlí 1937, er Japanir gerðu
innrás í Kína. Snemma í desem-
ber 1941 gerðu svo Japanir á-
rásina á Pearl Harbor og lýstu
yfir stríði við Bandaríkin og
Bretland. Fyrstu mánuðina þar
á eftir unnu Japanir mikla
sigra, en fljótlega eftir það tók
leikurinn smátt og smátt að
snúast við og undanhald þeirra
byrjaði. Þeir biðu hvern ósig-
urinn öðrum meiri. Sást það á
stjórnarskiptunum í Japan í vor,
að Japanir voru þegar búnir að
gera sér. ljóst, að þeirra beið
ekki annað en uppgjöf, þótt þeir
drægju hana á langinn í von
um hagkvæmari uppgjafarskil-
mála.
Það, sem mestu hefir ráðið
um ósigur Japana, eru hinir
miklu yfirburðir bandaríska
flotans og flughersins. Þessir
yfirburðir voru orðnir augljósir
löngu áður en Evrópustyrjöld-
inni lauk. Eftir lok hennar gátu
svo Bandaríkin enn stóraukið
flota sinn og ílugher á Kyrra-
hafsvigstöðvunum og brezki
að fyrr en varir er stjórnarsani-
vinnan núverandi úr sögunni.
Hagsmunaárekstrar hafa þegar orð-
ið verulegir milli stjórnarflokkanna,
en munu verða enn meiri á þessu
hausti. Þótt tilhneigingar gæti hjá
sumum stjórnmálamönnum til und-
ansláttar við kommúnista, eru lín-
urnar óðum að skírast. Kommúnist- /,
ar hafa sjálfir ráðgert að slíta
stjórnarsamvinnunni og nota til
þess heppilegasta augnablikið,
þannig að komið verði við sem
fyllstum áróðri í þágu flokksins.
Það augnablik er ekki komið enn,
enda allsendis óvíst að það komi úr
þessu, þótt stjórnarsamvinnan hljóti
að fara út um þúfur af öðrum á-
stæðum, sem nánar skal ekki vikið
að..
Allt frá upphafi hafa kommún-
istar fjandskapazt eftir frekustu
getu við þær þjóðír, sem við eigum
mest undir að sækja, en þegar af
, þeirri ástæðu er seta þeirra í
ríkisstjóminni óheppileg og óeðlileg,
ef miðað er við íslenzka hagsmuni.
Xnn á við hafa kommúnistar engin
afrek unnið, en sýnt fádæma
klaufaskap í þeim málum, seni þeim
hefir verið falið að stjórna, svo
sem útvegsmálunum. Stjórnar-
samvinnan hefir haldizt, en þó
hangið á horriminni til þessa, enda
mun hún vara skamma hríð. Borg-
araiegu flokkarnir eiga að taka
höndum saman þegar á haust-
þinginu og efna til nýrrar stjórnar
og stjórnarhátta.“ ,
Margir sjálfstæðismenn munu áreið-
anlega hugsa á sama veg og Vísir, en
stórgróðamannaklíkan 1 flokknum er
vissulega á öðru máli, því að hún telur
hag sinum bezt borgið í samstarfi við
kommúnista og reynslan af fyrstu
mánuðum stjórnarsamvinnunnar gefur
henni líka fullkomlega ástæðu til að
áiíta það.
* * *
í ritstjórnargrein Alþýðublaðsins 14.
þ. m. er rætt um uppgjöf Japana.
Segir þar m.: a.
flotinn og flugherinn komu
smám saman til viðbótar. Jap-
önum mátti því vera ljóst og
var það líka, að víð margfallt
ofurefli var að etja. Kjarnorku-
sprengjan færði þeim svo heim
sannin um það til fullnustu.
Það má telja nokkurn veginn
fullvíst, að þátttaka Rússa I
Asíustyrjöldinni á allra seinustu
stundu, hafi ekki átt neinn veru-
legan þátt í því að flýta fyrir
uppgjöf Japana. í skrifum
margra amerískra blaða í júlí-
mánuði síðastl. kom það t. d.
greinilega fram, að þau töldu
þátttöku Rússa í Asíustyrjöld-
inni ekki mikilsverða úr þessu,
og mörg þeirra vöruðu Truman
forseta eindregið við því að
kaupa stríðsþátttöku Rússa því
verði, að þeim yrðu afhent lönd
til umráða í Asíu eftir stríðið.
í enska blaðinu „The Daily
Telegraph“ birtist 2u. júlí s.l.
grein um þessi mál eftir frétta-
ritara þess í Washington og
segir þar meðal annars á þessa
leið:
„Styrjöldin við Japan er nú
komin á það stig, að margir em-
bættismenn gera ráð fyrir mjög
skjótri uppgjöf Japana.
Þótt þátttaka enska Jlotans
og flughersins sé fyllilega viður-
kennd, fara menn ekki dult með
ánægju sína yfir því, að hinn
mikli hernaðarstyrkur Banda-
ríkjanna hafi fyrst og fremst
komið Japönum á kné.
Þátttaka Rússa í styrjöldinni
við Japan er nú talin miklu þýð-
ingarminni en^áður.
Hreinskilnislega sagt er þátt-
taka Rússa ekki lengur talin
néitt eftirsóknarverð lengur. Sá
hernaðarlegi ávinningur, sem
hlytist við það, er ekki talinn
geta réttlætt nein landafsöl til
Rússa, er væri ósamrímanleg
fyrri yfirlýsingum Bandaríkja-
manna.
Ummæli ýmsra öldungadeild-
armanna, sem hafa eindregið
stutt alþjóðlega samvinnu, vísa
ákveðið í þessa átt.
John Ball, öldungadeildar-
þingmaður frá Minnesota, (hann
(Framhald á 7. slðu)
Stríðsyfirlýsing Rússa á hendur
Japönum á síðustu stundu hefir
ekki orðið þeim til álitsauka úti um
heim. Hún minnir allt of mikið á
árás þeirra á Pólland í upphafi
styrjaldarinnar, þegar herskarar
Hitlers höfðu að mestu lagt það
að velli, eða stríðsyfirlýsingu Musso-
linis á hendur frökkum, þegar þeir
höfðu verið sigraðir af Þjóðverjum
sumarið 1940. Nokkurn úrslitaþátt
í því að knýja Japani til uppgjafar
hefir stríðsyfirlýsing Rússa og Inn-
rás í Mansjúríu og Kóreu bersýni-
lega ekki átt. En greinilegt er, að
gjarnan vilja þeir vera með við
skiptingu herfangsins og endur-
skipun landamæra 1 Austur-Asiu
að stríðinu loknu.
Mörg vandamál tr eftir að leysa
þar eystra, þó að Japan hafi nú
verið lagt að velli, ef friðurinn á að
verða varanlegur. Og léttara verður
varla að leysa þau eftir íhlutim
Rússa. Það er að vísu ekki endilega
víst, að fyrir Rússum vaki, að færa
beinlínis út landamæri sín á meg-
inlandi Austur-Asíu. Préttin sem
(barst í gær um það, að kínverskir
kommúnistar væru farnir að hugsa
sér til hreyfings og boðuðu sókn inn
í Mansjúríu til móts við rauða her-
inn, gæti máslœ bent til hins, að
eitt leppríkið til ætti að koma upp
austur þar á kostnað Kína, sem nú
loksins eftir átta ára styrjöld við
Japan væntir þess að fá frið til að
græða sár sín og safna kröftum á
ný. Mætti þá fara svo, að friöurinn
yrði valltur 1 Austur-Asíu, þó að
Japan sé að velli lagt.
Og fyrir framtíð mannkynsins
verður það máske engu síður ör-
lagaríkt, hvað upp af rústum ófrið-
arins rís I Austur-Asíu, en hér
vestur í Evrópu.“
Stríðsþáttaka Rússa á seinustu
stundu hefir vissulega aukið á kvíða
manna í sambandi við lausn landa-
mæradeilnanna í Austur-Asíu. Athygli
manna næstu vikurnar mun ekkl sízt
beinast að því, sem gerist þar austur
frá.