Tíminn - 03.08.1946, Page 1

RITSTJÓRI: <
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON \
ÚTGEFANDI: )
FRAMSÓKNARFLOKKURINN \
Símar 2353 og 4373
J
PRENTSMIÐJAN EDDA h.I.
30. árjyj.
Reykjavlk, laugardaginn 3. ágúst 1946
RITSTJÓRASKRIFSTOFDR:
EDDUE 'SI. Undargötu 9 A
Slmar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA :
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A
Sími 2323
139. blað
Norskur rafmagnsverkfræöingur
kominn tii að skoða ísl. fallvötn
Ferðast um Snæfellsnes, Norðnrland og
Austurland.
Kunnur norskur rafmagnsfræðingur, A. B. Berdal, er nýkom-
inn hingað til lands á vegum Rafmagnseftirlits ríkisins og Raf-
magnsveitu Reykjavíkur. Ætlar hann að skoða ýms vatnsföll hér
á landi, er komið hefir til mála að virkja, og gera áætlanir um,
hversu hagkvæmt sé að virkja þau. Er hann í þann veginn að
leggja af stað í ferðalag um landið í þessum erindagerðum.
Fallin hetja:
Jóannes Patursson kóngs-
bóndi lézt í fyrrinótt
Kóngsbóndinn í Kirkjubæ — hinn látni forvígismaður Fær-
eyinga í meira en hálfa öld.
Síldamiðursuðuverksmiðja
reist á Hólmavík
Frásögn Júnatans Benediktesonar kanpfé-
lagsstjóra.
Fyrir nokkru er hafin bygging nýtizku síldarnlðursuðuverk-
smiðju á Hólmavík. Tíðindamaður blaðsins notaði tæklfærið, er
Jónatan Benediktsson kaupfélagsstjóri á Hóhnavík var hér á
ferð í bænum, og spurði hann frétta af þeisari framkvæmd og
íleiru á Hólmavfk.
Síðan Berdal kom hingað til
lands, 26. júlí, hefir hann unn-
ið með Steingrími Jónssyni raf-
veitustjóra Reykjavíkurbæjar,
að athugunum vegna stækkun-
ar Sogsstöðvarinnar, og mun
hann halda því verki áfram, er
hann kemur úr ferðalagi sínu
um landið.
Eins og áður er sagt, kemur
Berdal hingað til lands á veg-
um Rafmagnseftirlits ríkisins
og Rafmagnsveitu Reykjavíkur-
bæjar. í dag leggur hann af stað
í ferðalag vestur á Snæfellsnes,
norður um land og til Aust-
fjarða, til að kynna sér mögu-
leika fyrir virkjun vatnsfalla í
þessum héruðum, sem komið
hefir til orða að virkja. Með
honum í þessari för verða kona
hans, sem kom með honum
hingað til lands, Jakob Gísla-
son, forstjóri rafmagnseftirlits-
ins, Steingrímur Jónsson raf-
magnsstjóri og Sigurður Thor-
GRETA GARBO
í ættlandí sínu
Hin heimsfræga, sænska kvik-
myndaleikkona, Gréta Garbo,
er nýlega komin í heimsókn til
ættlands sins, en þangað hefir
hún ekki komið síðan 1938. —
Blaðamennirnir, sem áttu tal við
hana um borð í farþegaskipinu
,,Gripsholm“, áður en hún steig
á land, segja, að hún sé þögul
og leyndardómsfull sem fyrr,
og hún lét þá biða eftir sér i
þrjá tíma fyrir framan klefa-
dyrnar áður en hún veitti þeim
viðtal. Þá loks tók hún á móti
þeim í lestrarsal skipsins.
Blaðamennirnir, sem voru nær
hundrað að tölu, bæði sænskir
og útlendir spurðu hana spjör-
(Framhald á 4. síðu).
oddsen verkfræðingur, sem að
undanförnu hefir unnið að á-
ætlunum fyrir Rafmagnseftir-
lit ríkisins, vegna fyrirhugaðra
virkjana sumra þeirra vatna,
er nú á að skoða.
Samkvæmt þeim upplýsing-
um, er blaðið hefir fengið, eru
vatnsföll þau, sem hinn norski
rafmagnsfræðingur mun eink-
um skoða, Straumfjarðará og
ef til vill ýmsar ár á Snæfells-
nesi, Laxá úr Svínavatni í
Húnavatnssýslu, Laxá í Þing-
eyjarsýslu, Lagarfoss í Lagar-
fljóti, Fjarðará í Seyðisfirði og
ef til vill fleiri vötn á Aust-
fjörðum.
Nýtt skip
Laugardagskvöldið 13. júlí var
nýju 64 smálesta skipi hleypt
af stokkumyp í Skipasmíðastöð
KEA, sem Gunnar Jónsson veit-
ir forstöðu. Var smíði þess haf-
in um mánaðamótin febr.—
marz sl., og hefir smíði skipsins
því verið lokið á tæpum 5 mán-
uðum. Hefir smíði jafn stórs
skips sennilega aldrei áður verið
lokið á jafn skömmum tíma hér
á landi.
Eigendur skipsins eru Magnús
Gamalíelsson, útgerðarmaður í
Ólafsfirði og Ásgeir Frímanrís-
son, sem verður skipstjóiú á
skipinu. Skipið fór á síldveiðar
föstudaginn 19. þ. m.
í skipinu er 150 ha. June
Munktell vél og er það búið öll-
um nýtízku tækjum og hið vand
aðasta að öllum frágangi.
Skipið hlaut nafnið Einar
Þveræingur.
Ætlazt er til að bifreiðastjór-
ar frá Bílstjórafélagi Akureyrar
geti dvalið þarna með fjöl-
skyldur sínar tíma og tíma án
endurgjalds og munu 3—4 með-
alfjölskyldur geta dvalið í hús-
inu samtímis.
Með það fyrir augum er eld-
húsið þannig innréttað, að
hver fjölskylda getur haft skápa
út.af fyrir sig og ennfremur á-
haldaskúffur og annað slikt.
Auk þessa geta svo fjölskyldur
félagsmanna dvalið þarna í
tjöldum og haft aðgang að eld-
húsinu og borðstofunni.
Rétt við sumarheimilið er all-
stór tjörn og er nokkur silungs-
veiði í henni. Fagurt umhverfi
og mjög skjólsælt. Bílstjórafélag
Akureyrar hefir nú í undirbún-
ingi að girða land sitt og planta
Sumarhátíð
Framsóknarm. á
Austurlandi
4 annað þíisund inaiins
I Atlavík.
Framsóknarmenn á Austur-
landi héldu mjög fjölmenna og
myndarlega sumarhátíð í Atla-
vík í Hallormsstaðaskógi sunnu-
daginn 21. júlí. Var veður svo
fagurt sem það fegurst getur
verið á þessum yndislegasta
samkomustað á íslandi.
Hátíðin hófst klukkan tvö.
Þorsteinn Jónsson kaupfélags-
Stjóri á Reyðarfirði setti hana
með stuttri ræðu. Því næst
fluttu ræður Jens Hólmgeirsson,
séra Pétur Magnússon í Valla-
nesi og Vilhjálmur Hjálmars-
son bóndi á Brekku í Mjóafirði.
Jón Vigfússon frá Seyðisfirði
stjórnaði almennum söng sam-
komugesta með miklu fjöri og
glettni.
Síðan var kvikmyndasýning
í nýlegum skála, sem reistur hef-
ir verið þarna á samkomustaðn-
um, og um kvöldið var stiginn
dunandi darís fram á nótt.
Veður var sérstaklega fagurt,
og samkomugestir hátt á annað
þúsund. Skemmtu allir sér með
ágætum á þessum unaðsríka
stað í skóginum við Lagarfljót.
SKÁTABLAÐIÐ
Skátablaðið, 2. tbl. þessa árg.
er nýkomið útf og flytur fjölda
greina og mynda. Af helzta efni
blaðsins má nefna: Meira sam-
starf, Viðtal við erindreka B. í.
S., Aðalfundur B. í. S. 1946,
Gullkeðjan, eftir Sig. Togeby,
Einu sinni var, Tvö landsmót
í sumar á Norðurlandi, Aukin
starfsemi Foringjaskólans, Úr
heimi skáta, Amerískir skátar í
„Fjársjóðsleit“, o. fl.
í það trjágróðri. Ennfremur get-
ur komið til mála, að einstakir
félagsmenn reisi einkabústaði á
landinu.
. Er þetta framtak bifreiða-
stjóranna virðingarvert og gætu
félög víðs vegar um landið tek-
ið sér þetta til fyrirmyndar.
Árið 1940 stofnaði félagið hús-
byggingár- og lánasjóð i því
augnamiði að koma upp slíku
sumarheimili fyrir meðlimi fé-
lagsins og hafa tekjur sjóðsins
verið 10% af árstill. félaganna,
en auk þess lögðu félagar fram
bæði í vinnu og í frjálsum fram-
lögum sjö þúsund krónur.
Stjórn Bílstjórafélags Akur-
eyrar skipa nú þeir Þorsteinn
Svanlaugsson formaður, Sigur-
jón Ólafsson, Júlíus Ingimars-
son, Svavar Jóhannesson og Jón
Pétursson.
A Hólmavik eru nú sex vél-
bátar, 18—26 lestir að stærð.
Fjórir þessara báta eru nú i
sumar á síldveiðum. Eru það
stærstu bátarnir. En tveir hinna
smæstu liggja aðgerðarlausir í
sumar.
Bátar frá Hólmavík öfluðu
fremur illa siðastliðinn vetur,
enda er langt að sækja þaðan
og bátarnir litlir. Þarf venju-
lega að fara 4—5 klst. ferð út
á mið. En vegna þess, hve langt
er að sækja og bátar smáir, falla
þar fleiri róðrar niður en í ver-
stöðvum, þar sem stórir bátar
eru og skemmra að sækja. Sú
raunin varð einnig á í vetur, að
ógæftir hömluðu mjög veiðum.
Annars eru góð hafnarskil-
yrði á Hólmavík, frá náttúrunn-
ar hendi, og 1935 var gerð þar
góð hafskipabryggja.
Á Hólmavík er nú nýlega
byrjað að byggja síldarniður-
suðuverksmiðju, sem sjóða á síld
niður í dósir. Ekki verður þó
lokið við smíði þessarar verk-
smiðju i sumar nema að nokkru
leyti. Er sildin söltuð fyrst eins
og venjulega, kryddsöltuð, og
látln vera í tunnunum i nokkra
mánuði, áður en verksmiðjan
fer að vinna úr henni. Hefir
þá saltið jafnað sig og kryddið
runnið í síldina. Þá er hún tek-
in upp úr tunnumim, og fer sú
vinna ekki fram fyrr en um vet-
urinn. Síldin er þá hausuð, roð-
flett og flökuð og síðan lögð i
dósirnar þannig verkuð^. en ekki
soðin.
Næsta sumar mun svo vera
ætlunin að fullkomna verk-
smiðjuna, svo að hún geti soðið
sildina, eftir að hún hefir verið
lögð í dósirnar. Er sild þannig
verkuð mjög eftirsótt vara og
þykir góður réttur.
Það er hlutafélag manna á
Hólmavík, sem byggir þessa
verksmiðju og rekur hana.
Á Kaldrananesi er nú verið
að byggja hraðfrystihús. Er það
hlutafélag, sem stendur að
þeirri framkvæmd, og er kaup-
félagið á Hólmavík aðili að því.
Tíðarfar hefir verið gott í
Strandasýslu í sumar, hey hafa
þornað eftir hendinni og gras-
spretta verið góð.
Hetja er fallin í vallnn. Jó-
annes Patursson, kóngsbóndi
í Kirkjubæ i Færeyjum,
sjálfstæðishetja Færeyinga,
andaðist i fyrrinótt, rösklega
áttræður að aldri, fæddur 6.
maí 1866. Hann mun ávallt
verða talinn meðal hlnna á-
gætustu norrænna manna.
Jóannes Patursson stóð í
meira en hálfa öld fremstur í
fylkingu þeirra Færeyinga, sem
barizt hafa fyrir andlegri, at-
vinnulégri og stjórnarfarslegri
viðreisn lands og þjóðar. Árið
1888 skipaði hann sér i flokk
þeirra manna, er vildu beita sér
fyrir þjóðfrelsi Færeyinga, og
er óhætt að segja, að þá hafl
hafizt nýtt tlmabil i lifi fær-
eysku þjóðarinnar með djarfari
vonir og hærri hugsjónir en áð-
ur. Það, sem af er þessari öld,
hefir hann borið höfuð og herð-
ar 'yfir alla færeyska stjórn-
málamenn. Hann hefir verið
hinn sterki og trausti leiðtogi
heima fyrir og hinn rökvisi og
óbrigðuli forsvarsmaður út á
við. Þingmennsku sagði hann af
sér nú síðastliðið vor, þegar
lögþing Færeyinga hafði fyrir
sitt leyti samþykkt, að fram
skyldi fara í haust þjóðarat-
kvæðagreiðsla um stjórnarfars-
tengsl Færeyja og Danmerkur.
Hinar síðustu vikur, sem hann
lifði, tók hann upp einbeitta
baráttu fyrir því, að Færeying-
ar greiddu atkvæði með algerð-
um skilnaði við Dani, heldur en
játast undir þá kosti, sem
danska stjórnin bauð. Því miður
átti það ekki fyrir honum að
liggja að sjá árangur þeirrar
baráttu.
Jóannes Patursson var einnig
sem kunnugt er, skáld gott og
mikill unnandi þjóðlegrar menn-
ingar og þjóðlegra siða, frábær
dansmaður og þekkti allra
manna bezt hin færeysku þjóð-
og danskvæði.
Langafi hans var hinn nafn-
kunni Nólseyjar-Páll, en forfeð-
ur Jóannesar hafa búið á
Kirkjubæ i tólf liði í beinan
karllegg.
Jóannes Patursson var
kvæntur íslenzkri konu, Guð-
nýju Eiríksdóttur frá Karls-
skála við Reyðarfjörð. Tvær
dætur þeirra hjóna eru glftar
íslenzkum mönnum og búsettar
hér í Reykjavík, og sonur þeirra,
Páll, stundaði hér nám á yngri
árum, og er hér mörgum að
góðu kunnur. Sterkar taugar
hafa þvi alla tíð tengt Jóannes
Patursson vinarböndum við ís-
land og íslendinga, enda heflr
það oft og víða komið fram,
bæði i ritgerðum hans og ann-
ars staðar.
íslendingar munu og minn-
ast þessa höfuðgarps frænd-
þjóðarinnar færeysku með verð-
ugri lotningu.
Þeir finna og skilja, hversu
djúp sorg nú hlýtur að rikja
meðal allra sannra Færeylnga,
er kóngsbóndinn í Kirkjubæ
liggur nár á líkbörunum.
Bílstjórar á Akureyri
reisa sumarheimili
Bílstjórafélag Akureyrar hefir nýlega komið sér upp myndar-
Iegu sumardvalarheimili, að Tjarnargerði í Eyjafirði, skammt
innan við bæinn Leyning. Hafa bifreiðastjórarnir að undanförnu
unnið að því að koma upp húsi, en áður var eyðibýli á þess-
um stað. Húsið er 100 ferm. að stærð og er byggt að mestu leyti
úr setuliðsskálum. Eru í því þrjú rúmgóð herbergi, auk minna
herbergis og dagstofu. Að sjálfsögðu er einnig í húsinu eldhús og
borðstofa.