Tíminn - 06.06.1946, Qupperneq 3

99. blað
TlMIM, flmmtndaginn 6. júni 1919
3
HVER, SEM EITTHVAÐ FERÐ-
AST um sveitlr landsins um þessar
mundir, talar viS íólk og horfir kring-
um sig opnum augum, hlýtur að
verða þess var, hversu mikill fram-
farahugur er þar ríkjandi. Þrátt fyrir
mannfæð og þær þungu byrðar, sem
dýrtíðin leggur fólki á herðar, er nú
víða unnið-af meira kappi að jarð-
rækt > enn nokkurn tíma áður. Stór-
ar dökkar spildur nýbrotins lands
blasa við augum vegfarandans. Þýfðu
blettirnir í túnunum hafa verið lagð-
ir undir plóginn, og óræktarmóar
tættir niður til landnáms handa
kjarngóðum lífgrösum.
OG BÆNDURNIR VITA, að það
þarf fleira að gera en plægja og
sá. Það þarf einnig fljótvirk tæki
til þess að uppskera það, er sáð
hefir verið til. Þeir eru einnig vakandi
í því efni. Þrátt fyrir takmörkuð
fjárráð íslenzkra bænda, myndi nú
vera keypt margfalt meira af hvers
konar búnaðarvélum og vinnutækjum
en áður hefir verið gert á mörgum
árum, ef eftirspurninni væri fullnægt.
Bændurnir ætla sýnilega að klífa
þrítugan hamarinn til þess að verða
aðnjótandi þeirrar tækni, sem nútím-
inn á yfir að ráða. En það eru þrösk-
uldar í vegi þess, að bændurnir geti
fullnægt óskum sínum í þessu efni.
Vélarnar og tækin, sem þeir bíða eftir
fást ekki bæði sökum þess, að enn
er framleiðsla og viðskipti í heimin-
um ekki komin á eðlilegan gröndvöll
og eins vegna hins, að ríkisstjórn sú,
sem nú situr að völdum á íslandi,
virðist trúa því, að það endist sér
bezt til langlífis að reka sérstakan
fjandskap við aðra helztu framleiðslu-
stétt þjóðfélagsins og ætla henni ann-
an og lægri rétt en annað fólk. Vegna
þessarar afstöðu valdhafanna hefir
bændastéttin notið miklu minni og
lélegri fyrirgreiðslu en rétt og skylt
hefði verið við útvegun nauðsyn-
legra vinnuvéla. Það er einn þátt-
urinn í hefndarpólitíkinni, sem rekin
er gegn þeim, sem úti á landi búa.
SAMT SEM ÁÐUR hafa bændur
fengið dálítið af tækjum, sem þegar
í sumar munu létta þeim störf þeirra
og lífsbaráttu. Þar hafa þeir bæði
notið samtaka sinna og framtaks
einstakra manna, og svo almennrar
fordæmingar, er framkoma stjórn-
arliðsins í garð bændanna hefir sætt,
jafnvel meðal þeirra, er hingað til
hafa fylgt að málum þeim flokkum
þremur, sem nú stritast við að sitja
í stjórnarstólunum. En sú fordæm-
ing verður að taka á sig enn skarp-
ari mynd en orðið er — hún verður
að koma fram á því máii, sem stjórn-
arliðiö skilur bezt og • tekur helzt
tillit til. Og nú er líka tækifæri. Það
er mál atkvæðaseðlanna, sem það
skilur og óttast. Nú eru kosningar
framundan og öllum frjálst að segja
sína skoðun við herrana á áhrifa-
ríkan hátt.
BÆNDUR MUNU EINHUGA um að
keppa að því takmarki og ná því nú
á næstu árum, að alls heyfengs verði
aflað á ræktuðu landi með sæmi-
lega afkastamiklum vinnutækjum.
Þjóðfélagið verður að leggja fram
eðlilegan stuðning við frumræktun
landsins, því að það er fj-áleitt, að
slíku sé að öllu leyti velt yfir á bak
einnar kynslóðar í sveitum landsins.
Það er þjóðnytjastarf, sem margar
kynslóðir munu njóta. Síðan kemur
og tll kasta þjóðfélagsins að greiða
fyrir útvegun æskilegra vinnutækja,
er einsýnt virðist _frá þjóðhagslegu
sjónarmiði, að gangi fyrir innflutn-
ingi brennivíns, ósmekklegs gler-
skrauts og gamalla greifastóla úr út-
lendum höllum, sem hafa lifað sitt
fegursta — og ekki má heldur vænta
það byggingarefni, er þarf til þess
að byggja mannsæmandi húsakynni í
sveitum landsins. Skilyrði þess, að
ræktunin og nýju vinnutækin komi
að fullum notum eru svo aftur vlð-
hlítandi samgöngur, nægt rafmagn,
sem selt er því verði, er menn fá
risið undir, og jafnrétti fólks í dreif-
býlinu við aðra þegna þjóðfélagsins
um laun fyrir vinnu sína og stjórn
mála sinna.
AÐ LOKUM VIL ÉG SVO koma
hér á framfæri tilmælum frá bónda
einum, sem skrifaði mér nýlega, til
stéttarbræðra hans. Hann bað mig
inna orðum að því, að bændur ættu
eftir fremstu getu að gera híbýli sín
sem þokkalegust og smekklegust út-
list. Hann telur talsverðan misbrest
á því, að menn hirði um að mála
hús sín, þótt þau séu annars falleg
hús, er gætu sómt sér vel, komi upp
blóma- og trjágörðum og þrífi sem
bezt til kringum híbýli sín. Undir
þessi ummæli get ég tekið. Þetta er
mikið menningarmál — ef til vill
miklu stórvægilegra mál en sumir
gera sér ljóst í fljótu bragði. Og vorið
er rétti tíminn til þess að hugsa
um slíkt. Auðvitað vitum við báðir,
ég og þessi bóndi, sem skrifaði mér,
að fólksekla bannar bændum lands
ins að gera svo margt, sem þeir þrá
að gera. Sveitafólkið vinnur lengri
vinnudag en nokkur önnur stétt,
nema þá sjómenn og fólk við fisk-
iðnað í aflahrotum á vertíðt eða
síldveiðum. En sé sannur og einlæg'
ur áhugi til staðar, hefir löngum
tekizt að inna stórvirki af höndum
— flytja fjöll næstum því, svo að
táknmál prestanna sé notað. Því er
þessi brýning bóndans eijki að ó-
fyrirsynju, þrátt fyrir alla hina
margháttuðu önn i sveitum landsins
Grímur í Görðunum.
A víðavang l
(Framhald af 2. síðu)
taldi sig hæfan til að semja
vísindalega orðabók yfir íslenzkt
mál, hefir nýlega vitnað í Þjóð-
viljanum um endurprentun á
ritgerðum eftir Halldór frá Lax-
nesi. Þar segir meðal annars:
„Merkustu ádeilugreinarnar er
flokkurinn um landbúnaðarmál,
og ber hann vinnubrögðum höf-
undarins glæsílegan vitnisburð.
Þar fer saman fullgild þekking
kunnasta listamannsins og kapp
bardagamannsins." —
Orðabókarmaður þessi, sem á
þó til skynugra manna að telja,
virðist því miður með einhverj-
um hætti hafa glatað dómgreind
sinni. Satt er það að vísu, að
Halldór er stílfær maður og
kappsfullur, þegar hann vill við
hafa, en að hann hafi „full-
gilda þekkingu“ á landbúnaði
hefir enginn, sem vit hefir á,
látið sér detta í hug, svo að
kunnugt sé, hvorki bændur eða
vísindalega búfróðir. Hinir
gætnari menn i Sósíalista-
flokknum (því að þeir eru til)
hafa meira að segja verið í öng-
um sínum út af fíflskap Hall-
dórs í landbúnaðarmálum, og
þeir, sem hafa mætur á honum
sem skáldsagnahöfundi, harma,
að hann skyldi láta slíka vit-
leysu frá sér fara. Hins vegar
munu ýmsir reykviskir kunn-
ingjar hans hafa hælt honum
fyrir það eins og annað, en Hall-
dóri þótt lofið gott og látið æsa
sig upp í ósómanum. Mætti hann
nú segja sem fleiri: „Guð varð
veití mig fyrir vinum mínum.“
Þokum okkur saman.
(Framhald af 2. síðu)
er skipt á þessu landi. Þeir, sem
erfiðustu og nauðsynlegustu
störfin inna af hendi, hafa allir
laun neðan við meðallag. Þó þeir
leggi til kraftinn handa þjóð-
félagsvélinni, þá er starf þeirra
minnai virt en fínu hjólanna,
sem ekki eiga að ganga nema
rúmar fimm stundir á dag,
ganga þó oft skémur og hafa
fjöldamarga frídaga á hverju
ári.
Mikið er um það rætt, hvílikt
óheillafyrirbæri flóttinn frá
framleiðslunni er, og hvað valda
muni. Hérna liggur hundurinn
grafinn.
FYLGIST MEÐ
Allir, sem fylgjast vilja með
almennum málum, verðað lesa
TÍMANN.
HANS MARTIN:
SKIN OG SKÚRIR
Hún þegir — tárin streyma fram i augu hennar.
Hann ypptir öxlum gremjulega. „Þið eruð allar svo hátíðlegar,
þessar stúlkur norðan að .... Alltaf svo þungar og tregar — og
þykist vera í senn sakleysingjar og ástnfeyjar."
„Þykir þér þá ekki vænt um mig, Gaston?“ spyr hún ótta-
slegin.
„Jú, vissulega. Þú ert eins hrífandi og nokkur stúlka getur
verið. Ég er viti mínu fjær af ást,“ segir hann.
„Ég — ég hélt .... “ segir hún stamandi, en þagnar svo. Tárin
streyma niður kinnar hennar.
Hann horfir út yfir sjóinn. Reiðin sýður niðri í honum. „Jæja
svo þú hélzt það,“ segir hann, þegar hún þagnar í miðju kafi.
Háðshreimurinn leynir sér ekki í rödd hans. „Sennilega hefði ég
íyrst snúið mér til móður þinnar, ef ég hefði haft hjónaband í
huga, eins og þú ert að gefa í skyn. En þú lofaðir mér að kyssa
þig skilmálalaust. Og hver sem segir a, verður að jafnaði líka
^ð segja b.“
„Svo það er þá ég, sem hefi hagað mér öðruvísi en vera bar?“
segir hún og hvessir á hann augun.
Hann ypptir öxlum. „Ég ætlast að minnsta kosti til annarrar
framkomu af stúlku, sem ég hugsaði til eiginorðs við.“
„Þú ert með öðrum orðum of dyggðugur til þess að eiga stúlku,
sem lætur kyssa sig skilmálalaust eins og ég hefi gert?“
Hann svarar ekki.
„Mér þykir leitt, ef ég hefi valdið þér vonbrigðum, Gaston. En
þú verður að leita annars staðar fyrir þér, ef þig vantar ástmey.“
„Sem ég skal ekki heldur láta dragast úr hömlu,“ svarar hann,
réttir henni kurteislega höndina og hjálpar henni upp á bryggj-
una.
„Ég vil fara burt héðan, mamma. Ég hefi orðið viðbjóð á öllu
þessu líferni hér.“
„Hefir ykkur Gaston orðið sundurorða?“
„Það er ekki orð á því gerandi. En hann hélt, að ég vildi vera
frilla hans. Við áttum að leika Renée og Karel ....“
„Hvernig geturðu fengið þig til þess að segja annað eins og
þetta?“
„Þú verður að afsaka það, mamma — en ég get ekki lengur
tekið þátt í þessum leik. Ég er orðin þreytt á þessari eilífu leit
að manni handa mér.“
„Hvaða f-jarstæða er þetta, senj þú segir?“
„Taktu því eins og þér lízt. Gaston er sjálfsagt einn af þessum
draumahetjum þínum .... Henk var það líka .... En það er
satt, sem pabbi sagði einu sinni við mig: Það á ekki að stofna
hjónaband eins og verið sé að gera verzlunarsamninga."
Móðir hennar þegir. Það er komið fram á varir hennar, að
gifting hennar hafi, þó verið verzlunarsamningur — nánast kaup-
samningar. En hún þorir samt ekki að segja það.
Maríanna situr í einu horni járnbrautarklefans. Það er tekið
að rökkva. Þjónninn í matvagninum hringir klukku sinni frammi
? ganginum .... „Le premier diner sera servi dans
quelques minute s.“
Hún situr kyrr .... Hana langar mest til þess að flýja á náðir
einhvers, sem hún treysti, og gráta í örmum hans ....
En hún getur það ekki. Hún getur ekkert annað en setið auðum
höndum, þar sem hún er komin. Hin mikla hamingja, sem hún
hélt sig vera að höndla, snerist í sorg og gremju áður en hún
vissi af. En þrátt fyrir allt finnur hún, að nú myndi hún af
fúsum vilja hverfa í faðm. Gastons, ef hann væri kominn hér,
og gleyma öllu, sem hann hefir sagt og gert — öllum vonbrigð-
unum, sem hann hefir valdið henni. Því að hún elskar hann,
þrátt fyrir allt.
Fótatak þjónsins fjarlægist .... Axlir Maríönnu nötra af
ekka........
*
Wijdeveld er að lesa bréf frá Hettýju. Henni gengur vel nám
sitt, en viðskiptavinirnir eru margir erfiðir. Kona hertogans af
Budford er í þeirra hópi. Faðir hennar var fátækur veitinga-
maður. En hún var lagleg á yngri árum og náði ástum hertogans.
Hún hefir verið kona hans í fjörutíu ár, og nú er hún orðin
skorpin og ljót. En hún krefst þess mjög stranglega, ,að fólk
segi „yðar hátign“ í hverri setningu, og verði einhverjum á að
segja þér, kaupir hún ekki neitt. En Hettý er ánægð, þótt hún
kunni þessum siðum illa. Og hana langar ákaflega mikið til
þess, að faðir hennar skreppi til Lundúna innan skamms.
Wijdeveld er að lesa bréfið í annað sinn, þegar Maríanna kemur
inn til hans.
Hún staönæmist hjá honum, þegir um stund — segir síðan
„Ég vil ekki lengur vera aðgerðalaus. Mig langar til þess að taka
mér eitthvað fyrir hendur. Ég hefi ekki snert á neinu verki í
mörg ár. En nú langar mig til þess að breyta til. Hvað á ég að
gera?“
Faðir hennar virðir hana fyrir sér um stund.
„Hefir eitthvað hent þig?“ segir hann loks. Hann vill skilja
hana, vita ástæðuna til hinnar skyndilegu breytingar, sem virðist
orðin á henni.
Hún ypptir öxlum — hreyfingarnar minna hann óþægilega á
Karel ....
„Ég hefi bara séð, hvað þetta er allt heimskulegt," svarar hún
„Ég skal hugleiða þetta. Þú ert alveg óvön að vinna, og ég
imynda mér, að þér myndi veitast erfitt að fella þig við fasta og
reglubundna vinnu.“
„Því býst ég líka við. En ég þakka þér fyrir pabbi.“
BUICK 1946
Einkaumboð:
Samband ísl. samvinnuf élaga
Auglýsing
um skoðun liifrelöa og bifhjjóla í Gull-
brlngu- og Kjósarsýslu og Hafnarfjarð-
N arkaupstað.
Samkvæmt bifreiðalögunum tilkynnist hér með, að hin
árlega skoðun bifreiða og bifhjóla fer á þessu ári fram
sem hér segir:
í Keflavík:
Þriðjudaginn 11., miðvikudaginn 12., fimmtudaginn 13.,
föstudaginn 14. og þriðjudaginn 18. júní kl. 10—12 árdegis
og 1—6 síðdegis. Skulu þá allar bifreiðar og bifhjól úr
Keflavíkur-, Hafna-, Grindavíkur-, Miðnes- og Gerða-
hreppum, koma til skoðunar að húsi Einars G. Sigurðs-
sonar, skipstjóra, Tjarnargötu 3, Keflavík.
I Ifafnarfirði:
Miðvikudaginn 19., fimmtudaginn 20., föstudaginn 21.,
mánudaginn 24., þriðjudaginn 25. og miðvikudaginn 26.
júní kl. 10—12 árdegis og 1—6 síðdegis. Fer skoðun fram
við vörubílastöð Hafnarfjarðar, og skulu þangað koma
til skoðunar allar bifreiðar og bifhjól úr Hafnarfirði og
ennfremur úr Vatnsleysustrandar-, Garða-, Bessastaða-
og Seltjarnarneshreppum.
Á fSróarlandi:
Fimmtudaginn 27. júní kl. 10—12 árdegis og 1—6 síðdegis.
Skulu þangað koma til skoðunar allar bifreiðar úr Mos-
fells-, Kjalarness- og Kjósarhreppum.
Þeir, sem eiga farþegabyrgi á vörubifreiðar, skulu koma
með þau til skoðunar ásamt bifreiðum sínum.
Við skoðunina skulu ökumenn bifreiða leggja fram
skírteini sín. Komi í ljós, að þeir hafi ekki fullgild öku-
skírteini, verða þeir látnir sæta ábyrgð og bifreiðarnar
kyrrsettar.
Vanræki einhver að koma bifreið sinni til skoðunar á
réttum degi, verður hann látinn sæta ábyrgð samkvæmt
bifreiðalögum og bifreiðin tekin úr umferð af lögreglunni,
hvar sem til hennar næst. Ef bifreiðaeigandi (umráða-
maður) getur ekki af óviðráðanlegum ástæðum fært bif-
reið sína til skoðunar á réttum tíma, ber honum að koma
á skoðunarstað og tilkynna það. Tilkynningar í síma
nægja ekki. Bifreiðaskattur, sem féll gjalddaga þann 1.
apríl s. 1. (skattárið 1. apríl 1945 til 31. marz 1946), skoð-
unargjald og iðgjöld fyrir vátryggingu ökumanns, verður
innheimt um leið og skoðun fer fram.
Séu,gjöld þessi ekki greidd við skoðun eða áður, verður
skoðun ekki framkvæmd og bifreiðin stöðvuð þar til
gjöldin eru greidd.
Sýna ber skilríki fyrir því, að lögboðin vátrygging fyrir
hverja bifreið sé í lagi.
. Athygli skal vakin á því, að umdæmismerki bifreiða
skulu ávallt vera vel læsileg, og er því hér með lagt fyrir
þá bifreiðaeigendur (umráðamenn), sem þurfa að end-
urnýja númeraspjöld á bifreiðum sínum að gera það taf-
arlaust nú, áður en bifreiðaskoðunin hefst.
Þetta tilkynnist hér með öllum, sem hlut eiga að máli,
til eftirbreytni.
Bæjarfógetinn í Hafnarfírði, sýslumaðurinn í Gull-
bringu- og Kjósarsýslu, 1. júní 1946.
Guöm. I. Guðmundsson