Tíminn - 20.09.1946, Síða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEFANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Simar 2363 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA hS.
RITST JÓR ASKRIFSTOFUB:
EDDUH' "SI. Llndargötu S A
Slmar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Llndargötu 8A
Siml 2323
30. árg.
Reykjavík, föstndagiim 30. sept. 1940
171. blað
Samningstilboð Bandaríkjastjórnar um flugvöllinn í
Keflavík og brottflntning hersins
Alþingi kom saman í gær og hafði lokaðan fund
Alþingi kom saman til funda í gær. Þrír þingmenn eru utan-
lands, þeir Ásgeir Ásgeirsson, Garðar Þorsteinsson og Gylfi Þ.
Gíslason, en í hans stað mætti Haraldur Guðmundsson. Ingvar
Pálmason tilkynnti veikindaforföll og tók Eysteinn Jónsson sæti
hans. Nokkrir þingmenn eru ókomnir til bæjarins, en væntanlegir
munu þeir vera næstu daga.
Alþingi byrjaði störf sín að þessu sinni með lokuðum fundi í
sameinuðu þingi. Að afloknum þeim fundi var gefin út eftirfar-
andi fréttatilkynning frá ríkisstjórninni:
Hœnsnahjörð fuglakynb ótabúsins Hreiður h.f.
Fuglakynbótabúið Hreiöur gengst
fyrir nýjungum í hænsnarækt
*
Viðtal við Guðmund Tryg’g'vason fram-
kvæmdastjóra búsins
Nokkrir menn hafa stofnað hænsnakynbótabú, sem kallað er
Hreiður, að Reykjum í Mosfellssveit. Stórt timburhús, sem áður
var Reykjabíó, skemmtistaður engilsaxneskra hermanna er nú
orðið hænsnahús, þar sem kviknað hefir líf í þúsundum úrvals-
hænueggja.
í stjórn kynbótabúsins eru þeir Gísli Kristjánsson ritstjóri og
Bjarni Ásgeirsson alþm. á Reykjum. Þriðji maður í stjórninni var
Guðmundur heitinn Jónsson á Reykjum.
Fréttamaður Tímans hitti nýlega framkvæmdastjóra Hreiðurs,
Guðmund Tryggvason, og átti við hann eftirfarandi viðtal.
Seinustu íslenzku
síldveiðiskipin hættu
veiðura fyrir Norður-
landi um helgina
Seinustu íslenzku síldveiði-
skipin eru nú hætt veiðum fyrir
Norðurlandi. Héldu fáein skip
áfram veiðum til seinustu helg-
ar og var afli þeirra saltaður.
Annars er um það bil hálfur
mánuður síðan mestur hluti
flotans hætti. Nokkur skip hafa
fengið góðan afla þennan hálfa
mánuð. Eitt skip aflaði t. d.
fyrir um 70 þús. kr. seinasta
hálfa mánuðinn, eftir að flestir
voru hættir veiðum. Hefir há-
setahlutur á nokkrum skipum
verið á þriðja þúsund kr. þennan
hálfa mánuð. Er það góð upp-
bót á lélegan sumarafla, fyrir
þá fáu sjómenn er þess verða
aðnjótandi.
Byrjað er að flytja saltsíld-
ina til útlanda frá Siglufirði og
eru nýlega farnir fyrstu skips-
farmarnir til Rússlands. Ekkert
af Svíþjóðarsíldinni er hins
vegar ennþá farið.
Um sjötíu erlend skip
bíða heimferðar á
Tiðindamaður blaðsins átti
tal við Slglufjörð 1 gær. Þar
hefir geysað aftaka hvassviðri
og brim síðan fyrir helgi, eins
og víðar á landinu, en i gær var
veðrið heldur að lægja. Síðan
veðrið skall á hafa um 70 erlend
síldveiðiskip beðið á Siglufirði,
eftir því að veðrið lægði, og þau
gætu haldið heim. Mikill fjöldi
erlendra sjómanna hefir því
verið á götunum á Siglufirði
undanfarna daga, en allt hefir
farið fram með ró og spekt. Flest
hinna erlendu veiðiskipa eru
sænsk, en Svíarnir urðu heldur
siðbúnari að halda heim af
veiðunum en Norðmenn, sem
flestir eru farnir heim fyrir
nokkru síðan. Sænsku skipun-
um hefir yfirleitt gengið ver
slldveiðín í sumar en Norðmönn-
um og er þvl kennt um að þeir
hafi of smáriðin net fyrir Norð-
urlandssíldina. Þessi * erlendu
veiðiskip hafa saltað afla sinn
jafnóðum í lestirnar og óttast
hinír erlendu sjómenn, að síldin
kunni að geta skemmst hjá
þeim, ef frekari bið verður á því
að þeir komist heim.
120 nýir háskóla-
stúdentar
Að þessu sinni hafa 120 nýir
stúdentar látið lnnrita sig í
Háskólann. En kennsla mun
hefjast I skólanum eftir helg-
ina. Skólinn verður þó ekki
settur fyrr en á venjulegum
tíma, er hinum nýju stúdentum
vetrða afhent háskólaborgara-
bréf sín.
Flestir hinna nýju stúdenta
hafa innritast í læknadeild, eða
samtals 29, 25 hafa innritast i
lagadeild, 11 í verkfræðideild,
9 í viðskiptadeild, 2 í guðfræði-
deild og samtals 44 í heimspeki-
deild. Af þeim hafa 12 innritazt
í íslenzk fræði, 10 í heimspeki og
22 1 mál. Ætla flestir þeirra að
leggja stund á ensku og
frönsku.
— Hver er tilgangurinn með
þessu hænsnabúi ykkar á
Reykjum?
— Það skal ég segja þér. Hér á
landi er ekki til neitt hænsna-
kynbótabú, og úr þeirri vöntun
er ætlunin að bæta. Við hugs-
um okkur að hafa skipti við
beztu hænsnabú, sem við náum
til í öðrum löndum og höfum við
einkum Danmörku og Ameríku
í huga. Byrjunin er sú að við
fengum egg frá Danmörku í
sumar og höfum álið upp 1600
hænur. Á næsta ári munum við
líka fá egg frá amerískum
kynbótabúum. Munur á af-
bragðshænu og meðalhænu er
svo mikill, að það nemur miklu
meiru en fóðurkostnaðinum,
hvað þá ef miðað er við lélega
varphænu og aðra ágæta.
— Og þið ætlið að selja mönn-
um afbragðs hænur.
— Við trúum því, að hænsna-
stofninn hér á landi geti batn-
að, eins og önnur búfjárkyn
okkar.
En auk þess er ódýrara að
unga út eggjujn og ala upp
hænsni á stórum búum en litl-
um. Lítil hænsnabú bera illa
uppeldiskostnaðinn. Erlendis ala
bændur hænsnin ekki upp sjálf-
ir, nema á stórbúum. Þeir kaupa
unga á mismunandi aldri frá
kynbótabúum.
Við ætlum okkur að fullnægja
þörfum manna um þetta.
— Mér skilst að þetta bú ykk-
ar eigi bæði að vera kynbótabú
og klakstöð.
— Það er það, ef rétt er að
tala um klakstöð fyrir fugla.
— En koma engir hanar úr
þessum kynbótaeggjum ykkar
frá Danmörku?
— Jú. Það má alltaf gera ráð
fyrir því að álíka margt fæðist
af karlkyni sem kvenkyni, þó
að manni þyki það kannske
heldur lakara — þegar um ali-
fugla er að ræða. En kjúklinga-
kjöt þykir yfirleitt góður matur
og það er hollur matur, sem sjá
má af því, að það er oft haft
fyrir sjúkrafæðu. Óvíða hefir
verið lögð rækt við að framleiða
kjúklingakjöt hér á landi. Til
þess að það verði eins gott og
það getur bezt orðið þarf að ala
ungana og hirða rétt.
— Og hafið þið einhverja sér-
staka aðferð við það?
í dag barst forsætis- og utan-
ríkisráðherra svohljóðandi er-
indi frá sendiherra Bandaríkj-
anna 1 Reykjavik:
Herra forsætis- og utanríkis-
ráðherra,
Árið 1941 fól ríkisstjórn ís-
lands Bandaríkjunum hervernd
landsins. Sú hætta, sem þá
steðjaði að íslandi og megin-
landi Ameríku, er nú hjá liðin
með hemaðrruppgjöf möndul-
veldanna. Er%)ó eru enn við líði
skuldbindingar sem styrjöldin
hafði í fös með sér.
Með tilliti til breyttra að-
stæðna og samkvæmt viðræðum,
sem nýlega hafa fram farið
milli yðar, hæstvirti ráðherra, og
fulltrúa minnar eigin ríkis-
stjómar, leyfi ég mér að leggja
til að svohljóðandi samningur
verði gerður milli ríkisstjórnar
Bandaríkjanna og ríkisstjórnar
fslands:
1. Ríkisstjórn Bandaríkjanna
og ríkisstjórn fslands fallast á
að herverndarsamningurinn,
sem gerður var 1. júlí 1941, skuli
niður falla, og falli hann úr
gildi með gildistöku samnings
þessa.
2. Flugvallarhverfið við Kefla-
vík og flugvellirnir, sem hér eft-
ir nefnast flugvöllurinn, ásamt
öllum óhreyfanlegum mann-
virkjum, er Bandaríkin hafa
reist þar og talin verða upp í
sameiginlegri skrá, er banda-
risk og íslenzk yfirvöld skulu
gera samtimis afhendingu flug-
vallarins, skulu afhent íslenzku
stjórninni. Skal flugvöllurinn þá
verða skýlaus eign íslenzka rík-
isins, síamkvæmt þeim skuld-
bindingum, er Bandaríkin hafa
áður tekizt á hendur þar að
lútandi.
3. Umferðaréttindi og rétt-
indi til lencjíngar og nauðsyn-
legrar viðdvalar skal veita flug-
förum, öðrum en herv£lum, allra
þjóða er fá slík réttindi hjá rlk-
isstjórn íslands.
4. Stjórn Bandaríkjanna mun
svo fljótt sem auðið er flytja
á brott það herlið og sjólið
Bandaríkjanna, sem nú er í
Reykjavík, og innan 180 daga
frá gildistöku samnings þessa
mun hún smátt og smátt flytja
á brott allt annað herlið og sjó-
lið Bandaríkjanna, sem nú er á
íslandi.
5. Flugförum þeim, sem rekin
eru af Bandarikjastjórn eða á
hennar vegum i sambandi við
framkvæmd þeirrar skyldu, er
Bandaríkin hafa tekizt á hentf-'
ur, að hafa á hendi herstjórn
og eftirlit í Þýzkalandi, skulu
áfram heimil afnot af Kefla-
víkurflugvellinum. í þessu skyni
skal stjórn Bandaríkjanna
heimilt að halda uppi á eigin
kostnað, beinlínis eða á sína
ábyrgð, þeirri starfsemi, þeim
tækjum og því starfsliði, sem
nauðsynlegt kann að vera til
slíkra af$ota. Taka skal sér-
stakt tillit til sérstöðu slíkra
flugfara og áhafna þeirra,
hvað snertir tolla, landvistar-
leyfi og önnur formsatriði. Eng-
in lendingargjöld skal greiða af
slíkum flugförum.
6. í sambandi við rekstur flug-
vallarins munu BandaríkÍH, að
svo miklu leyti sem kringum-
stæður leyfa, þjálfa íslenzka
starfsmenn í tækni flugvallar-
rekstrar, svo að ísland geti í
vaxandi mæli tekið að sér rekst-
ur flugvallarins að svo miklu
leyti sem frekast er unnt.
7. Stjórnir Bandaríkjanna og
íslands skulu í samráði setja
reglugerðir um rekstur, öryggi
og önnur mál, er varða afnot
allra flugfara af flugvellinum.
Slík ákvæði raska þó ekki úr-
slitayfirráðum íslands, hvað
umráð og rekstur flugvallarins
snertir.
8. Stjórnir Bandaríkjanna og
íslands koma sér saman um
grundvöll, er báðar geti við un-
að, að sanngjarnri skiptingu sln
á milli á kostnaði þeim, er af
viðhaldi og rekstri flugvallarins
stafar, þó þannig að hvorugri
ríkisstjórninni skuli skylt að
leggja I nokkurn þann kostnað
af viðhaldi eða rekstri flu<T-
vallarins, sem hún telur sér ekki
nauðsynlegan vegna eigin þarfa.
9. Elgi skal leggja neina tolla
eða önnur gjöld á efni það, út-
búnað, nauðsynjar eða vörur,
sem inn er flutt til afnota fyrir
stjórn Bandaríkjanna eða um-
boðsmenn hennar samkvæmt
þessum samningi eða til afnota
fyrir starfslið það, sem dvelur á
íslandi vegna starfa, er lelðir
af framkvæmd samnings þessa.
Útflutningsgj alda skal eigl held-
ur krefjast af útflutningi téðra
vara.
10. Eigi skal leggja tekju-
skatt á þær tekjur þess starfs-
liðs Bandaríkjanna, sem á ís-
landl dvelur vlð störf er leiðir
af framkvæmd samnings þessa,
er koma frá aðiljum utan ís-
lands.
11. Þegar samningi þessum
lýkur skal stjórn Bandaríkjanna
[ heimilt að flytja af flugvellin-
'um öll hreyfanleg mannvirki og
útbúnað, sem þau eða umboðs-
menn þeirra hafa látið gera eða
lagt til eftir gildistöku samn-
ings þessa, nema svo semjist að
ríkisstjórn íslands kaupi mann-
virki þessl eða útbúnað.
12. Samningur þessi skal gilda
á meðan á stjórn Bandaríkj-
anna hvílir sú skuldbinding að
Ifalda uppi herstjórn og eftir-
stjórnin um sig hvenær sem
liti I Þýzkalandi; þó má hvor
er, eftir að fimm ár eru liðin frá
gildistöku samnings þessa, fara
fram á endurskoðun hans. Skulu
þá stjórnirnar hefja viðræður
svo fljótt sem auðið er,- Leiði
slíkar viðræður eigi tll sam-
komulags innan sex mánaða frá
því að fyrst kom fram beiðni
um endurskoðun, er hvorri
stjórninni um sig heimilt, hve-
nær sem er að þeim tíma liðn-
um, að tilkynna skriflega þá
fyrirætlun sína að segjg^ upp
samningnum. Skal samningur-
inn þá falla úr gildi tólf mán-
uðum eftir dagsetningu slíkrar
uppsagnar.
Ef ríkisstjórn fslaíids skyldi
vilja fallast á þær tillögur sem
settar eru fram hér að framan,
bið ég yður, herra ráðherra, að
senda mér staðfestingu á því
erindi, sem ásamt þessu erindi
verður þá samningur beggja
ríkisstjórnanna um þessi efnl.
(19./9. 1946)
Ríkisstjórn Bandaríkjanna
birti i dag fréttatilkynningu úm
þetta efni.
Eru í fréttatilkynningunni
tekin upp öll aðalatriði samn-
ings þess, er Bandaríkjastjórn
hefir lagt til að gerður verði og
lýkur henni með þe>sum orð-
um:
„í stuttu máli sagt: Fallist
ísland á framangreindar tillög-
ur, munu Bandaríkin hverfa
á brott með allt sitt herlið af
íslandi, afhenda íslandi flug-
velli þá er Bandaríkin byggðu
við Keflavik, setja óbreytta
borgara í stað þeirra er her-
þjónustu gegna og nú starfa við
rekstur flugvallanna, og þjálfa
íslendinga í rekstri vallarins.
(Framhald á 4. síSu)