Tíminn - 23.11.1945, Qupperneq 8

Peir, sem vilja kyrma sér þjóðfélagsmál, v
innlend og átlend, þurfa að iesa Dagskrá
8
REYKJAVÍK
D A G S K R Á er bezta íslenzka
tímaritið um þjóðfélagsmál
23. NÓV. 1945
89. blað

19'. nóvember, mánudagur:
* Uppreisn í Iran.
Iran: Brotizt hefir út upp-
reisn í norðurhluta Iran, Aser-
beidjan. Flokkur, sem hefir ver-
ið í nánum tengslum við Rússa,
gengst fyrir henni. Uppreisnar-
menn neita að hlýða yfirvöld-
um stjórnarinnar í Teheran.
Stjórnin hefir sent herlið á
vettvang.
Frakkland: Stjórnlagaþingið
samþykkti með 400:163 að fella
de Gaulle stjórnarmyndun að
nýju. Kommúnistar greiddu’ at-
kvæði á móti. Þá samþykkti
þingið með 359:39 atkv. að þrír
stærstu flokkárnir skyldu eiga
sæti .í stjórninni.
Bretland: Morrison lýsti því
yfir á þingfundi, að stjórnin
myndi flytja frv. um þjóðnýt-
ingu járnbrauta, áætlunarbif-
reiða, farþegaflugs og raforku-
vera.
Kanada: Attlee flutti ræðu á
fundi kanadiska þingsins. Sagði
hann, að stjórn sín leggði á-
herzlu á, að atvinnuvegirnir
yrðu reknir á áætlunargrund-
velli.
20. nóvember, þriðjudagur:
Réttarhöltliii í >tirn-
berg.
Þýzkaland: Hófst f ramhald
réttarhaldanna gegn forsprökk-
um nazista. Göring var hinn.
brattasti í réttinum, en hins
vegar leið yfir von Ribbentrop.
Iran: Iranska stjórnin til-
kynnti, að rússneska setuliðið
hefði stöðvað herlið hennar,
sem átti að bæla niður upp-
reisnina í norðurhéruðum lands-
ins.
Frakkland: Samkomulag hef-
ir náðst um stjórnarmýndun í
Frakklandi undir forustu de
Gaulle.
Mansjúria: Harðar orrostur
geysa milli hefs kommúnista og
kínversku stjórnarinnar á ýms-
um stöðum.
Java: Róstur hafa aukizt þar
aftur.
Bretland: Attlee kom heim úr
Ameríkuförinni.
Bandaríkin: Flugmaður einn
flaug 13.120 km., án lendingar.
Er það met í langflugi.
21. nóvembér, miðvikudagur:
Stjjórn de Gaullc.
Frakkland: De Gaulle lauk
stjórnarmyndun sinni. Hann er
sjálfur forsætis- og landvarnar-
málaráðherra, Bidault er áfram
utanríkismálaráðherra og jafn-
aðarmaður er áfram innanríkis-
málaráðherra. Hermálaráðu-
"neytinu er tvískipt, annast mað-
ur úr katólska flokknum her-
stjórnina, en kommúnisti sér
um vopnaframleiðsluna. ThoreS,
foringi kommúnista, er ráðherra
án stjórnardeildar.
Bandaríkin: Eisenhower hefir
verið skipaður yfirmaður Banda-
ríkjahersins í stað Marshalls og
Nimits yfirmaður flotans í stað
1 King. Mac Nasney hershöfðingi
hefir verið skipaður yfirmaður
Bandaríkjahersins í Evrópu.
Þýzkaland: Allir sakborning-
arnir í réttarhöldunum í Núrn
: berg neita þeim ásökunum, sem
! á þá eru bornar.
Fiskiþingið ræðir fiest nauð-
synjamál sjávarútvegsins
(jathla Síó
Nýju varðbátarnir
Tímanum hefir borizt eftir-
farandi greinargerð frá ríkis-
stjórninni um kaup nýju varð-
bátanna:
— Hinn 27. júlí í sumar skrif-
aði dómsmálaráðherra forstjóra
Skipaútgerðar ríkisins, og fól
honum að athuga möguleika á
því að kaupa, eða láta byggja
varðskip. Um mánaðamótin júlí
og ágúst fór forstjórinn til
Bretlands, að tilhlutun sam-
göngumálaráðherra, til þess að
athuga möguleika fyrir bygg-
ingu strandferðaskips þar.
í Bretlandi sneri forstjórinn
sér til sjóhernaðaryfirvaldanna
(Admiralty), og fór þess á leit
að fá keypt skip til landhelgis-
gæzlu við ísland. Var þeirri
málaleitun mjög vinsamlega
tekið og skoðaði forstjórinn skip
í ýmsum flotahöfnum í Eng-
landi og Skotlandi, og yarð það
úr, að þessi skip voru valin, og
samþykkti ríkisstjórnin síðar
kaup á þeim.
Skip þessi voru notuð í styrj-
öldinni, aðallega til þess að sigla
í þýðingarmiklum erindum til
Svíþjóðar og Noregs. Þegar svo
striðinu lauk í Evrópu, voru
skipin tekin . til gagngerðrar
skoðunar og endurbóta, í því
skyni að nota þau í styrjöldinni
við Japani. Um það leyti, sem
forstjóri Skipaútgerðarinnar
var í Bretlandi, lauk styrjöld-
inni við Japani, og opnuðust því
möguleikar á að fá nefnd skip
handa íslendingum. Var þá end-
urbótum og viðgerðum haldið á-
fram í því augnamiði að nota
þau sem varðskip við ísland.
Menn úr brezka sjóhernum
sigldu skipunum hingað, og
áttu þau að vera komin fyrir
hálfum mánuði, og var búið að
fastsetja komudaginn, en þeim
seinkaði vegna þess að sveifar-
ás brotnaði í einni vélinni í einu
skipinu, og ýmsir aðrir gallar
komu fram á þeirri vél, svo að
seljendurnir gengu inn á að
setja nýja í staðinn, en vegna
verkfallanna í Bretlandi mun
flutningur á vélinni hafa tafizt,
og þess vegna seinkaði skipun-
um meira en búizt var við í
fyrstu.
Skipin eru um 130 smálestir,
bönd og bitar úr stáli, en birð-
ingur úr mahogny. I hverjum
bát eru fjögur vatnsþétt þil.
Hvert skip hefir þrjár vélar, 800
til 1000 h. a. hverja, og þrjár
skrúfur. Einnig hefir hvert skip
tvær 15 • kilowatta rafmagns-
stöðvar. Ganghraðinn getur
verið mestur ca. 24 mílur á klst.,
en á einni vél um 12 mílur.
Skipin eru mjög vel útbúin að
öllum áhöldum, svo sem talstöð,
hátalara, ljósakastara, raf-
magnshraðamælir, " bergmáls
dýptarmæjir o. fl.
Á s. 1. hausti var gerður samn-
ingur við slysavarnasveitirnar
á Vestfjörðum um byggingu á
nýju varð- og björgunarskipi
fyrir Vestfirði. í samningnum
var gert ráð fyrir að slysavarna-
sveitirnar legðu fram allt að
200.000 kr. til kaupa eða bygg
ingar sliks skips, með því skil-
yrði, að skip þetta stundaði
varðgæzlu fyrir Vestfjörðum á
tímabilinu frá 15. október til
aprílloka vetur hvern.
Samkvæmt þessum samningi
m,un eitt þessara skipa verða
ætlað til þessarar þjónustu, ef
þau reynast heppileg til þess,
svosem gera má ráð fyrir.
Vísitalan
Kaupgjaldsnefnd og Hagstof-
an, hafa reiknað út vísitölu
framfærslukostnaðar fyrir nóv
embermánuð, og reyndist hún
vera 284 stig, eða einu stigi
lægri en í síðasta mánuði.
Stafar lækkun þessi af verð-
lækkun á molasykri en hann er
nú greiddur niður úr ríkissjóði.
Danska skipið
Dronning Alexandrine, fór síðdegis
í gær áleiðis til Færeyja og Danmerk-
ur. Með skipinu fóru um 150 farþegar
til beggja landanna. Fargjaldið með
skipinu til Danmerkur er 400 kr.
danskar á 1. farrými og fæðispeningar
12 kr. danskar á dag. Fargjald á 2.
farrými til Danmerkur er kr. 100 ódýr-
ara en á 1. farrými.
Trúlofun.
Fyrsta vetrardag opinberuðu trúlof-
un sína að Gríshóli í Helgafellssveit,
ungfrú Steinunn Hafliðadóttir og Illugi
Hallsson bóndi þar.
Átjánda Fiskiþing íslands
kom saman til fundar hér í
bænum á laugardaginn var
og mun sennilega standa yfir
í þrjár vikur. Þingið mun
taka flest þau mál, sem ein-
hverju varða útgerðina, til
umræðu. *
Þessir fulltrúar eiga sæti á
þinginu:
Fyrir Vestfirðingafjórðung:
Óiafur Jónsson frá Elliðaey,
Arngr. Fr. Bjarnason, ísafirði,
lr. Jónsson frá Garðsstöðum,
inar Guðfinnsson, Bolungar-
vik.
Fyrir Sunnlendingafjórðung:
Ól. B. Björnsson, útgm., Finn-
bogi Guðmundsson, útgm.,
Margeir Jónsson útgm., Guðm.
Einarsson, útgm.
Fyrir Reykjavíkurdeild: Ing-
var Vilhjálmsson, útgerðarm.,
Sveinn Benediktsson framkvstj.,
Þorvarður ' Björnsson, hafn-
sögum., Hafsteinn Bergþórsson,
útgm.
Fyrir Vestmannaeyjadeild:
Páll Oddgeirsson, útgm., Helgi
■Benediktsson, útgm.
Fyrir N orðlendingaf j órðung:
Helgi Pálsson, Magnús Gamal-
íelsson, útgm., Guðm. Guð-
mundsson, skipstj., Valtýr Þor-
steinsson, útgm.
Fyrir Austfirðingafjórðung:
Árni Vilhjálmsson, útgm., Þórð-
ur Einarsson, útgm., Arnþór
Jensen, útgm., Vilhjálmur
Björnsson, útgm.
Af þeim málum, sem þegar
hafa verið lögð fyrir þingið, má
nefna þessi: Fisksölumál, olíu-
samlög, Fiskimálanefnd og fisk-
veiðasjóður verði lögð undir
Fiskifélagið, vísitala sjávaraf-
urða, fiskveiðaréttindi við Græn-
land, sjómannabústaðir k ver-
stöðvum , slysa- og stríðstrygg-
ingar, útgerðin í vetur, banka-
mál, siglingastöðvun og selveið-
ar í norðurhöfum.
Aðalfundur F.U.F.
í Reykjavík
Aðalfundur Félags ungra
Framsóknarmanna í Reykjavík
var haldinn í Edduhúsinu síð-
astl. miðvikudag.
Á fundinum fóru fram venju-
leg aðalfundarstörf. Fráfarandi
stjórn gerði grein fyrir starf-
semi félagsins á liðnu starfsári
og fjárhagsafkomu. Þá fór fram
stjórnarkosning og voru kosnir
í stjórn þessir menn: Guttorm-
ur Óskarsson formaður, og And-
rés Kristjánsson, Guðni Þórðar-
son, Torfi Torfason og Stefán
Jónsson meðstjórnendur. í full-
trúaráð voru kosnir auk þeirra
mannA er eiga sæti í félags-
stjórninni, þeir Jóhannes Elías-
son, Guðmundur Jörgenson og
Sigurður Benediktsson.
Á fundinum flutti Jóhannes
Elíasson fróðlegt erindi um
framtíðarstöðu íslenzka lýð-
veldisins meðal þjóðanna.
BÖÐULLINN
(Hitler’s Madman)
<
Patricia Morison,
John Carradine,
I
Alan Curtis.
Sýnd kl. 5 og -9.
Börn innan 16 ára fá
ekki aðgang.
Htjja Síé

VANDAMÁLIÐ
MIKLA
með POUL BEUMERTS í aðal-
hlutverkinu.
Sýnd kl. 7 og 9
eftir ósk margra.
Börn fá ekki aðgang.
Ógnarnóttln.
Henry Fonda.
Dana Andrews.
Sýnd kl. 5.
Börn fá ekki aðgang.

LEIKFÉLAG REYKJAVÍKUR
(jjppóti
UfXT
íslenzkt leikrlt.
ippóUCýnincý
Fiskverðið . . .
(Framhald af 1. sídu)
Þá samþykkti fundurinn svo-
hljóðandi tillögu:
„Almennur fundur útvegs-
manna á Suðurnesjum, haldinn
í Keflavík 19/11. lætur í ljós
óánægju sína yfir hve seint hef-
ir gengið að reikna út og greiða
verðjöfnunargjald það, sem inn-
heimt var af útfluttum fiski s.l.
vertíð. Fundurinn skorar á rík-
isstjórn og fiskimálanefnd að
greiða hið allra fyrsta eftir-
stöðvar verðjöfnunargjaldsins,
svo að hægt verði að gera upp
hluti skipverja, áður en næsta
vertíð hefst.“
Þessi tillaga sýnir bezt, hvort
Timinn hefir ekki haft á réttu
að standa, þegar hann hefir
verið að skýra frá vanskilunum
og óreiðu Fiskimálanefndar.
Mætti sú dæmalausa óstjórn,
sem verið hefir hjá Fiskimála-
nefndinni í þessum málum,
vissulega flýta fyrir því, að hún
verði lögð niður og verkefni
hennar falin Fiskifélaginu.
Aðalfundur
(Framhald af 1. síðu)
Pétursson, Jens Hólmgeirsson og
Kristján Friðriksson.
í fulltrúaráð Framsóknarfé-
laganna voru kosnir: Arnór
Guðmundsson, Guðmundur Kr.
Guðmundsson, Jakobína Ás-
geirsdóttir, Ólafur Sveinsson,
Sigurvin Einarsson, Sæmundur
Friðriksson og Vigfús Guð-
mundsson. Stjórn félagsins á
einnig sæti í fúlltrúaráðinu.
Menntaskólinn . . .
i
(Framhald af 1. siðu)
nefndar fylgir tillögu þessari
löng greinargerð frá skólameist-
ara, þar sem rakin er sú mikla
nauðsyn, sem Menntaskólanum
er á þessari nýbyggingu.
Menntamálaráðherra mun
þegar hafa svarað bréfi frá
skólameistara varðandi þetta
mál. Tekur ráðherrann þar m.
a. fram, að hann hafi falið
húsameistara ríkisins að gera
áætlanir um kostnað við húsa-
gerðina i samráði við skóla-
meistara.
Ýmsar fréttir í stuttu máli
Embættisveitingar.
Svanbjörn Frímannsson, sem
undanfarin ár hefir verlð for-
maður Viðskiptaráðs, heíir ný-
lega verið skipaður aðalbókan
Landsbankans.
Þorvarður Þorvarðsson, sem
verið hefir aðalféhirðir Lands-
bankans undanfarin þrjú ár,
hefir verið skipaður í þá stöðu.
Máishöfðun gegn heildverzlun.
Dómsmálaráðherra hefir ný-
lega fyrirskipað málshöfðun
gegn stjórnendum heildverzlun-
arinnar Guðmundur ÓLafsson &
Co„ þeim Ebeneser Guðmundi
Ólafssyni, Birni Guðmundssyni
og Árna /Elíasi Árnasyni fyrir
brot gegn verðlagslöggjöfinni,
hlutafélagslögunum og 15. kafla
hegningarlaganna.
Fyrirtæki þetta var eitt þeirra
heildverzlana, sem Viðskiptaráð
kærði fyrir verðlagsbrot í fyrra,
og hefir bráðabirgðarannsókn
leitt í ljós að ólögleg álagning
þess muni nema kr. 15.493.79.
Ferðamenn!
Tilvalin og varanleg jólagjöf
handa frúnni og kærustunni, er
litprentuð rós.
Handa bóndanum og unnust-
anum skipa-, dýra og landlags-
myndir.
Fyrir börnin flugvéla-, barna
og dýramyndir.
Allt í vönduðum og fallegum
römmum.
Verð og stærð við allra hæfi.
RAMMAGERÐIN
HÓTEL HEKLU
(gengið inn frá Lækjartorgi).
eftir H. H.
Sýning í kvöld kl. 8.
Aðgöngumiðar seldir frá kl. 2.
Þakka innilega öllum þeim, sem sýndu mér vinsemd við
andlát og jarðarför mannsins míns
Sigurðar Eiríkssonar. t
Guðrún Þorsteinsdóttir, Langholtskoti.
Hjartans þakkir til vina okkar og vandamanna fyrir
heillaóskir, stórgjafir og ógleymanlega samverustund á
silfurbrúðkaupsdegi okkar.
RAGNHEIÐUR og STEFÁN
Minniborg.
Ú R B Æ N U
Manneldissýningunni
lauk í gærkveldi. Sýningunni hefir
verfið veitt mikil athygli og hafa á
4. þúsund manns skoðað hana, en auk
þess hafa undanfarna daga hópar
skólafólks skoðað sýninguna í boði
Kvennfélagasambands íslands, m. a.
nemendur frá Húsmæðraskólanum i
Reykjavík og að Laugarvatni, nem-
endur frá Gagnfræðaskóla Reykjavík-
ur og nemendur úr efstu bekkjum
allra barnaskólanna hér í bænum.
Rögnvaldur Sigurjónsson
hélt píanótónleika í Gamla Bíó sl.
þriðjud.. við húsfylli og mikla hrifn-
ingu áheyrenda. Listamaðurinn fékk
marga blómvendi og varð að leika tvö
aukalög að síðustu.
Ungfrú Elsa Sigfúss
hélt fyrstu söngskemmtun sína í
fyrrakvöld í Gamla Bíó, með aðstoð
Pritz Weisshappel. Húsið var fullskip-
að og undirtektir áheyrenda með á-
gætum. Önnur söngskemmtun ungfrú-
arinnar verður í kvöld.
Landsfundur Sölumiðstöðvar
Hraðfrystihúsanna
var settur siðastl. þriðjudag. Mættir
voru 40 fulltrúar frá hraðfrystihúsum
víðs vegar á landinu. Á fundinum eru
rædd ýms áhugamál hraðfrystihúsa-
eigenda.
Aflasölur.
í seinustu viku seldu þessi skip afla
sinn í Englandi og Belgíu: Gyllir 2992
kits fyrir 8.508 sterlingspund, ms. Rúna
seldi 1248 kits fyrir 4.160 pund, Óli
Garða seldi 2806 fyrir 7.461 pund, Sur-
prise seldi 2910 kits fyrir 7.876 pund,
Venus seldi 3642 kits fyrir 10.172 pund,
Gylfi 3120 kits fyrir 8.888, Skutull eldi
2859 kits fyrir 7.918 pnud, Forseti seldi
3061 kits fyrir 8.098 pund, og ms. Rifs-
nes, sem seldi í Belgíu fyrir 5000 pund.
Nauðgun.
Þann 1. nóv. s. 1. var kveðinn upp
dómur yfir manni, sem var sakaður
um nauðgun. Var hann sekur fund-
inn og dæmdur í eins ár fangelsi. Þá
var einnig kveðinn upp dómur í máli
félaga hans, sem hafði aðstoðað hann
við verknaðinn. Var hann dæmdur í
4 mánaða fangelsi fyrir það og þjófnað.
Nýtt starfsmannahús fyrir
Elliheimilið.
Nú er að verða lokið við byggingu
á nýju starfsmannaheimili fyrir Elli-
og hjúkrunarheimilið Grund í Reykja-
vík. Þegar það er fullgert mun verða
hægt að bæta við um 50 nýjum vist-
mönnum og verða þeir þá samtals
220. Þórir Baldvinsson húsasmíða-
meistari teiknaði húsið og hafði yfir-
umsjón með byggingunni. Herbergja-
skipun virðist mjög haganlega fyrir-
komið og húsrúmið notað til hins ýtr-
asta. Húsið mun kosta um 900 þús. kr.
Reykjavíkurbær hefir lagt fram 370
þús. kr. og ábyrgzt 500 þús.
Til Stokkhólms
fóru með seinustu flugferð SILA
þessir farþegar: Helgi H. Eiríksson,
Guðbjörn Guðjónsson, Oddur Ólafsson
Ragnar Sigurðsson, Kristín N. Sig-
urðsson og Sigurður Sigurðsson: — Þá
fóru með flugvél frá ATC til Englands:
Karl R. Karlsson og Inga Gústafsdótt-
ir. Með brezkri flugvél komu um helg-
ina Einar Pétursson og Jón H. Krist-
insson. — Og með síðustu ATC-flug-
véi frá New York kom Oddný E.
Stefánsson.,
Dvöl
V
2. hefti þessa árs er nýkomið út fyr-
ir skömmu og flytur meðal annars
sögm- eftir Kristmann Guðmundsson,
John Steinbeck, William Saroyan,,
Hans M. Debes, Konrad Bercovici, Pet-
er Freucen og W. Somerset íAaugham
og kvæði eftir Steingrim Baldvinsson,
Jónas Jóhannesson: Kára Tryggva-
son og Harald Magnússon. Þá eru í
heftinu greinar eftir Þórunni Magnús-
dóttur og Hákon Mielche og fleira.