Tíminn - 01.05.1946, Qupperneq 3

75. blað
fflí, miðvikmlagiun 1. maí 1946
3
Bændur láta ekki . . .
(Framhald af 2. síðu)
sem nú er fyrirhugað, að taka
fjárhlut hvers viðkomandi bún-
aðarsambands, heima í héraði,
en láta krónurnar aldrei hefja
þessa hringferð. Því, ef að
vanda lætur, mun hann heldur
rýrna en vaxa, krónuhlutur
hvers búnaðarsambands við
það að síast í gegnum reykvískar
greipar, að ógleymdum öllum
þann tíma, sem þingið hefir eytt
í stælur og þref, um málið.
Sú er mín skoðun, að Búnað-
armálasjóður hefði átt að auk-
ast og vaxa og vera ósnertur
næstu 2—3 á'rin.
Nú hafa verið — og er —
góðæri, erfiðu árin kunna að
vera framundan. Þá gæti verið
gott og nauðsynlegt fyrir ísl.
bændastétt áð eiga öflugan
Búnaðarmálasjóð að bakhjarli.
Eitt af þeim deiluatriðum,
sem upp hafa vaxið í sambandi
við ráðstöfun Búnaðarmála-
sjóðs, er till. búnaðarþlngs um
að verja nokkrum hluta sjóðs-
ins til bætts húsakosts fyrir
Búnaðarfélag íslands, og í sam-
bandi við þá nauðsynja bygg-
ingu að byggja gistiheimili fyrir
ísl. bændafólk, sem leið á um,
eða til Reykjavíkur.
Á yfirstandandi tima’ geri ég
ekki að kappsmáli gistiheimili
fyrir stétt mína í Reykjavík, þó
viðurkenni ég fullkomlega rétt-
mæti og menningarlega nauð-
syn þessa gistiheimilis fyrir ísl.
bændastétt, og ég met að engu
tormerki þau og gríluskrípi, sem
á’ vegg eru dregin af andstæð-
mgum þessa máls.
Hitt tel ég á yfirstandandi
tíma aðalatriðið, að bændur og
forsvarsstofnanir landbúnaðar-
mála, hafi fullt vald og óskor-
að, til að ráðstafa fé Búnaðar-
má,lasjóðs, en ekki sá þing
merihluti, sem nú ríkir.
Nú munu viðast afstaðnir
fundir búnaðarsambandanna,
og kosning búnaðarþingsfull-
trúa er fyrir dyrum. Kosning
sveitarstjórna og sýslunefndar-
manna nálgast, og kosningar til
Alþingis ekki langt undan. Sé
eftir hlustað heyrist vopnabrak
úr austri og vestri. Atgeirinn er
þegar á lofti og kutinn mun
leynast í erminni hjá sumum.
Það er styrjöld framundan. —
Pólitísk Sturlungaöld í aðsigi.
Þar mun gömlum vopnum og
nýjum á loft brugðið. Það verða
eitraðar eggjar í sumra hönd-
um, en hjá cðrum kann falur-
inn að reynast feyskinn. Þar
verða einvígi háð, barizt í ná-
vígi, það verða flokka og fylk-
ingaorustur, það verður lofað
og svikið, logið, blekkt og fals-
að.
Það eru hin pólitísku orku-
ver Reykjavíkur, er knýja fram
straum þessarar styrjaldar. Þau
eiga sínar spennustöðvar úti
um landsbyggðina.
Hvernig vorið verður eða ver-
tíð skipast, hvernig grasspretta
reynist eða heyjanýting lánast
á sumri komandi vitum við
ekkert um, en hitt er fyrirfram
vitað, að harðvítugt verður her-
búða- og hernaðarbraskið hjá
henni pólitík með vordögunum.
Nú skyldi bændaliðið vart um
sig og skipa traust og skipulega
fylkingum, . því það verður að
okkur sótt og um okkur barizt
aðallega. Við verðum að treysta
á mátt okkar og framtíð, beita
greind, athygli og glöggsæi, —
ljá ekki fangs .á framtíð okkar,
né stöðu eða starf I fylkingum
okkar, þeim mönnum, sem ó-
tryggir kunna að reynast eða að
svikráðum sitj a. Skyggnumst
undir sauðgæruna. Það mun
margur Mörður á kreik komast,
og mæla fagurt en hyggja flátt.
Umfram allt, bændur, verum
ekki auðtrúa, gerum ekki auka-
atriðin að aðalatriðum, stönd-
um einhuga saman um hags-
muni stéttar okkar og menning-
armál.
Sýnum, að enn þá rennur
norrænt blóð um æðar okkar.
Sýnum, að ekki sé okkur svo
hiti úr hamsi flúinn eða merg-
ur úr beinum runninn að vlð
líðum í nærstöðu við okkur þá
menn, sem traðka vilja á rétti
okkar og sóma, — menn, sem að
beint eða í berhöggi, bjóða okk-
ur hverskyns smán og sneypu.
HANS MARTIN:
SKIN OG SKURIR
að rifja upp fyrir sér samtal þeirra’ .... Tómleikinn nístir hann
í klóm sínum.
En hvaða máli skiptir þetta? Hefir honum ekki ætíð verið ljóst,
að draumar hans gátu ekki ræzt? Það var einmitt bezt fyrir
hann að binda enda á þetta strax. Nú vissi hann óyggjandi,
hvaða kosta hann átti völ. Hún bauð honum vináttu sína. Mari-
anna vildi vera félagi hans — en vildi ekki vera kona, sem hann
gat faðmað að sér .... Ó, Maríanna .... Sú von, sem hann hefir
alið síðan hann var tólf eða þrettán ára gamall drengur, hefir
verið níst til bana á þessu kvöldi .... Það er erfitt að sætta sig
við það .... Og í rauninni finnst honum hann verða fyrir rang-
læti. Ef hún væri ekki jafn auðug og hún er — ef hann væri
ekki jafn illa búinn og klunnalegur og hann er, þá hefði þetta
getað farið á annan veg. Hann harmar það nú, hve sjaldan hann
hefir gefið sér tíma til þess að skemmta sér í hópi félaga sinna
og þjálfa sig í umgengni við ungar stúlkur, og honum sárnar
mjög, hvílíkt djúp ólíkur efnahagur hefir staðfest á milli þeirra ..
Hann átti sem sagt aðeins eina leið færa: Hann varð að safna
fé, miklu fé, og hann varð að ávaxta það hyggilega. Það var gott
að vita það strax. Hann varð að eignast fallegt heimili, neyta
kræsinga, vera prúðbúinn og eiga gildan sjóð í banka, sem hann
gæti gripið til, ef eitthvað óvænt bæri að höndum.Ef til
vill félli allt í ljúfa löð, ef hann ætti nóga peninga ....
*
Jólin fara í hönd .... Dagarnir eru stuttir, himinninn drunga-
legur, rigning og stormur. í búðargluggunum skarta rauð ljós,
dökkgrænar grenigreinar og glitrandi glingur ....
Jólin fara í hönd, og frú van Aalsten kaupir tvö bindi handa
Occo hjá Adema van Scheltema, tóbaksdós handa manni sínum
og sígarettuhylki handa Hans. Loet á að fá leikfang.
Jól .... Og Lúsía Wijdeveld situr við skrifborð sitt. Fyrir fram-
an hana liggur skrá yfir gestina í jólaboðinu .... Ekki yfir tutt-
ugu hafði Wijdeveld sagt — og ekki of mikið af víni .... Það
veit sannur guð, að það er henni hreinasta ráðgáta, hvernig hún
á að sigla hjá því að móðga engan, þegar hún má ekki bjóða
fleiri en þetta. Þetta verður leiðinlegt jólaboð.
Jól .... „Frá og með 23. desember 1921 er aðsetur Wijdevelds-
útgerðar ....“ Hettý á að vera viðstödd vígsluathöfnina. Hún
hefir látið Bosman gamla útvega gula prestafífla í krystalsker á
borði föður hennar. *
Jólin fara í hönd .... Og frú Höveling kaupir gamla nótnabók
handa Mörtu og silkibindi handp. Sjoerd .... Hún á aflögu skild-
inga fyrir kerti, grenisveig og mistilteini.
Jól .... Þau Sjoerd og Marta verða samferða í búðirnar, því að
þau ætla að velja hlýtt sjal handa móður sinni og nýjan ljósa-
dúk á borðið í dagstofunni.
/
Þessa daga hafa allir nóg að starfa, og alls staðar ríkir eftir-
vænting og tilhlökkun. Fólk býr yfir margvíslegum leyndarmál-
um, og í hjörtum margra býr hljóðlát og sönn gleði.
Og þegar Wijdeveld lítur yfir hið glæsta matborð á jóladaginn,
þar sem Hettý og Janni eiga nú í fyrsta skipti að fá að sitja með
hinu fólkinu, fyllist hann svo sælli gleði, að hann hefir ekki
fundið slíkan fögnuð í hug sér í mörg ár ....
Tilkynning
um atvinnuleysisskráningu
Atvinnuleysisskráning samkvæmt ákvæðum laga nr.
57 frá 7. maí 1928, fer fram á Ráðningarstofu Reykjavík-
urbæjar, Bankastræti 7 hér í bænum, dagana 2., 3. og 4.
maí þ. á., og eiga hlutaðeigendur, er óska að skrá sig sam-
kvæmt lögunum, að gefa sig þar fram á afgreiðslutíman-
um kl. 10—12 f. h. og kl. 1—5 e. h. hina tilteknu daga.
Reykjavík, 30. apríl 1946.
Borgarstjórinn í Reykjavík

STÚDENTAR!
Stúdentar eldri sem yngri, sem óska að fá nýjar stú-
dentahúfur fyrir 100 ára afmælishátíð Menntaskóláns I
Reykjavík, þann 16. júní í sumar, eru beðnir að senda pant-
anir sínar ásamt máli til Reinholts Anderson klæðskera
Laugaveg 2 Reykjavík fyrir 15. maí næst komandi.
Pantanir sem kynnu að berast eftir þann tíma, má búast
við að ekki fáist afgreiddar fyrir hátíðina.
Mátíðanefmlm.
ÁSKRIFTAGJALD TÍMANS
kr. 5.00 á inánuði í Reykjvík og hafnar-
flrði.
|| en kr. 45.00 árganguriim anuars staðar
á landinu.
Verzlun Ingþórs
Tll aS auka ánægjuna
Ingþór hefur flest.
Sími 27.
Selfossi. Þar að koma þú skalt muna
• að þér er sjálfum bezt.
Þeg:ar ég kom á vörðinn morg-
uninn eftir, var orðið lygnara,
en talsverður sjór, Þorsteinn var
á stjórnpalli, og hafði ég orð á
þvi, að vondur sjór hefði komið
með þessari rokhrynu. Þorsteinn
brosti, og sagði: „Já, ég var í
nokkrum vafa um, hvort hann
myndi hafa sig upp undan ein-
um, sem köm framan yfir.“
Það var víst sami sjórinn, sem
kom þegar ég var að fara úr
stígvélunum. Þá nótt fórst þil-
skipið Svanur af ásiglingu, og
drukknaði helmingur skipshafn-
arinnar.
Á skipinu var ég til þess að
því var skilað út, þegar leigu-
tíminn var á enda.
Sumarið 1905 átti ég heimili á
Eyrarbakka, og réðist þá í vinnu
hjá Lefolliis-ve^zlun, og var á-
kveðið, að ég skyldi vera á gufu-
bátnum Njáli, þegar hann væri i
flutningum mili Eyrarbakka og
Grindavíkur, og einnig var ráð-
gert, að hann færi á fiskveiðar
um sumarið, eina eða tvær ferð-
ir eftir ástæðum. Skipstjórinn
var danskur, að mörgu leyti
góður drengur og prúðmenni, en
virtist vera vínhneigður um of,
stýrimaðurinn var Sigurjón P.
Jónsson, duglegur og ágætur
drengur, fæddur og uppalinn á
Eyrarbakka, en hafði verið í
siglingum erlendis, og lokið
þar stýrimannsprófi. Sigurjón
var síðar vel þekktur hér, sem
skipstjórí á flóabátnum „Ing-
ólfi“. Á skipinu var, auk skip-
stjóra og stýrimanns, 10 manna
áhöfn: 4 Danir og 6 Eyrbekk-
ingar, meðal þeirra Jón Sigurðs-
son, síðar hafnsögumaður, og
Jóhann Guðmundsson frá
Gamlahrauni. Fyrsta ferðin með
„Njál“ var til Grindavíkur, og
voru fluttar þangað verzlunar-
vörur, en fiskifang tekið til
baka. Við fórum frá Eyrarbakka
snemma morguns í bezta veðri,
fórum fyrst á Járngerðarstaða-
vík, og var afgreiðslu þar lokið
um kvöldið, en þá var komið
þar talsvert brim og þoka, og
töldu kunnugir menn sundið
þar aðgæzluvert, einkum vegna
þokunnar. Þá var skipstjóri okk-
ar orðinn talsvert drukkinn, en
með drengilegri aðstoð og leið-
sögu Tómasar bónda Sæmunds-
sonar, gekk vel að komast út
þaðan. Alla nóttina var svarta
þoka, og var haldið sjó úti fyrir,
því morguninn eftir átti að af-
greiða á Þórkötlustaðavík, og
var þá létt svo upp, að við gát-
um farið þangað og lokið erind-
um þar síðari hluta dags, en
áður en stefna var tekin þaðan
austur með landinu til Eyrar-
bakka, skíall yfir þoka eins og
daginn áður, skipstjórinn orð-
inn þéttkendur, en setti þó
stefnuna austur, og var svo sett-
ur út vegmælir, „logg“, og hald-
ið svo eins og leið liggur í átt-
ina, en ekkert sást fyrir þoku.
Eftir nokkurn tíma var stopp-
að, og rennt út grunnsökku; að
þvi loknu er komið til okkar
Jóhanns Guðmundssonar og
spurt frá skipstjóranum, hvar
í Þorlákshafnarsjónum sé 46
faðma dýpi og sléttur steinbotn.
Við kváðumst ekki geta sagt
um það með vissu, en ef það
væri þar á venjulegum fiski-!
miðum, væri helzt um einn stað
að ræða, og ættum við þá að
geta fengið landkenningu, eftir
stutta stund, ef breytt væri
stefnu til lands. Þetta var gert,
og haldið stefnu til lands í 10
mínútur, án þess að landkenn-
ing fengist. Var þá mælt dýpi
aftur og var þá 55 faðmar. Fór- j
um við þá að tala um okkar I
milli, að Bakkus myndi hafa
villt stefnuna fyrir skipstjór-
anum. Þetta gekk svona nokkra
stund, að haldið var sömu stefnu
og dýpi mælt við og við, og
og breyttist það lítið, þar til síð-
ast að það reyndist 35 faðmar,
og um sama leyti heyrðum við
brimhljóð, og létti þá upp þok-
unni. Vorum við þá komnir nærri
landi, austan við Stokkseyri.
Var þá orðið áliðið kvölds og
sundið á Eyrarbakka orðið að-
gæzluvert sökum brimhroða, og
þá haldið til Þorlákshafnar og
legið þar yfir nóttina. Morgun-
inn eftir komum við heim, og
var þá lokið fyrstu ferðinni á
Njáli. Jón Sigurðsson mun
hafa aðvarað skipstjórann, að
stefnan væri ekki alls kostar
rétt, en hann tók það ekki til
greina og þar við sat. Þegar
skipstjórinn hafði fengið full-
mikið í staupinu þóttist hann vita
bezt, og vildi hafa „agt og re-
spekt fyrir sína konst,“ eins og
Galdrahéðinn í Skuggasveini. —
Framhald.
Vitmið ötullega fyrir
Tímann.

Ný Bók
frá Máli og memilngu:
SALAMÖNDRUSTRIÐIÐ
, eftir tékkneska skáldið Karel Capek. Salamöndrustríðið er ein
af frægustu skáldsögum, sem út hafa komið í heiminum á síð-
ustu áratugum, stórbrotin, hugmyndarík og skemmtileg af-
lestrar. v
*
Ennfremur er komitS út:
Nýtt hefti af tlmariti Máls og menningar
Af efni þess má nefna:
Ljóð eftir Jón Óskar, Sigfús Daðason og Anonymus.
Sigurður Þórarinsson: Sigurður Stefánsson og íslandslýs-
ing hans.
Martin Andersen Nexö: Úr bréfum til samlanda míns.
Baldur Bjarnason: Kína í fortíð og nútíð.
Skúli Guðjónsson: Áfangar.
Ernst Toller: Júlla (smásaga).
Arnold Bennett: Um stíl.
Bókaumsagnir o. fl.
Mál og menning
Laugaveg 19.