Tíminn - 10.08.1946, Blaðsíða 1

Tíminn - 10.08.1946, Blaðsíða 1
RITSTJÓRI: ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON ) ÚTGEFANDI: } FRAMSÓKNARFLOKKURINN } Símar 2353 og 4373 | PRENTSMIÐJAN EDDA h.f. \ RITSTJÓRASKRIFSTOFOR: EDDTJK''SI. Llnrtargötu 9 A Símar 2353 og 4373 AFOREIÐSLA, INNHEIMTA OG AU GLÝSINGASKRIFSTOFA : EDDUHÚSI, Lliidargötu 9 A Siml 2323 143. blað Reykjavík, laugardagiim 10. ágúst 1946 143. blað islenzkar skaðabótakröfur - á hendur Þjóðverjum 8 íniljóiiir króna í dánar- og örorkubætur, 31 miljón fyrir skipatjón og vörumissi f maímánuði í vor var skipuð þriggja manna nefnd til þess að undirbúa skaðabótakröfur af hálfu íslendinga á hendur Þjóð- verjum fyrir tjón, sem þeir unnu okkur í styrjöldinni. Nefndin hefir nú lokið störfum, og telur hún, að íslendingar eigi að gera skaðabótakröfur, sem samtals nemi tæpum 40 miljónum króna. Nítján íslenzk skip fórust vegna hernaðaraðgerða, ásamt 194 mönnum, og 22 menn slösuðust á skipum og einn í landi. Ákvarð- ar nefndin dánar- og örorkubætur um 8 miljónir króna, en bætur vegna tjóns á skipum og farmi og öðrum verðmætum rúmlega 31 miljón króna. Mörg kauptún ogbyggðalög fá innan skamms rafmagn frá Soginu og Laxá í Þingeyjarsýslu GEYSIR í ILLU SKAPI Verið að leggja línur til Húsavíkur, Selfoss, Eyrarbakka, Stokkseyrar, Grindavíkur, Garðs og Sandgerðis Mikill áhugi ríkir nú um allt land fyrir þvl að rafmagn komist í sem flestar byggðir landsins til ljósa, hitunar og iðju. Eru nú þegar hafnar framkvæmdir við stórar raforkuveitur til lcauptúnanna á Suðurlandsundirlendinu og frá Laxárvirkjunlnni í Þingeyjarsýslu til Húsavíkur og kaupstaða vestan Eyjafjarðar. Tíðindamaður blaðsins sneri sér í gær til Eiríks Briem rafmagns- verkfræðings og yfirverkfræðing Bafmagnsveitna ríkisins, og lét hann tíðindamanni blaðsins í té upplýsingar um þessar raforku- veitur. Geysir á það til að vera í illu skapi. Þá lætur hann fólk bíða tímum sam- an eftir gosi, eða gýs alls ekki, eins og stundum hefir komið fyrir, þótt sápa sé borin í hann. Hann gerir sér þó cngan mannamun og komið hefir fyrir að hann hafi ekki viljað gjósa fyrir kónginn. — Þá daga, sem sápa er borin í hverinn og hann á að gjósa, er venju fremur gestkvæmt við íþróttaskóla Sigurðar Greipssonar í Haukadal, en þaðan er mjög skammt að Geysi. Þar bíður fólkið oft tímunum saman eftir gosi. Þegar kallað er „gos,“ taka svo allir til fótanna og hlaupa upp að Geysi, eins og sjá má á efstu myndinni. En stundum verður lítið úr gosi, þó hverinn láti liklega og myndin var tekin, er þannig stóð á, að Geysir var í illu skapi og lét sér nægja að gjósa óverulegu gosi. Strax og gosinu er iokið þyrpist fólk að til að sjá ofan í „skálina," sem er full af gufu eftir gosið. Á neðstu mynd- inni má sjá fólkið á skálarbarminum eftir að gosið er afstaðið. Flugvél meö 19farþega nauðleridir Rafn Sigurvinsson loftskeytamaður meiðist Annar Katalinuflugbátur Flugfélags íslands varð að nauð- lenda vegna bilunar á sundinu milli Viðeyjar og Klepps í gær- kvöldi kl. um 19,30. Var flugvélin að koma úr áætlunarferð norðan frá Akureyri og voru með henni 19 farþegar, konur og karlar. Var þetta nýrri Katalínaflugbátur Flugfélagsins, er fyrir nokkru síðan hafði verið tekinn til farþegaflugs. Enginn af farþegunum meiddist verulega, en loftskeytamaður flugvélarinnar meiddist nokkuð, þó ekki hættulega. Álit nefndarinnar hefir nú verið send utanríkismálaráðu- neytinu, en það á að koma skaðabótakröfunum á fram- færi. Skýrsla stjónarvaldanna um þessi mál er svolátandi: Hinn 16. maí sl. voru þeir Þórður Eyjólfsson, hæstaréttar- dómara, Einar Arnalds, borgar- dómara og Guðmundur Guð- mundsson, tryggingafræðingur, skipaðír í nefnd til að útbúa skaöabótakröfur á hendur Þjóð- verjum fyrir ófriðarspjöll. Hafa þeir nú lokið störfum og sent ráðuneytinu kröfugerð ásamt fylgiskjölum. í kröfugerðinni eru dánarbæt- ur og örorkubætur miðaðar við raunverulegar greiðslur ís- lenzkra tryggingarstofnana, og bætur fyrir tjón á skipum, farmi og öðrum verðmætum, eru miðaðar við raunverulegar fjárbætur, sem íslenzkar trygg- ingarstofnanir hafa innt af hendi vegna tjóns af styrjaldar- völdum. Aðal kröfuskjalið skiptist í 2 aðalkafla, greinargerð og kröfu- gerö. í greinargerðinni er fyrst vikið að þjóð-réttarstöðu íslands á styrjaldarárunum, þá að brezka hern&minu 1940, her- verndarsamningi íslands við Bandaríki Norður-Ameríku, og að síðustu að ástæðum þeim, sem liggja til grundvallar kröfu íslands um styrjaldarskaðabæt- ur. Kemur þar m. a. fram, að af styrjaldarástæðum missti ís- land ca. 19% af skipastóli sín- um eins og hann var í upphafi styrjaldarinnar og tala drukkn- aðra manna og örkumla af styrjaldarástæðum nam 1,8%C af öllum íbúum íslands. Hinn aðalkaflinn er kröfu- gerðin sjálf. Skiptist hann í 2 aðalflokka: 1. Dánarbætur og örorkubætur ..... kr. 8.248.178,56 2. Bætur vegna tjóns á skipum, farmi og öðrum verðmætum á , skipum .......... kr. 31.140.629,83 Samtals kr. 39.388.808,39 Sundurliöast þannig: 1. Á 20 skipum fórust -181 skipsverji og 13 farþegar, en 22 menn slös- uðust á skipum og einn í landi. Dánarbætur skipsverja eru samtals ............ kr. 7.325.499,00 dánarbætur farþega kr. 658.438,72 slysabætur ..... kr. 184.228,00 dagpeningar og sjúkrahjálp ..... kr. 80.012,84 Tildrög þessa atburðar voru annars þau, að Katalínaflugbát- urinn sem var að koma með far- þega frá Akureyri, ætlaði að fara að lenda á flugvellinum í Reykjavík. Þegar flugmaður vél- arinnar ætlaði að setja lending- arhjólin niður, varð hann þess var, að afturhjólin komust í rétt horf til lendingar, en framhjólið komst alls ekki niður. Hugðist hann þá að lenda á sjó, því að Katalínaflugbátarnir eru þann- ig gerðir að þeim má lenda ýmist á sjó eða landi. En þegar til kom reyndist hjólaútbúnaður vélar- innar enn bilaður, svo ekki var hægt að draga inn þau hjól, er komin voru í rétt horf, Flug- maður vélarinnar, Magnús Guð- mundsson, sem er einn af elztu flugmönnum okkar, taldi þá ör- uggast úr því, sem komið var, að lenda vélinni á vellinum, þar sem takast má að lenda á aftur- hjólunum einum, án þess að veruleg hæta fylgdi því. Er fram- hluti vélarinnar fellur niður á völlinn er farið að draga úr hraða vélarinnar. Voru komnir til staðap á flugvöllinn sérfræð- ingar, sem stöðugt höfðu gætur á vélinni og stóðu í sambandi við áhöfn hennar. Var þess nú að- eins að bíða, að flugvélin yrði benzínlaus, svo takast mætti að nauðlenda á vellinum, án þess eldhætta fylgdi. Frh. á 4. s. ! Eins og kunnugt er verður Sogsstöðin stækkuð allverulega | á næstunni og er hafinn undir- búningur að stækkuninni á veg- | um Rafmagnsveitu Reykjavík- 1 ur. Auk þess er Rafmagnsveita Reykjavíkur nú að láta reisa gufutúrbínustöð víð Elliðaárnar, sem knúin er með kola eða oliu- kyndingu. Er sú stöð aðallega ætluð til að létta undir við raf- magnsframleiðsluna, þegar raf- magnsskortur er, og einnig, ef bilanir kunna að verða á vatns- aflsstöðvunum við Elliðaárnar og Sogið. Frá þessari stöðvasamstæðu rafmagnsveitu Reykjaví^ur eru lagðar raforkuveiturnar um Reykjanes og Suðurlandsundir- lendið. Eru það Rafmagnsveitur ríkisins, sem annast lagningu þeirra raforkuveitna. Fyrir nokkru var hafin vinna við lagningu raforkuveitu frá Sogsfossunum niður að Selfossi og þaðan niður að Eyrarbakka og Stokkseyri. Lína þessi, sem ber 20 þúsund volt, verður lögð á tréstaurum, sem keyptir eru frá Kanada. Við þorpin verða svo tilheyrandi aðal- spennistöðvar. Það hefir verið nokkrum erfið- leikum bundið að fá nóg efnl til veitnanna, en það er nú að mestu leyti fengið til þessarar lagnar, og áætlað, að línan verði komin upp um áramót, ef ekki stendur á efni. í sambandi við þessar rafveit- ur eru nú kaupstaðirnir, sem eiga að fá rafmagnið, farnir að vinna að því að koma upp innanbæjarkerfum, því að inn- anbæjarlagnirnar eru eign kaupstaðanna, og sjá þeir um uppsetningu þeirra, nema hvað Rafmagnsveita ríkisins hefir að- stoðað þá við efniskaup frá út- löndum og raunar séð um þau fyrir þeirra hönd. Er nú efni til lagna innanbæjar að koma til landsins smám saman, og má gera ráð fyrir, að þær verði til- búnar í tæka tíð. Þó að kaup- staðir þessir hafi haft rafmagn til ljósa frá mótorstöðvum um nokkurt skeið, þarf nú að leggja allar raflagnir að nýju, þar sem þær er fyrir eru, eru ófullkomn- ar og auk þess gamlar og því að mestu ónothæfar með meiri raf- magnsnotkun. En rafmagnið frá Soginu á að vera til iðnaðar, ljósa og hitunar. Á næsta ári er svo þegar á- kveðiö að veita raforku austur um sveitir að Ytri Rangá — að Hellu, Þykkvabæ og þar um kring. Efni hefir þegar verlö pantað að mestu leyti til þess- ara framkvæmda, og er von um að það fáist. Til að byrja með verður aðaláherzlan lögð á að koma aðallínunni upp, en siðan verður væntanlega hafizt handa um að leggja smærri línur út frá aðallínunum. Verður þá að byggja spennistöðvar við aðal- línuna, sem rafmagnið dreiflst frá. Verið er að leggja raforku- veitu úr Vogum suður til Grindavíkur. Verður sú lína á steinsteyptum stólpum og ann- ast Steinstólpar h.f. fram- kvæmd þess verks. í Grindavík er verið að leggja innanbæjar- lagningu raforkuveltu frá spennistöð. Auk þess stendur til, að Vogarnlr fái rafmagn frá Reykjanesveitunni, en linan (Framhald d 4. Mu). Allar verzlanir í Siglufirði tæmdar (Frá fréttaritara Tímans í Siglufirði). Slðdegis í gær var veður held- ur fayið að lægja norðanlands og voru nokkur skip farin að búa sig til brottfarar frá Siglu- firði í gærkVöldi, út á miðin að leita síldar. En þar hafa frá því að veðrið skall á á mánudag leg- ið um 210 útlehd og innlend veiðiskip og beðið þess að veðr- inu slotaði. Mikill mannfjöldi hefir því verið á götum Siglufjarðar þessa dagana, þar sem þúsundir sjó- manna hafa komið í land af skipunum. Mikil ös hefir verið í verzlunum á Siglufirði frá þvi | á mánudag og margar vöruteg- 1 undir alveg þrotnar. Rekur menn ekki minni til að nokkurn tíma hafi verið svo mikið að gera í verzlunum þar, hvorki um síldartímann, né rétt fyrir jólin. Sérstaklega ber mikið á þvl að útlendir sjómenn kaupi mikið af alls konar varningi, einkum þó Norðmenn, sem kaupa vefnað- arvöru, kjöt og fleir^ í stórum stíl. Yfirleitt hefir allt farið frið- samlega fram á Siglufirði, þrátt fyrir mannfjöldann og er það einkum þakkað því að áfengis- útsalan hefir verið lokuð. Á vestanverðu veiðisvæðinu fyrir Norðurlandi var heldur betra veður í gær en á austur- svæðinu. Vitað var um að 4—5 skip urðu síldar vör á Reykjar- firði og íengu 30 til 400 mál 1 kasti. Samtals kr. 8.248.178,56 (Framhald á 4. síðu). Morgunblaðsheimska eða ósvífin ögrun Morgunblaðið er aðalmálgagn verðbólgustjórnarinnar, sem nú situr hér að völdum. Það hefir, ásamt forsætisráð- herranum og fleiri úr sömu herbúðum, reynt að telja fólki trú um, að verðbólgan og dýrtíðin sé ágætt ráð til þess að dreifa stríðsgróðanum. Þótt allir, sem litast um í þjóðlíf- inu, geti séð, að þetta er á fölskum forsendum reist, hefir stórgróðavaldið á íslandi átt stjórnarsamstarf við verka- lýðsflokkana á þessum grundvelli. Þannig hafa braskar- arnir í þjóðfélaginu fengið frið og þægilega aðstöðu til þess að sjúga til sín arðinn af vinnu starfsstéttanna í landinu. í Morgunblaðinu hinn 4. ágúst birtist þrídálka forsíðu- mynd af kröfugöngu, sem verkamenn í Bandaríkjunum fóru til þess að mótmæla verðbólgu og dýrtíð. Undir mynd- inni í Morgunblaðinu standa þessi orð: „Verkalýðssambandið CIO í Bandaríkjunum hefir gengist fyrir kröfugöngum í mörgum borgum gegn dýr- tíðinni í landinu, en vöruverð hefir hækkað mjög siðan verðlagseftirlitið var afnumið. Verkalýðssambandið hefir komist að raun um, að það er tilgangslaust að fá hækkað kaup, ef verð á nauðsynjavörum heldur áfram að hækka um leið.“ Menn hljóta að reka upp stór augu. Ef þetta er svo í Bandaríkjunum, er það þá ekki einnig á íslandi, þar sem verðþenslan þó er orðin miklu meiri og dýrtíðin hálfu örð- ugri viðfangs? Er heimska ráðamanna Morgunblaðsins svo mikil, að þeir sjái þetta ekki og skilji? Eða eru þeir að ögra samstarfsmönnum sínum í Sósíalistaflokknum og Alþýðu- flokknum og hæða þá á ósvífinn hátt fyrir að hafa látið ginnast til fylgis við fjármálastefnu, sem enginn verka- mannaflokkur annars staðar í heiminum hefir leyft sér að aðhyllast, vegna þess að hún er algerlega andstæð hagsmunum launastéttanna og getur ekki orðið til hagn- aðar fyrir aðra en spilltar gróða- og braskarastéttir?

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.