Tíminn - 19.10.1945, Síða 1

KS3ST3ÓÍÍI:
ÞÓIiAIiINN ÞÓRABINSSON.
ERAMSÓKNARFLOKEURINN.
Slmar 2353 Os 4373.
KRENTSMIÐJAN EDDA hS.
EDDDHÓSn.
Símar 23» &e 4378.
9 A.
AFGREIÐSLA, INNPMIMTA
OG APGLÝSINGASKRIFSTOyA:
EDDDHÚSI, Llndargötu 9A.
\ i Slml 2323.
29. árg.
Reykjavík, föstndaginn 19. okt. 1945
79. blað
Málflutningur
Emils Jónssonar
í fjárlagaumræSunni síðastl.
þriðjudag hélt Emil Jónsson
því fram, bersýnilegá I trausti
þess, að ekki var hægt að svara
honum aftur, að Eysteinn Jóns-
son hefði ekki bent á annað úr-
ræði í dýrtíðarmálunum en
kauplækkun, enda væri það í
samræmi við stefnu Framsókn-
armanna.
Til að sýna þennan málfiutn-
ing Emils í ljósi staðreyndanna
skal hér birtur kaflinn úr ræðu
Eysteins Jónssonar, er fjallaði
um þetta mál:
„Það, sem nú þarf að gera, er
blátt áfram það, sem svo oft '
hefir verið bent á áður og gerð-
ar tillögur um: Það þarf að
ráðast gegn verðbólgunni með
niðurfærslu allra þeirra liða,
sem áhrif hafa á verðmyndun
í landinu, svo sem kaupgjalds,
afurðaverðs, verziunarkostnað-
ar, flutningsgjalda og bygging-
arkostnaðar.
Auka kaupmátt peninganna,
jafnframt því sem greiðslur eru
lækkaðar í krónutölu. Lækka
framleiðslukostnað, ríkisútgjöld
og heimilisútgjöid.
Áður en þetta er framkvæmt
eða um leið, verður að leiðrétta
það, sem gert hefir verið til
þess að raska jafnvægi inn-
byrðis og tryggja þannig, að
menn taki jafnan þátt í þess-
um ráðstöfunum.
Jafnframt þarf að fara fram
allsherjar eignauppgjör I land-
inu og leggja þannig trausta
undirstöðu að hinni nýju skip-
an í fjármálum og atvinnu-
málum.
Misréttið í skattamálum og
fjárhagsmálum er orðin óþol-
andi meinsemd í þjóðlífinu og
það verður ekki þolað, að gerð-
ar séu nauðsynlegar ráðstaf-
anir til þess að minnka verð-
bólguna og til viðreisnar, nema
jafnframt verði jafnaðar þær
misfellur, sem orðið hafa um
framlög til almennra þarfa.
Verðbólgu- og stríðsgróðinn
verður að mynda þann stofn-
sjóð, sem þarf að komá upp á
vegum ríkisins, til þess að styðja
framfarirnar."
Þau úrræði, sem hér er bent
á, auk kauplækkunar, eru
lækkun AFURÐAVERÐS,
VERZLUNARKOSTNAÐAR,
FLUTNINGSGJALDA OG
BYGGINGARKOSTNAÐAR,
og allsherjar eignauppgjör, sem
hægt verði að byggja á eigna-
aukaskatt á stórgróðanum og
jafnframt hjálpi til að hafa
upp á skattsvikunum. Með þess-
um ráðstöfunum öllum myndi
verða hægt að halda kaupmætti
launanna, þótt þau Iækkuðu í
krónutölu, og koma í veg fyrir
efnahagslegt misrétti.
En Emil Jónsson sleppir öll-
um þessum atriðum í málflutn-
ingi sínum og læzt ekki koma
auga á neitt, nema kaup-
lækkunina! Svo langt gengur
hann í ósannindum og ósvífni
til að afsaka það fóstbræðra-
lag, srtn nokkrir leiðtogar jafn-
aðarmanna hafa svarizt f 4við
stórútgerðar- og heildsalaaftur-
haldið i landinu.
Slíkur málflutningur, sem
rekinn er * í þágu stór-
gróðavaldsins í landinu, á vissu-
lega sinn þátt í vaxandi giftu-
Ieysi Alþýðuflokksins. Annars
staðar þekkist hann ekki hjá
jafnaðarmönnum. Þar eykst líka
fylgi þeirra stöðugt, því að þeir
eiga engan Emil Jónsson né
menn af hans sauðahúsi.
Húseigendur andvígir
húsaleigulögunum
Fasteignaeigendafél. Reykja-
víkur hélt fund að Röðli siðastl.
mánudagskvöld og var rætt um
húsaleigulögin. Fundurinn var
mjög fjölmennur og kom fram
mikil óánægja yfir því, að lögin
skyldu ekki afnumin. Samþykkt
var eindregin ályktun til Al-
þingis um að nema lögin úr
gildi. Verði ekki á það fallizt,
mun í undirbúningi að húseig-
endur hefjist frekara handa til
að knýja fram afnám laganna.
Mun m. a. hafa komið til orða
að styðja sérstakan lista við
næstu bæjarstjórnarkosningar
og þingkosningar.
Hættu fjárlög í sögu þjöðarinnar:
Greiðsluhalli áætlaður 13 milj. króna, þótt dregið sé
úr ýmsum verklegum framkvæmdum og engin fram-
lög ætluð til „nýsköpunarinnar”
Afleiðingarnar af fjármálastefnu und-
anfarinna ára koma í Ijós
Tíminn fiytur hér á eftir hina snjöllu ræðu, sem Eysteinn Jóns-
son flutti við fyrstu umræðu fjárlaganna, er útvarpað var frá
Alþingi síðastl. þriðjudag. í ræðu þessari sýndi hann glögglega
fram á, hvernig fjárhagsmálum ríkisins er komið fyrir atbeina
núverandi stjórnarflokka. í stuttu máli er það þannig, að þótt
sleppt sé úr fjárlagafrumvarpinu mörgum óhjákvæmilegum
greiðslum, ýms framlög til verklegra framkvæmda séu lækkuð og
engin aukaframlög séu ætluð til „nýsköpunarinnar“, eru gjöldin
samt áætluð 130 milj. kr. og greiðsluhallinn um 13 milj. kr.
í ræðu fjármálaráðherrans var það einna merkast, að fyrir-
sjáanlegt er, að útgjöld ríkisins á þessu ári verða alltaf 140—150
milj. kr., eða 30—40 milj. kr. meiri en ráðgert er í gildandi fjár-
iögum. Hefir þannig sannazt sú spá Framsóknarmanna, að fjár-
lögin væru ranglega áætluð. Ráðherrann bjóst þó við, að tekj-
urnar myndu einnig fara svo mikið fram úr áætlun, að þær
myndu hrökkva fyrir gjöldunum, og er það mest að þakka stór-
auknum áfengisgróða, veltuskattinum, bílaokrinu og gegndar- 1
lausri eyðslu á dollarainneigninni, til að auka tolitekjurnar. Þá
játaði ráðherrann, að skuldir ríkisins væru 38 milj. kr. nú í lok 'legum framkvæmdum var gripið
gróðatímabilsins og er það sannarlega eftirminnilegur minnis- fil þess að veita fé úr og éta upp
varði yfir fjármálastjórn Sjálfstæðisflokksins. þá litlu sjóði, sem ríkið hafði
Hefst þá ræða Eysteins Jónssonar: safnað á undanförnum árum.
j í átökum þeim, sem urðu um
Þegar að því kom, að stjórnar- þessi mál, bognaði hæstvirtur
Jiðið átti að afgreiða fjárlög fjármálaráðhe'rra nokkuð und-
fyrir yfirstandandi ár og afla an þunga staðreyndanna, og
tekna í því sambandi, þegar síðasta Alþingi lauk svo, að
stjórnarliðið stóð frammí fyrir hæstvirtur ráðhe/ra gaf hina
því að þurfa að afgreiða ný frægu yfirlýsingu um það, að
launalög, sem lofað hafði verið, fjármálastefna sú, sem þá var
og þegar séð varð, að til þess fylgt, gæti ekki staðizt, og yrði
að haida vísitölunni óbreyttri því að breyta um stefnu. Lét
síðan ákveðið að lækka” dýrtíð- Þurfti 20—30 milj. kr. framlag hann þess þó jafnframt getið,
ina_ , úr ríkissjóði, minnkaði þó ofsj að hann væri ekki reiðubúinn
Þetta taldi Framsóknarflokk- stjórnarliðsins um stundarsakir.' að segja hversu með fjárhags-
urinn óhjákvæmilega undir- 1 örvæntingu var gripið til og dýrtíðarmálin skyldi fara, en
stöðu heilbrigðs atvinnu- og *>ess að samþykkja veltuskatt-’ sat samt.
fj ármálalífs, og það alveg sér- m“» sem löngu er landsfrægur ; Nu liðu nokknr mánuðir, og
staklega þegar þess var gætt, orðmn að endemum sem órett~ stjórnarliðið naut lifsms í
að næstu misseri þurftu að verða látasti skatturinn, sem lagður nefndum og ráðum. En verð-
miklar framfarir í landinu, en hefir verið á hér, á lanhi- og bóiguír^ið- sem stjórnln setti
í því sambandi hlaut að eiga sér Þyrfti víst víða og lengi að lerta mður síðla vetrar og 1 vor- með
tAW míkii fiárfestine' í atvinnn- , að hliðstæðu „afreki“ í þjóð- ! allsherjarkauphækkunum í
Eysteinn Jónsson
Þegar núverandi ríkisstjórn
var- mynduð, kom til orða, að
allir flokkar ættu þátt í mynd-
un ríkisstjórnar.
Framsóknarflokkurinn lýsti
yfir því, að hann gæti ekki átt
þátt í myndun rikisstjórnar,
nema ráðstafanir væru gerðar til
þess að stöðva verðbólguna og
stað mikil fjárfesting í atvinnu
vegum landsmanna.
Tillögum Framsóknarflokks-
ins um þ&si efni var gersam-
lega visað á bug.
Síðastliðið haust lá fyrir til-
boð frá fulltrúum bænda á Bún-
aðarþingi um tilslökun á afurða-
verði, og var það hugsað sem
fyrsta skref til algerrar breyt-
ingar í dýrtíðarmálunum.
í stað þess að fallast á stefnu
Framsóknarflokksins í verðlags-
og fjárhagsmálum og stefnu
Búnaðarþings var núverandi
*ríkisstjórn mynduð á þeim
grundvelli, að tilboð bændastétt-
arinnar um verðlagsmálin var
misnotað til þess að kaupa
kommúnista til fylgis við nú-
verandi ríkisstjórn. í stað þess
að stöðva verðlag og kaupgjald,
var afurðaverðið eitt stöðvað I
bili.en almennum kauphækkun-
um um land allt lofað um leið.
Jafnframt var einu sinni flutt sú
kenning, að kauphækkanir
hefðu engin áhrif á dýrtíðina
í landinu og því lýst yfir, að
dýrtíðin hefði verið stöðvuð.
Með drembilæti og hofmóði
var byrjað að prédika, að það
væri fásinna og afturhald að
tala um að minnka þyrfti verð-
bólguna, og engin von væri til
þess að menn vildu samþykkja
niðurfærslu verðlags og kaup-
gjalds, þar sem hennar væri
engin þörf. Stóð svo unvhríð.
málum.
Til þess að halda uppi verk-
landinu, spratt á meðan í næði.
(Framhald á 4. síðu).
Frv. um afnám kúgunarákvæö-
isins í búnaðarmáiasjóðsiögunum
i
Það er flntt af f jóruin þlngmöunum í n. d.
Fjórir þingmenn í neðri deild, Bjarni Ásgeirsson, Jón Sigurðs-
son, Pétur Ottesen og Sveinbjörn Högnason, hafa lagt fram
frumvarp um að nema það þvingunarákvæði úr lögunum um
búnaðarmálasjóð, að ráðstöfun Búnaðarþings á fé sjóðsins þurfi
að vera háð samþykki iandbúnaðarráðherra. Hefir þetta þving-
unarákvæði að vonum mætt hörðustu andstöðu bænda og varla
verið haldinn sá bændafundur síðan lögin voru sett, þar sem
þvi hefir ekki verið mótmælt.
Verðlagsbrot G.Helga-
son & Melsted námu
160 þús. kr.
Annað helldsalamállð
fer til dóms
Sakadómarinn í Reykjavík
sendi dómsmálaráðuneytinu
hinn 5. þ. m. útskrift af réttar-
rannsókn í verðragsmáli heild-
verzlunarinnar G. Helgason &
Melsted h.f., ásamt fullnaðar-
skýrslu hins löggilta endur-
skoðanda, Ragnars Ólafssonar
hæstaréttarlögmanns, er falin
hafði verið rannsókn á verð-
lagningu hlutafélagsins. Sam-
kvæmt þeirri skýrslu nemur hin
^ilöglega álagning hlutafélags-
ins kr. 158.684.27.
(Framhald á 8. síðu)
Tvö dauðaslys
Síðastl. þriðjudag varð 15 ára
gamall drengur, Guðmundur
Bogason, fyrir bifreið á Suður-
landsbrautinni, er hann var að
fara á reiðhjóli heim til sín. Við
áreksturinn féll hann af hjól-
inu og slasaðist svo mikið, að
hann lézt í sjúkrahúsi nokkru
síðar.
Guðmundur var sonur Boga
Eggertssonar frá Laugardælum,
en hann býr nú á Laugalandi.
Það slys varð síðastl. sunnu-
dag skammt frá Hrafnagili í
Eyjafirði, að ungur maður, Jón
Þorsteinsson frá Galtalæk við
Akureyri, beið bana af völdum
slyss. Var hann að vinna við að
moka sandi á bíl, í sandgryfj-
um nálægt Hrafnagili og féll
ofan á hann sandbakki. Fljót-
lega tókst að ná Jóni og var
hann þá enn á lífi. Var farið
með hann í sjúkrahús Akur-
eyrar, en þar lézt hann skömmu
síðar.
í greinargerð fyrir frv. segir
svo:
„Ákvæði það, sem hér er lagt
til að fella niður, hefir valdið
almennri óánægju meðal bænda
og áskoranir um afnám þess ver-
ið samþykktar víðs vegar um
land og yfirleitt einróma. Hér
skulu þó aðeins birtar tvær sam-
þykktir: frá síðasta aðalbúnað-
arþingi og frá stofnfundi Stétt-
arsambands bænda.
Búriaðarþing samþykkti eftir-
farandi tillögu með 24:1 atkv.:
„Búnaðarþing telur sig ekki
hafa misnotað það fé, er það
hefir fengið til ráðstöfunar á
undanförnum áratugum, og á-
lítur því ómaklega þá tortryggni,
er kom fram á Alþingi i garð
þess með breytingu þeirri, er
Alþingi gerði á frv. til laga um
búnaðarmálasjóð, þar sem áskil-
(Framhald á 8. síðu)
V í s i t a I a n
2 8 5 s t i g
Hefir hækkað um 14
stig I tíð uúvcrandi
stjórnar
Samkvæmt útreikning kaup
lagsnefndar og hagstofunnar
verður dýrtíðarvísitalan í októ-
ber 285 stig. Hefir vísitalan
þannig hækkað um 14 stig síðan
núverandi stjórn kom til valda,
en hún var 271 stig í október-
mánuði í fyrra.
Raunverulega hefir dýrtíðiri
þó aukizt meira, þar sem þessi
niðurstaða er fengin með marg
víslegri fölsun vísitölunnar, t. d.
er nú reiknað með ameríska
smjörverðinu í vísitölunni, þótt
ekkert slíkt smör sé fáanlegt
hér á landi.
Slíkar eru efndir stjórnarinn-
ar, sem lofaði að stöðva hækkun
dýrtíðarvísitölunnar.
Kaupsklpadeilan:
„Vinnufriður” stjórn-
arinnar í reynd
Stjórnarsinnar, einkum Sjálf-
stæðismenn, hafa löngum rétt-
lætt núverandi stjórnarsam-
vinnu með því, að hún tryggði
vinnufriðinn í landinu. Sönnun-
ina fyrir þvi eru menn að fá
þessa dagana.
Þann 1. þ. m. hófst verkfall
háseta og kyndara á skipum
Eimskipafélags íslands og Skipa-
útgerðarinnar. Eitt skip Eim-
skipafélagsins hefir þegar legið
hér aðgerðarlaust á þriðju viku,
Súðin í hálfan mánuð og Esja
í viku. Öðrum skipum í kaup-
skipaflotanum verður lagt hér
jafnóðum og þau koma til bæj-
arins.
Engar horfur eru taldar enn
á því, að deilan leysist. Hins
vegar eru horfur á því, að hún
færist út, því að stjórn Sjó-
mannafélagsins hefir nú fengið
samþykkt með allsherjarat-
kvæðagreiðslu að hefja verkfall
á öðrum skipum, sem kunna að
vera notuð til flutninga.
Tildrög verkfallsins virðast
fyrst og fremst þau, að sjómenn
heimta grunnkaupshækkun, er
þeir telja að sé tii samræmis
við launakjör verkamanna í
landi. Telja þeir sig byggja þessa
kröfu á sjálfum stjórnarsátt-
málanum, því að stjórnin lofar
þar, að grunnkaup skuli hækkað
til samræmingar. Jafnframt
vilja þeir halda allmiklu af á-
hættuþóknuninni áfram.
Verkfall þetta er þegar búið
að valda verulegu tjóni, en hér
eftir verður það þó stöðugt til
finnanlegra með hverjum degin-
um, sem iíður. Þannig er „vinnu-
friður“ stjórnarinnar í reynd:
Stöðvun kaupskipaf lotans og það
að verulegu leyti vegna loforða,
sem stjórnin hefir sjálf gefið.
Minnisleysi?
Jónas Jónsson alþm. hefir ný
lega skrifað Degi bréf, og telur
sig hafa haft einhverja sérstöðu
í því að tala ekki við kommún-
ista um stjórnarsamvinnu.
J. J. hlýtur að vera orðinn
eitthvað meira en lítið minnis-
lítill, því að haustið 1942 greiddi
hann sjálfur atkvæði með þvi
að kjósa tvo menn til að ræða
um stjórnarsamvinnu við komm-
únista, ásamt hinum flokkunum.
Hann var þá formaður Fram-
sóknarflokksins og var kosinn
i þessa samninganefnd, ásamt
Eysteini Jónssyni. Þeir sátu við
þessar samningatilraunir í
allmargar vikur.
Þegar þessar samningaum-
leitanir strönduðu, skrifuðu
kommúnistar Framsóknar-
flokknum og buðu upp á samn-
ingatilraunir um þriggja
flokka stjórn. J. J. greiddi því
einnig atkvæði að taka upp
þessar samningatilraunir og
kjósa þrjá menn úr flokkunum
til þess. Árið 1944, þegar hinir
flokkarnir fóru fram á, að þrír
menn yrðu nefndir úr hverjum
flokki til að reyna að koma
saman þjóðstjórn, varð Fram-
(Framhald á 8. síðu)
%