Tíminn - 21.09.1945, Qupperneq 4

4

TÍMrniV, föstndagmn 21. scpt. 1945
71. blað
%róttaffréttir TífttahJ

H éraðsmót H éraðssamb.
Suður-lDÍngeyinga
Héraðsmót H. S. Þ. var haldiö
að Breiðumýri í Reykjadal 9.
júní.
Úrslit 1 íþróttum urðu þessi:
100 m. hlaup:
Steingrímur Birgisson iþr.fél.
Völsungar 12,0 sek.
Einar Örn Björnsson Iþr.fél.
Völsungar 12,2 sek.
Eysteinn Sigurjónsson íþr.fél.
Völsungar 12,2 sek.
Hástökk:
Guttormur Sigurðsson íþr.fél.
Völsungar 1,61 m.
Páll Kristinsson lþr.fél. Völs-
ungar 1,61 m.
Egill Jónsson íþr.fél. Þingeyinga
1,43 m.
Spjótkast:
Stefán Sörensson íþr.fél. Völs-
ungar 42,90 m.
Adam Jakobsson íþr.fél. Völs-
ungar 42,35 m.
Gestur Björnsson íþr.fél. Þingey-
inga 37,70 m.
Langstökk:
Stefán Sörensson iþr.fél. Völs-
ungar 6,09 m.
Steingrímur Birgisson íþr.fél.
Völsuhgar 5,59 m.
Gnftar Sigurðsson íþr.fél. Völs-
ungar 5,31 m.
Kúluvarp:
Gunnar Sigurðsson íþr.fél. Völs-
ungar 12,95 m.
Kristinn Albertsson Iþr.fél. Völs-
ungar 11,40 m.
Adam Jakobsson iþr.fél Völsung-
ar 11,00 m.
Þrístökk:
Stefán Sörensson íþr.fél. Völs-
ungar 13,33 m.
Steingrímur Birgisson íþr.fél.
Völsungar 12,10 m.
Jón A. Jónsson Iþr.fél. Þingey-
inga 11,70
Kringlukast:
Kristinn Albertsson íþr.fél. Völs-
ungar 29,45 m.
Jörgen Ásvaldsson íþr.fél. Þing-
eyinga 28,50 m.
Hinrik Sigfússon umf. Mývetn-
ingur 28,40 m.
400 m. hlaup:
Björn Jónsson Iþr.fél. Þingey-
inga 62,3 sesk.
Egill Jónasson lþr.fél. Þingey-
inga 62,ý sek.
Jón Jónsson íþr.fél. Þingeyinga
62,5 sek.
3000 m. hlaup:
Jón A. Jónsson iþí.fél. Þingey-
inga 9 mín. 59,0 sek.
Jón Á. Jónsson íþr.fél. Völsung-
ar 10 mín. 2,6 sek. •
ívar Stefánsson umf. Mývetn-
ingur 10 mín. 12,0 sek.
íþróttafélagið Völsungar vann
mótið með 38 stigum.
/þróttakeppni Þingey-
inga og Eyfirðinga
íþróttakeppni H. S. Þ. og U. M.
S. E. fór fram að Breiðumýri 24.
júní.
Úrslit urðu:
100 m. hlaup:
Haraldur Sigurðsson E. 11,5 sek.
Halldór Jóhannesson E. 11,9 sek.
Stelpgrímur Birgisson Þ. 12,1 sek
80 m. hlaup kvenna:
Kristín Friðbjarnardóttir E. 11,2
sek.
Björk Jónsdóttir Þ. 11,9 sek.
Valgerður Jónsdóttir Þ. 12,1 sek.
Langstökk:
Stefán Sörensson Þ. 6,32 m.
Halldór Jóhannesson E. 6,00 m.
Steingrímur Birgisson Þ. 5,89 m.
400 m. hlaup:
Baldur Þórisson Þ. 55,2 sek.
Óskar Valdimarsson E. 56,1 sek.
Egill Jónasson Þ. 56,2 sek.
Þrfstökk:
Stefán Sörensson Þ. 13,27 m.
Halldór Jóhannesson E. 12,63
sek.
Steingrímur Birgisson Þ. 12,50
sek.
Kúluvarp:
Gunnar Sigurðsson Þ. 12,91 m.
Haraldur Sigurðsson E. 11,84 sek.
Halldór Jóhannesson E. 10,90
sek.
Hástökk:
Stefán Sörensson Þ. 1,62 m.
Gunnar Sigurðsson Þ. 1,62 m.
Jónas Jónsson E. 1,58 sek.
Kringlukast:
Haraldur Sigurðsson E. 36,38 m.
Kristinn Albertsson Þ. 32,85 m.
Gunnar Sigurðsson Þ. 32,85 m.
Spjótkast:
Stefán Sörensson Þ. 44,00 m.
Pálmi Pálmason E. 42,88 m.
Adam Jakobsson Þ. 41,25 m.
3000 m. hlaup:
Jón A. Jónsson Þ. 9 min. 49,5
sek.
Óskar Valdimarsson E. 9 mín.
53.7 sek.
Friðbjörn Jóhannesson E. 9 mín.
53.8 sek.
1000 m. boðhlaup:
Sveit H. S. Þ. 2 mín. 15,4 sek.
Sveit U. M. S. E. 2 mín. 15,6
sek.
100 m. bringusund:
Hermann Stefánsson E. 1. mín.
34.9 sek.
Yngvi Júlíusson E. 1 mín. 38,3
sek.
Sigurður Sigurðsson Þ. 1 mín.
44,2 sek.
50 m. sund k\enna:
Freyja Guðmundsdóttir E. 52,0
sek.
Sigrún Sigfúsdóttir E. 54,9 sek.
Erna Sigfúsdóttir Þ. 56,0 sek.
200 m. sund, frjáls aðferð:
Hermann Stefánsson E. 3 mín.
35,5 sek.
Yngvi Júlíusson E. 3 mín. 39,0
sek.
Hinrik Sigfússon Þ. 4 mín 11,4
sek.
U. M. S. E. samtals 43 stig;
H. S. Þ. samtals 40 stig.
Glímt var um silfurbikar, seih
K. E. A. gaf til glímukeppni
milli Þlngeylnga og Eyfirðinga,
en hann er veittur þeim ein-
staklingi, sem fegursta glímu
sýnir. Þátttakendur voru 5.
Úrslit:
Jón Kristjánsson Þ. 3 vinninga
einkunn 8,13.
Guðmundur Þorvarðsson E. 3
vinninga einkunn 7,11.
Hallgrímur Þórhallsson Þ. 3
vinninga einkunn 6,61.
Glíman kom ekki til útreikn-
ings við keppni sambandanna.
Héraðsmót IfDróttasam-
bands StrandasýsLu
Héraðsmót íþróttasambands
Strandasýslu (í. S. S.) fór fram
á Víðidalsgrundum sunnudag-
inn 24. júní s.l.
Formaður í. S. S., Ingimundur
Ingimundarson á Svanshóli,
setti mótið og stjórnaði þvl, en
annars sá U.m.f. „Geislinn" í
Hólmavík um mótið.
Keppt var I þessum íþrótta-
greinum:
100 m. hlaup:
Ananías Bergsveinsson (Geisl-
inn) 11,9 sek.
Elías S. Jónsson (Grettir) 12,0
sek. _
Guðmundr Magnússon (Reynir)
12,8 sek.
200 m. hlaup:
Elías S. Jónsson (Grettir) 25,6
sek.
Jóhannes Pétursson (Efling)
26,5
Skúli Alexandersson (Efling)
26,5
1500 m. hlaup:
Bjarni Bjarnason (Neistinn)
5 mín. 02 sek.
Pétur Magnússon (Reynir) 5
mín. 03 sek.
Skarphéðinn Árnason (Neistinn)
5 mín. 04 sek.
Kúluvarp:
Magnús Jónsson (Grettlr) 9,53
m.
Bjarni Jónsson (Neistinn) 9,10
m.
Kringlukast:
Bjarni Jónsson (Neistinn) 24,74
m.
Magnús Jónsson (Grettir) 24,50
m.
Hermann Guðmundsson (Neist-
inn) 21,82 m.
Spjótkast:
Magnús Jónsson (Grettir) 36,65
m.
■...—------------------m------—
Jóhannes Jónsson (Grettir)
28,77 m.
Bjarni Jónsson (Neistinn) 20,70
m.
Langstökk: ,
Jón Jónsson (Neistinn) 5,20 m.
Elías S. Jónsson (Grettlr) 5,13
m.
Pétur Magnússon (Reynir) 5,10
m. ' x
Langstökk — án atrennu:
Bjarn Bjarnason (Neistinn)
2,70 m.
Óskar Guðmundsson (Geislinn)
2,68 m.
Hermann Guðmundsson (Neist-
inn) 2,60 m.
Hástökk:
Magnús Jónsson (Grettir)
Elias S. Jónsson (Grettlr)
Magnús Guðmundsson (Neist-
inn)
Allir með 1,35 m.
Þrístökk:
Pétur Magnússon (Reynir) 11,87
m.
Áskell Jónsson (Grettir) 11,26
m.
Elías S. Jónsson (Grettir) 11,21
m.
25. ífDróttamót umf. Aft-
uretdingar og Drengs
Þann 26. þ. m. var 25. íþrótta-
mót Aftureldingar og Drengs,
haldið á Hvalfjarðareyri.
Mótið setti Ólafur A. Ólafsson
á Valdastöðum. Lýsti hann til-
drögum og sögu þessara móta,
sem höfðu verið háð í aldar-
fjórðung.
Fyrsta mótið var háð 1918 en
fallið hefir keppni niður 1924
og 1926. Þeir sem hafa tekið oft-
ast þátt í þessum íþróttamótum
eru: Grímur S. Nordahl 12 sinn-
um, Njáll Guðmundsson 12 sinn-
um og Gísli Andrésson 11 slnn-
um, og sýnir þetta mikinn og
góðan áhuga þessara manna og
bendir á góðan félagslegan
þroska. Margir fleiri hafa tekið
mjög oft þátt í þessum mótum,
þótt þessir hafi keppt oftast.
Alls hafa verið skráðir í þess-
um 25 íþróttamótum 434 þátt-
takendur í íþróttum.
Forseti í. S. í. Ben. G. Waage,
flutti ræðu á þessu afmælismóti.
í lok ræðu sinnar afhenti hann
félögunum fánastöng í. S. í.
með þeim ummælum að fána-
stöngin skyldi ver^a i vörzlum
þess félags, sem mótið ynni
hverju sinni. Þá flut,ti og Stein-
dój: Björnsson ræðu.
Þessari 25. félagakeppni lauk
þannig, að Umí. Afturelding
hlaut 39 stig. Umf. Drengur
hlaut 31 stig.
Er þetta í 11 skipti sem Umf.
Afturelding sigrar. Umf. Dreng-
ur heflr unnið mótið 12 sinnum,
1 sinni vann Umf. Stefnir þetta
mót. og einu sinni hefir verið
jafntefli.
Á þessu móti^ urðu úrslit
sem hér segir:
100 m. hlaup:
Þorsteinn D. Löve, (A) 12,1 sek.
(undanrás 12 sek.)
Þór Axel Jónsson, (D) 12,1 sek.
Jón Guðmundsson, (A) 12,2 sek.
Kúluvarp:
Þorsteinn D. Löve, (A) 12,29 m.
Halldór Lárusson, (A). 10,63 m.
Þór Axel Jónsson, (D) 10,25 m.
Kringlukast:
Njáll GuðmundSson (D) 31,16
m.
Halldór K. Magnússon, (D) 30,30
m.
Þór Axel Jónsson, (D) 28,56 m.'
Spjótkast:
Þorsteinn D. Löve, (A) 43,30 m.
Halldór Lárusson, (/).) 40,36 m.
Njáll Guðmundsson, (D) 38,18
m. Framh. á 5. síðu.
leggjast svo fyrir þreyttir að
kveldi á blauta jörðina i blaut-
um klæðum, eta kaldan nestis-
bitann og halla sér svo út af
undir leku tjaldi eða öðru álíka
hreysi.
Eða þegar vetur lagði snemma
að, og glíman við fönn og fár-
viðri bættist ofan á aðra örðug-
leika. Það eru líka til margar
sögur um kröggur, sem leitar-
menn komust í undir slíkum
kringumstæðum, enda margur
maðurinn fyrr og síðar fallið
á þessum vígstöðvum í barátt-
unni við hina vægðarlausu nátt-
úru landsins okkar uppi í ó-
byggðum.
Nú eru menn betur verjum
búnir enn fyrr og víða komin
sæmileg leitarmannahús með
eldunartækjum, svo að aðbúðin
er í þeim efnum öll önnur en
var. En íslenzka veðráttan er
söm við sig, og getur ennþá leik-
ið menn og fénað allgrátt. Þann-
ig var frá því skýrt nýskeð, að
loknum göngum, að leitarmanna
flokkur einn af Suðurlandi hefði
orðið að sundleggja féð yfir
tuttugu sinnum, áður en komið
væri til rétta niður í byggð.
En þrátt fyrir þetta hafa fjall-
leitirnar jafnan verið ungum
mönnum heillandi og ævintýra-
kenndar. — Þeir þráðu að kanna
ókunna stigu og neyta krafta
sinna. Þeir fundu hitann í sjálf-
um sér og sjálfs sín kraft til að
standa mót. — Og illa hafa þeir
gangnamenn verið leiknir, sem
ekki fundu umbun fyrir erfiði
og vosbúð í gleðinni, er því var
samfara, að sjá hina lifandi
breiðu lagðsíða og lagðbjarta
íjallafjárins, sem bylgjaðist nið-
ur dali og hóla, þegar safnið
var rekið til réttar. Það mun
vera talin einhver fegursta sýn
fjármannsins.
Og sjálf sauðkindin hafði í sér
fólgna umbun þess, sem fyrir
henni var haft. Það er ekki úr
vegi nú, þegar, mæðiveiki og ýms
önnur mæð'a, er að stritast við
að hafa líf og æru .af blessaðri
íslenzku sauðkindinni, að minn-
ast lítillega þess^ er hún hefir
verið íslenzku þjóðinni á liðnum
öldum.
Ég held, að það sé nokkuð
táknrænt í því efni, að hugsa sér
að við séum að halda jól með
einhverri liðinni kynslóð|á ein-
hverri liðinni öld. — Á jólunum
reyndi þjóðin jafnan að veita
sér allt það bezta, sem hún átti
völ á hverju sinni. Og hver var
svo aðaljólamaturinn, sem hver
maður óskaði sér að eiga sem
lengst hétinn? Jú, það var fyrst
og fremst íslenzka hangikjötið,
þverhandarþykkar síður — mag-
álar, súrir brftigukollar, lunda-
baggar og hnakkaspik. — Allt
þetta lagði sauðkindin í búið.
Og til hvers var gripið, svo að
heimilismennirnir færu ekki í
jólaköttinn? Hver maður þurfti
að fá eina flík — smáa eða stóra
— sauðkindin lagði til efnið í
hana, hvort sem það voru mó-
rauðir þelsokkar með hvítri fit,
rósaleppar eða annað fyrirferða-
meira. Og sauðkindin lét einn-
ig í té efnið í jólaskóna. Sortu-
lyngs- eða blásteinslitaðir sauð-
skinnsskór með hvítum elti-
skinnsbryddingum þótti stáss-
legur fótabúnaður í þann tíð.
Og að síðustu efnið í jólakert-
in, sem lýstu upp litlu baðstof-
una á meðan húslesturinn var
lesinn og jólasálmurinn sunginn,
og loguðu á rúm-maranum.
þar til gráleit skíma jóladags-
in I bú þjóðarinnar. .— Það er
því ekki undra, þótt hún vildi
mikið á sig leggja fyrir þessa
nytjaskepnu.
/ jyrstu rétt: Óli litli svipast eftir SauShyrnu sinni.
morgunsins gægðist inn um
gluggann — efnið í þau lagði
líka íslenzka sauðkindin í búið.
Með öðrum orðum: nytjar'
sauðkindarinnaT voru svo fjöl-
breyttar og margháttaðar, að ég
get ekki séð, hvernig íslenzka
þjóðin hefði átt að komast lífs
af án hennar fram á þennan
dag. Kjötið, slátrið, mjólk í skyr
og smjör, eldsneyti, ljósmeti,
fatnaðurinn allt frá nærskyrt-
unni til sjóklæðanna, skæða-
skinn, skjóður og sekkir, halgdir
í reipi og reipin sjálf að nokkru
leyti — allt þetta, og sjálfsagt
eitthvað fleira, sem mér hefir
yfirsézt, lagði blessuð sauðkind-
Og án Hslenzku afréttarland-
anna, fjallanna og heiðanna,
gat ekki þetta búskaparlag bless-
ast. Þess vegna tóku landsmenn
'og þjóðnýttu fjallgeimana fyrir
þetta stóra samlagsbú sitt —
þangað var mikill hluti fénaðar-
ins rekinn á sumrum, og þar
eégði öllum hjörðum margra
héraða saman sumarlangt. Þar
var enginn garður á milli
granna, ekkert, sem sýndi eign-
arrétt einstaklingsins, nema
nokkur ben — á hægra eyra —
á vinstra eyra — allt í svo hug-
vitsamlega útbúnu kerfi, að ekk-
ert mark var eins I hverju hér-
aði eða samliggjandi afréttar-
héruðum. — Og þetta búskapar-
lag krafðist meira en hinna
miklu sameiginlegu heiðarlanda.
Það krafðist einnig fullkomins
friðhelgis alþjóðar á afréttar-
löndunum og hinu litla beni —
eyrnamarkinu á fénaðinum,
sem hver hafði helgað sér. Ef
þessa friðhglgis var ekki gætt,
var grundvöllurinn hruninn
undan þjóðfélaginu. Þess vegna
hefir sauðaþj ófnaður jafnan
verið í vitund almennings ein-
hver ófyrirgefanlegasti glæpur-
inn. Hann hefir verið skoðaður
— ekki fyrst og fremst sem brot
gegn þeim, sem stolið var frá —
heldur brot gegn þjóðfélaginu,
brot gegn þeim þegnskap og
trúnaði, er mannfélagið byggði
tilveru sína á. >
Þegar við hugleiðum allt þetta,
verður okkur skiljanlegt, að rétt-
irnar urðu hátíðisdagur sveita-
fólksins. Enda hafa réttardag-
arnir löngum verið glaðværustu
dagar ársins hjá bændum og
búaliði, bæði ungum og gömlum.
j Með flestum þjóðum hefir það
tíðkazt að halda almenna upp-
skeruhátíð, þ^gar jarðargróðúr
hefir verið hirtur og kominn í
hús. Hér á íslandi hafa að vísu
lengi þekkst hin svokölluðu
töðugjöld eða heygjöld. En þau
hafa aldrei nálgast það að bera
blæ af hinum svokölluðu upp-
skeruhátíðum annarra þjóða. —
Það hefir verið ofurlítill daga-
munur í mat og drykk, annað
ekki Það eru réttirnar — rétta-
hátíðirnar einar, sem hér hafa
minnt á uppskeruhátiðina hjá
kornræktarþjóðunum. Þegar
heimtur voru góðar og dllkurinn
fylltist af feitu og sællegu fjalla-
fénu, hafði íslenzki bóndinn það
á tilfinningunni, að hann væri
að hirða beztu uppskeru sumars-
ins — bezta búsílagið undir hinn
langa komandi vetur. Þá var
hann glaður og þá var oft glatt
á hjalla. En þá gat einnig stund-
um orðið allróstusamt. Réttirn-
ar urðu oft ekki aðeins lögskil
fjallafjárins, heldur einnig eins
konar lögskil vegna ágreinings
milli granna og sveitunga. Fór
þá stundum svo, þegar réttar-
pelinn tók að léttast í vasanum,
að þá væru hnefar látnir semja
sátt, sýnt hver átti í kögglum
mátt. Vildi oft verða allhávaða-
samt á því þingi og þurfti oft á
karlmennsku að halda, ekki síð-
ui1' en í leitarslarkinu. Eru til
margar skemmtilegar sögur af
slíkri viðureign,
Eitt sinn var borgfirzkur
gangnaforingi að skipa mönnum-
sínum í leitir og útréttir. Seglr
sagan, að honum hafi þá hrot-
ið þessi orð af vörum: „Þá er
nú eftir að velja mann í Feíls-
endarétt. Það er nú eins og allir
vita, að hánn þarf að vera bæði
karlmenni og illmenni. Hvernig
lýst ykkur á Guðmund son minn
til þess?“
Eitt sinn höfðu tveir utan-
sveitarmenn lent í slagsmálum
í lögrétt sveitarinnar. Hafði þá
annar hinna fyrrnefndu feðga'
gengið til þeirra og skilið þá með
þessum orðum:
„Mér finnst nú að innansveit-
armenn eigi að ganga^fyrir um
að fljúgast á I sinni eígin rétt.“
Nú er sauðfjárbúskapur hér
á landi orðinn með nokkuð öðr-
um svip en áðuy var — og rétta-
(Framhald á 7. síðu)