Tíminn - 10.08.1946, Blaðsíða 3

143. blað
TtMUVIV, lawgardagimi 10. ágást 1046
3
Hermenn lífsins að starfi
Nú hin síðustu ár hafa verið mjög margar stórvægilegar lækn-
isfræðilegar uppgötvanir, sem hafa munu mikla og vaxandi þýð-
ingu í framtíðinni. Kunnast hinna nýju undralyfja er sjálfsagt
penisillínið, sem nú er tekið að framleiða og nota í stórum stíl um
heim allan. En mörg fleiri merkileg lyf hafa verið fundin. Hér
verður sagt frá fundi nýs lyfs til varnar gegn blóðleysi, sem
fannst á stríðsárunum nær samtímis í Danmörku og Bandaríkj-
unum.
Tveir danskir læknar, bræð-
urnir Emil og Martin Verme-
hren, hafa gert þýðingarmikla
uppgötvun. Þeir hafa fundiö
sennilega 'nýtt vítamínefni, sem
Dætir upp blóðleysi. Emil Ver-
mehren kom fyrir skömmu heim
til Kaupmannahafnar af þingi
barnalækna í Helsingfors, þar
sem hann skýrði frá uppgötv-
un þeirra bræðranna, er vakti
mikla athygli.
Algengur og hvimleiður
sjúkdómur.
Enn sem komið er vita menn
tiltölulega lítið um orsakir
blóðleysis. Það er þó sannað, að
járnmeðöl geta komið í veg
fyrir blóðleysi, og stundum
geta fleiri lyf reynzt haldkvæm.
Nú hefir þetta nýja lyf til varn-
ar gegn blóðleysi komið í leit-
irnar, og rannsóknir, sem gerðar
hafa verið í sambandi við það,
benda til þess, að blóðleysi geti
ef til vill stafað af vítamínskorti
í fæðunni. Framhaldsrannsókn-
um á þessu sviði mun af fjöl-
mörgum verða fylgt með mik-
illi eftirvæntingu, því að blóð-
leysi er sjúkdómur, sem þjáir
mjög marga og veldur miklum
óþægindum, því að sjúkling-
arnir eru sífellt slappir og illa
á sig komnir, jafnvel þótt um
væg tilfelli sé að ræða.
f leit að varnarlyfi
gegn berklum.
af þeim efnum, sem ungviðið
þarf til blóðmyndunar.
Upphaflega höfðu þeir bræð-
ur ætlað sér að finna efna-
blöndu, sem gæti komið í veg
fyrir berkla, en í stað þess
voru þeir nú farnir að rannsaka
efni, sem berklar þrifust sér-
staklega vel í.
Sex frægir grísir.
Þá beindist athygli þeirra að
vökva, sem tveir Ameríkumenn,
Petersen og Snell, höfðu fundið
og örvaði mjög viðgang mjólk-
ursýrugerla. Þennan vökva
reyndu þeir nú og komust að
raun um, að hann hafði hress-
andi áhrif í mörgum tilfellum.
Þeim hugkvæmdist nú, að ef til
vill gæti hann örvað blóðmynd-
un hjá ungviði. Urðu þá sex
grísir fyrst fyrir. Þeir voru að-
eins fárra vikna gamlir og
þjáðust af blóðleysi. Tólf voru
valdir. í sex þeirra var dælt
vökvanum, en í sex ekki. Aðbúð
var að öðru leyti eins.
Svo fór, að þeir grísirnir, sem
vökvanum var dælt i, losnuðu
við blóðleysið, en hinir héldu
áfram að þjást af því.
Þessar tilraunir hafa síðan
verið endurteknar með svipaðri
niðurstöðu. Það er ekki talinn
leika neinn vafi á því, að í
vökva þessum séu efni, senni-
lega vítamín, er örvi blóðmynd-
unina og komi í veg fyrir blóð-
leysi.
Vermehren-bræðurnir gerðu
á grísum þessar tilraunir sínar,
er leiddu loks í ljós fyrirbæri,
er aðrir höfðu ekki veitt at-
hygli. Hjá grísum og fleira ung-
viði er algengt, að blóðleysis
verði vart fyrstu vikurnar.
Þessa gætir mjög oft, og senni-
lega á það rót sína að rekja til
þess, að móðurmjólkin inni-
heldur ekki nægjanlega mikið
Ameríkumenn gerðu sams
konar uppgötvun.
Þessa uppgötvun. sína gerðu
Vermehrenbræðurnir á stríðs-
árunum. En eins og þá var á-
statt gátu þeir ekki komizt í
samband við vísindamenn ann-
ars staðar í heiminum til þess
að ráðgast við þá um þetta ný-
stárlega fyrirbæri. En nú er
(Framhald. á 4. síðu).
sem þeir eiga nú að reyna að
forða frá nýrri eyðiléggingu.
Höllin sjálf hefir látið nokkuð
á sjá á undanförnum öldum, því
að við hana hefir verið aukið
fjölda bygginga, sem skemma
þann samræmda svip, sem á
henni var í upphafi. En tímans
tönn hefir þó megnað að bæta
úr þessum göllum að miklu leyti,
og enn hefir höllin á sér þann
glæsilega blæ endurreisnar-
tímabilsins, sem byggingameist-
arinn gaf henni í fyrstu.
Frá byrjun 16. aldar hefir
jafnan staðið höll á þessum stað.
Ekkjudrottningin María af Me-
dici fékk augastað á þessu fagra
svæði, en hún kom frá ætt.landi
sínu, Ítalíu, til þess aö ganga
að eiga Hinrik 4. Frakkakon-
ung. Sá konungur var, sem
kunnugt er, myrtur árið 1610.
Skömmu eftir dauða hans fékk
drottningin byggingameistar-
ann Jacques de Brosse til þess
að byggja nýja höll þarna í
Luxemborgargarðinum. Drottn-
ingin átti fáar skemmtilegar
minningar frá Louvre-höúinni
og vildi losna þaðan sem fyrst.
Konungurinn hafði hjjrft óbeit á
henni frá því hann sá hana
fyrst, og hjónaband þeirra var
mjög óhamingjusamt.
Luxemborgarhöllin átti eftir
að vera vitni að mörgurn stór-
viðburðum í sögu Parísar. Hún
gekk að erfðum mann fran; af
manni í konungsfjölskyldunni.
Skelfingaárið 1793 var hún eitt
af mörgum fangelsum borgar-
innar, og hana gistu yfirleitt
ættgöfugustu fangarnir, að þvi
er bezt verður séð. A. m. k. stóðu
eftirfarandi orð í bréfi frá ein-
um fanganum, sem þar var: —
Það var broslegt að sjá, þegar
tveimur markgreifum, einni
hertogafrú, einum greifa, ábóta
og tveimur greifafrúm var ekið
hingað, öllum í einni bendu á
smávagni. Þau voru svo eftir sig
eftir ferðina, að þag steinleið
yfir þau á leiðinni frá vagninum
að dyrum hallarinnar.
. Frægasti fanginn þar var þó
hvorki ábóti né greifi, heldur
byltingamaðurinn Camille Des-
moulins, sem var hálshöggvinn
um leið og Danton. Úr- klefa
sínum i höllinni skrifaði hann
ástmey sinni átakanleg skiln-
aðarbréf, sem fræg eru orðin.
Enn þann dag í dag hitnar
mönnum í hamsi, þegar þeir
lesa þessi hjartnæmu bréf, sem
eru þrungin söknuði og þrá.
Öðrum frægum manni var
vísað á bug við hallarhliðið. Sá
hét Maximilian •Robespierre.
Hann var fluttur til fangelsisins,
en starfsfólkið þar þorði ekki
að veita jafn voldugum manni
viðtöku.
Þegar Napoleon var orðinn
æðsti „konsúll“ Frakklands eftir
(Framhald á 4. slðu).
HANS MARTIN

SKIN OG SKÚRIR
hann var af háum stigum, en ég var rík. Það er eins og gengur
— ekki satt? Ég heiti — haldið yður fast — ég heiti di Modrone
greifafrú — gömul aðalsætt — gömul og rótfúin .... Hann er
í þjónustu utanríkismálaráðuneytisins, og við vorum á leið -til
Kaboel í Afghanistan, þar sem hann átti að vera fulltrúi í sendi-
ráðinu. Ég vildi gjarna fara með manni mínum hvert í heiminn,
sem hann yrði sendur, og ég vissi líka, að hann þurfti á pening-
unum mínum að halda. En ég hafði aldrei hugsað mér, að hann
notaði þá til þess að ausa þeim í stelpur af vafasömu tagi. Mér
vár nóg boðið, þegar hann var heila nótt í hóruhúsi í Bagdad, og
á leiðinni hingað elti hann alltaf flutningavagn, sem í voru fá-
einar Sígaunastelpur. Og þegar við komum i náttstað, byrjaði
hann á því að gefa þeim peninga. Ég þagði, en þegar við komum
í stöðina þarna í eyðimörkinni, sagði ég honum ofur stillilega,
að hann skyldi halda ferðinni áfram einn. Það varð rimma af
verra taginu, því að hann vildi ógjarna skilja mig eina eftir hjá
öllum þessum svörtu delum, sem þar voru, og loks reyndi hann
að beita við mig valdi og draga mig inn í bifreiðina sína. Ég
lamdi hann með staf, og hann rak mér utan undir .... mjög
skemmtileg sýning fyrir þá svörtu.“
„Og eftir þessu munu þeir líka dæma menningarástand okkar.
En hvað varð svo um blessaðan eiginmanninn yðar? Ég sá hann
þó hvergi.“
„Hann stökk loks upp í bifreiðina og ók brott. Ég ímynda
mér, að hann hafi aðeins ætlað að aka stuttan spöl og koma
svo aftur að sækja mig — í þeirri von, að þá yrði ég búin að
sjá mig um hönd. En ég þurfti ekki að auðmýkja mig. Þér kom-
uð — eins og sendur af himnum ofan. Og til allrar hamingju,
fóruð þér í þveröfuga átt við hann.“ Hún hlær hátt. „Það er mín
mesta hamingjustund, þegar þér birtust í dyrunum."
Occo þegir. Nú sortnar honum aftur fyrir augum. Honum hefir
aldrei fundizt eyðimörkin jafn hræðilega endalaus og nú. Það
er eins og hinir skerandi geislar morgunsólarinnar brenní hverja
innstu taug líkamans.
„Ég er svöng,“ segir hún eftir drykklanga þögn.
„Við getum ekki fengið neitt að borða fyr en við komum til
Nisibin,“ stynur hann með erfiðismunum. „Það eru ekki fleiri
eyðimerkurstöðvar á leiðinni."
„Jæja — þá höldum við bara áfram. Þetta er bölvað land — ég
vona bara, að hinn svokallaði eiginmaður minn villist og kom-
ist aldrei til mannabyggða. Til hjónabands míns er stofnað sam-
kvæmt ítölskum og kaþólskum lögum — og ég get þess vegna
ekki fengið skilnað, hversu gildar sem þær sakir eru, sem ég hefi á
hendur honum .... En nú sé ég, að yður lei^ist þvaðrið í mér
og ef til vill finnst yður ég líka ljót. Maðurinn minn sagði alltaf
að ég væri eins og múldýr á svipinn. — Það væri engin kona á
allri ítaliu, sem hann vildi ekki fremur en mig — ef ég væri ekki
rík. Og ég hafði látið glepjast af titlinum, sem hann skartaði
með .... En það er sjálfsagt mín sök — ég hefði ekki átt að vera
svona heimsk .... Jæja — nú skal ég þegja — ef þér segið mér
bara, hvað þér heitið.“
„Occo.“
„Segið það aftur — afsakið, hve ég tók illa eftir.“
„Occo — O tvö c,o.“
„Nú — Occo.“
- Nú verður þögn, og enn sígur á hann mók. Litlu slðar hrekk-
ur hann upp við það, að bifreiðin hefir numið staðar. Hann verð-
ur þess var, að stúlkan er eitthvað að bjástra fyrir aftan hana.
„Er eitthvað að?“ spyr hann.
„Ég er bara að bæta á bensíni. Þessi dásamlega bifreið yðar
gengur ekki, ef hana vantar bensin. Verið þér bara rólegur, Occo
.... Hvað haldið þér, að sé langt til Nisibin?“
„Við verðum komin þangað eftir tvær klukkustundir, ef þér vill
ist ekki.“
„Ég held, að við séum að minnsta kosti á réttri leið ennþá.
Úlfaldabeinagriíidurnar eru eins og vegvísar með stuttu millibili."
Enn er haldiij af stað. Occo dormar milli svefns og vöku — alls
konar myndir svífa honum fyrir hugskotssjónum. Hann sér föð-
ur sinn troða tóbaki í pípu sína heima í Wassenaar — hann sér
móður sína sitja inni i litla herberginu hans — hann sér Mar
sellu syngja .... hún er aðeins í silkinærfötum. Ósjálfrátt raul-
ar hann: Sur la grande route ....
„Nisibin,“ hrópar förunautur hans allt í einu. „Ég sé reyk frá
eimvagni."
„Það er lestin, sem við förum með .... Skiljum bifreiðina eftir
hér — ég þoli ekki lengra ferðalag i svona farartæki. Mín vegna
megið þér líka selja hana — fyrir svo sem tíu dollara og verð-
mæti bensínsins.“
„Gott og vel — ég skal annast það .... Hér er járnbrautar
stöðin.“
Hún hjálpar honum út úr vagninum — hleður síðan farangri
hans, skjalatösku, ritvél, kíki, ljósmyndatæki og ferðatösku við
fætur hans .... „Er það eitthvað fleira?" spyr hún.
„Tveir farseðlar ‘— fyrsta farrými. Lestin fer eftir eina
klukkustund. Þér verðið að koma í tæka tið.“
„Ég er staðráðin í því að verða yður sanj:ferða til Aleppó — svo
að þér þurfið ekki að óttast þaö, að ég komi of seint.“
Maður í enskum einkennisbúningi kemur á vettvang, tekur
undir handlegg honum og leiðir hann að hvítum járnbrautar-
vagni.
„Þér skuluð leggjast út af,“ er sagt á ensku vingjarnlegri röddu
„Farangurinn yðar er kominn hingaö. Má ekki bjóða yður kalt
sódavatn?“ Og svo finnur hann, að svalandi vökvi seytlar niður
hálsinn á honum ....
Nótt, vindur — heitur vindur. Skrölt og skröngl.
„Líður yður betur núna?“ spyr hún.
„Mér líður illa. Hvar erum við?“
„Veit það ekki — lestin hefir brunaö áfram stanzlaust síðan
ALFA-LAVAL
MJALTAVÉLAR
Þessar vel þekktu mjalíavélar getnm
við nú útvegað með stuttum fyrirvara.
Samband ísl. samvinnuf élaga
r:»»mn»»:;;:»:»»«»»i»im»»m»n»:»»»tmm»»n»m»t»»»m»:»»tu»»
Orðsending
til innheimtumanna Tímans.
Innheimtumenn Tímans eru vlnsamlega beðnlr að
senda áskriftargjöld blaðsins hið allra fyrsta.
Gjalddagi var 1. júlí.
Verð blaðsins utan Reykjavikur og Hafnarfjarðar, er
kr. 45,00.
Innheimta Timans.
Dregill
Mjög' snotur gangadregill ný-
komlnn, breldd 91 cm.
Verð kr. 21,20 meterlnn.
Sendum í póstkröfu.
Cltíma,
Simi 6465. Bergstaðastr. 28.
Silkisokkar,
Netsokkar,
Raðmullnrsokkar
otf hosur.
H. TOFT
Skólavörðustíg 5. Sími 1038.
E.s. Lublin
fer frá Reykjavlk um 17. ágúst
til Huli og hleöur þar síðast í
ágúst.
E.s. .Reykjafoss’
fermir í Antwerpen
mánaðamót.
um næstu
Til kaupenda Tímans
í Reykjavík
Oft velður mlklum lelðindum,
hve erfltt er vfða í bænum að
koma blaðinu meff skllum til
kaupendanna. Þaff eru vinsam-
leg tilmæli til þeirra, sem verffa
fyrir vanskilum, að þreytast
ekki á að láta afgreiðsluna vita
um þau, þar til þau hafa veriö
löguð og jafnframt aff leiðbeina
börnunum, sem bera út blaðlð,
hvar bezt sé að láta það. Þelr
kaupendur,sem búa utan viff-aff-
albæinn og fá blaffið i pósti,
gerðu Tímanum mikinn greiða,
ef þeir borguðu andvirffi blaðs-
ins á afgreiðslunni. — Þó aff
kaupendafjöidi Tímans I Rvík
hafi tvöfaldazt nú á rúmlega
einu ári, þá væru kærkomnlr
fleiri áskrifendur I bænum.
Sími afgrelðslunnar er 2323.
„LAGARFOSS”
fer héðan um miöja næstu vlku
til Kaupmannahafnar með
í viðkomu í Leith. Skipiö fermir
í Kaupmannahöfn og Gauta-
borg um næstu mánaðamót.
Hi. Eimskipafélag
*
Islands
1»
N.s, Dronning
Alexandrine
Næstu tvær ferfflr skipalns
verða sem hér segir:
Frá Kaupmannahöfn 14.
og 31. ágúst.
ág.
(8
PEDOX
•r nauðsynlegt 1 fótabaOlö, ef
þðr þJAist af fótaavlta, þraytu
1 fótum eóa likþornum. Bftir
fárra daga notkun mun ár-
angurmn koma i 1J6*. — F'íait
i lyfjabúðum og snyrtivöru-
verzlunum.
fHEMMX
t tbroiðið Tírnanu!
Flutningur tilkynntat tll
skrífstofu félagsins 1 Kaup-
mannahöfn.
SklpiiafgreHlilfl
Jes Zimseu
(Erlendur Pétursson)
FYLGIST MEÐ
Þið, sem i strj&lbýlinu búið,
hvort heldur er við sjó eða 1
sveit: Minnist þess, að Tíminn
er ykkar málgagn og m&lsvart