Tíminn - 23.11.1945, Qupperneq 7

89. hlað
TÍMIM, iöstMdagiim 23. nóv. 1945
7
Tillaga Framsóknarmanna
um lausn húsnæðismálsins
(Framhald. af 1. síðu)
Byggiiigarkostnað-
urinn sexfaldur.
Vinnutaxti þeirra, sem vinna
við húsabygglngar, hefir af
mannlegum og eðlilegum ástæð-
um mjög hækkað, framar flest-
um öðrum, þar sem eftirspurn
eftir vinnuafli við húsabygg-
ingar hefir verið miklu meiri en
framboðið. ' Byggingarfram-
kvæmdir hafa því orðið óhóf-
lega dýrar og munu nú kosta
meir en sexfalt á við það, sem
var fyrir styrjöld. En eftir því,
sem húsnæðisvandræðin hafa
aukizt, hafa fleiri og fle.iri tekið
upp þá atvinnugrein að reisa
hús, sem hafa af framangreind-
um ástæðum og sívaxandi yfir-
boðum í vinnuafli orðið mjög
dýr, en þeir hafa þó vegna al-
mennrar og óhóflegrar eftir-
spurnar eftir húsnæði getað selt
með mjög verulegri álagningu.
Hefir verulegur hópur manna,
sem ekki eru iðnaðarmenn og
hafa því eigi með eðlilegum
hætti haft húsabyggingar að at-
vinnu, tekið sér þessa gróðavæn-
legu atvinnu fyrir hendur og
sumir stofnað félög . í þessum
tilgangi. Niðurstaðan af öllu
þessu er sú, að nú þykja það
jafnvel góð kjör, ef menn geta
fengið keypt hús eða íbúð í húsi,
sem nú er orðið algengast, .fyrir
allt að 400 kr. pr. m3, eða nærri
áttfalt á við það, sem m3 í hús-
inu kostaði fyrir styrjöld. Nú er
því einnig svo komið samkvæmt
áreiðanlegum heimildum, að
fjögurra herbergja íbúð í nýju
húsi þyki hæfilega leigð fyrir
1100 kr. á mánuði, eða 14 þús.
kr. á ári, án hita og ljósa. Þegar
þess er gætt, að sams konar í-
búð var leigð fyrir kr. 250—280
á mánuði fyrir styrjöld, virðist
þessi nýja leiga þó ekki óeðli-
leg, er þess er gætt, hve dýrt er
orðið að byggja. En misréttið,
sem menn verða að þola, ætti
öllum að skiljast, þegar þess er
gætt, að menn, sem vinna sömu
vinnu fyrir sama kaup og* 1 er
reiknuð sama verðlagsuppbót á
kaupið, borga svo mismunandi
húsaleigu, að annar borgar 3
þús. kf., en hinn yfir 13 þús. kr.
í ársleigu fyrir sams konar íbúð.
Það er því auðsætt mál, að fram
úr þessum málum verður ekki
ráðið nema með því móti, að
framboð á húsnæði svari til
eftirspurnarinnar. .Það er eina
leiðin til að útrýma því ömur
lega og gerspillta ástandi, sem
nú ríkir í húsnæðismálunum.
En þá rís sú spurning: Með
hverjum hætti er þetta fram-
kvæmanlegt?
Uiidirbiinmgsrann-
sóknir.
Það fyrsta, sem gera þarf, er
að fá rannsókn á því, hvað
margir menn eru húsnæðislaus
ir og hve mikið húsnæði þetta
húsnæðislausa fólk þarf. Þetta
er auðvelt að gera á mjög stutt-
um tíma.
Þegar þetta liggur ljóst fyrir
þarf að athuga, hve mikið af
húsum er verið að reisa og fyrir
hvaða tíma þeim byggingum
verður lokið. Er þá auðvelt að
fá yfirlit um það, að hve miklu
leyti þessi hús, sem eru í smíð-
um, geta ekki fullnægt húsnæð
isþörf hins húsnæðislausa fólks
og þeirri eðlilegu fólksfjölgun,
sem reikna verður með yfir til-
tekið tímabil. Þess verður, svo
sem fyrr segir, að gæta, að eng
ar líkur eru til þess, að unnt
verði að fá aukið vinnuafl til
húsbygginga frá því,. sem nú er
því að fæstir munu telja það
heppilegt úrræði að flytja hing-
að verkamenn frá útlöndum. í
annan stað verður að reikna
með því, að ekki takist heldur
nú á næstunni að fá nægilega
aukinn innflutning á bygging-
arefni til að svara þörfum til
byggingar íbúðarhúsa, enda þótt
gerð verði sú sjálfsagða.ráðstöf-
un að sjá um, að byggingarefn-
ið sé ekki notað í hús, sem ekki
getur talizt aðkallandi að reisa
En þess vegna virðist vera það
eina úrræði til staðar, sem aðr-
ar þjóðir hafa gripið til, þegar
þær hefir skort efni og vinnuafl
til að fulnægja húsnæðisþörf-
inni* nægilega fljótt, að flytja
inn hús. Þessi leið til úrbóta er
m. a. sú leið, sem Englendingar
og fleiri þjóðir'hafa valið í bygg-
ingarmálunum. Það vill svo vel
til, að við munum eiga kost á að
fá keypt tilbúin sænsk hús.
Það, sem ríkisstjórnin á að
gera, er að útvega útflutnings-
leyfi fyrir nægilega mörgum
ænskum tilbúiíum húsum, eða
svo mörgum sem nauðsyn kref-
ur til þess, að húsnæðisskortin-
um sé útrýmt og framboð á hús-
næði svari til eftirspurnar.
Gæði sænskn húsanua.
Spurning rís um það, hvort
^essi hús séu • nægilega vönduð
og viðunandi að öðru leyti. Svíar
ru miklir smekkmenn i húsa-
gerð, og heil hverfi í bæjum í
Svíþjóð hafa verið byggð upp
með húsum af þeirri gerð, sem
hér um ræðir. Það þyrfti að
sjálfsögðu að ætla þessum hús-
um alveg sérstök hverfi i bæjurh,
sem skipulögð væru með tilliti
til þessara húsa, ög það er eng-
in hætta á því, að þessi hverfi
yrðu óálitlegri útlits en önnur
hverfi, því að húsin eru, eins og
áður segir, einkar smekkleg.
Eðlilegt er, að menn spyrji um
iað, hvort hús þessi séu nægi-
lega vönduð. Óhætt er að full-
yrða það, að húsin eru mjög
vönduð að gerð. Þau eru byggð
í flekum, og fyrir menn, sem eru
vanir að setja þau upp, tekur
það mjög stuttan tíma, eftir að
grunnurinn undir þau hefir ver-
ið lagður. Húsin eru þannig
gerð: Þau eru byggð úr vel þurru
timri, og eru útveggir sem hér
segir: Yzt er þumlungs þykk
iklæðning lóðrétt með listum á
amskeytum, en skipta má á
klæðningunni og múrhúðun og
fylgir þá í staðinn tjörupappi
og múrhúðunarnet, þá er ein-
angrunarpappi, % þumlung
oanell, iy2 þumlungs loftrúm,
’oar næst tveggja þuml. plægðir
olankar og innan á þá koma
tréefnisplötur (tex), þær má svo
mála eða veggfóðra eftir vild.
"Sf húsið er byggt fyiúr köldustu
’iéruð Svíþjóðar er í stað loft
■úms látin einangrunarplata úr
vokallaðri steinull. Þak og gólf
;r tilsvarandi vandað og útvegg-
rnir. Fótstykki eru t. d. 3X9"-
’R.eynsla er mikil fyrir húsum
'oessum, þar sem fleiri tugir þús-
md£u húsa af þessari gerð hafa
erið byggð í Svíþjóð, jafnt í
'iinum köldustu héruðum lands-
ns sem þeim hlýjustu, og hafa
bau hvarvetna reýnzt mjög vel,
og liggja fyrir um það ótal vott-
orð. N
Verð sænskii liusaiina.
Verð þessara húsa er lágt.
3em dæmi má nefna, að snoturt
oinbýlishús, þrjú herbergi, eld-
hús og baðherbergi, 78 m2 að
itærð, kostar sv. kr. 6400,00, fritt
um borð í Svíþjóð. Annað hús
tveggja hæða, 85 m2, 7 herbergi
baðherbergi og eldús kostar
11400,02 sv. kr. frítt um borð.
Þessi hús kosta hingað komin
með flutningsgjaldi, 30% verð-
tolli og 7 aura vörumagnstolli á
hvert kilógramm með áföllnum
vátryggingargjaldi og uppskip-
m, það fyrrnefnda ca. 19 þús
'sl. kr. og það síðara ca. 33 þús
kr. Húsin eru, sem fyrr segir
í flekum, þannig útbúnum, að
mjög handhægt er að setja þá
iaman. Þegar grunnur eða kjall-
ari er tilbúið, er húsið reist á
irfáum dögum. Ef flutt eru inn
mörg hús, er sjálfsagt að fá sér
fræðinga til þess að sjá um upp-
letningu húsanna, og munu
verksmiðjurnar útvega þá
Mundi þá innlendum mönnum
fljótt lærast þetta- verk. Við
byggingu þessara húsa er al-
gengt, að húseigendurnir vinni
allmikið sjálfir, og sparar það
mikil útgjöld og gerir mörgum
kleift að byggja, sem ekki hefðu
getað það, ef þeir þyrftu að
kaupa alla vinnu. Vönduð eld-
húsinn£étting fylgir með og öll
handrið úti sem inni, en engar
’eiðslur.
Af þessu má það vera ljóst, að
•>-
iað er engm neyðarkostur að
flytja inn slík hús sem þessi,
reisa þau hér og búa í þeim. Og
enginn efi er á því, að þetta
mundi stórlega lækka bygging-
arkostnað á stuttum tíma og
lækka húsaleiguna á frjálsum
markaði.
Aðrar ráðstafanlr.
En til þess að greiða ‘fyrir
lessum málum, yrði ríkisstjórn-
in jafnframt að gera aðrar ráð-
stafanir. Það þarf að leyfa^ inn-
flutning á þessum húsum og
takaNekki af þeim hærri tolla en
af byggingarefni. Tollar á hús-
um eru fyrst og fremst miðaðir
við það að vefa verndartollar
fyrir innlent vinnuafl. En þegar
auðsætt er, að vinnuafl okkar
getur peð engu móti fullnægt
eftirspúrninni eftir húsnæði nú
á næstunni, eru þessar forsend-
ur ekki til staðar, og virðist þá
í senn óskynsamlegt og ósann-
gjarnt að taka hærri tolla af
húsum þessum en almennu bygg
ingarefni, því að með því væri
verið að leggja tolla á þá vöru,
sem nú er hvað mest aðkallandi
fyrir menn að geta keypt. Það
virðist því alls kostar fráleitt,
eins og nú horfir, að íþyngja
lannig byggingu þessara húsa
með tollum. Á timbri er 8%
verðtollur og 10 aura ^ vöru-
magnstollur á teningsfet. Einn-
ig þarf að gæta þess, að ekki
falli óeðlilegur eða ósanngjarn
innflutnings- eða milliliðakostn-
aður á húsin.
Þá.þarf að sjá fyrir því, að
þeir, sem ekki hafa fjármuni
til þess að leggja út fyrir hús
þessi, fái hagkvæm lán út á hús-
in, til þess að gera þeim kleift
að koma þeim upp. En sú leið
stendur mönnum opin, eftir að
frumvarp það um byggingar-
'ánasjóð, er Framsóknarflokk-
urinn hefir hlutazt til um að
’agt hefir verið fram á Alþingi,
héfir náð samþykki.
Eins og áður er sagt, er gert
ráð fyrir því, að sérstök hverfi
verði skipulögð fyrir húsin 1
stærri kaupstöðum, en það er
Mtt af mörgu, sem stendur í vegi
fyrir því, að menn kaupi þessi
hús, að þá skortir sums staðar
óð undir húsin. Þessari hindrun
verður ríkisstjórnin því að ryðja
úr vegi.
Húsaleignlögm.
Þegar þessum framkvæmdum
væri lokið og húsnæðisþörfinni
hefði verið fullnægt á þeim
svæðum, þar sem húsaleigulag-
in gilda, ætti að vera tímabært
að taka til athugunar afnám
þessara laga. Það er vitað mál,
og það er reynsla bæði hérlend
og erlend, að það er ekki hægt
að hafa lög í gildi eins og húsa-
leigulögin um fleiri ár, án þess
að þau valdi stórkostlegum
vandræðum.
Húsaleigulögin hafa vissuíega
gert mikið gagn, en sem ráð-
stafanir til lengdari hljóta þau
að taka að vinna mikið ógagn
j afnframt. Þau eru þess vegna
engin lausn á húsnæðismálun
um. Það hljóta allir sanngjarnir
menn að sjá, að það er ekki
hægt að láta þegna eins þjóðfé-
'ags búa við tvenns konar rétt-
indi, og sízt af öllu í jafnþýð
ingarmiklum málum og hús-
næðismálunum. Það er ófram
kvæmanlegt til lengdar að
reikna mönnum sama kaup og
sömu uppbót á kaupið vegna
dýrtiðarinnar en láta einn borga
fjúrfalda húsaleigu eða meira
á við hinn fyrir sama húsnæði
Húsaleigan er einn stærsti út-
gjaldaliður hverrar fjölskyldu,
og tvenns konár réttur á þessu
sviði er þess vegna svo tilfinn-
anlega ranglátur, að það er ekki
hægt að þola hann til lengdar.
Þegar húsaleigulögin hafa verið
í gildi og framkvæmd langan
tíma, fara gallar þeirra sívax-
andi. Meðal annars má nefna
það, að húseigendur, sem eru
harðdrægastir, hafa sagt upp
leigutökum sínum, og mörgum
hefir tekizt að koma þeim úr
húsunum með margs konar ráð
um eða margfalda hjá þeim
húsaleiguna með alls konar að-
gerðum. Aðrir húseigendur, sem
eru sanngjarnari og löghlýðn-
H r a 5 f r y s t
T ryppakjöt
Enn á ný hefir KRON gert tilraun með hraðfrystingu kjöts. Að þessu sinni er það
tryppakjöt. Voru til reynslu hraðfryst 3 tonn af úrvals kjöti, útbeinuðu og fitu-
lausu í Cellophan-umbúðum, og verður það til sölu í búðum vorum á miðviku-
dag og laugardag. *
^akkarnir eru frá 300—1000 grömm og kostar kg. kr. 9.00. Nokkur reynsla gr þegar
fengin á kjötinu, því að það var selt i hinni nýju búð vorri við Langholtsveg á
laugardag, og seldist þá allt það magn sem til var, upp á svipstundu.
%
Dómar þeirra, sem þegar hafa neytt kjöts þeSsa, eru mjög uppörfandi fyrir félagið,
en þar eð KRON hefir gert þetta í tilraunaskyni, er nauðsynlegt, vegna fram-
tíðarinnar, að félagsmenn kynni sér framleiðslu þessa.
Vegna*þeirra vinsælda, er dilkakjötið, sem KRON lét hraðfrysta í fyrra, hlaut, lét-'
um vér á þessu hausti hraðfrysta 55.000 kg. af úrvals kjöti, sem neytendur munu
eiga kost á að fá í verzlunum vorum upp úr áramótunum.
Félagsmeim eru ámimitir að koma tímanlega f»á (laga, er
kjjötið er selt, því að magnið er lítið.
Hrabfryst kjöt er sem nýtt kjöt
ari, halda í öllu ákvæði húsa-
leigulaganna, og þannig verða
hinir löghlýðnari í þjóðfélaginu
fyrir barði laganna, en aðrir
brjóta ákvæði þeirra.
Hitt er jafn augljóst, að eins
og nú standa sakir, er ekki hægt
að afnema húsaleigulögin; þau
eru enn ill nauðsyn. Það, sem
á undan þarf að fara, til þess
að hægt sé að afnema þessi lög,
er að fullnægja húsnæðisþörf-
inni. Ef flutt væru inn ódýr
sænsk hús og greitt hér fyrir
uppsetningu þeirra þannig, að
bau yrðu í senn ódýrt og hollt
húsnæði, er tyímælalaust, að
húsaleiguokrið mundi hverfa,
húsaleigan stórlækka, og þá
fyrst er eðlilegt, að húsaleigu-
'ögin séu afnumin, enda verði
'iá framkvæmdar almennar ráð-
-tafanir til þess ag lækka dýr-
'ðina. En þær ráðstafanir geta
naumast beðið til lengdar, og
bað, að halda niðri dýrtíðinni
getur aldrei til langframa byggzt
á því að falsa vísitöluna með
beim hætti að reikna með því
bvert ofan í staðreyndir, að
húsaleigan sé stórum l'ægri en
hún raunverulega er, þar sem
beim mönnum fer stöðugt fækk-
andi, sem búa við þá húsaleigu,
sem gilti fyrir stríð. Gerist þetta
með þeim hætti, sem fyrr segir,
að nýju húsunum fjölgar og
húsaleigan í þeim. er rándýr.
Menn flytja úr íbúðunum í
gömlu húsunum nauðugir eða
viljugir, og þá er leigan á þeim
’búðum, sem losna, stórhækkuð.
\ltitt er og, að leiga er hækkuð
án þess að leigutaki flytji. Þess
vegna líður ekki á löngu, þangað
til stríðshúsaleigan verður næst-
um eða alveg ríkjandi húsaleiga
sem horfast verður í augu við
sem staðreynd.
Lausn liúsiiH'öisvaml-
ræðanna er möguleg
á stnttnm tíina.
Með' þessum úrræðum, sem
hér er bent á, er framkvæman-
legt að útrýma húsnæðisvand-
ræðunum. Þeim, er flytja þessa
till., er það ljóst, að það þarf
í sambandi við þessar fram-
kvæmdir að breyta lögum eða
setja ný lög. Setja þarf lög, er
heimila ríkisstjórninni að taka
land eignarnámi, og sennilega
þarf að breyta lögum til' þess
Hjólbarðaviðgerðir
Við sjóðum í og gerum við hjólbarða af öllum stærð-
um. — Hofum sérstakar gatasuðupressur fyrir hliðar-
skurði á hjólbörðum.
Sjóðum saman gúmmi vélreimar.
Hjólbaröavinnustofan
Þverholt 15. — Sínii 5631.
að tryggja það, að menn eigi
kost á að fá veðlán út á húsin.
Breyta þarf tollalöggjöfinni
einnig. En við teljum rétt, að
með þessari þingsályktunartil-
lögu sé prófað, hvort meiri hluti
fæst fyrir því á Alþingi að greiða
fram úr vandræðunum með
þeim úrræðum, Sem hér eru fyr-
ir lögð. Ef reyndin verður sú,
að meirihlutavilji er fyrir því i
á Alþingi, er auðvelt að koma 1
fram þegar á eftir þeim laga-
breytingum, sem þörf er á, ef
ríkisstjórnin óskar þess fremur
en að gefa út bráðabirgðalög um
atriðin jafnóðum og þau eru
framkvæmd.
Ég vil að lokum segja það eitt,
að við væntum > þess, að þeim
úrræðum. sem hér er á bent,
verði vel tekið, með því að það
má vera hverjum manni aug-
Ijóst, að vegna skorts á vinnu-
afli er naumast framkvæman-
legt að ráða bót á þessum mál-
um, nema með innflutningi til-
búinna húsa. Þegar við höfum
unnið upp það, sem við erum
orðnir á eftir í húsnæðismálun-
um, getur sá vinnukraftur, sem
við höfum í landinu, sennilega
að mestu eða öllu leyti tekið við
til að sjá fyrir þeim byggingum,
sem nauðsynlegar eru tii þess
að fullnægja húsnæðisþörf
■landsmanna.“
íða
vangL
Crtvegið sem flestir ykkar einn
áskrifanda að Timanum og lát-
ið afgreiðsluna vlta um það sem
1 fyrst.
(Framhald af 2. síOu)
fyrst og fremst af auknum völd-
um kommúnista og að fram-
fylgt er fjármálastefnu, sem
leiða mun til þess öngþveitis,
er kommúnistar telja sér æski-
legast. Kommúnistar hafa t. d.
fengið yfirráð yfir uppeldismál-
um þjóðarinnar og ríkisútvarp-
inu og þeir hafa verið gerðir
aðal-oddvitar „nýsköpunarinn-
ar“ svonefndu. Öllu betur er
ekki hægt að éfla völd og gengi
kommúnista en hér er gert. '
Meðan forsprakkar Sjálf-
stæðismanna una sér hið bezta
í stjórnarsamvinnunni og vinna
þar að auknum völdum og gengi
kommúnista, getur enginn tekið
áróður Mbl. um skaðsemi kom-
múnista alvarlega. Mbl. mun því
ekki duga sá áróður í kosn-
ingunum. Kjósendur munu
dæma forsprakkana eftir verk-
unum og þau sýna, að engir
hafa hlaðið né hlaða betur und-
ir kommúnista en forsprakkar
S j álfstæðisf lokksins.
Erient yfirlit
' (Framhald af 2. tíðu)
löndum og í Ungverjalandi, og
a. m. k. hefði fylgi kommúnista
reynst sízt meira. Óttinn við
þessi úrslit hafi líka ráðið mestu
um það, að kosningar voru látnar
fara fram með þeim hætti, að
hin raunverulegu styrkleika-
hlutföll flokkanna komu ekki í
ljós.